مقدمه، تصحیح و تحشی? دو رساله نقیضه(یخچالیّه، قمارنامه)
استاد راهنما: محسن محمدی فشارکی
مقدمه، تصحیح و تحشی? دو رساله نقیضه(یخچالیّه، قمارنامه)
پارسای داخل کشور
دکتری تخصصی (PhD)
1392
رشته: علوم انسانی
پدیدآور: حسن زیاری استاد راهنما: محسن محمدی فشارکی استاد مشاور: غلامحسین شریفی
دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
عصر قاجار از دورههای پررونق طنزگویی در ایران است. انبوهی از آثار طنزآمیز، از میراث مکتوب این عصر است که همچنان به صورت نسخههای خطی در کنج کتابخانهها برجای مانده در حال فرسوده شدن است. یکی از طُرفه آثار طنز این دوره، تذکر? بیبدیل یخچالیّه است؛ بهار مذهّب اصفهانی این تذکره را در قالب طنزی موجز و نظیره(نقیضه) ریخته است و برخی از متشاعران روزگار خود را به سخره گرفته است. توفیق او در این اثر تا به حدّی بوده که به فاصل? زمانی بسیار کوتاه، چندین نویسنده را به تقلید از خویش واداشته است. این تذکره سالیانی پیش به اهتمام محمدحسین فروغی و گلچین معانی به چاپ رسیده بود ولی نسخههایی نویافته نشان از آن دارد که حدود نیمی از این تذکره در این دو چاپ ساقط شده است؛ 33 حکایت و 6 شخصیّت و مقداری اشعار در حساب این افتادگیهاست؛ از این روی، ضرورت تصحیح مجدّد این تذکره بایسته مینمود.همچنین رسال? قمارخانه یکی از دیگر آثار عصر قاجار است که اطلاعاتی ارزشمند در باب فنون و شیوههای بعضی از بازیهای مرسوم این دوره در بر دارد. مهمتر از آن، انعکاس گوشهای از مناسبات و روابط رجال و شاعران آن روزگار است که بر ارزش کتاب افزوده است. در این رساله نیز به نوعی با طنزپردازی-هرچند خفیف- مواجه هستیم. محمدامین میرزای قاجار، از فرزندان فتحعلیشاه قاجار، با همکاری مشتری طوسی به طرزی ادیبانه به معرفی برخی از بازیهای عصر خود پرداخته و برای جلوگیری از خشکی این تألیف، از شعر و طنز چاشنی کار خود کرده است.
https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/843783