حرم حضرت مسلم عراق

آستانه مسلم بن عقیل (ع)

آستانه مسلم بن عقیل (ع)

مدفن حضرت مسلم بن عقیل بن ابی طالب (علیه السلام) سفیر ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) به شهر کوفه است که جهت اخذ بیعت فرستاده شده بود. اولین شهید قیام سیدالشهداء(علیه السلام) در روز چهارشنبه 8 یا 9 ذی الحجه60 قمری به شهادت رسید. این آستانه متصل است به مسجد معروف کوفه در زاویه جنوب شرقی.

اتفاق نظر کاملی است بین مورخین که پس از به شهادت رسیدن مسلم بن عقیل و هانی بن عروه مذحجی ، با موافقت ابن زیاد ، قبیله مذحج در روز هشتم ذی الحجه 60 قمری پیکر مطهر حضرت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه را در کنار دارالاماره به خاک سپرده اند. ابن زیاد بدین جهت دستور دفن پیکر شریف آنها را در کنار کاخ دارالاماره صادر نمود که قبر آنان کاملاً در زیر نظر باشد و آمدو رفت شیعیان جهت زیارت مرقد آنها از نزدیک مراقبت گردد و چنانچه در متون قدیمه آمده و تا امروز هم آثار موجود در مسجد حاکی است ، کاخ دارالاماره از سطح مسجد مرتفع تر بوده است و ابن جبیر در سفرنامه خویش به سال 580 قمری به این امر تصریح دارد .

ابن بطوطه (م 779 قمری) در سفرنامه اش چنین می نویسد: « در جهت شرقی جامع داخل بالاخانه ای که با پله به آنجا می روند مقبره مسلم بن عقیل واقع شده... اما از قصرالاماره کوفه که سعد وقاص آنرا بنا کرد اکنون جز پایه های آن چیزی برجا نمانده است» .

این دو قبر همچنان ظاهراً بدون سقف و سایبان بود تا مختار بن عبیده ثقفی در شعبان سال 65 قمری دستور بنای آستانه را صادر نمود و برای هر یک حرمی دارای گنبد تأسیس گشت و نام آنان را بر روی سنگ مرمر حک نموده که در تعمیرات سالهای اخیر آن دو لوح سنگ مرمر کشف شد .

در عصر عضدالدوله و به سال 368 قمری این آستانه مرمت گردید و در کنار آستانه خانه هایی ساختند و مردم را تشویق به سکونت در آن محل نموده حقوق ماهانه از برای ساکنین آستانه جاری کردند. سپس در سال 656 قمری در زمان هولاکو که شیعیان آزادی بدست آوردند ، این آستانه تعمیر شد و متولی آن محمد بن محمود رازی بود و این آستانه یکی از مراکز مهم شیعیان محسوب می گشت و اکثر سکنه این آستانه و متولیان آستانه از ذریه آل بویه بودند ، چنانکه بر دیوار آستانه حضرت مسلم بن عقیل ثبت است .

کامل سلمان الجبوری می نویسد : «عطاملک فرزند محمد جوینی و برادر وی شمس الدین فرزند محمد جوینی (در سال681 قمری) به هزینه خویش ضریح ساختند و بر شریف حضرت مسلم بن عقیل نصب نمودند و درآن عصرتولیت آستانه با محمد فرزند محمود رازی بود. »  پس از به قدرت رسیدن و تأسیس دولت جلایریان ، اویس یکی از سلاطین مقتدر این دولت در 767 قمری تعمیراتی در عتبات مقدسه کربلا و نجف به عمل آورد و در این آستانه هم ترمیمات و اصلاحاتی انجام داد . در 1055 قمری هم تعمیرات اساسی در این آستانه مبارکه انجام شد و ضریح جهت قبر شریف توسط بانوی جلیله ام آقاخان اهداء گشت که فعلا در انبار حضرت مسلم بن عقیل نگاهداری می گردد و تاریخ انجام آن درقطعه ای سروده شده است که متضمن این جمله است:« شهید شد مسلم بن عقیل » (=1055 قمری) . در سال 1233 قمری این آستانه توسط نواب حافظ محمد عبدالحسین خان تعمیر اساسی شد که بر قطعه سنگ مرمر تاریخ بنا وتعمیرات مذکور حک شده و در داخل آستانه نصب گردیده بود .

در مورد تعمیرات سالهای اخیر سنگ مذکور را جابجا کردند لذا قسمتی از آن آسیب دید . این سنگ فعلاً در انبار آستانه حضرت مسلم نگاهداری می شود . سپس در سال 1263 قمری شیخ محمد حسن صاحب جواهر توسط اموالی که سید حسن فرزند سید دلدار علی آل نقوی از هندوستان ارسال داشته بود تعمیرات اساسی در این آستانه مبارکه به عمل آورد .

در سالهای اخیر کوچک بودن این آستانه جهت زائران مرقد مسلم بن عقیل کاملاً محسوس بود و از طرفی توسعه آن به این جهت که آثار باستانی را تغییر می داد با مخالفت حکومت عراق مواجه می گشت ، لذا جمعی از شیعیان و متولی این آستانه از آیه الله حکیم که زعامت تامه در سال 1384 قمری داشت ، درخواست توسعه و تجدید بنای اساسی و زراندود کردن گنبد آن را نمودند . آیت الله حکیم با این درخواست موافقت کرد و حاج محمد رشاد فرزند ناصر آل مرزه نجفی هزینه آن را تقبل کرد و در سال 1385 قمری شروع به ساختمان جدید نمودند و هزینه آن بالغ بر 180 هزار دینار عراقی گردید و اینک این آستانه دارای حرم چهارگوش به مساحت 106 مترمربع و از سه طرف دارای رواق است که رواق جنوبی به قبر مختاربن ابی عبیده ثقفی متصل می گردد و در مقابل حرم یک ایوان بزرگ و بر روی قبر شریف گنبد بزرگی تأسیس گشته که ارتفاع آن از بالای بام حرم آستانه 18 متر و از صحن شریف 29 متر است . سپس حاج محمدحسین رفیعی بهبهانی از آیت الله حکیم تقاضا نمود که طلاکاری گنبد به وی واگذار گردد و آیت الله حکیم اجابت فرمود و طلاکاری گنبد آستانه در سال 1391 قمری به پایان رسید . آنگاه آیت الله حکیم دستور ساختن ضریح نقره ای را داد که هنرمندان اصفهانی در اصفهان مشغول اتمام آن بودند که ایشان در سنه 1390 قمری ندای حق را لبیک گفت و فرزند وی آیت الله سید یوسف حکیم آنرا به اتمام رسانید و فعلاً بر مرقد سردار اسلام و اولین شهید قیام ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) نصب است . این آستانه یکی از مراکز مهم و زیارتگاههای شیعیان جهان است که امروزه از شکوه و جلال خاصی برخوردار است .

 منبع : دایرة المعارف تشیع جلد یک (آب - احیاء) زیر نظر؛احمد صدر حاج سید جوادی ، بهاءالدین خرمشاهی ، کامران فانی 1383 چاپ پنجم نشر شهید سعید محبی ، صفحات 110 تا 111

http://fa.atabat.org/view/3341/آستانه-مسلم-بن-عقیل-ع-