مطالعه رسوب‌شناسی و تمرکز فلزات سنگین در نهشته‌های دانه درشت (ماسه‌ای) پلایای گاوخونی (جنوب شرقی اصفهان)
پنجشنبه, ۲۶ مهر ۱۳۹۷، ۰۳:۲۷ ق.ظ
و ولاسونیت از منشأ اسکارن فشارک و...
پلایای گاوخونی با وسعتی حدود 550 کیلومتر مربع در 130 کیلومتری جنوب شرق اصفهان واقع شده است. این حوضه در طول دوران چهارم جایگاه نهشت رسوبات از منابع متنوع سنگ شناختی بوده است و توسط رسوبات مخروط افکنه ای در شمال، جنوب، شرق و تپه های ماسه ای در غرب احاطه گردیده است. در پلایای گاوخونی 5 رخساره اصلی گراول ماسه ای، ماسه ای، گلی، گلی-نمکی و نمکی شناسایی گردید. برای بررسی رسوب‌شناسی، کانی‌شناسی و ژئوشیمی فلزات سنگین در نهشته‌های ماسه‌ای، از 14 ایستگاه واقع در پلایای گاوخونی و همچنین 8 ایستگاه واقع در ماسه‌های بادی نمونه‌برداری شد. مطالعات بافتی نهشته‌های ماسه‌ای پلایای گاوخونی نشان می‌دهد که حدود 85% رسوبات این منطقه در حد ماسه دانه ریز بوده، و دارای جورشدگی خوب تا متوسط هستند، در حالی که رسوبات آبرفتی جورشدگی ضعیف دارند. در مطالعات کانی‌شناسی و سنگ‌شناسی رسوبات، خرده سنگ‌های آندزیت, داسیت، سی نیت، بازالت، شیست (کوارتز و کلریت)، کوارتزیت، کربنات، ماسه سنگ و مجموعه کانی های سنگین هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، ایدیوکراز، تورمالین، اسپینل، ولاسونیت و کانه های مگنتیت، هماتیت، گوتیت و پیریت شناسایی شدند. در این میان اسپینل، ایدیوکراز و ولاسونیت از منشأ اسکارن فشارک و سایر سیلیکات ها از منشأ نوار آتشفشانی ارومیه- دختر می‌باشند. خرده سنگ های آذرین از مجموعه آتشفشانی نئوژن در شمال پلایای گاوخونی و خرده سنگ های دگرگونی از رشته کوه های شمال غربی و غرب بخش بالا دست حوضه زهکشی رودخانه زاینده رود (پی سنگ دگرگونی زون سنندج- سیرجان ) منشأ گرفته اند.آنالیز ژئوشیمیایی رسوبات ماسه‌ای در مقایسه با استانداردهای معتبر بین المللی، غلظت غیر معمول فلزات سنگین Cd, Ag و Pb را نشان می‌دهد. غلظت Pb, Cd, Ag و Sr به سمت جنوب پلایا افزایش یافته و با افزایش آهک ارتباط مستقیم دارد. با کاهش کانی‌هایی مانند هورنبلند، پیروکسن، بیوتیت و مگنتیت به سمت جنوب، غلظت عناصر Ni, Cu و Zn نیز کاهش می یابد. شاخص های تعیین آلودگی محیط نظیر ضرایب غنی شدگی و اندیس زمین تجمعی نشان می‌دهد که عناصر Cd, Ag و Pb در همه نمونه ها نسبت به بقیه عناصر غنی شدگی بیشتری دارند.همچنین شاخص زمین انباشتگی موثر در مورد عناصری مانند Co, Cu, Mn,Sr و Zn آلودگی خاص نشان نمی دهد. اما عنصر سرب در 6 ایستگاه در رده غیرآلوده تا کمی آلوده و عناصر Ag و Cd بیشترین شاخص موثر را به خود اختصاص داده و مقدار آنها در رده کمی آلوده تا شدیدا آلوده قرار دارد. بررسی آنیون های نیترات، فسفات و سولفات نشانه دهد که نیترات روند خاصی به سمت جنوب ندارد ولی فسفات در شمال پلایا زیاد است و سولفات نیز به دلیل حضور کانی سولفاته در قسمت های غرب و جنوب غرب منطقه روند افزایشی دارد. در جایی که میزان یون فسفات زیاد است، میزان سولفات کمتر شده که در این حالت یون فسفات مانع جذب یون سولفات گشته است
کد نوشتار : 158534
https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/525355
Downloads\Documents\158534-sample.pdf
مطالعه رسوب‌شناسی و تمرکز فلزات سنگین در نهشته‌های دانه درشت (ماسه‌ای) پلایای گاوخونی (جنوب شرقی اصفهان)
پلایای گاوخونی با وسعتی حدود 550 کیلومتر مربع در 130 کیلومتری جنوب شرق اصفهان واقع شده است. این حوضه در طول دوران چهارم جایگاه نهشت رسوبات از منابع متنوع سنگ شناختی بوده است و توسط رسوبات مخروط افکنه ای در شمال، جنوب، شرق و تپه های ماسه ای در غرب احاطه گردیده است. در پلایای گاوخونی 5 رخساره اصلی گراول ماسه ای، ماسه ای، گلی، گلی-نمکی و نمکی شناسایی گردید. برای بررسی رسوب‌شناسی، کانی‌شناسی و ژئوشیمی فلزات سنگین در نهشته‌های ماسه‌ای، از 14 ایستگاه واقع در پلایای گاوخونی و همچنین 8 ایستگاه واقع در ماسه‌های بادی نمونه‌برداری شد. مطالعات بافتی نهشته‌های ماسه‌ای پلایای گاوخونی نشان می‌دهد که حدود 85% رسوبات این منطقه در حد ماسه دانه ریز بوده، و دارای جورشدگی خوب تا متوسط هستند، در حالی که رسوبات آبرفتی جورشدگی ضعیف دارند. در مطالعات کانی‌شناسی و سنگ‌شناسی رسوبات، خرده سنگ‌های آندزیت, داسیت، سی نیت، بازالت، شیست (کوارتز و کلریت)، کوارتزیت، کربنات، ماسه سنگ و مجموعه کانی های سنگین هورنبلند، پیروکسن، اپیدوت، زیرکن، ایدیوکراز، تورمالین، اسپینل، ولاسونیت و کانه های مگنتیت، هماتیت، گوتیت و پیریت شناسایی شدند. در این میان اسپینل، ایدیوکراز و ولاسونیت از منشأ اسکارن فشارک و سایر سیلیکات ها از منشأ نوار آتشفشانی ارومیه- دختر می‌باشند. خرده سنگ های آذرین از مجموعه آتشفشانی نئوژن در شمال پلایای گاوخونی و خرده سنگ های دگرگونی از رشته کوه های شمال غربی و غرب بخش بالا دست حوضه زهکشی رودخانه زاینده رود (پی سنگ دگرگونی زون سنندج- سیرجان ) منشأ گرفته اند.آنالیز ژئوشیمیایی رسوبات ماسه‌ای در مقایسه با استانداردهای معتبر بین المللی، غلظت غیر معمول فلزات سنگین Cd, Ag و Pb را نشان می‌دهد. غلظت Pb, Cd, Ag و Sr به سمت جنوب پلایا افزایش یافته و با افزایش آهک ارتباط مستقیم دارد. با کاهش کانی‌هایی مانند هورنبلند، پیروکسن، بیوتیت و مگنتیت به سمت جنوب، غلظت عناصر Ni, Cu و Zn نیز کاهش می یابد. شاخص های تعیین آلودگی محیط نظیر ضرایب غنی شدگی و اندیس زمین تجمعی نشان می‌دهد که عناصر Cd, Ag و Pb در همه نمونه ها نسبت به بقیه عناصر غنی شدگی بیشتری دارند.همچنین شاخص زمین انباشتگی موثر در مورد عناصری مانند Co, Cu, Mn,Sr و Zn آلودگی خاص نشان نمی دهد. اما عنصر سرب در 6 ایستگاه در رده غیرآلوده تا کمی آلوده و عناصر Ag و Cd بیشترین شاخص موثر را به خود اختصاص داده و مقدار آنها در رده کمی آلوده تا شدیدا آلوده قرار دارد. بررسی آنیون های نیترات، فسفات و سولفات نشانه دهد که نیترات روند خاصی به سمت جنوب ندارد ولی فسفات در شمال پلایا زیاد است و سولفات نیز به دلیل حضور کانی سولفاته در قسمت های غرب و جنوب غرب منطقه روند افزایشی دارد. در جایی که میزان یون فسفات زیاد است، میزان سولفات کمتر شده که در این حالت یون فسفات مانع جذب یون سولفات گشته است
https://ganj-beta.irandoc.ac.ir/#/articles/4e89060411b9840aca04de0b0b98dcc4
