زبان مردم فشارک

زبان مردم فشارک

زبان رسمی مردم فشارک فارسی است اما کشاورزان علاوه بر زبان فارسی به زبان محلی که زبان پهلوی قدیم است و مشهور به زبان ولاتی میباشد با لهجه ای شبیه لهجه ی مردم یزد و نائین صحبت می نمایند و در فارسی معمولی آنها نیز لغات و اصطلاحات شیرینی مانند کلمات ذیل بکار می رود:

آلاچو= مترسک               

اَلِه= کج                  

اَلُّ= باز شکاری            

اَبشا= طویله بزرگ

اَنَخبری= ناگهانی

اُرمو= نوعی گلابی

بینه= ایوان

بالاپوش= پیراهن               

بُولونی= ویزی بزرگ گلی        

بَدنِمِش= زشت               

تُورک= واکسن              

تُخُلی= بَرّه                

تنگی= کوزه   

پچلی= آشغال                  

پایه= رعد و برق

جُل= پارچه                                

جُل هم وَرسی= دم فرشی          

جِرجِرون= قاشق زنی         

چُلِه= پنبه

چنا= چربی                        

چندری= پوست

جنجولی= تاب بازی                         

چوپالی= شاخه های کوچک درخت       

چزه= دنبه سرخ کرده گوسفند    

چوچووِه= دارکوب               

حِسن= چاق

حقه= قوطی

خَرَند= ایوان

خوش وا= نان روغنی

دَمِه جا= رشوه

دِوه= جرمی که از کره بدست می آید

رونه= ساعت آبی

ریقمز= جرزن

سُچُرّی= نوعی خار

سَزِّه= نوعی خار

سَخَنواری= اتاق پذیرایی

سولدونی= اتاق تاریک

شاکی= سیلی

شکمبه= سیراب

فِلّه= آغوز

فِکّا= شبیه

قادمه= نخ

کُوره= بچه

کَپه= خواب        

کُورمیلی= قندیل               

کُرپه= کوچک               

کُجی= دگمه            

کاچی لپی= گونه بزرگ          

کُچه= جوانه               

کُوکُومه= جغد              

گوندولی= گرد             

گالش= کفش            

گُندی سره= جوجه تیغی          

گوریدن= بهم ریختن          

لَته= کرت                 

لَخشیدن= سُرخوردن

لَندِهور= بزرگ

لنج= لب

لیویر= دهان

مالمالی= مارمولک

مُل= گردن

مژه= سکوت

مواجب= مستمری

مَزَنه= مثل اینکه

ناچاق= بیمار

ورمالید= فرار کرد

هَندو= روی هم ریختن چیزی

هتفتی= نان کلفت

هلرمه= بزرگ

هولوند خورد= کج شد

هورم= بخار

همبونی= کیسه چرمی

هالی= نوزاد

شماره   لغات   =   معانی
1   ُشتا   =   کانال های سر پوشیده ¦nbsp;
2   اَ لّو    =   باز (پرنده ی شکاری) 
3   ابشا   =   محل نگهداری حیوانات
4   اجسی   =   ناگهانی
5   ازره    =   بی خود (azare)
6   اکبیر   =   بلا 
7   الو گرفت   =   آتش گرفت 
8   امپسا.این پسا   =   اینبار.این دفعه
9   انغفری    =   (anaghferi) زمانی که انتظار کاری وجود ندارد
10   انگولی   =   انگشت ِ کوچک 
11   اوراده برو    =   برو آن طرف
12   اوشکنده   =   به اغلی که در دل کوه ساخته میشود 
13   ای ما   =   یک نوع صوت افسوس مانند اخه 
14   ایراده بیا    =   بیا این طرف
15   ایکو وه   =   سگ 
16   بادیه   =   کاسه بزرگ 
17   بخرته    =   (bekharte) بخور
18   برم آب تر کنم   =   آب به زمین بدم 
19   بو چیویلی میاد   =   بوی بد میاد 
20   بولونی   =   تُنگ 
21   به-دا   =   نوعی تعریف کردن 
22   بی نِمِش   =   زشت 
23   پٍُره   =   پسر 
24   پَچَل   =   کثیف 
25   پَندره   =   احتمالا ، فکر می‌کنم 
26   پُشتا   =   کانال‌های سر پوشیده 
27   پاچه گندیده    =   نا مرتب
28   پاچه نداره    =   شلاخته
29   پالون   =   لباس الاغ‌ها 
30   پوریچی   =   ریز ریز
31   پیاله   =   کاسه کوچک 
32   پیلی   =   وسیله که با آن موی بز را می ریسند و قادمه درست می کنند¦nbsp;
33   تَعَّ   =   بتّرکی 
34   تَمباته   =   گوجه‌فرنگی
35   تُنگی   =   کوزه 
36   تپه   =   نر (nar)
37   تسبیح   =   واحد شمارش خود روستا
38   تنبون   =   شلوار 
39   تنور ماله   =   پارچهای که تنور را با ان تمیز میکردند 
40   تنوره   =   چاهی که اب آسیاب در آن جمع میشود
41   توره   =   شغال
42   تیریشنه   =   ریشه های چوب¦nbsp;
43   تیز دونه   =   ریزه میزه 
44   تیغ داره   =   جوجه تیغی واتوری -غذای آبکی
45   جُل   =   پارچه کهنه 
46   جُل ورسی   =   نوعی زیر انداز که با پارچه‌های کهنه می‌دوزند 
47   جغتابلا   =   جخ تازه
48   چَپه زدن   =   دست زدن ، کف زدن 
49   چُوله   =   کج 
50   چپه   =   دست زدن¦nbsp; 
51   چراغ تیریک   =   چراغ زنبوری ، چراغ توری 
52   چشم پِلشتی کردن‌   =   نگاه و نظر بد کردن، هیزی و چشم‌چرانی کردن 
53   چکو چوله   =   کج 
54   چمچمال   =   مریض احوال¦nbsp;، ناخوش 
55   چنجولی   =   (chanjoli)تاب
56   چندری   =   چیز بیخود 
57   چنگولی   =   تاب ِ بازی 
58   چوآلی   =   هیزم 
59   چوال   =   (javal):نوعی کیسه با ظرفیت زیاد که با قادمه درست می شود ¦nbsp;
60   چوری   =   جوجه 
61   چوریچی   =   جوجه کوچک¦nbsp;
62   چووالی   =   چوب نازک¦nbsp;
63   چووه   =   چوب بلندی که جلوگیری می‌کند از آب سرخ (توپی) 
64   حَسوم شدن   =   تعطیل شدن 
65   حُقه   =   قوطی 
66   حالم هم ور شد   =   استفراغ کردن 
67   حرف پوسیده    =   حرف چرت و پرت
68   حرف های کَلا پَتره    =   حرف های بی ربط¦nbsp;
69   خَلا   =   توالت 
70   خُلی، ظالمی، چنبری و شمری   =   نامی برای سگ‌ها 
71   خِشم کردن   =   قهر کردن 
72   خرناسه   =   (khornase)خور و پوف¦nbsp;
73   خل خلی   =   (khol kholi) طوفان , گردباد
74   خود گیر   =   به طرف خود بکش 
75   دُته   =   دختر 
76   دُشو ِل   =   غُدّه 
77   دالوکی   =   نوعی گون 
78   دایزه   =   خاله 
79   دلم اُراق شد   =   حالم ازت به هم می‌خورد 
80   دما   =   هوا کش تنور نانوایی 
81   دیفال   =   منظور همان دیوار است 
82   رفه   =   (rafah)طاقچه های طولانی در اطاق
83   رونکی   =   قسمت تحتانی الاغ را می‌پوشاند 
84   ریق مز   =   بی مزه بازی
85   زُمخت   =   کلفت 
86   زادو رود   =   به تسلهای یک خانواده میگویند
87   زلو    =    (zeloo):هم به زالو گفته می شود و هم نوعی زیر انداز سنتی است ¦nbsp;
88   زیر جومه   =   زیر شلواری 
89   سَرخ   =   استخر (محل جمع شدن آب قنات)
90   سُک   =   چوب 
91   سُم تِری   =   لاغر و نحیف¦nbsp;
92   سامون   =   سنگ چینهای بین مزارع - اختلاف ارتفاع بین مزرعه‌ها
93   ستاره کوره   =   ستاره کم نور¦nbsp;
94   سرنی    =   آبشار
95   سزه   =   نوعی بوته در فشارک
96   سورنی   =   ابشارهای بزرگ
97   سونبولی   =   بوی سوختن 
98   سیبیل موش   =   نام تپه ای در فشارک
99   شُلِینا   =   آدم ِ شل و ول 
100   شالّا   =   ای کاش

101   عزاره   =   بچه ننه 
102   غاز   =   واحد شمارش اب مزارع فشارک
103   فاتحه بندازیم    =   فاتحه بخونیم
104   قُمه   =   محل خروج آب سَرخ 
105   قادمه   =   (ghadmeh):نوعی نخ که از موی بز درست می شود ¦nbsp;
106   قال کردن   =   سر و صدا کردن 
107   قر قشوم   =   یخبندان 
108   قراب   =   مغرور 
109   قلوه حال آوردن   =   لذت بردن 
110   قوش   =   عقاب 
111   کِویج   =   زالزالک 
112   کپه    =    (kope) تپه
113   کپه ارمنی    =   بیماری سالک ¦nbsp;
114   کلکی   =   چوب بلند و سرکجی که به کمک آن شاخه های بالای درخت را پایین می آورند 
115   کلوخ کوب   =   چاق و خپل¦nbsp;
116   کوجی   =   دگمه
117   کوچی پیش    =   خیط کردن 
118   کودره   =   بچه ،¦nbsp;توله 
119   کوفت   =   زهرمار ، مرگ 
120   کوفتی   =   ایکبیری 
121   کول ِ مرجون    =   گوشه گیر و کِسل، افسرده¦nbsp;
122   کومه   =   محل خروج آب آسیاب 
123   کاچی بی بی سه شنبه   =   نوعی غذا که از ارد گندم تهیه می شود و با مربا خورده می شود بیشتر برای دختر های دم بخت پخته می شود
124   کاچی لوپی   =   ادم چاق
125   کوپچی کرا   =   نام یک تپه بلند در کنار کار خانه فشارک
126   کورمولی   =   قندیل
127   کوکو معو   =   جغد
128   گاتوری   =   کسی که گتره ای کار میکند¦nbsp;
129   گاگار   =   نادان ،خر
130   گاهاس   =   شاید 
131   گراته   =   ادم بی منطق
132   گلاره   =   جایی که درخت به چند شاخه تقسیم میشود
133   گلازنه   =   بندال یاآویزون 
134   گلنگه باقر   =   خر منهای فشارک
135   گندالی   =   بزرگ شدن¦nbsp;
136   گو بیچی   =   قد کوتاه 
137   گودالی   =   چاله 
138   گوزتوره بازی    =   جرزنی، تقلب
139   گوندی سره   =   جوجه تیغی
140   لا   =   درّه 
141   لا رفتن   =   از بین رفتن 
142   لاچه   =   یکی از محلهای فشارک
143   لاخلی    =   مخفی کاری
144   لب نمتی.دوگاله.رزگاله   =   نامهای از دشتهای فشارک
145   لته   =   مزرعه 
146   لونجوره   =   صورت نشسته 
147   مِزقون   =   ساز 
148   ما نداری   =   یعنی بمیرم برات 
149   مدخون    =   محل زندگی چو پانان
150   مطبخ(مدبخ)   =   آشپزخانه
151   مقبول   =   قشنگ 
152   موردوله    =   موریانه
153   مول   =   گردن 
154   میلی   =   گربه 
155   نَپَندره   =   اینطور فکر نمی‌کنم، نه اینطور نیست 
156   نِمِشم نمی‌ره    =   اکراه دارم، رغبت نمی‌کن 
157   ناغافلی   =   ناگهان 
158   واز   =   نوعی چنگک جهت هموار کردن زمین کشاورزی 
159   واسرای    =   یعنی توروکسی ایستادن .زبان درازی کردن¦nbsp; مثلااین پسره واسه من واس رای می یاد.جملاتی که پدران می تونن واسه پسرشون درموقعه زبان درازی وجواب سوالی کردن اونابه کارببرن (vasrae)
160   ور کِلاشیده   =   ژولیده و نامرتب¦nbsp;
161   ور کشیدن   =   بالا کشیدن 
162   ور مالیدن   =   فرار کردن 
163   ورجه کردن   =   پریدن 
164   ورگلی حنا   =   مدخل حنا 
165   هورنی    =   ابشار کوچک

سید محمد علی هاشمی فشارکی

http://rostayefesharak.blogfa.com/category/4