22 - هاشمی فشارکی، جلالی؛ سید جواد، غلامرضا (1389)، دفاع غیرعامل در آئینه قوانین ومقررات، انتشارات سازمان پدافند غیرعامل کشور.

http://www.sepehr.org/article_27474.html

بررسی و ارزیابی پهنه­ ها و عناصر آسیب پذیر شهر از دیدگاه پدافند غیرعامل مطالعه موردی: شهر سنندج

مقاله 13، دوره 26، شماره 102، تابستان 1396، صفحه 175-190  اصل مقاله (1 MB)نوع مقاله: مقاله پژوهشیشناسه دیجیتال (DOI): 10.22131/SEPEHR.2017.27474

نویسندگانعلی محمدپور  ¹؛ امیر حمزه ضرغامی²؛ سعید ضرغامی³¹استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر²کارشناس ارشد علوم سیاسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پدافند غیرعامل از جمله موضوعاتی است که در طرح‌­­های شهری و برنامه‌های آن با مباحثی مانند مکانیابی کاربری‌­ها و مقاوم سازی بناها در نظر گرفته شده است. این مباحث به دنبال کاهش خسارت و افزایش توان مقاومت در شهر با رعایت اصول پدافند غیرعامل در تأسیسات حیاتی، حساس، مهم و مدیریتی می‌باشد. شهر سنندج به عنوان مرکز استان کردستانو قرار گیری مراکز مهم مدیریتی و تأسیسات حیاتی و مهم در این شهر از اهمیت زیادی برخودار است. لذا پژوهش حاضر به بررسی و شناخت عناصر و تأسیسات و پهنه‌­های آسیب‌پذیر شهر سنندج با رویکرد پدافند غیرعامل پرداخته است. بر این اساس پنج معیار اصلی و یازده زیر معیار  بر اساس نظر کارشناسان به عنوان عناصر و پهنه­‌های مهم شهر سنندج فهرست‌بندی شده است. برای امتیاز دهی به این معیارهای از 14 کارشناس به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و جهت تحلیل آن از نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. بیشترین میزان آسیب­‌پذیری به ترتیب مربوط به معیار شریان حیاتی با امتیاز 623/0، مراکز مدیریت بحران با امتیاز 300/0 و کمترین میزان آسیب‌­پذیری مربوط به معیار مراکز پشتیبانی با 029/0 می­‌باشد. این امتیازها با استفاده از نرم افزار Arc Map درون­یابی شده و مناطق آسیب‌­پذیر مشخص شده است. سپس برای بررسی کاهش آسیب­‌پذیری شهر با استفاده از مدل SWOT اقدام به تدوین راهبردها و جهت اولویت بندی آنها از مدل QSPMاستفاد شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که منطقه پنج شهرداری سنندج به دلیل داشتن تأسیسات حیاتی و حساس و مهم و عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل، به ویژه در مکانیابی و استتار و اختفاء به عنوان پهنه آسیب‌­پذیر شهر شناخته شده است. در نهایت می‌­توان بیان کرد که شهر سنندج از نظر اصول پدافند غیرعامل دارای نقاط ضعف می­‌باشد. بر اساس مدل­‌های بکار رفته، موقعیت شهر رقابتی است که در این زمینه راهبردهای مناسب با موقعیت رقابتی ارائه شده است.کلیدواژه‌هاپهنه ­ها و عناصر آسیب­پذیر؛ پدافند غیرعامل؛ مدل AHP؛ شهر سنندجعنوان مقاله [English]Investigation and Evaluation of Vulnerable Zones and Elements of the City from the Passive Defense view Case study: City of Sanandajنویسندگان [English]Ali Mohammadpour¹؛ Amir Hamzeh Zarghami²؛ Saeed Zarghami³¹Assistant professor of political geography-Malek-Ashtar University of Technology²M.A. in Political science,Razi University, Kermanshah³Ph.D. Student of geography and urban planning, Shahid Beheshti University, Tehranچکیده [English]  
Introduction
The natural situation, way of dispersion of uses, position or placement of infrastructures and urban installations and equipment are assumed as safety considerations in analysis of topography and security planning and passive defense of city. Therefore, it is necessary to employ defensive and security approaches in the designs of urban development where this indicates both a link between performances of activities on one hand and defensive arrangements on the other hand. Fortification of urban defensive installations, anticipation of escape exits from risks, and improvement of the status of services which are required during the period of defense will be assumed as the foremost objectives in urban survey respectively. As the capital of Kurdistan province and the location of important administrative centers and the vital and significant facilities, the city of Sanandaj is of great importance. In addition, due to location of this city near Iraq and the same language spoken in Iraq’s Kurdistan region and recent presence of Israeli agents in this region, Sanandaj may be subject to political and military threats. With respect to the experiences of recent wars, especially U.S attacks on Iraq, the critical and vital points of this city have been recognized as centroids of the city, which, if damaged, could lead to the surrendering of the city. Therefore it is necessary to pay attention to the topology (positioning) of urban installations equipment with respect to passive defense approach in order to reduce such damages.
 
Materials and Methods
The methodology of this study is of descriptive- analytical type. In this regard, the authors have determined vulnerable points of this city in order to recognize the vulnerable elements and extents of this city by passive defense approach. Accordingly, a list of vulnerable elements of the city has been prepared using comments from 14 experts and these elements have been scored by means of Analytic Hierarchy Process (AHP) method. Initially data have been prepared as vulnerability maps based on any element in Arc Map software environment. Then weighting of elements have been done by AHP technique and binary comparison of them in ‘Expert Choice’ environment to solve AHP model. The order preference of parameters will be determined with respect to each other. The standardization (fuzzification) method has been adopted to determine the range of the city’s vulnerability based on scores. With respect to the conducted analyses on each of urban elements, the rate of vulnerability of Sanandaj city has been specified at five vulnerability level, i.e. very high, high, medium, low, and very low. Then SWOT model was employed to identify and to reduce vulnerability elements in Sanandaj city and Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) model was employed for order-preference of strategies.
 
Results and Discussion
The highest vulnerability score belongs to vital artery (0.623). This criterion is divided into four following sub criteria in which reservoir and water treatment unit possess the highest scores. This is because of the location of this important infrastructure at the entrance of this city. Afterwards, crisis management centers are placed at second rank of vulnerability with score of 0.300. One of the reasons for concentration of offices at the central point of the city and inappropriate access of medical centers to communication network is related to pending position of city hill to hospital. The crisis management centers include two sub criteria of important offices and hospital and medical centers among which hospital and medical centers have been more vulnerable. After those, urban equipment and military, disciplinary, and supporting centers have higher vulnerability respectively. In terms of vulnerability rate, some of layers are overlapped to specify the most vulnerable parts in this city. The municipal region 5 and lesser part of regions 3 and 4 are vulnerable. Due to the placement of some centers with high- vulnerability in these regions, it is necessary to pay attention to passive defense principles out of which topology is one of their subsystems.
 
Conclusion
With respect to the implementation of scores from AHP model on maps of the studied zone, Sanandaj municipal region 5 has been known as the most vulnerable part of Sanandaj city because of its location in the vital artery and other important urban centers. Topology of vital and significant installations has not favorably followed passive defense approach. Thus, with respect to the derived information from the existing documents and evidences, the conducted field visits and analyses on the given centers represented that the principles of passive defense have not been observed in these installations and equipment. These centers have been located beside important and critical equipment in a centralized form and they have not been dispersed. This might increase the risk of attacks on these installations from the air and the ground. Similarly, duly efforts have not been made for camouflage and hiding these centers. What is clear so far is that, the subject of passive defense has not yet been addressed in urban designs prepared for the positions in Sanandaj city.کلیدواژه‌ها [English]Vulnerable zones and elements, Passive defense, AHP, City of Sanandaj, Five Municipalitiesمراجع

1 - بوژان، باری (1387)، مردم، دولت­‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.

2 - حافظ‌ نیا، شکری‌پور؛ محمدرضا، سعید (1388)، تدوین الگوی مکان یابی راهبردی به منظور کاهش سطوح تهدیدات نظامی، مجله مطالعات دفاعی استراتژیک، زمستان 1388: شماره 38، صص 222-185.   

3 - حسینی امینی، پریزادی؛ حسن، طاهر (1389)، مفاهیم بنیادین در پدافند غیر عامل با تأکید بر شهر و ناحیه، چاپ مؤسسه­‌ی اندیشه کهن پرداز، تهران.

4 - حسینی، سید بهشید (1386)، تدوین معیارهای پدافند غیرعامل در معماری اماکن عمومی، تهران، مؤسسه آموزشی تحقیقاتی پدافند غیرعامل دانشگاه تهران.

5 - زرگر، مسگری؛ حاجی ابراهیم، سارا (1387)؛ پدافند غیرعامل در معماری راهکاری جهت کاهش خطرپذیری در برابر سوانح، سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه طبیعی.

6 - شکیبا منش، هاشمی فشارکی؛ امیر، سید جواد (1388) ملاحظات پدافند غیرعامل در تأسیسات زیربنایی شهری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت زیرساخت­‌ها.

7 - شورای عالی معماری و شهرسازی (1388)، مقررات شهرسازی و معماری طرح­‌های توسعه وعمران مصوب شواری‌عالی معماری و شهرسازی کشور، نشر توسعه، تهران.

8 - صادقی، زیادی؛ لقمان، رضا (1393)، تمهیدات کالبدی پدافند غیرعامل در محیط‌­های شهری: مطالعه موردی شهر سنندج، نشریه نیروی انتظامی کردستان، شماره 17.

9 - صارمی، حسینی امینی؛ حمیدرضا، حسن (1390)، حفاظت از تأسیسات و تجهیزات شهری با استفاده بهینه از محیط طبیعی درون شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر بروجرد)، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، دوره 3، شماره 6.

10 - صفا،  غضنفری نیا؛ پیمان، سجاد، (1388)، استحکامات و سازه‌های امن، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

11 - عزیزی، برنافر؛ مهدی، محمد مهدی (1390)؛ فرآیند مطلوب برنامه‌ریزی شهری در حمله‌­های هوایی از دیدگاه پدافند غیرعامل(مطالعه موردی ناحیه یک منطقه 11 تهران، فصلنامه مطالعات شهری، شماره اول، زمستان29-9.

12 - عسگری، محمود(1385)، ارکان و الزامات دفاع شهری، فصلنامه مطالعات بسیج، سال نهم، شماره31.

13 - عندلیب، علیرضا(1380)، نظریه­‌های پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران، تهران، سپاه پاسدارن اسلامی دانشکده فرماندهی ستاد و دوره عالی جنگ.

14 - فاطمی، الهام(1390)، مرمت و ساماندهی بافت قدیمی محله قطارچیان سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، معونت پژوهشی.

15 - کامران، حسینی امینی؛ حسن، حسن (1391)؛ تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار براساس اصول پدافند غیرعامل، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌­ریزی محیطی، شماره 3.

 16 - ماشی، ریحانی، درخشان؛ زهره، نوشین، قدیر (1388)؛ پدافند غیرعامل و تأثیر آن بر کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت­‌های شهری، اداره کل پدافند غیرعامل وزارت صنعت، معدن و تجارت.

17 - مدیری، مهدی(1390)، الزامات مکانیابی تأسیسات آب شهری از دیدگاه پدافند غیرعامل، رساله دکتری، دانشگاه تهران.

18 - مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1390.

19 - مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن (1388)، پیش نویس مبحث بیست و یکم و مقررات ملس ساختمان.

20 - ملکی، کیومرث (1391)، ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری کاربری­‌های حساس شهر تبریز از منظر پدافند غیرعامل با تاکید بر بحران زلزله با استفاده از GIS، طرح تحقیقاتی همکاران بخش دفاع سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

21 - مهندسان مشاور تدبیر شهر (1388)، طرح تفصیلی شهر سنندج، مرحله اول، سازمان مسکن و شهرسازی استان کردستان.

22 - هاشمی فشارکی، جلالی؛ سید جواد، غلامرضا (1389)، دفاع غیرعامل در آئینه قوانین ومقررات، انتشارات سازمان پدافند غیرعامل کشور.

23- Ashworth, Gregory (1987), Urban From and Defense Functions of Cities, In Michael Bremond and Raymond Riley (Ed), the Geography of Defense, London & Sydney, Croon Helm.

24- Chardon .A.C, (1999), a Geographic approach of global vulnerability in urban area: case of Manizales, Colombian and geo journal.

25- Jaquse T, (2007). Issue management and crisis management:  an integrated non-linear relation construct. Public relation review 147-157.

26-  Parizady,  Taher  and  Hosseini  Amini,  (2010),  Measures  analysis  of  passive defense  in  turpentine  analytical  approach,  two  Fslnaamh  Urban  Management, No. 26, pp. 191-202[In Persian].

27-Sadeghi F & Haghzad A (2015), Application  of  passive  defense principles  and  approaches  in urban planning with emphasizing land use (Case Study Ramsar), Research Journal Of Fisheries © 2015 AENSI Publisher All rights reserved.

28-  Spilerman, S. Structural characteristics of cities and severity of racial disorders. American sociological review. vol. 41. Seattle.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 777

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,875

http://www.sepehr.org/article_27474.html