حوزه علمیه سامرا
طبقه بعد همه از شاگردان اویند مثل ، سید محمد فشارکی،........
حوزه علمیه سامرا
دوره اول
دوره اول حوزه علمیه سامرا با ورود امام هادی و امام حسن عسکری(ع) به این شهر آغاز می شود که امام به صورت حضوری و مکاتبه ای به نشر معارف
الهی می پرداخت و تعیین وکلا و نمایندگان از طرف ایشان در شهرهای مختلف ایران و عراق و حجاز در حکم گسیل دانشمندان به حوزه های جدید شیعی بود.
چنانکه دکتر جاسم حسین بنابر اخبار تاریخی مناطق اعزام نمایندگان امام(ع) را به چهار قسمت عمده تقسیم می کند: 1 - ناحیه بغداد، مدائن، سواد و کوفه
2 - ناحیه بصره و اهواز 3 - ناحیه قم و همدان 4 - ناحیه حجاز، یمن و مصر
به عنوان نمونه باید به برخی از رویات اشاره کرد که سوال «محمد بن علی کاشانی » در موضوع توحید و پاسخ امام هادی(ع) رانقل کرده اند و این غیر از ارتباطاتی
است که در مورد اخذ وجوهات شرعی انجام می گرفته است.
در مکتب امام هادی(ع) به نکات زیر برمی خوریم: 1 - اصالت قرآن 2 - نشر کلام شیعی 3 - نشر فرهنگ دعا و زیارت 4 - برخورد قاطع با دشمن عقیدتی و سیاسی
امام(ع) در جواب نامه ای که از «جبر و تفویض » سؤال شده است جایگاه قرآن و اصالت آن را این گونه بیان می دارد: «بدانید - خدایتان رحمت کند - که ما در روایت
و اخبار بسیاری که وارد شده نگریستیم و چنین یافتیم که آنچه همه فرق اسلام که خدا را می شناسند نقل کرده اند از دو گونه خارج نیست 1 - یا حق است که باید پذیرفت
2 - یا باطل است که باید رد کرد.
و امت همه اتفاق دارند که «قرآن » نزد همه فرقه های اسلام حق است. همگی به حقانیت آن اعتراف دارند و در این مساله به حقیقت رسیده و حق را یافته اند چون پیغمبر(ص)
فرموده: «امت من همه با هم گمراه نشوند» و خبر داده که «آنچه مورد اجماع امت باشد حق است به شرط اینکه هیچ اختلافی درمیان نباشد» و قرآن حق است و درباره
نزول آن از جانب خدا و درستی اش اختلافی نیست. پس اگر حدیثی مورد تصدیق و تایید قرآن بود و جمعی از امت منکر شدند به ناچار باید دست از انکار بکشند و بدان
اقرار کنند به حکم اینکه همه صحت قرآن را پذیرفته اند. و اگر به جحد و انکار ادامه دهند محکوم به خروج از دین اند.
آن گاه نخسین خبری را که مورد تصدیق قرآن کریم است آورده و قرآن را بر صحت آن گواهی گرفته است و آن حدیث جز حدیث «ثقلین » نیست که با آیه «انما ولیکم الله »
راست می آید»
امام علی النقی(ع) با توجه به ماجرای مرموز صوفیه در عصر خویش که مردم را از حضور سیاسی و عبادت واقعی دور می دارند با نشر فرهنگ دعا و زیارت و با
عرفان ناب شیعی به ستم ستیزی و دشمن شناسی می پردازد و لزوم دوستی اهل بیت عصمت را یاد آور می شود.
امام علی النقی(ع) پس از بیست سال تبعید در سامرا در سال 254 هجری با زهر به شهادت می رسد و امام حسن عسکری(ع) امامت امت رابر عهده می گیرد دوره
امامت امام حسن عسکری(ع) همه در سامرا سپری شده است و از این رو به ایشان «عسکری » می گویند حضور امام در این شهر می توانست برای حوزه علمیه سامرا
نقش آفرین باشد لیکن امام همواره تحت نظر بود و شیعیان کمتر می توانستند با ایشان ملاقات کنند.
پس از شهادت امام حسن عسکری(ع) حضرت مهدی(عج) به امامت رسید که دوران امامت ایشان به دو عصر غیبت صغری و کبری منجر گردید و در عصر غیبت صغری
نواب خاص ایشان عموما در بغداد سکنی گزیدند و حوزه سامرا از رونق افتاد.
دوره دوم
هر چند شهر سامرا خالی از رجال علم نبوده و همواره مورد توجه شیعه بوده است لیکن به سبب توجه خاص عباسیان به این شهر نواب امام زمان(ع) از حوزه علمیه
سامرا به بغداد رفته برای برخی از شهرهای مهم شیعی نیز نمایندگانی انتخاب کردند بدین ترتیب حوزه سامرا پس از غیبت صغری به رکود علمی رسید.
دروه سوم
این دوره با ورود حضرت آیة الله العظمی میرزا سید محمد حسن شیرازی (قدس سره) به شهر سامرا آغاز می گردد.
آیة الله العظمی حاج میرزای محمد حسن شیرازی - قدس سره - سال 1287 هجری به زیارت خانه خدا مشرف شد و در این سفر قصد اقامت در مدینه منوره را داشت که
میسر نشد و به نجف اشرف بازگشت سپس قصد نمود تا در مشهد الرضا(ع) اقامت نماید ولی ممکن نشد بالاخره در شعبان 1290 هجری به شهر مقدس سامرا مهاجرت
نمود با هجرت میرزای شیرازی به سامرا حوزه علمیه این شهر پس از گذشت سالهای متمادی مرکز اسلام و بزرگ دانشگاه علوم اسلامی شیعه امامیه گردید.
علامه محقق شیخ آقا بزرگ تهرانی دانش پژوهان مکتب میرزای شیرازی را که به تحصیل و تحقیق مشغول بودند بالغ بر سیصد و هفتاد نفر نام برده است.
اسلوب تدریس
آیة الله العظمی شیرازی (متوفی 1312) نخستین مجتهدی است که شیوه اجتهادی شیخ انصاری را ترویج کرد و در حوزه علمیه سامرا اسلوبی خاص در تدریس را پیش
گرفت که به شیوه سامرا معروف شد وی مساله را در حوزه درس خویش مطرح می نمود و طلاب و فضلا ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار می داند و زمانی
که به مشکلی برمی خوردند میرزا با بیانی شیوا به حل اشکال اقدام می ورزید لذا درس وی خاص کسانی بود که در فقه و اصول مدارج عالی را طی کرده به تحقیق و
بررسی مشغول بودند.
از ویژگی های تدریس میرزای شیرازی بارور کردن استعداها و شخصیت دادن به طلاب و فضلای حاضر در درس بود و هر کس سخنی داشت سخنش شنیده می شد و
در نهایت استاد به بیان نظر خود می پرداخت.
آیة الله العظمی اراکی در مورد ارج نهادن به مقام علم و شخصیت فضلا در حوزه درس میرزای شیرازی فرمود: «حاج شیخ علی روزدری تصمیم گرفت که تقریرات
درس میرزا را چه در عقلیات چه در مباحث الفاظ بنویسد در کمال مداقه شرح و بسط تقریرات میرزای شیرازی را نوشت.
میرزا به افراد خانه سپرده بود که اگر شیخ علی دروزی نصف شب هم به خانه آمد اجازه دهید وارد شود تا نوشته های خود را به من نشان دهد تا اگر نیازی به حک و
اصلاح دارد حک و اصلاح نمایم.»
«آقای حاج شیخ عبدالکریم حائری معتقد بود که کفایه مرحوم آخوند خراسانی عقلیاتش را از رسائل شیخ گرفته و مباحث الفاظش را از تقریرات شیخ علی روزدری جوهر
کشی کرده است.»
عده ای عقیده دارند که میرزای شیرازی بر شیخ انصاری هم تقدم دارد و بزرگان طبقه بعد همه از شاگردان اویند مثل آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی، سید حسن
صدر، سید محمد فشارکی، میرزا محمد تقی شیرازی، شریعت اصفهانی.
چنانکه شاگردان وحید بهبهانی نیز مقام علمی و اعلمیت استادشان را به اثبات رسانده اند.
فلسفه هجرت
از جمله مسایل در زندگی حضرت آیة الله العظمی سید محمد حسن شیرازی(قدس سره) هجرت ایشان به شهر مقدس سامرا است چه آنکه وی از بزرگان حوزه علمیه نجف
اشرف بوده است حوزه ای که سابقه چندین صد ساله داشت و موقعیت علمی ایشان در آنجا تثبیت شده بود پس چه انگیزه ای میرزای شیرازی را روانه سامرا کرد؟
چنانکه گذشت میرزای شیرازی قبل از هجرت به سامرا می خواست در مدینه منوره اقامت کند ولی برایش ممکن نشد پس به سامرا هجرت کرد علت این امر را باید توجه
آن بزرگوار به وحدت برادران شیعه و سنی دانست.
پس از میرزا شاگردانش نیز پرچمدار دین و قرآن و سیاست اسلامی گردیدند و با ایجاد حکومت اسلامی در لارستان از سوی آیة الله سید عبد الحسین لاری خواستار وحدت
مذهب و سیاست و مشروطه مشروعه شدند و شیوه استاد را در مبارزه پی گرفتند.
آیة الله العظمی میرزا محمد تقی شیرازی از شاگردان نام آور حوزه سامرا و مکتب جهاد و مبارزه میرزای شیرازی بزرگ است وی از نخستین مهاجران به حوزه
علمیه سامرا است که از محضر میرزای شیرازی بهره برد و او از برترین شاگردان او گردید و خود به تدریس و تربیت دانشجویان علوم اسلامی همت گمارد میرزا
محمدتقی شیرازی پس از درگذشت میرزا محمد حسن شیرازی مرجع تقلید شیعیان جهان گردید و به حوزه علمیه کربلا منتقل شد و انقلاب عراق را در آن حوزه آغاز کرد.
https://hawzah.net/fa/Article/View/5936/حوزه-علمیه-سامرا/?SearchText=فشارکی
