نقش ملامحمدباقر فشارکی در تحریم تنباکو در اصفهان
چکیده: پس از انعقاد قرارداد تنباکو میان دولت ایران و کمپانی رژی در ۱۳۰۷ ق، انحصار خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران در داخل و خارج از کشور در اختیار کمپانی مزبور قرار گرفت. متعاقب این قرارداد،کارمندان انگلیسی کمپانی به کشور وارد شدند و با حمایت دولت و مأموران حکومتی برای جمع آوری توتون و تنباکو، فشار و توهین زیادی به مردم می کردند. در اصفهان پس از اینکه به اشاره آقا نجفی اصفهانی دو نفر از علمای اصفهان فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر کردند، فتوای تحریم جمعی دیگر صادر گردید که یکی از تحریم کنندگان "ملا محمدباقر فشارکی" بود.
آیت‌الله ملامحمدباقر فشارکی فرزند ملا محمدجعفر (معروف به ملاجعفر دوم و داماد ملاصالح مازندرانی) فرزند ملایوسف فرزند ملا محمدجعفر ویری کوهپایه ای (ملاجعفر اول مدفون در کوهپایه) ،یکی از علما و مدرسین بزرگ دارالعلم اصفهان بود. وی در سال 1212 شمسی در زادگاهش فشارک اصفهان بدنیا آمد و پس از طی مقدمات علوم، سال‌ها از محضر اعلام اصفهان مخصوصا شیخ محمدباقر فرزند صاحب حاشیه استفاده نمود تا خود به مقام اجتهاد رسید.
البته خود مرحوم فشارکی آثار گرانبهایی در علوم اسلامی دارندکه قریب سی جلد کتب مهمه در علوم مختلف تدوین نمود که اهم آنها عبارتند از: عنوان الکلام(شرح دعاهای روزهای ماه مبارک رمضان)، ذخیرة العباد، تنزیه المؤمنین، آداب الشریعه (آداب و دستورات زندگی مشتمل بر 14 باب)، آداب نماز شب، سبب فقر و غنی، رساله‌ای در غنی، رساله معرفت، اربعین ( در شرح چهل حدیث)، چند عشریه (مربوط به دهه اول و دوم وسوم محرم و دهه آخر صفر) ،ذخیرة المعاد (در اصول دین) ،حاشیه قوانین، حاشیه لمعه، حاشیه فرائد، حاشیه متاجر، رسائلی در طهارة و صوم و صلوة و خمس و زکوة و...
ایشان در عرصه سیاسی نیز فعالیت داشتند:
پس از انعقاد قرارداد تنباکو میان دولت ایران و کمپانی رژی در ۱۳۰۷ ق، انحصار خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران در داخل و خارج از کشور در اختیار کمپانی مزبور قرار گرفت. متعاقب این قرارداد،کارمندان انگلیسی کمپانی به کشور وارد شدند و با حمایت دولت و مأموران حکومتی برای جمع آوری توتون و تنباکو، فشار و توهین زیادی به مردم می کردند. در اصفهان پس از اینکه به اشاره آقا نجفی اصفهانی دو نفر از علمای اصفهان فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر کردند، فتوای تحریم جمعی دیگر صادر گردید که یکی از تحریم کنندگان "ملا محمدباقر فشارکی" بود.
خلاصه مضمون این فتوا چنین بود: تحریم استعمال تنباکو، حکم ارتداد طرفداران کمپانی، نجس بودن کارکنان کمپانی، جلوگیری از ورود کارکنان ایرانی کمپانی به حمام ها و مساجد و استفاده از سقاخانه ها. در نتیجه این فتوا استفاده از قلیان در منازل و مجامع عمومی متوقف شد طلاب قلیان ها را شکستند و کارکنان فرنگی کمپانی مورد اهانت و تمسخر مرد کوچه و بازار قرار گرفتند. پس از آنکه میرزای شیرازی فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر کرد این تحریم جنبه ملی به خود گرفت که به لغو قرارداد مذکور انجامید. [1]
ایشان سرانجام در شب یکشنبه 26 رجب 1314قمری 1275 شمسی در اصفهان وفات نمود و جنب قبر محقق خوانساری در تکیه خوانساریهای تخت فولاد مدفون شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت: 1]. [تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ج۱ ۴۳۵-۴۴۱ و دانشنامه جهان اسلام، ج6، ص۶۵۹ ]
https://www.welayatnet.com/fa/news/65071
https://btid.org/fa/news/65071
