ماخذشناسی قواعد فقهی :کتاب ها و رساله ها

فشارکی، محمد بن قاسم طباطبایی (1316ق. )

- الرسائل الفشارکیه. چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1413ق.

فشارکی، ملامحمدباقر (1314ق. )

کتاب  ماخذشناسی قواعد فقهی 

1 - کتاب ها و رساله ها

1 - کتاب ها و رساله ها[39]

آخوند خراسانی، محمد کاظم (1329ق. )

- کفایة الاصول. چاپ اول: قم، مؤسسه آل البیت، 1409ق.

. قاعدة المیسور، ص 370 - 373.

2. قاعدة لاضرر، ص 379 - 383.

- فوائد الاصول. تصحیح و تعلیق سیدمهدی شمس الدین. چاپ اول: تهران، سازمان چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1407ق.

قاعدة الملازمة بین العقل و الشرع، ص 127 - 137.

آشتیانی، میرزا محمدحسن (1319ق. )

- بحر الفوائد فی شرح الفرائد. قم، کتابخانه آیة الله مرعشی، 1403ق.

ءجزء 1 :

. قاعدة لاحرج، ص 194.

جزء 2 :

. اصالة الاباحة، ص 51.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 65.

. قاعدة حرمة ابطال اعمال العبادیة، ص 184.

. قاعدة اصالة عدم تاخر الحادث، ص 220 و جزء3، ص 138.

. قاعده لاضرر و لاضرار، ص 222.

[40]

جزء 3 :

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 2 - 8 و 22.

. قاعدة الطهارة، ص 39.

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 102.

. قاعدة الید، ص 188.

. قاعدة القرعة، ص 218.

. قاعدة اصالة حمل فعل المسلم علی الصحة، ص 200.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 200.

- رسالة شریفة فی قاعدة نفی العسر و الحرج. تاریخ تحریر 1314ق. چاپ سنگی: [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] . 131ص.

آل بحرالعلوم، سیدمحمدتقی طباطبائی (1326ق. )

- بلغة الفقیه، 4ج. چاپ چهارم: تهران، مکتبة الصادق، 1403ق.

ءج 1 :

. رسالة فی قاعدة ما یضمن و ما لایضمن، ص 65.

. رسالة فی قاعدة تلف المبیع قبل القبض، ص 147.

ج 2 :

. رسالة فی اخذ الاجرة علی الواجبات، ص 3.

ج 3 :

. قاعدة یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب، ص 130.

. قاعدة ولایة الحاکم الفقیه، ص 221.

. رسالة فی قاعدة الید، ص 299.

. قاعدة علی الید ما اخذت حتی تؤدیه، ص 344.

. قاعدة من ادعی ما لا ید لاحد علیه قضی له به، ص 361.

. قاعدة من ادعی امرا لامعارض له قبل قوله، ص 361.

. قاعدة البینة علی المدعی و الیمین علی المدعی علیه، ص 376.

ج 4 :

. قاعدة لایحجب الابعد الاقرب، ص 269.

آل عصفور درازی بحرانی، شیخ احمد بن ابراهیم (1131ق. )

- رسالة فی القرعة: ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 76.

[41]

- التقیة. ر. ک: الذریعة، ج 4، ص 403.

آل فقیه العاملی، محمدتقی.

- قواعد الفقیه. چاپ دوم: بیروت، دارالاضواء، 1407ق.

. قاعدة الاذن فی الشی ء اذن فی لوازمه، ص 66.

. قاعدة الاشتراک، ص 82.

. قاعدة ضمان الید، ص 84.

. قاعدة ما یضمن و ما لایضمن، ص 95.

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 118 و 250.

. قاعدة التنزیل، ص 121.

. قاعدة اصالة العدم، ص 125.

. قاعدة اصالة الحل، ص 130.

. قاعدة الاتلاف، ص 142.

. قاعدة القرعة، ص 159.

. قاعدة الجب، ص 166.

. قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 184.

. قاعدة اصالة الطهارة، ص 254.

. قاعدة اماریة الید، ص 257.

. قاعدة الشک فی المحل، ص 269.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 277.

آل کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1262ق. )

- قواعد المعاملات. ر. ک: فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج 16، ص 412، ش 1/6906، 82گ. (1).

مؤلف در اواسط کتاب بحثی را تحت عنوان «فی قواعد تشترک فیها اکثر العقود» مطرح کرده است. بخشی از قواعد فقهی مربوط به ابواب معاملات که مورد بحث واقع شده، عبارت اند از:

. العقود تابعة للقصود.

. اشتراط التراضی فی العقود.

. کلما تصح فیه النیابة تصح فیه الولایة.

. کل ما تصح فیه الوکالة تصح فیه الفضولیة.

. اشتراط البلوغ فی صحة العقود من الموجب و القابل.

[42]

. اشتراط اتفاق القصد و الرضا بین الموجب و القابل.

. اشتراط قصد الاسم و الاشارة فی المعقود علیه.

. الاصل فی العقد سیما اللازم منه هو اللفظ الخاص.

. قیام الاشارة مقام القول لمن لایمکنه اللفظ.

. بطلان المعاوضة علی ما لایتمول عین او منفعة.

. بطلان المعاوضة علی ما یقدر علی تسلیمه و تسلمه.

. قاعدة الاحسان.

. قاعدة العدوان.

آل کاشف الغطاء، محمدحسین (1373ق. )

- تحریر المجلة، 2ج. تهران و قم، مکتبة النجاح و مکتبة الفیروزآبادی، [بی تا] .

مؤلف در بعضی موارد، فروعات یک قاعده را تحت عنوان قاعده ای مستقل ذکر کرده و درمواردی یک قاعده را با تعابیر مختلف به صورت مستقل عنوان نموده است.

ج 1 :

الف. قواعد عام :

. الامور بمقاصدها، ص 17.

. ما ثبت بزمان یحکم ببقائه ما لم یقم دلیل علی خلافه، ص 18.

. الیقین لایزول بالشک، ص 18.

. العبرة فی العقود للمقاصد و المعانی لا للالفاظ و المبانی، ص 18و63.

. اصالة تاخر الحادث، ص 19.

. اصالة الحقیقة، ص 20.

. لاعبرة بالدلالة فی مقابلة التصریح، ص 20.

. لامساغ للاجتهاد فی مورد النص، ص 21.

. المشقة تجلب التیسیر، ص 22.

. لاضرر و لاضرار، ص 23.

. الضرر یزال، ص 24.

. الضرر لایزال بمثله، ص 24.

. الضرورات تبیح المحظورات، ص 25.

. الضرر یدفع بقدر الامکان، ص 25.

. ما جاز بعذر بطل بزواله، ص 25.

. اذا زال المانع بطل الممنوع، ص 25.

. یتحمل الضرر الخاص لدفع الضرر العام، ص 26.

. اذا تعارض مفسدتان روعی اعظمهما ضررا بارتکاب اخفهما، ص 26.

. یختار اهون الشرین، ص 26.

[43]

. درء المفاسد اولی من جلب المنافع، ص 27.

. الحاجة تنزل منزلة الضرورة، ص 27.

. الضرر یدفع بقدر الامکان، ص 27.

. ما حرم اخذه حرم اعطاوه، ص 30.

. ما حرم فعله حرم طلبه، ص 30.

. العادة محکمة، ص 32.

. استعمال الناس حجة، ص 32.

. انما تعتبر العادة اذا اطردت او غلبت، ص 32.

. العبرة للغالب الشایع، ص 32.

. المعروف عرفا کالمشروط شرطا، ص 33.

. المعروف بین التجار کالمشروط بینهم، ص 33.

. التعیین بالعرف کالتعیین بالنص، ص 33.

. الممتنع عادة کالممتنع حقیقة، ص 34.

. الحقیقة تترک بالدلالة العادة، ص 34.

. اذا تعارض المانع و المقتضی یقدم المانع، ص 35.

. من ملک شیئا ملک ما هو من ضروراته، ص 36.

. اذا سقط الاصل سقط الفرع، ص 36.

. اذا بطل الشی ء بطل ما فی صحته، ص 38.

. اذا بطل الاصل یصار الی البدل، ص 39.

. یغتفر فی التوابع ما لایغتفر فی غیرها، ص 39.

. البقاء اسهل من الابتداء، ص 39.

. یغتفر فی البقاء ما لایغتفر فی الابتداء، ص 39.

. لایتم التبرع الا بالقبض، ص 40.

. الولایة الخاصة اقوی من الولایة العامة، ص 41.

. اعمال الکلام اولی من اهماله، ص 42.

. اذا تعذرت الحقیقة فیحمل علی المجاز، ص 42.

. المطلق یجری علی اطلاقه اذا لم یقم دلیل لتقیید، ص 43.

. الوصف فی الحاضر لغو و فی الغائب معتبر، ص 43.

. السؤال معاد فی الجواب، ص 45.

. السکوت فی معرض الحاجة بیان، ص 45.

. دلیل الشی ء فی الامور الباطنة یقوم مقامه، ص 46.

. الکتاب کالخطاب، ص 46.

. الاشارة المعهودة للاخرس کالبیان باللسان، ص 46.

. یقبل قول المترجم مطلقا، ص 47.

. لاعبرة بالظن المتبین خطاه، ص 47.

[44]

. لاحجة مع الاحتمال الناشئ عن دلیل، ص 47.

. لاعبرة للتوهم، ص 48.

. الثابت بالبرهان کالثابت بالعیان، ص 48.

. البینة علی المدعی و الیمین علی من انکر، ص 48.

. البینة لاثبات خلاف الظاهر و الیمین لابقاء الاصل، ص 49.

. البینة حجة متعدیة و الاقرار حجة قاصرة، ص 50.

. لاحجة مع التناقض لکن لایختل معه حکم الحاکم، ص 51.

. قد یثبت الفرع مع عدم ثبوت الاصل، ص 51.

. المرء مؤاخذ باقراره، ص 51.

. المعلق بالشرط یوجب ثبوته عند ثبوت الشرط، ص 52.

. یلزم مراعاة الشروط بقدر الامکان، ص 53.

. المواعید بصورة التعلیق تکون لازمة، ص 54.

. الخراج بالضمان، ص 54.

. الغنم بالغرم، ص 56.

. الفعل ینسب الی الفاعل لا الآمر ما لم یکن مجبرا، ص 56.

. اذا اجتمع المباشر و المسبب یضاف الحکم الی المباشر، ص 57.

. الجواز الشرعی ینافی الضمان، ص 57.

. المباشر ضامن و ان لم یتعمد، ص 58.

. المتسبب لایضمن الا مع العمد، ص 58.

. جنایة العجماء جبار، ص 59.

. لایجوز لاحد ان یتصرف فی ملک الغیر بغیر اذنه، ص 59.

. تبدل سبب الملک، قائم مقام تبدل الذات، ص 60.

. من استعجل الشی ء قبل اوانه عوقب بحرمانه، ص 60.

ب. قواعد مخصوص بیع :

. کل جملة لایحصل اثرها الا باخری من آخر فهی عقد والا فایقاع او اذن، ص 67.

. کل عقد یحتاج الی ایجاب و قبول لفظیین مع التوالی بینهما، ص 67.

. کل ایجاب فقبوله بعد موت الموجب باطل الا فی الوصیة، ص 67.

. کل من له القبول اذا مات قبله بطل الا فی الوصیة فان حق القبول ینتقل الی وارثه، ص 68.

. اصالة اللزوم فی العقود، ص 68.

. اصالة الصحة فی العقود، ص 68.

. اصالة حمل فعل المسلم علی الصحیح بل العاقل مطلقا، ص 69.

. کل مبیع تلف قبل قبضه فهو من مال بائعه، ص 69.

. لابیع الا فی ملک، ص 70.

. لاوقف الا فی ملک، ص 70.

. لاعتق الا فی ملک، ص 70.

[45]

. لارهن الا فی ملک، ص 70.

. کلما یصح بیعه تصح هبته و کلما لایصح بیعه لاتصح هبته، ص 71.

. کلما صحت اجارته صحت عاریته و ما لایصح لایصح، ص 72.

. کلما صح بیعه صح رهنه و ما لا فلا، ص 72.

. کلما یکال او یوزن لایصح بیعه قبل قبضه، ص 73.

. الاصل فی العقود الحلول الا مع الشرط فی غیر الربوی، ص 73.

. الشرط جائز بین المسلمین الا ما احل حراما او حرم حلالا، ص 74.

. المؤمنون عند شروطهم الا ما خالف کتاب الله، ص 74.

. الشرط املک علیک ام لک، ص 74.

. الشرط الفاسد لیس بمفسد للعقد، ص 75.

. کل شرط تقدم العقد او تاخر فهو باطل، ص 76.

. شرط الله احق و اسبق و الولاء لمن اعتق، ص 76.

. شرط الواقف کنص الشارع، ص 77.

. کل عقد شرط فیه خلاف ما یقتضیه فهو باطل.

. البیعان بالخیار ما لم یفترقا فاذا افترقا وجب البیع، ص 79.

. المعیوب مردود، ص 79.

. الخیار فی الحیوان ثلاثة ثم لاخیار، ص 80.

. التصرف مسقط للخیار، ص 80.

. التلف فی زمن الخیار ممن لاخیار له، ص 80.

. کل خیار فانه یزلزل العقد، ص 81.

. الاصل فی الخیار الفوریة، ص 82.

. کل ما جاز الرهن علیه جاز ضمانه، ص 84.

. کل دین حال لایتاجل، ص 84.

. کل دین مؤجل لایکون حالا، ص 84.

. الراهن و المرتهن ممنوعان من التصرف، ص 84.

. المرهون غیر مضمون الا مع التعدی او التفریط، ص 85.

. المرتهن احق برهنه، ص 85.

. الکفیل غارم، ص 85.

. قاعدة الید، ص 86.

. قاعدة الغرور، ص 87.

. الاتلاف، ص 87.

. الاحترام (ای احترام عمل المسلم) ، ص 88.

. ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده وما لا یضمن بصحیحه لا یضمن بفاسده، ص 88.

. الائتمان مسقط للضمان، ص 89.

. الاذن مسقط للضمان، ص 89.

[46]

. التسلیط و الاقدام یسقط الاحترام، ص 90.

. قاعدة السلطنة، ص 90.

. قاعدة الجهالة و الغرر، ص 91.

. قاعدة نفی السبیل، ص 92.

. قاعدة الاحسان، ص 92.

. قاعدة عموم التکلیف، ص 92.

. قاعدة الجب، ص 93.

. الاوصاف لاتقابل بالاعواض، ص 93.

. من احیی ارضا میتة فهی له، ص 94.

. النهی فی العبادات یقتضی الفساد مطلقا وفی المعاملات فی الجملة، ص 94.

. کل شی ء لایعلم الا من صاحبه فقوله مصدق فیه، ص 96.

. النساء مصدقات، ص 96.

. الضرورة فی کل شی ء الا فی الدماء، ص 96.

. لایدفع الضرر باضرار الغیر، ص 97.

. الانسان قد لایملک شیئا و یملک ان یملک، 97.

. القدرة علی التسلیم شرط فی المعاوضات، ص 97.

. کل من صحت مباشرته لشی ء صحت وکالته الا الواجبات التعبدیه، ص 97.

. اصالة عدم تداخل الاسباب و عدم تداخل المسببات، ص 98.

. کل ما جازت الاجارة علی شی ء مع العلم جازت الجعالة علیه مع الجهل، ص 98.

. اقرار العقلاء علی انفسهم نافذ او جایز، ص 99.

. کل اقرار لایقبل بعده الانکار، ص 99.

. کل انکار یصح بعده الاقرار، ص 99.

. کل من قدر علی انشاء شی ء قدر علی الاقرار به، ص 99.

. من ملک شیئا ملک الاقرار به، ص 100.

. کل من اقر بحق لسبب مجهول قبل تفسیره له، ص 101.

. کل من اقر بمبهم یلزم بتفسیره و یقبل قوله فیه، ص 101.

. کل عاریة امانة، ص 101.

. کل هبة یجوز الرجوع فیها بعد القبض الا اذا کان الرجوع بعد التلف او کانت معوضة او هبة الرحم، ص 101.

. کل صدقة لایجوز الرجوع فیها بعد القبض، ص 102.

. کل تصرف من المکره عقدا او ایقاعا باطل، ص 102.

. کل معاملة من عقد او غیره من غیر المالک فهی فضولیة، ص 102.

. القرعة لکل امر مشکل، ص 102.

. لامقاصة الا مع الیقین و العجز عن تحصیل الحق، ص 103.

. کل دعوی تسمع مطلقا، ص 103.

[47]

. الکافر لاتسمع شهادته لمسلم او علیه مطلقا مع وجود غیره و مع عدمه الا فی الوصیة کمافی الآیة فی واقعة خاصة، ص 104.

. لانذر الا فی طاعة ، ص 104.

. لایمین الا فی مباح، ص 104.

. قاعدة العدل، ص 105.

. ذوات الاسباب لاتحصل الا باسبابها، ص 106.

ج 2 :

. الدواعی لاتقید الاسباب، ص 105.

. کل وقف زال نفعه جاز بیعه، ص 105.

. کلما جاز اجارته جاز وقفه و ما لا فلا، ص 105.

. کل من ادعی مالا بلامعارض فهو له و ان لم یکن له، ص 105.

. کل من یقبل قوله فلابد معه من الیمین الا فی موارد، ص 106.

. حکم التحالف فسخ او تراد او تقسیم، ص 106.

. الحرام لایحرم الحلال، ص 106.

. الرضاع یحرم سابقا و لاحقا، ص 106.

. کل مقبوض باذن الشارع او المالک لایضمن الا بالتعدی، ص 106.

. لایمین علی المدعی الا فی ثلاثة مواضع، ص 106.

. کل وطی بلا عقد ولا زنا فمهرالمثل ومع العقد والتسمیه فالمسمی والا فمهرالمثل، ص 106.

. الزانی باغ و لا مهر لبغی، ص 106.

. کل عقد او وطی لذات بعل او معتدة مع العلم بالحکم و الموضوع یوجب التحریم الابدی بخلاف العقد وحده مع الجهل، ص 106.

. کل طلاق لیائسة او صغیرة او قبل الدخول فلا عدة له، ص 106.

. کل من مات عنها زوجها فعلیها العدة مطلقا، ص 106.

. کل مال مردد بین الافراد فان کانت محصورة فالقرعة او القسمة صلحا قهریا والا فهومجهول المالک، ص 106.

. کل وصی لیس له ان یوصی لغیره الا مع اذن الوصی، ص 106.

. کل وصی لیس له ان یوصی غیره الا مع اذن الموصی، ص 107.

. کل وقف و مال میت لا ولی له فالولایة لحاکم الشرع، ص 107.

. الولایة فی کل حسبة لحاکم الشرع او ماذونه، ص 107.

. کل متول ینعزل بالخیانة، ص 107.

. کل من نصبته الامانة عزلته الخیانة، ص 107.

. کل قاصر فولایته لابیه و جده الا... ، ص 107.

. ولایة الاب والجد عرضیة ینفذ السابق ومع الاقتران والتنافی فالبطلان، ص 107.

[48]

آملی تهرانی، شیخ محمدتقی (1391ق. )

- منتهی الوصول الی غوامض کفایة الاصول (تقریرات مباحث آیة الله سید ابوالحسن اصفهانی) . تهران، چاپخانه فردوسی [بی تا] .

ء1. قاعدة الید، ص 225.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 237.

ابن ابی جمهور احسائی، محمد بن علی بن ابراهیم (901ق. )

- الاقطاب الفقهیة علی مذهب الامامیة. تحقیق شیخ محمد الحسون. چاپ اول: قم، کتابخانه آیة الله مرعشی، 1401ق.

ء1. قاعدة التیسیر، ص 46.

. قاعدة لاضرر، ص 47.

. تغیر الاحکام بتغیر العادات، ص 49.

. قاعدة کل حکم شرعی قصد منه الآخرة کجلب نفع او دفع ضرر عبادة، ص 70.

. قاعدة لابدل للصلوات الخمس الا الظهر، ص 85.

. قاعدة الفاتحة متعین فی الصلاة، ص 85.

. قاعدة التقیة، ص 98.

. قاعدة فی التزاحم الحقوق تقدم حقوق المؤقتة عند ضیق وقتها علی الکل، ص 103.

. قاعدة حقوق العباد اذا تساویت فلاترجیح فیها، ص 104.

. قاعدة لایحمل الانسان عن غیره عملا بالاصل، ص 107.

. قاعدة عدم جواز اجتماع العوض و المعوض، ص 111.

. قاعدة اصالة اللزوم فی العقد، ص 116.

. توقف الملک علی الناقل و الکاشف، ص 117.

. قاعدة نفی الغرر، ص 120.

. قاعدة الاصل عدم الضمان فی الودیعة، ص 126.

. قاعدة القادر علی انشاء شی ء، له الاقرار به و بالعکس العکس، ص 129.

. قاعدة الاقرار، ص 129.

. قاعدة الید، ص 164.

. قاعدة الیمین، ص 169.

. قاعدة القرعه، ص 175.

ابن طی عاملی، شیخ ابوالقاسم علی بن علی محمد عاملی (885ق. )

- حاشیة علی القواعد و الفوائد الشهید.

[49]

این حاشیه در نسخه ای از «القواعد و الفوائد» که در سال 835ق. نوشته شده، آمده است. (2).

اجتهادی، محمدعلی.

- نهایة المامول فی شرح کفایة الاصول، ج 2. قم، الاسلامیة، 1398ق.

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 273 - 281.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 294 - 302.

. قاعدة المیسور، ص 410 - 422.

. قاعدة لاضرر، ص 457 - 477.

اردکانی، محمدتقی.

- رسالة فی حدیث لاضرر و لاضرار. ر. ک: فهرست کتابخانه وزیری یزد، ج 4، ص 1137، ش 2/1231 و ج 5، ص 1969، ش 12/2037.

استرآبادی، محمد رضا بن ابی القاسم کمالی حسینی (1346ق. )

- القواعد و الفوائد. ر. ک: فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج 18، ص 288، ش 2/7310.

اسکی لاریجانی، مولی لطف الله (1311ق. )

- القواعد الغرویة فی الفقه الامامیة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 186.

اسلامی حائری، شیخ عبدالله.

- تبیان الاصول (تقریرات مباحث آیة الله فاضل لنکرانی) . چاپ اول: قم، مؤسسه انتشارات مدین، 1414ق.

قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 256.

اسماعیل پور شهرضائی، محمدعلی.

- مجمع الافکار و مطرح الانظار (تقریرات مباحث آیة الله حاج میرزا هاشم آملی) . قم، مطبعة العلمیة، 1396ق (ج 4) ، 1402ق (ج 3) و 1405ق (ج 5) .

ءج 3 :

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 371 - 381.

[50]

. قاعدة لاتعاد، ص 583 - 591.

. قاعدة المیسور، ص 621 - 629.

ج 4 :

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 251 - 298.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 298 - 324.

. قاعدة القرعة، ص 325 - 333.

ج 5 :

. قاعدة لاضرر، ص 121 - 162.

اصفهانی، سید عبدالله (قرن 14)

- رسالة فی قاعدة من ملک. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 13.

- رسالة فی قاعدة المیسور. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 13.

اصفهانی (کمپانی) ، شیخ محمدحسین (1361ق. )

- رسالة فی حکم اخذ الاجرة علی الواجبات. ر. ک: الحاشیة علی المکاسب، چاپ سنگی: تهران، 1363ق.

در این حاشیه، تنها عنوان این رساله در شمارش تالیفات مؤلف ذکر شده است.

- نهایة الدرایة فی شرح الکفایة. تحقیق شیخ ابوالحسن قائمی. چاپ اول: قم، مؤسسه آل البیت، 1414ق.

ءج 4 :

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 172.

. قاعدة لاتعاد، ص 370.

. قاعدة المیسور، ص 386.

. قاعدة نفی الضرر، ص 436.

ج 5 و 6 :

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 51.

. قاعدة القرعة، ص 257.

اصفهانی طهرانی حائری، شیخ محمدحسین (1250ق. )

- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة. چاپ سنگی: قم، داراحیاءالعلوم الاسلامی، 1404ق.

قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 305.

[51]

اصفهانی، محمدتقی (1248ق. )

- هدایة المسترشدین. قم، مؤسسه آل البیت [بی تا] .

قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 422.

اعرجی کاظمینی (اواخر قرن 13)

- الفوائد و القواعد. ر. ک: کتابخانه مجلس، ش 407.

امامی کاشانی، سیدحسین.

- قاعدة تقیة الامامیة. تقریر بعضی از شاگردان. قم [بی نا] ، [بی تا] . 67ص.

- الاصول الامامیة فی الاصول الفقهیة. اصفهان، مطبعة الربانی [بی تا] .

قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 57 - 61.

- دراسات اصول فقه علی ترتیب اصول الامامیة، ج 2. قم، آزادی [بی تا] .

قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 576 - 636.

- قاعدة لاضرر و لاضرار. تقریر بعضی از شاگردان. قم [بی نا] ، [بی تا] . 23ص.

امامی نجفی خوانساری، شیخ محمد (قرن 14)

- تسدید القواعد فی حاشیة الفرائد. [بی جا] ، [بی نا] ، 1392ق.

. قاعدة نفی الضرر، ص 491.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 636.

انصاری، شیخ احمد (سبط الشیخ)

- الوسیط بین الوجیز و البسیط، ج 1. چاپ اول: قم، خیام، 1403ق.

قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 297 - 302.

انصاری، شیخ مرتضی (1281ق. )

- قاعدة نفی الضرر، تحقیق سید منذر حکیم. چاپ اول: قم، المؤتمر العالمی بمناسبة المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الانصاری، 1415ق، 40ص.

- التسامح فی ادلة السنن. تحقیق رحمت الله رحمتی. چاپ اول: قم، المؤتمر العالمی بمناسبة المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الانصاری، 1415ق، 52ص.

[52]

- التسامح فی ادلة السنن. تحقیق شیخ عباس حاجیانی. چاپ اول: قم، مکتبة المفید، 1404ق، 31ص.

- التقیة. تحقیق محمدرضا انصاری. چاپ اول: قم، المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الانصاری، 1415ق، 48ص.

- قاعدة من ملک. (3)تحقیق محمدرضا انصاری. چاپ اول: قم، المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الانصاری، 1415ق. 36ص.

- رسائل فقهیة. چاپ اول: قم، المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلادالشیخ الانصاری، 1414ق.

. قاعدة التقیة، تحقیق محمدرضا انصاری، ص 67 - 103.

. قاعدة لاضرر، تحقیق سیدمنذر حکیم، ص 105 - 131.

. قاعدة التسامح، تحقیق رحمت الله رحمتی، ص 133 - 174.

. قاعدة من ملک، تحقیق محمدرضا انصاری، ص 175 - 200.

- فرائد الاصول، ج 2. تحقیق عبدالله نورانی. قم، مؤسسة النشر الاسلامی [بی تا] .

. قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 533.

. قاعدة اصالة الصحة فی فعل الغیر، ص 717.

بجستانی حائری، سید میرزا هادی (1368ق. )

- رسالة فی القرعة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 77.

بحرانی، یوسف بن احمد (1186ق. )

- الدرة النجفیة. قم، مؤسسة آل البیت [بی تا] .

. قاعدة الطهارة، ص 4.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 227.

- الحدائق الناضرة، (مقدمه) ج 1. تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1376ق.

. قاعدة الطهارة، ص 134.

. قاعدة اصالة الحل، ص 140.

[53]

. قاعدة ان کل ذی عمل مؤتمن فی عمله ما لم یظهر خلافه، ص 146.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 150.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 150.

بحرانی ماحوزی، شیخ سلیمان بن عبدالله بن حسن (1121ق. )

- التسامح فی ادلة السنن. اتمام تالیف: 1116ق. ر. ک: الذریعه: ج 4، ص 174.

مؤلف برای اثبات این قاعده به دوازده روایت استدلال کرده است.

- رسالة فی القرعة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 77.

بحرالعلوم، عزالدین سیدعلی.

- بحوث فقهیة (محاضرات آیة الله شیخ حسین حلی) . چاپ دوم: بیروت، دارالزهراء، 1393ق.

. قاعدة علی الید ما اخذت حتی تؤدیه، ص 26.

. قاعدة ضمان التلف، ص 27.

. قاعدة عدم ضمان الامین، ص 31.

. قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 200.

. قاعدة الالزام، ص 269.

بختیاری کوه سرخی، محمدحسین.

- اصول المختار. مشهد، دانشگاه مشهد، 1348.

مؤلف در فصل اول کتاب (ص 99) به بیان فرق بین مسئله فقهی با قاعده فقهی و مسئله اصولی پرداخته و قاعده زیر را به اختصار بیان کرده است:

قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 206.

برادگامی لنکرانی، ملافتحعلی بن گل محمد (پس از سال 1339ق)

- القواعد الفقهیة والاصولیة. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ج 19، ص 261، ش 7460.

ء1. قاعدة المیسور.

. القضاء تابع للاداء ام لا.

. قاعدة تداخل الاسباب.

[54]

بروجردی نجفی، شیخ محمدتقی.

- نهایة الافکار (تقریرات مباحث آیة الله شیخ ضیاءالدین عراقی) . قم، مؤسسة النشرالاسلامی، 1405ق.

ءج 3 :

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، قسمت 2، ص 276.

. قاعدة لاتعاد، قسمت 2، ص 433.

. قاعدة المیسور، قسمت 2، ص 455.

ج 4 :

. قاعدة اصالة عدم تاخر الحادث، قسمت 1، ص 196.

. قاعدة الید، قسمت 2، ص 20.

. قاعدة القرعة، قسمت 2، ص 104.

بلاغی، جواد (1352ق. )

- عقد فی الزام غیر الامامی باحکام نحلته. تهران، مکتبة الصدوق، 1378ق، 37ص.

بهرامی احمدی، حمید.

- سوء استفاده از حق. چاپ دوم: تهران، اطلاعات، 1370، 376ص.

مؤلف در این کتاب به بررسی قاعده لاضرر در حقوق اسلام و دیگر نظام های حقوقی پرداخته و در مورد دو قاعده ذیل هم به اختصار بحث کرده است:

. قاعدة اقدام، ص 254.

. قاعدة تسلیط، ص 277.

بیدگلی کاشانی، ملا محمدباقر (اواخر قرن 13)

- القواعد الباقریه. اتمام تالیف: 1313ق. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 7، ص 70، ش 2479، 144گ.

مؤلف در این کتاب به بحث و تحقیق چند قاعده فقهی و اصولی پرداخته است که قواعدفقهی عبارت اند از:

. قاعدة علی الید.

. قاعدة فیها التنبیه علی امور تتعلق بقاعدة لاضرر، و قاعدة السلطنة و نفی الحرج.

. قاعدة البینة علی المدعی.

. قاعدة الصلح جائز بین المسلمین.

. قاعدة فیما یتعلق بالشروط.

[55]

. قاعدة اشتراط التراضی فی اکل مال الغیر و التصرف فیه.

. قاعدة تبعیة الاحکام للاسماء.

. قاعدة ان مبنی الکلام علی الافادة لا الاعادة.

. قاعدة ان الاشتراک فی التکلیف فرع الاتحاد فی الموضوع(4).

- القواعد الفقهیه. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 16، ص 297، ش 6328.

ءقواعد فقهی این اثر عبارت اند از:

. قاعدة فی عدم جواز التعلیق فی الانشاء.

. قاعدة ان العقود تابعة للقصود.

. قاعدة وجوب مباشرة المخاطب بخطاب شرعی بنفسه للافعال.

. قاعدة الضرورات تبیح المحذورات.

. قاعدة فی اسباب الضمان.

. قاعدة لزوم الوفاء بالعقود.

. قاعدة فی خمس الغنیمة(5).

پیمانی، ضیاءالدین.

- بررسی تاریخی و تطبیقی قاعده تعدد جرم. چاپ اول: قم، معاونت پژوهشی مجتمع آموزش عالی قم، 1374.

تبریزی، میرزا موسی (1299ق. )

- اوثق الوسائل فی شرح الرسائل. تهران، رشدیه، 1378ق.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 297 - 307.

. قاعدة المیسور، ص 388 - 393.

. قاعدة نفی الضرر، ص 415 - 429.

تستری اصفهانی، مولی حسن علی بن مولی عبدالله (1075ق. )

- الحاشیة علی القواعد و الفوائد للشهید. ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173.

تنکابنی، میرزا محمد بن سلیمان (1302ق)

- الحاشیة علی القواعد والفوائد للشهید. ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173 و قصص العلماء، ص 96.

[56]

- تاسیسات. اتمام تالیف: 1292ق. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 17، ص 215، ش 6650، 122گ.

در این کتاب، قواعد فقهی به روشی آسان در یک مقدمه و 74 تاسیس و یک خاتمه تنظیم شده است.

جزایری مروج، سید محمدجعفر.

- منتهی الدرایه فی توضیح الکفایة. چاپ دوم: قم، مطبعة امیر، 1409ق.

ءج 5 :

. قاعدة اصالة الحل، ص 240.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 508.

ج 6 :

. قاعدة المیسور، ص 336.

. قاعدة لاضرر، ص 493.

ج 7 :

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 129.

. قاعدة اصالة تاخر الحادث، ص 593.

جعفری لنگرودی، محمد جعفر.

- ترمینولوژی حقوق. چاپ اول: تهران، کتابخانه ابن سینا، 1346. ص 773 - 791.

ءقواعد فقهی ذکر شده در صفحات فوق عبارت اند از:

. التصرف فیما انتقل عنه فسخ و فیما انتقل الیه اجازة، ص 773.

. التلف فی زمن الخیار ممن لا خیار له، ص 773.

. اذا تعارضا تساقطا، ص 773.

. اذا جاء الاحتمال بطل الاستدلال، ص 774.

. اذا زال المانع عاد الممنوع، ص 774.

. اذا افترقا اجتمعا و اذا اجتمعا افترقا، ص 774.

. الاذن فی الشی ء اذن فی لوازمه، ص 775.

. الصلح سید الاحکام، ص 775.

. الضرورات تبیح المحظورات، ص 775.

. الضرورات تتقدر بقدرها، ص 776.

. اعمال الکلام اولی من اهماله، ص 776.

. الاصل دلیل حیث لا دلیل، ص 776.

[57]

. الاقرار فی موضع الانشاء انشاء، ص 777.

. الاقرب یمنع الابعد، ص 777.

. الالتزام فی الشی ء التزام فی لوازمه، ص 777.

. الحاکم ولی الممتنع، ص 778.

. الحدود تدرء بالشبهات، ص 778 و 782.

. الحق لمن غلب، ص 778.

. العقود تابعة للقصود، ص 779.

. القدیم یترک علی قدمه، ص 779.

. المغرور یرجع الی من غره، ص 779.

. الممتنع شرعا کالممتنع عقلا، ص 780.

. الممنوع بالاختیار لا ینافی الاختیار، ص 780.

. المیسور لایترک بالمعسور، ص 780.

. القرعة، ص 782.

. کل مبیع تلف قبل قبضه فهو من مال بایعه، ص 783.

. کل من قدر علی انشاء قدر علی الاقرار به، ص 783.

. لاینسب لساکت قول، ص 783.

. ما اجتمع الحلال و الحرام الا و قد غلب الحرام، ص 783.

. ما قصد لم یقع و ما وقع لم یقصد، ص 783.

. ما لایدرک کله لایترک کله، ص 784.

. ما لا یضمن بصحیحه لا یضمن بفاسده، ص 784.

. ما لا یعلم الا من قبله قبل منه، ص 784.

. ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده، ص 785.

. المطلق ینصرف الی الفرد الشائع، ص 786.

. من اتلف مال غیره فهو له ضامن، ص 787.

. من له الغنم فعلیه الغرم، ص 787.

. من ملک شیئا ملک الاقرار به، ص 787.

. النهی یقتضی الفساد، ص 788.

. یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب، ص 790.

. یغتفر فی التوابع ما لا یغتفر من غیرها، ص 790.

. یغتفر فی الاجارة ما لا یغتفر فی البیع، ص 791.

جلالی مازندرانی، سیدمحمود.

- المحصول فی علم الاصول (تقریرات مباحث آیة الله شیخ جعفر سبحانی) . چاپ اول: قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1414ق (ج 3) و 1415ق (ج 4) .

[58]

ءج 3 :

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 426.

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 433.

ج 4 :

. قاعدة الید، ص 261.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 290.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 346.

. قاعدة القرعة، ص 373.

جناتی، محمد ابراهیم.

- قاعده تجاوز - قاعده صحت - قاعده فراغ. (6).

- قاعدة الالزام. نجف، مطبعة القضاء، 1393ق، 50ص.

حائری یزدی، شیخ عبدالکریم (1355ق. )

- درر الفوائد، ج 2. چاپ پنجم: قم، مؤسسة النشر الاسلامی [بی تا] .

. اصالة تاخر الحادث، ص 562.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 588.

. قاعدة اصالة الصحة فی فعل الغیر، ص 606.

حجت، جواد.

- قاعده ید مالکیت. تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1342، 156ص.

ضمان ید، ص 142.

حجتی بروجردی، شیخ بهاءالدین.

- الحاشیة علی الکفایة الاصول (تقریرات آیة الله حسین طباطبائی بروجردی) ، ج 2. چاپ اول: قم، مؤسسه انصاریان، 1412ق.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 248 - 251.

. قاعدة لاضرر، ص 331 - 338.

[59]

حر عاملی، شیخ محمد بن حسن (1104ق. )

- رسالة فی ان التصرف و الید دلیل الملکیة. ر. ک: فهرست کتابخانه فیضیه، ش 3/1910.

حرفوشی حریری عاملی، شیخ محمد بن علی (1059ق. )

- القلائد السنیة علی القواعد الشهیدیة. ر. ک: شرح القواعد، چاپ سنگی: [بی جا] ، [بی نا] ، 1308ق.

حسنی حسینی (امام جمعه) ، ابوالقاسم بن زین العابدین (1346ق. )

- وجیزة شریفة فی قاعدة الضرر المنفی. چاپ سنگی: [بی جا] ، محمد مهدی تاجرکتاب فروش، 1322ق، 33ص.

این کتاب در ضمن «وجیزة شریفة فی منجزات المریض» چاپ شده است.

- رسالة فی جواز التسامح فی ادلة السنن. اتمام تالیف: 1323. چاپ سنگی: [بی جا] ، محمد مهدی تاجر کتابفروش، 1322ق، 80ص.

این رساله نیز ضمیمه «وجیزة شریفة فی منجزات المریض» می باشد.

حسینی، محمد باقر.

- تسهیل مسالک. [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

این کتاب ترجمه «تسهیل المسالک الی المدارک» ملاحبیب الله شریف کاشانی می باشد.

حسینی، سید محمد جعفر.

- رسالة فی قاعدة لاضرر. اتمام تالیف: 1321ق. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 11.

حسینی تویسرکانی، سیدمحمد شریف (1322ق. )

- رسالة فی قاعدة ما یضمن. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 12.

حسینی حائری، سیدکاظم.

- مباحث الاصول (تقریرات مباحث آیة الله سیدمحمدباقر صدر) . چاپ اول: قم، مؤلف، 1415ق (ج 3) و 1418ق (ج 4) .

ءج 3 :

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 461.

[60]

. قاعدة التسامح، ص 498.

ج 4 :

. قاعدة المیسور، ص 409.

. قاعدة لاضرر، ص 498.

حسینی رانکوی اشکوری نجفی، سیداسدالله بن سیدعباس (1333ق. )

- رسالة فی قاعدة لاضرر. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 10.

این رساله ناتمام می باشد.

حسینی روحانی، سیدمحمد صادق.

- القواعد الثلاث. اتمام تالیف: 1377ق. قم، چاپخانه دارالعلم [بی تا] .

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 3 - 32.

. اصالة الصحة، ص 33 - 52.

. قاعدة الید، ص 53 - 79.

- زبدة الاصول. چاپ اول: قم، علمیة، 1412ق.

ءج 3 :

. اصالة عدم التذکیة، ص 266 - 272.

. قاعدة التسامح، ص 276 - 290.

. قاعدة المیسور، ص 406 - 414.

. قاعدة لاضرر، ص 431 - 507.

ج 4 :

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 184 - 230.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 231 - 252.

. قاعدة الید، ص 253 - 283.

. قاعدة القرعة، ص 285 - 310.

حسینی سیستانی، سیدعلی.

- قاعدة لاضرر و لاضرار. چاپ اول: قم، دفتر مؤلف، 1414ق، 360ص.

حسینی شیرازی حائری، سیدمحمدجعفر.

- کشف الستار عن قاعدة لاضرر و لاضرار.

این کتاب در ضمن «مرآة الفقاهة» در سال 1347ق. به چاپ رسیده است.

[61]

حسینی قمی، سیدمحمد.

- ایضاح الکفایة. چاپ اول: قم، مؤسسه مطبوعاتی دارالکتب، 1369.

ءج 4 :

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 531.

ج 5 :

. قاعدة المیسور، ص 110.

. قاعدة لاضرر، ص 176.

حسینی قمی حائری، سیدحسن بن سید اسماعیل.

- القواعد الحسینیة فی عدة قواعد الفقهیه. اتمام تالیف: 1310ق. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 182.

این کتاب کلا تقریرات درس استاد مؤلف (سیدمیرزا محمدحسن شیرازی) می باشد که در آن از قواعد: سلطنة، طهارة، لاضرر و... بحث شده است.

حسینی مراغی، سید عبدالفتاح بن علی (1250ق. )

- العناوین، چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1417ق (ج 1) و 1418ق (ج 2) .

ءج 1 :

. قاعدة اصالة الاشتراک، ج 1 ص 20.

. قاعدة اصالة تاخر الحادث، ص 91.

. قاعدة الفراغ، ص 151.

. قاعدة الاحکام تابعة للاسماء، ص 177.

. قاعدة اصالة عدم تداخل الاسباب، ص 229.

. قاعدة ان علل الشرع معرفات، ص 267.

. قاعدة العسر و الحرج، ص 281.

. قاعدة نفی الضرر و الضرار، ص 303.

. قاعدة القرعة، ص 339.

. قاعدة اصالة التعبدیة فی المامور به، ص 377.

. قاعدة کل عبادة مشروطة بالنیة، ص 390.

. قاعدة الاصل فی نافلة کل عبادة ان تکون فی حکم فریضتها، ص 409.

. قاعدة التسامح، ص 419.

. قاعدة بطلان العبادة بکل زیادة و نقیصة، ص 439.

. قاعدة جواز البدار لاولی الاعذار، ص 445.

[62]

. قاعدة اذا تعارض سقوط احد الاجزاء والشرائط مع الآخر فالوقت مقدم فی الرعایة علی الکل، ص 460.

. قاعدة المیسور، ص 463.

. قاعدة اصالة الطهارة، ص 481.

. قاعدة اصالة النجاسة فی الدم، ص 503.

. قاعدة الامکان فی الحیض، ص 509.

. قاعدة اصالة الاستحاضة بعد الحیض، ص 522.

. قاعدة حرمة ابطال العمل، ص 549.

. قاعدة حرمة الاهانة بالشعائر و رجحان تعظیمها، ص 555.

. قاعدة الاعانة علی الطاعة طاعة و الاعانة علی الاثم اثم، ص 563.

ج 2 :

. اصالة الصحة فی العقود، ص 5.

. اصالة الصحة فی الایقاعات، ص 27.

. اصالة اللزوم فی العقود و الایقاعات، ص 35.

. العقود تابعة للقصود، ص 47.

. العقد ینحل الی عقود متعددة، ص 69.

. اشارة الاخرس بیان، ص 131.

. یشترط الترتیب و التطابق فی الایجاب و القبول، ص 167.

. قاعدة کل عقد او ایقاع یحتاج الی اللفظ و الخطاب، ص 186.

. تقابل الاوصاف و الاعواض، ص 215.

. قاعدة جواز الصلح، ص 222.

. قاعدة کل ما لا تصح النیابة فیه لا تصح الوکالة فیه، ص 234.

. الشرط فی ضمن العقد، ص 271.

. جهالة الشرط تبطل العقد، ص 288.

. مخالفة الشرط لمقتضی العقد توجب بطلانه، ص 289.

. کل شرط مخالف للکتاب و السنة مبطل للعقد، ص 290.

. کل شرط احل حراما او حرم حلالا مبطل للعقد، ص 291.

. قاعدة الغرر، ص 309.

. التعلیق مبطل للعقد، 329.

. قاعدة نفی السبیل، ص 349.

. قاعدة الشرط الفاسد مبطل للعقد، ص 361.

. السفهیة مبطلة للمعاملة، ص 365.

. تعلق النهی بارکان المعاملة مفسد لها، ص 375.

. الاقالة مبطلة للعقد، ص 383.

[63]

. الفسخ مبطل للعقد، ص 391.

. تعذر الوفاء مبطل للعقد، ص 399.

. قاعدة الضمان للید، ص 415 و 549.

. قاعدة الاتلاف، ص 433.

. قاعدة ضمان المغرور، ص 439.

. قاعدة التعدی و التفریط، ص 445.

. قاعدة تلف المبیع قبل القبض، ص 453.

. قاعدة القبض بالعقد الفاسد موجب للضمان، ص 457.

. الاحسان رافع للضمان، ص 473.

. الاستئمان مسقط للضمان، ص 481.

. الاقدام مسقط للضمان، ص 487.

. قاعدة الجب، ص 493.

. الاذن مسقط للضمان، ص 505.

. قاعدة عموم ولایة الحاکم الشرعی، ص 561.

. قاعدة ولایة عدول المؤمنین، ص 579.

. قاعدة البینة و الیمین، ص 587.

. قاعدة کل من یسمع قوله فعلیه الیمین، ص 611.

. قاعدة کل شی ء لایعلم الا من قبل مدعیه یسمع قوله فیه، ص 617.

. قاعدة النکول لیس حجة علی الناکل، ص 624.

. الحلف لاثبات مال الغیر غیر جائز، ص 625.

. کل ما لم یرد فیه حد من الشرع من المعاصی ففیه التعزیر، ص 627.

. فاعل الکبائر یقتل فی الثالثة او الرابعة، ص 627.

. کل ما لم یرد فیه دیة فی الشرع من الجنایات ففیه الحکومة، ص 627.

. قاعدة المملوک نصف الحر فی الحدود، ص 628.

. قاعدة اقرار العقلاء علی انفسهم جائز، ص 629.

. قاعدة عموم حجیة البینة فی الموضوعات، ص 647.

. عدم شرطیة البلوغ فی الاحکام الوضعیة غیر الناشئة عن اللفظ، ص 659.

. البلوغ لیس شرطا فی صحة العبادات، ص 663.

. البلوغ شرط فی صحة العقود و الایقاعات، ص 673.

. قاعدة ضمان المملوک، ص 699.

. رفع التکلیف عن المکره، ص 704.

. عموم التکلیف للمسلم و الکافر، ص 713.

. اصالة الصحة فی فعل المسلم، ص 743.

. قاعدة الرضاع، ص 753.

[64]

مقاله رحمانی، محمد.

«معرفی تفصیلی العناوین» . فقه اهل بیت، سال سوم، ش 9 (1376) ، ص 211 - 235.

حسینی مرندی، سیداسماعیل بن نجف (1318ق. )

- شرح القواعد والفوائد (شرح کتاب القواعد والفوائد شهیداول) . اتمام تالیف: 1286ق. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 21، ص 124، ش 8132، 480گ.

حسینی نبوی، سیدابوالفضل (1408ق. )

- غالیة الدرر فی مصب قاعدة الضرر. قم، مطبعة قم [بی تا] . 185ص.

حکیم، سید عبدالصاحب.

- منتقی الاصول (تقریر مباحث آیة الله سیدمحمد حسینی روحانی) . چاپ دوم: قم، الهادی، 1416ق.

ءج 4 :

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 494.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 518.

ج 5 :

. قاعدة المیسور، ص 286.

. قاعدة لاضرر، ص 381.

ج 6 :

. قاعدة اصالة تاخر الحادث، ص 236.

ج 7 :

. قاعدة الید، ص 7.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 91.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 129.

. قاعدة القرعة، ص 233.

حکیم، سیدمحسن طباطبائی (1390ق. )

- حقایق الاصول، ج 2. قم، بصیرتی [بی تا] .

ء1. قاعدة المیسور، ص 350.

. قاعدة نفی الضرر، ص 373.

[65]

حکیم، سیدمنذر.

- قاعدة نفی الضرر. [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

حکیم، محمدباقر.

- التقیة فی نظر الشیخ المفید. چاپ اول: قم، المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری الالفیة لوفاة الشیخ المفید، 1413ق، ص 20 - 55.

حکیم، محمدتقی.

- الاصول العامة للفقه المقارن. چاپ دوم: [بی جا] ، مؤسسة آل البیت، 1979م.

مؤلف در صفحه 43 به بیان فرق بین قاعده فقهی با قاعده اصولی پرداخته است.

قاعدة القرعة، ص 549.

حکیم، محمدمهدی.

- التسامح فی ادلة السنن. هند، مطبع اعجاز مهدی، 1307ق، 21ص.

حویزی کرمی، محمد آل الشیخ نصرالله.

- طریق الوصول الی تحقیق کفایة الاصول. قم، مطبعة العلمیة، 1382ق (ج 3) و 1386ق (ج 4) .

ءج 3 :

. قاعدة اصالة عدم التذکیه، ص 301.

ج 4 :

. قاعدة لاضرر، ص 53.

حیدری، شیخ محسن.

- قاعدة لاضرر (تقریرات مباحث آیة الله شیخ جعفر سبحانی) . چاپ شده در ضمن الرسائل الاربع، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1415ق، 194ص.

خالصی، شیخ محمدباقر.

- رفع الغرر فی قاعدة نفی الضرر. چاپ اول: قم، دفتر نشر اسلامی، 1415ق.

[66]

خامنه ای، سیدمحمد.

- لمحات علی القواعد الفقهیة فی الاحادیث الکاظمیة علیه السلام (مجموعة الآثار للمؤتمرالعالمی الثالث للامام رضا علیه السلام) . چاپ اول: مشهد، آستان قدس رضوی، 1368. ص 169 - 263.

این اثر به استخراج قواعد فقهی از میان احادیث امام کاظم علیه السلام پرداخته که در آن، 23قاعده همراه با توضیح مختصر معرفی شده است.

مؤلف در مقدمه به مباحث زیر پرداخته است:

- تعریف قواعد فقهی و شرایط آن و فرق قاعده فقهی و قیاس در نحوه کاربرد.

- اقسام قواعد فقهی.

- ارتباط قواعد با یک دیگر.

- مصادر قواعد.

- فرق قاعده اصولی با قاعده فقهی.

- علم قواعد فقه (مؤلف در این قسمت علم قواعد فقه را همانند علم اصول، مستقل از علم فقه و مقدم بر آن مطرح کرده است)

وی در پایان، عناوین 30 قاعده نانوشته را ذکر می کند که به جهت مشهور نبودن آن ها بین امامیه و... به بحث و بررسی نپرداخته است.

قواعدی که مورد بحث و بررسی قرار گرفته از این قرار است:

. قاعدة استصحاب - قاعدة الیقین، ص 217.

. قاعدة الاحصان فی الدائمة، ص 219.

. قاعدة الاعادة فی الوقت، ص 221.

. قاعدة الالزام، ص 222.

. قاعدة الامام وارث من لا وارث له، ص 226.

. قاعدة التقیة، ص 227.

. قاعدة الجزء سبع، ص 228.

. قاعدة الحدود اذا احتلم، ص 229.

. قاعدة ظهر المؤمن حمی الا من حد، ص 230.

. قاعدة ادنی الحیض الثلاثة، ص 232.

. قاعدة الرفع، ص 233.

. قاعدة المؤمنون عند شروطهم، ص 237.

. قاعدة الصحة (فی سوق المسلمین) ، ص 240.

. قاعدة الضمان فی عاریة الذهب و الفضة، ص 242.

. قاعدة لاطلاق الا فی طهر، ص 244.

. قاعدة لاعهد فی معصیة، ص 245.

[67]

. قاعدة الغرم علی من اکل المال، ص 247.

. قاعدة کلما غلب الله علیه فهو اعذر له، ص 249.

. قاعدة القرعة، ص 252.

. قاعدة ماء الحمام لاینجسه شی ء، ص 254.

. قاعدة لاوصیة الا فی الثلث، ص 256.

. قاعدة الولاء لمن اعتق، ص 257.

. قاعدة لایمین فی معصیة، ص 258.

قواعدی که تنها عناوین آن ها ذکر شده است عبارت اند از:

. ما اکل الورق یجوز الصلاة فیه.

. الیمین علی ضمیر.

. کل واعظ قبله.

. الرمن مغلوب و مرکوب.

. کل منزل لا تستوطنه فالتقصیر.

. اذا وقع الختان علی الختان وجب الغسل.

. اذا اجتمع سنة و فریضة بدا بالفرض.

. من رغب عن سنة الرسول کان مثل من رغب عن فرائض الله.

. العدل احلی من العسل.

. لا دین لمن لا عهد له و لا ایمان لمن لا امانة له.

. اربعة یستانفون العمل: المریض و. .

. الدم تاکله النار.

. کل من عجز عن نذر فکفارة یمین.

. خیر الامور اوسطها.

. لا تصل فی بطن واد جماعة.

. من جاء بالحسنة فله عشر امثالها.

. الزکاة اذا یحول الحول.

. الولدان افضل من غیرهم فی اخذ الزکاة.

. کل ما افتتح به الرجل رزقه فهو تجارة.

. الربح (فی المضاربة) بینهما و الوضعیة علی المال.

. للاجل قسط من الثمن.

. لکل شهر عمرة.

. لا میقات لقادم المدینة الا منها.

. المتعة الی یوم العرفة.

. لیس علی المملوک حج و لا عمرة.

. یقوم الولد.

[68]

. الملاعنة من قیام.

. الرجعة الوقاع.

. لا تحل المطلقة ثلاثا الا بنکاح.

خمینی، روح الله (1409ق. )

- بدایع الدرر فی قاعدة نفی الضرر. تحقیق مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی. چاپ دوم: تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1414ق. 176ص.

- الرسائل، 2ج. قم، اسماعیلیان، 1385ق.

ج 1 :

. قاعدة لاضرر، ص 5.

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 144.

. قاعدة الید، ص 257.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 283.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 320.

. قاعدة القرعة، ص 337.

ج 2 :

. قاعدة التقیة، ص 174.

- انوار الهدایة، ج 2. چاپ اول: قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1413ق.

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 97.

. قاعدة المیسور، ص 386.

- الاستصحاب. چاپ اول: قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1375.

ء1. قاعدة الید، ص 263 - 303.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 305 - 356.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 357 - 382.

. قاعدة القرعة، ص 383 - 409.

خمینی، سیدمصطفی (1398 ق. )

- تحریرات فی الاصول، ج 3. تصحیح و تحقیق سیدمحمد ساجدی و حبیب الله عظیمی. چاپ اول: تهران، سازمان چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1414ق.

. اصالة الرکنیة، ص 627 - 628.

. قاعدة المیسور، ص 665 - 672.

[69]

. قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 702 - 731.

. اصالة عدم التذکیة، ص 826 - 828.

خواجویی مازندرانی، محمد اسماعیل بن محمدحسین (1173ق. )

- رسالة فی اصالة عدم التذکیة فی الجلود المشتری من الکفار او من لایوثق به. ر. ک: فهرست کتابخانه ملک، ش 4/1604.

خوئی، سید ابوالقاسم موسوی (1411ق. )

- رسالة فی قاعدتی التجاوز و الفراغ. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 13.

- اجود التقریرات (تقریر مباحث آیة الله محمدحسین نائینی) ، ج 2. چاپ دوم: قم، مؤسسه مطبوعات دینی، 1369.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 207 - 214.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 463 - 483.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 483 - 490.

خوئی، شیخ علی بن علی رضا (1350ق. )

- الحاشیة علی القواعد و الفوائد للشهید. ر. ک: الذریعه، ج 14، ص 17.

داماد، میرمحمدباقر (1040ق. )

- رسالة فی قاعدة لاضرر. ر. ک: کتابخانه دانشکده الهیات مشهد مقدس، ش 6. (7).

درانی لاهوری، سلطان علی.

- التقیه. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 404.

دولتشاهی، فتح الله.

- اقرار در حقوق مدنی ایران. [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

ذهنی تهرانی، سیدمحمدجواد.

- تحریر الفصول، ج 5. قم، انتشارات حاذق [بی تا] .

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 591.

. قاعدة لاضرر، ص 756.

[70]

زاهدی قمی، میرزا ابوالفضل.

- رسالة الضرر. قم، مطبعة الحکمة [بی تا] .

- رسالة الشرط و آثاره. قم، مطبعة الحکمة [بی تا] ، 53ص.

زنجانی، عبدالرحیم.

- رسالة فی قاعدة لاضرر. زنجان، چاپخانه رستمخانی، 1368ق. 56ص.

به ضمیمه «رسالة فی احکام الخنثی» .

سبحانی، جعفر.

- تهذیب الاصول (تقریرات درس امام خمینی) ، ج 2و3. چاپ سوم: قم، دارالفکر، 1367.

. قاعدة لاتعاد، ج 2، ص 383.

. قاعدة المیسور، ج 3، ص 40.

. قاعدة لاضرر، ج 3، ص 75.

- الملازمة بین حکمی العقل و الشرع. چاپ شده در ضمن الرسائل الاربع، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1415ق. 92ص.

سرایی تبریزی، میرزا مسلم.

- المحاکمات بین الاعلام (تقریر مباحث آیة الله شیخ عبدالنبی نجفی عراقی) . قم، چاپخانه قم [بی تا] .

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 78 - 83.

. قاعدة المیسور، ص 83 - 90.

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 142 - 146.

سلطان العلماء، شیخ محمد (1382ق. )

- الحاشیة علی الکفایة. اراک، مطبعة الموسوی، 1370ق.

ج 5 :

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 168 - 186.

ج 6 :

. قاعدة القرعة، ص 360 - 364.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 368 - 408.

[71]

- قاعدة لاضرر.

این قاعده در جزوه ای مستقل تحت عنوان: جزء ملحق بالمجلد الخامس (جلد پنجم الحاشیة علی الکفایه) چاپ شده است (ص 9 - 94) .

- تعلیقة علی حاشیة الاستاد علی الفرائد فی اصالة الصحة فی فعل الغیر. اراک، مطبعة الموسویه، 1378ق.

سماهیجی، شیخ عبدالله بن صالح (1135ق. )

- رسالة فی اماریة التصرف علی الملکیة. ر. ک: الذریعة، ج 11، ص 110.

سنگلجی تهرانی، محمد بن حسن.

- دلائل السداد در قواعد فقه و اجتهاد. تهران، مطبعه مجلس، 1353.

مؤلف در مقدمه کتاب، به ذکر تفاوت میان قاعده فقهی و مسئله اصولی پرداخته و قواعد زیررا مورد بحث قرار داده است:

. اصل صحت در عقود، ص 26.

. اصل صحت در فعل مسلم، ص 30.

. قاعدة اللزوم، ص 32.

. تبعیة العقود للقصود، ص 34.

. نفی ضرر، ص 41.

. قاعده اعراض، ص 50.

. قاعده ید، ص 53.

. ضمان ید، ص 61.

. قاعده اتلاف، ص 64.

. ضمان تسبیب، ص 65.

. ضمان غرور، ص 67.

. قاعده ما یضمن، ص 68.

. استیمان، ص 68.

. احسان، ص 70.

. اقدام، ص 71.

. اسقاط ضمان به واسطه اذن، ص 72.

شاهرودی، سیدمحمود حسینی (1394ق. )

- رسالة فی قاعدة الید. ر. ک: گنجینه دانشمندان، ج 5، ص 367 - 368.

[72]

- رسالة فی الضمان. ر. ک: گنجینه دانشمندان، ج 5، ص 367 - 368.

- رسالة فی قاعدة لاضرر. ر. ک: گنجینه دانشمندان، ج 5، ص 367 - 368.

شاهرودی، شیخ عباس علی.

- تعلیقة شریفة علی کفایة الاصول. [بی جا] ، مطبعة الغری، 1356ق.

. قاعدة اصالة عدم التذکیة، ص 61 - 64.

. قاعدة لاضرر، ص 95 - 98.

شبر، سیدعبدالله (1242ق. )

- الاصول الاصلیة و القواعد الشرعیة. چاپ اول: قم، مکتبة المفید، 1404ق.

مؤلف در ذیل هر عنوان به ذکر آیات و روایات مربوط به آن اکتفا کرده است عناوین مربوطبه قواعد فقهی عبارت اند از:

. قاعدة التسامح، ص 164.

. الاضطرار، ص 308.

. اصالة الحل، ص 308.

. ثبات الاحکام الشرعیة، ص 309.

. قاعدة الاشتراک، ص 310.

. قاعدة اوفوا بالعقود، ص 310.

. قاعدة لاضرر، ص 311.

. اصالة الاباحة، ص 314.

. اصالة حجیة شریعة السلف، ص 315.

. التقیة، ص 317.

شریعتمدار بار فروشی مازندرانی، شیخ غلام علی بن عباس (اوایل نیمه دوم قرن 14)

- تعلیقة فی قاعدة الامکان. چاپ سنگی: [بی جا] ، [بی نا] ، 1331ق. 104ص.

- رسالة فی قاعدة الامکان. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 9. (8).

شریف کاشانی، ملاحبیب الله (1340ق. )

- تسهیل المسالک الی المدارک فی رؤوس القواعد الفقهیه. قم، مطبعة علمیة، 1404ق.

مؤلف در این کتاب عناوین حدود پانصد قاعده فقهی را ذکر می کند که از این میان بعضی

[73]

شرایط قواعد فقهی و بعضی جزء مسائل فقه محسوب می شوند. از مجموع این قواعد، قواعدی که با این مجموعه مناسبت دارند از این قرار است:

. اصالة الطهارة، ص 2.

. کل یابس زکی، ص 3.

. کل نجس حرام و لا عکس، ص 3.

. کل حلال طاهر و لا عکس، ص 3.

. کل ماء بلغ کرا لم ینجسه شی ء الا ماء البئر علی رای، ص 3.

. کل شی ء مطلق حتی یرد فیه امر او نهی (اصالة الاباحة و البرائة) ، ص 3.

. کل شی ء فیه حلال و حرام فهو لک حلال حتی تعرف الحرام بعینه، ص 3.

. کل مائع ینجس بملاقات النجاسة الا لبن المیتة فی ضرعها، ص 3.

. کل ما لا تحله الحیوة من المیتة طاهر الا الکلب و اخویه، ص 3.

. کل سؤر طاهر الا سؤر الثلاثة، ص 3.

. کل ماء تغیر احد اوصافه الثلثه بنجس فهو نجس، ص 3.

. کل حیوان حرام لحمه نجس بوله و رجیعه، ص 3.

. کل حیوان له نفس سائلة فمیتته نجس حرام، ص 3.

. کل شی ء رآه المطر فهو طاهر، ص 3.

. کل ما غلب الماء ریح الجیفة فتوضا منه، ص 3.

. کل ما امکن ان یکون حیضا فهو حیض، ص 3.

. کل دم تراه المراة بعد العشرة او ناقصا عن الثلثة فلیس بحیض، ص 3.

. کل مسکر خمر، ص 3.

. کل مسکر حرام، ص 3.

. کل مسکر مائع بالاصالة نجس، ص 3.

. ما اسکر کثیره فقلیله حرام، ص 3.

. لا تلازم بین السکر و النجاسة، ص 3.

. لا عسر و لا حرج فی الشریعة، ص 3.

. لاضرر و لا ضرار فی الدین، ص 4.

. کل ما غلب الله علیه فهو اولی بالعذر، ص 4.

. عاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا... ، ص 4.

. یعظم شعائر الله، ص 4.

. قاعدة التسامح، ص 4.

. قاعدة علل الشرع معرفات لاعلل حقیقة، ص 4.

. قاعدة یریدالله بکم الیسر ولا یرید بکم العسر، ص 4.

. قاعدة لا عمل الا بالنیة، ص 4.

. قاعدة انما الاعمال بالنیات، ص 4.

[74]

. قاعدة لا نیة الا باصابة السنة، ص 4.

. قاعدة عدم قبول العمل ریاء، ص 4.

. قاعدة لاصلوة الا بطهور، ص 4.

. قاعدة لاصلوة الا بفاتحة الکتاب، ص 4.

. قاعدة لکل غسل وضوء الا الجنابة، ص 4.

. قاعدة اذا التقی الختانان وجب الغسل، ص 4.

. لاتعاد الصلاة الا من خمسة: الطهور، و الوقت، و القبلة، و الرکوع، و السجود، ص 4.

. اذا خرجت فی شی ء ثم دخلت فی غیره فشککت فلیس به شی ء، ص 5.

. اذا کثر علیک السهو فامض، ص 5.

. متی شککت فخذ بالاکثر، ص 5.

. لا سهو فی سهو، ص 5.

. قاعدة المیسور، ص 5.

. الضرورات تبیح المحظورات، ص 5.

. الضرورات مقدرة بقدرها، ص 5.

. الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار، ص 5.

. لاتبطلوا اعمالکم، ص 5.

. لایسقط النفل الفرض، ص 5.

. کل النوافل رکعتان الا ما یستثنی، ص 5.

. کل نافلة کفریضتها فی الاحکام الا ما یستثنی، ص 5.

. لایقدم الموقت علی وقته الا ما یستثنی، ص 5.

. متی اضرت النافلة بالفریضة فلا نافلة، ص 5.

. الفطرة واجبة علی کل من یعول، ص 6.

. کل ما نقص عن النصاب فهو عفو، ص 6.

. الخمس بعد المؤنة، ص 5.

. لیس الخمس الا فی الغنائم خاصة، ص 6.

. لاصیام لمن لایبیت الصیام، ص 6.

. لاوصال فی صیام، ص 6.

. لا اعتکاف الا بصوم، ص 6.

. کل سفر یجب قصر الصلوة فیه یجب قصر الصوم و بالعکس، ص 6.

. الطواف بالبیت صلوة، ص 6.

. الاسلام یعلو و لایعلی علیه، ص 6.

. لانذر فی معصیة، ص 7.

. نفی سبیل، ص 7.

. لاعتق بعد الملک، ص 7.

[75]

. الولاء لمن اعتق، ص 7.

. الولاء لحمة کلحمة النسب لاتباع و لاتوهب، ص 7.

. کل انسان حر الا من اقر علی نفسه بالعبودیة، ص 7.

. اقرار العقلاء علی انفسهم جائز، ص 7.

. لایقبل شهادة الفاسق الا علی نفسه، ص 7.

. من اقر بشی ء لزمه، ص 7.

. من ملک شیئا ملک الاقرار به، ص 7.

. الاقرار بالشی ء اقرار بلوازمه، ص 7.

. لایقبل انکار بعد اقرار، ص 7.

. الاذن فی الشی ء اذن فی لوازمه، ص 7.

. لم یعذر من اقدم علی ضرره، ص 7.

. قاعدة الالزام، ص 7.

. عمل المسلم محترم، ص 7.

. قاعدة الاحسان، ص 8.

. ما علی الامین الا الیمین، ص 8.

. البینة علی المدعی و الیمین علی من انکر، ص 8.

. لاحلف الا بالله، ص 8.

. قاعدة القرعة، ص 8.

. قول العدلین حجة، ص 8.

. لایقبل قول مدع فیما یقبل الا بالیمین، ص 8.

. لاشهادة الا مع العلم، ص 8.

. لاحلف علی اثبات مال الغیر، ص 8.

. لاحلف الا مع البت، ص 8.

. لاحلف علی فعل الغیر الا علی نفی العلم، ص 8.

. النکول لیس حجة علی الناکل، ص 8.

. کلما جازت الشهادة به جاز الحلف علیه و الا فلا، ص 8.

. الناس مسلطون علی اموالهم، ص 9.

. من وجد عین ماله فهو له، ص 9.

. قاعدة الاتلاف، ص 9.

. یضمن التالف بمثله ان کان مثلیا و بقیمته ان کان قیمیا، ص 9.

. لاضمان لما لم یجب، ص 9.

. کل ما لم یقدره الشارع بقدر فالمحکم فیه العرف، ص 9.

. کل حکم علق علی وصف نفس امری لزم فیه الفحص، ص 9.

. یؤخذ الغاصب باشق الاحوال، ص 9.

[76]

. لا یتم بعد احتلام، ص 9.

. المؤمنون عند شروطهم، ص 9.

. اوفوا بالعقود، ص 9.

. العقود تابعة للقصود، ص 9.

. اصالة الصحة فی افعال المسلمین، ص 9.

. کل عقد ینحل الی عقود، ص 9.

. لایقع عقد و لا ایقاع الا منجزا، ص 9.

. للاجل قسط من الثمن، ص 9.

. البیعان بالخیار حتی یفترقا، ص 9.

. کل من یمکن فی حقه الجهل یقبل دعواه منه، ص 9.

. غبن المسترسل سحت، ص 9.

. کل شرط سائغ یشترط فی کل عقد لازم فهو لازم، ص 9.

. کل شرط فاسد یشترط فی عقد یوجب فساد العقد، ص 9.

. کل شرط تقدم العقد او تاخر فلا اثر له، ص 9.

. قاعدة الغرر، ص 10.

. لابیع الا فی ملک، ص 10.

. لاتاکلوا اموالکم بینکم بالباطل الا ان تکون تجارة عن تراض، ص 10.

. الشرط جائز بین المسلمین ما لم یمنع منه کتاب و لا سنة، ص 10.

. لاتسعیر فی البیع، ص 10.

. انما یحرم و یحلل الکلام، ص 10.

. المغرور یرجع علی من غره، ص 10.

. من له الغنم فعلیه الغرم، ص 10.

. المتبایعان بالخیار ثلاثة ایام فی الحیوان، ص 11.

. کل عقد یضمن بصحیحه یضمن بفاسده، ص 11.

. المسلمین عند شروطهم الا شرطا حرم حلالا او احل حراما، ص 11.

. کل شرط خالف الکتاب باطل، ص 11.

. حرمة المعاملة لاتلزم فسادها، ص 11.

. لزوم العقد من احد الطرفین لا یستلزم لزومه من الآخر، ص 11.

. لایثبت علی مال مال، ص 11.

. الاقدام مسقط للضمان، ص 7 و 11.

. من اتلف مالا علی غیره فهو ضامن، ص 11.

. الاذن مسقط للضمان، ص 11.

. الامین لایضمن، ص 11.

. کل ما صح الانتفاع به مع بقاء عینه جاز اجارته و اعارته الا... ، ص 11.

[77]

. کل ما صح بیعه صح رهنه، ص 11.

. کل شی ء یستباح بالعاریة یستباح بعقد الاجارة، ص 11.

. کل ما یصح جعله مهرا یصح جعله فدیة للخلع، ص 11.

. لابیع مع الاکراه، ص 12.

. الصلح جائز بین المسلمین الا ما احل حراما او حرم حلالا، ص 12.

. الشفعة فیما لایقسم فاذا وقعت الحدود فلا شفعة، ص 12.

. لا شفعة لذمی علی مسلم، ص 12.

. من احیا ارضا میتة فهی له، ص 12.

. کل ارض فتحت عنوة و هی محیاة فهی للمسلمین قاطبة، ص 12.

. لاتقیة فی القتل، ص 12.

. کل ما لحمه حرام فبیضه حرام، ص 12.

. لا ذکوة الا بالحدید، ص 12.

. ذکوة الجنین ذکوة امه، ص 12.

. کلما کان دفیفه اکثر من صفیفه، ص 12.

. کل ذی ناب من السباع او مخلب من الطیر حرام، ص 12.

. السبع کله حرام، ص 12.

. کل سمک له فلوس فاکله حرام، ص 12.

. ذکوة الجراد و السمک اخذه، ص 12.

. کل ما کان فی البحر مما یؤکل فی البر مثله فجائز اکله و الا فلا، ص 12.

. کل لحم شک فی تذکیته فهو حرام، ص 12.

. الطین کله حرام الا التربة الحسینیة و الارمنی، ص 12.

. الامام ولی من لا ولی له، ص 13.

. الفقیه بمنزلة الامام، ص 13.

. لایطل دم امرء المسلم، ص 13.

. لا رهان الا مقبوضا، ص 13.

. لا نکاح الا بولی، ص 13.

. الرضاع لحمة کلحمة النسب، ص 13.

. لا رضاع بعد فطام، ص 13.

. الحرم لا یحرم الحلال، ص 13.

. البضع لا یتبعض، ص 13.

. الولد للفراش، ص 13.

. یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب، ص 13.

. لا مهر لبغی، ص 13.

. لا طلاق الا بعد النکاح، ص 13.

[78]

. الطلاق بید من اخذ بالساق، ص 13.

. اباق العبد طلاق امراته، ص 13.

. المطلقة رجعیا زوجة، ص 13.

. انکار الطلاق رجعة، ص 14.

. الکفالة خسارة غرامة ندامة، ص 14.

. الزعیم غارم، ص 14.

. الرهن لا یضمن، ص 14.

. صاحب الودیعة و البضاعة مؤتمنان، ص 14.

. لاتضمن العاریة الا مع شرطه او تکون ذهبا او فضة، ص 14.

. الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها، ص 14.

. اذا مات المدیون حلت دیونه، ص 14.

. ان کان ذو عسرة فنظرة الی میسرة، ص 14.

. لا عول و لا تعصیب، ص 14.

. لا میراث للقاتل، ص 15.

. الاقرب یمنع الابعد الا العم لاب مع ابن عم للابوین، ص 15.

. لایرث الکافر المسلم و للمسلم ان یرث الکافر، ص 15.

. الزوج و الزوجة یرثان مع کل وارث لا یمنعان و لا یمنعان، ص 15.

. لا یمنع کل من الزوجین عن نصیبه الا... ، ص 15.

. کلما اجتمع قرابة الابوین مع قرابة الاب سقطت قرابة الاب، ص 15.

. کل متقرب بالاب یقتسمون بالتفاوت للذکر مثل حظ الانثیین و کل متقرب بالام وحدهایقتسمون بالسویة، ص 15.

. کلما اخذ ذو الفرض فرضه فالباقی لمن لافرض له، ص 15.

. کلما قصرت الترکة عن ذوی الفروض فالنقص علی البنت او البنات والاخت للام اوالاخوات لها، ص 15.

. ایما رجل اقر بولده، ثم انتفی منه فلیس له، ص 15.

. لایرث ولد الزنا و لایورث، ص 15.

. المستلاط لایرث و لا یورث، ص 16.

. الحمل یرث و یورث اذا کان حیا، ص 16.

. کل من خالف الشرع فعلیه حد او تعزیر، ص 16.

. لا حد علی مجنون حتی یفیق ولا علی صبی حتی یدرک ولا علی نائم حتی یستیقظ، ص 16.

. لا حد لمن لا حد علیه، ص 16.

. الحد لایورث، ص 16.

. لایمین فی حد، ص 16.

. تدرء الحدود بالشبهات، ص 16.

[79]

. لیس فی الحدود نظرة، ص 16.

. اقامة الحدود الی من الیه الحکم، ص 16.

. من لا یری للحرم حرمة فلاحرمة له، ص 16.

. من شهر سیفا فدمه هدر، ص 16.

. لایقیم الحد من لله علیه حد، ص 16.

. الاسلام یجب ما قبله، ص 16.

. کل مرتکب للکبیرة اذا حد او عزر قتل فی الثالثة او الرابعة، ص 16.

. کل ما لم یرد فیه حد من الشرع ففیه التعزیر، ص 17.

. البئر جبار و العجماء جبار و المعدن جبار ای لا دیة فیه، ص 17.

. جراحات الرجل و المراة سواء فی الدیة الی ان تبلغ ثلث دیة النفس فتتضاعف جراحات الرجل، ص 17.

. کل ما لم یرد فیه دیة فی الشرع ففیه الحکومة، ص 17.

. من قتله الحد فلا دیة له، ص 17.

. من اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم، ص 17.

. من قتله القصاص فلا دیة له، ص 17.

. لایخلد فی السجن الا ثلثة الذی یمسک علی الموت و المرتدة عن الاسلام و السارق بعدقطع الید و الرجل، ص 17.

. المملوک نصف الحر فی الحدود، ص 17.

. الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی المحرمات، ص 18.

. کل بدعة حرام، ص 18.

. لا امتثال عقیب الامتثال، ص 18.

. النماء تابع للملک، ص 18.

. کل عوض تلف قبل القبض فهو من مال صاحب الید، ص 18.

. عبادة الصبی و المجنون مسلوبة ملغاة، ص 18.

. لایشترط العقل و البلوغ فی الوضعیات، ص 18.

. لایشترط الحریة فی العبادات البدنیة، ص 18.

. یجوز اسقاط الحق دون الحکم، ص 18.

. من حاز ملکه، ص 18.

. مخالفة الشرط لمقتضی العقد توجب بطلانه، ص 18.

. جهالة الشرط تبطل العقد، ص 19.

. کما یضمن العین یضمن اوصافها و منافعها، ص 18.

. الحیولة موجبة للضمان، ص 19.

. الظن یلحق الشی ء بالاعم الاغلب، ص 19.

. یقدم حق الناس علی حق الله، ص 19.

[80]

. اذا اجتمعت الحقوق و تساوت الاصناف فالمقدم هو الاهم فالاهم، ص 19.

. لاعبرة بالید اللاغیة، ص 19.

. کل ما حکم به الشرع حکم به العقل و بالعکس؛ ص 19.

. کل قبض لم یؤذن فیه المالک فهو کلا قبض، ص 20.

. ید الوکیل و الولی بمنزلة ید المالک، ص 20.

. علی الید ما اخذت حتی تؤدیه، ص 20.

. کل المعاملات اذا اطلقت فهو مصروف الی الحال، ص 20.

. کل ما استلزم الحرام فهو حرام، ص 20.

. الشک فی الشرط موجب للشک فی المشروط بخلاف الشک فی المانع، ص 20.

. کل من قبض شیئا لمصلحة لایقبل قوله فی رده بخلاف المقبوض لمصلحة المالک، ص 21.

. کل امین یقبل قوله علی من ائتمنه خاصة، ص 21.

. قاعدة الحسبة، ص 21.

. اشارة الاخرس تقوم مقام لفظه، ص 21.

. لاتجزی النیة عن اللفظ، ص 21.

. کل دم نجس الا دم غیر ذی النفس (اصالة النجاسة فی الدماء) ، ص 21.

. قاعدة الاشتراک، ص 21.

. لایجمع بین العوض و المعوض، ص 21.

. کل ما قرن فی البیع بالباء فهو الثمن، ص 21.

. کل ما بطل فیه المسمی فالمرجع هو المثل، ص 22.

. لاینتصف المهر الا بطلاق غیر المدخل بها، ص 22.

. لاضمان فی فوات البضع، ص 22.

. کل اسراف و تبذیر حرام، ص 23.

. صم للرؤیة و افطر للرؤیة، ص 23.

. لا ملازمة بین الاداء و القضاء (القضاء بامر جدید) ، ص 23.

. کل ما لیس للموکل التصرف فیه بالفعل لم یجز له التوکیل، ص 24.

. کل واجب موقت یسقط بانقضاء وقته بخلاف الفوری، ص 26.

. الاصل الاولی فی المعاملات هو الفساد، ص 26.

. کل من قدر علی انشاء شی ء قدر علی الاقرار به، ص 26.

. کل من انکر حقا لغیره ثم رجع الی الاقرار قبل منه، ص 27.

. کل ایجاب فقبوله بعد موت الموجب باطل الا الوصیة، ص 27.

. لایصح بیع ما لا یتمول، ص 27.

. کل فعل تعلق غرض الشارع بایقاعه لا من مباشر بعینه یصح التوکیل فیه، ص 27.

. کل دین حال لا یتاجل، ص 27.

. کل ما یکال او یوزن یحرم بیعه قبل قبضه، ص 27.

[81]

. لا یدخل فی ملک الانسان شی ء قهرا الا الارث و... ، ص 27.

. الاذن العام لاینافی المنع الخاص، ص 27.

. کل حکم علق علی سبب متوقع وکان الحکم مختلفا بحسب وقت التعلیق و وقت الوقوع فالمعتبر فیه هو وقت الوقوع، ص 28.

. یجوز تغییر الاحکام بتغییر العادات، ص 28.

. کل خیار فی عقد فانه یزلزله، ص 28.

. لیس لاحد اجبار غیره الا ما استثنی، ص 28.

. کل من اسلم سقطت عنه الجزیة، ص 29.

. کل عبد اعتق فی کفارة او واجب فهو سائبة لا ولایة لاحد علیه، ص 29.

. کل ما شک فی کونه حکما او حقا فهو حکم، ص 29.

. التلف فی زمن الخیار ممن لا خیار له، ص 30.

. الشروط لایوزع علیها الاثمان، ص 31.

. کل ما یثبت بشاهد و امراتین یثبت بشاهد و یمین، ص 31.

. لا قطع علی السارق الا بمرافعة الغریم، ص 31.

. کل ما جاز للشاهد ان یشهد به جاز للحاکم ان یحکم به، ص 32.

. لایجوز لاحد ان یتصرف فی مال غیره الا باذنه، ص 9 و 32.

. اذا حرم شی ء بقول مطلق حرم ثمنه مطلقا واذا حرم منفعة خاصة منه لم یحرم ثمنه مطلقا، ص 33.

. لا کفارة فی ترک الکفارة، ص 33.

. کل محرم الانتفاع به بقول مطلق لایجوز الاکتساب به، ص 35.

. تعذر الشروط لایکفی فی سقوطه، ص 35.

. کل ما اکل لحمه فلا باس بما یخرج منه، ص 36.

. ان الثمن لایوزع علی الشروط، ص 36.

. الفساد لایتبعض بمعنی ان المعاملة اذا فسدت من جانب فسدت من الجانبین، ص 36.

. من سبق الی ما لم یسبق الیه احد من المسلمین فهو احق به، ص 36.

. کل ما امکن الجواب به امکن الحلف علیه، ص 38.

. لایجوز الاضرار بالغیر لدفع الضرر عن النفس، ص 38.

. من ادعی شیئا و لا منازع له دفع الیه، ص 38.

. کل ما یعتبر فی الاداء یعتبر فی القضاء و لا عکس، ص 38.

ترجمه:

حسینی، محمد باقر.

تسهیل المسالک. [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

[82]

شریف کاشانی، ملاحبیب الله.

- مستقصی المدارک القواعد و منتهی ضوابط الفوائد. چاپ سنگی: قم، مطبعة علمیه، 1404ق.

مؤلف در این کتاب قواعد فقهی را به ترتیب ابواب کتب فقهی از کتاب طهارت تا آخر کتاب امر به معروف ونهی از منکر همراه با یک یا چند روایت مربوط به هر قاعده مطرح کرده است. در مواردی مسائل و گاه شرایط و ضوابط مسائل فقهی را تحت عنوان قاعده ای مستقل ذکرنموده که از مجموع این قواعد، آن چه با قاعده فقهی مناسبت دارد از این قرار است:

ء - کتاب الطهارة، ص 3 - 123 :

. کل ماء طاهر الا ما علم انه قذر، ص 3 - 9.

. کل ماء بلغ قدر کر لم ینجسه شی ء، ص 9 - 20.

. کل ماء تغیر طعما او لونا او ریحا وجب الاجتناب عنه، ص 20 - 23.

. کل شی ء یراه ماء المطر فقد طهر، ص 23 - 27.

. کل ماء له مادة فهو طاهر مطهر لاینجسه شی ء و ان کان قلیلا، ص 27 - 28.

. الاسئار کلها طاهرة ماعدا سؤر الکلب و الخنزیر و الکافر، ص 28 - 31.

. کل ماء مستعمل فی رفع الحدث الاصغر طاهر مطهر، ص 31 - 32.

. کل حیوان لیس له نفس سائلة، فلاینجس بمیتته الماء، ص 32 - 33.

. کل صلاة یجب لها الوضوء او بدله الا صلاة المیت، ص 33 - 36.

. کل ما بدء الله به فی الوضوء وجب الابتداء به، ص 36 - 38.

. لا تکرار فی المسح، ص 44 - 46.

. کلما التقی الختانان وجب الاغتسال، ص 46 - 48.

. کل غسل معه الوضوء الا غسل الجنابة، ص 48 - 55.

. کل دم امکن جعله حیضا، فهو حیض، ص 67 - 83.

. لا نفاس الا مع الدم، ص 84 - 85.

. الحائض و النفساء سواء فی جمیع الاحکام الا... ، ص 85 - 91.

. یحرم علی الحائض و النفساء کل ما یحرم علی الجنب و لا عکس، ص 91 - 94.

. کل ما ینقض الوضوء ینقض التیمم و لا عکس، ص 94 - 96.

. یستباح بالتیمم کل ما یستباح بالطهارة المائیة، ص 98 - 103.

. لا تیمم من المتمکن من استعمال الماء، ص 103 - 104.

. کل ذی نفس سائلة لایؤکل لحمه فبوله وروثه ومنیه نجس وان کانت عینه طاهرة، ص 104.

. کل ما یؤکل لحمه مما له نفس سائلة فکل شی ء منه طاهر الا دمه و منیه، ص 104 - 107.

. کل حیوان طاهر الا الکلب و الخنزیر و الکافر، ص 108 - 109.

. الدم کله نجس الا ما یستثنی، ص 109 - 111.

. الکافر بجمیع اصنافه نجس، ص 111 - 113.

. کل حیوان له نفس سائلة فمیتته بجمیع اجزائها نجس، ص 113.

[83]

. کل ما لم تحله الحیوة فهو طاهر من میتة کل حیوان فی حیوته، ص 113 - 115.

. کل ما لیس له نفس سائلة فلا ینجس بالموت، ص 115.

. کل مسکر مائع بالاصالة فهو حرام نجس، ص 115 - 117.

. کل ما کان کثیره نجسا فقلیله نجس، ص 117 - 118.

. کل یابس زکی، ص 118 - 119.

. کل ما یشتری عن المسلمین او من سوقهم فلا یسال عن طهارته وتذکیته، ص 119 - 120.

. کل شی ء لم یعلم نجاسته، فهو طاهر، ص 120 - 123.

- کتاب الصلاة، ص 123 - 219:

. کل النوافل رکعتان بتسلیمه الا... ، ص 123 - 125.

. کل النوافل یجوز ترکها الا ما وجب بالنذر و شبهه، ص 125 - 126.

. کل صلاة تقصر فی السفر، یسقط نافلتها، ص 126.

. الاصل فی نافلة کل عبادة ان یکون فی حکم فریضتها، ص 127 - 130.

. الاصل فی هیئات المستحب ان تکون مستحبة، ص 130.

. لا قربة بالنوافل، اذا اضرت بالفرائض، ص 130.

. لاینقلب نوع من الصلوات بخروج الوقت الی نوع آخر، الا صلاة الجمعة، ص 132 - 133.

. کل من شک فی فعل الصلاة بعد ان خرج الوقت، بنی علی انه فعلها، و من شک فیه و قدبقی الوقت بنی علی عدمها، ص 136 - 137.

. اذا تعارض سقوط احد الاجزاء والشرائط مع الآخر فالوقت مقدم فی الرعایة علی الکل، ص 137 - 138.

. لا صلاة الا بطهور، ص 140 - 142.

. کل نجاسة مانعة من صحة الصلاة الا ما یستثنی، ص 142.

. لا یصح الصلاة مع شی ء من الاحداث الا الاستحاضة، ص 142.

. کل شی ء حرام اکله، فالصلاة فی وبره و شعره و جلده و بوله و روثه و کل شی ء منه فاسدة الا ما یستثنی، ص 143 - 146.

. کل ما لایجوز الصلاة فیه وحده فلا باس بالصلوة فیه اذا کان نجسا، ص 146 - 147.

. کل ما کان مغصوبا فلایجوز الصلاة فیه الا باذن المالک، ص 147.

. یجوز الصلاة فی کل مکان الا ما یستثنی، ص 147 - 148.

. کل ما کان نجسا فلایجوز وضع الجبهة علیه فی الصلاة، ص 152.

. لا عمل الا بالنیة، ص 152 - 156.

. انما الاعمال بالنیات، ص 156 - 158.

. لاصلاة بغیر افتتاح، ص 182 - 183.

. کل تکبیرة مکررة قصد بها الافتتاح مفسد للصلوة اذا کانت زوجا و مصحح لها اذا کانت فردا، ص 182.

. لا صلاة الا بفاتحة الکتاب، ص 182 - 183.

. لا بدل عن الحمد فی الاولیین، الا ما یستثنی، ص 183 - 184.

[84]

. لا قران بین السورتین فی رکعة واحدة من الفریضة الا... ، ص 184.

. لا تعیین فی السورة، ص 184 - 185.

. لا تبعیض فی الحمد و لا فی السورة الا فیما یستثنی، ص 185.

. العدول جائز فی کل السور ما لم یتجاوز النصف الا فی التوحید و الجحد، ص 186.

. الرکوع فی کل رکعة من کل صلاة مرة الا فی صلاة الآیات، ص 187.

. لا یعفی عن زیادة الرکوع و السجود الا فی الصلاة الجماعة، ص 187.

. التشهد سنة و لا تنقض السنة الفریضة، ص 188.

. لا یجب التسلیم الا فی آخر الصلاة، ص 189 - 190.

. التسلیم قبل التکلیم، ص 190.

. لا قنوت الا قبل الرکوع الا ما یستثنی، ص 191 - 192.

. لا حصر للتعقیب، ص 192.

. القضاء بامر جدید، ص 193.

. اقض ما فات کما فات، ص 194 - 195.

. کلما غلب الله علیه فالله اولی بالعذر، ص 195 - 196.

. کل شی ء شک فیه مما قد جاوزه و دخل فی غیره فلیمض علیه، ص 199 - 205.

. لا تعاد الصلاة الا من خمس، ص 207 - 208.

. یقطع الصلاة کل ما یبطل الطهارة، ص 216 - 218.

. لاتبطلوا اعمالکم، ص 218 - 219.

- کتاب الزکوة والخمس، ص 219 - 231 :

. لا زکوة الا فی تسعة، ص 219 - 221.

. کل ما کیل بالصاع فبلغ الاوساق فعلیه الزکوة، ص 221 - 222.

. کل ما لم یحل عندک الحول فلیس علیک فیه زکوة، ص 224.

. لا زکوة فیما لم یبلغ النصاب، ص 224.

. لاتحل الصدقة لغنی، ص 227.

. الفطرة واجبة علی کل من یعول، ص 227.

. لا فطرة علی من اخذ الزکوة، ص 227 - 228.

. لا زکوة فطرة علی الیتیم، ص 228.

. لیس الخمس الا فی الغنائم خاصة، ص 228 - 229.

. الخمس بعد المؤنة، ص 229.

. الانفاق کلها للامام، ص 230.

- کتاب الصوم، ص 231 - 241 :

. لا صیام لمن لم یبت من اللیل، ص 231 - 232.

. کل صوم لایتعین زمانه فلابد فیه من نیة التعیین، ص 232 - 233.

. لایفسد صوما شی ء من المفطرات نسیانا، ص 233.

[85]

. کل سفر یجب فیه التقصیر فی الصلاة یجب فیه الافطار، ص 233 - 234.

. لا صیام فی السفر، ص 234 - 235.

. کل من افسد صومه ممن وجب علیه فعلیه قضائه، ص 235.

. کل من علیه صوم واجب فلایجوز له التطوع بالصوم، ص 236 - 237.

. کل صوم یفرق الا ثلاثة ایام فی کفارة الیمین، ص 238.

. صوم نذر المعصیة حرام، ص 239.

. لا اعتکاف الا بالصوم، ص 239.

. کل ما یفسد الصوم، یفسد الاعتکاف، ص 241.

- کتاب الحج والعمره، ص 241 - 263 :

. الحج فرض علی کل مکلف مستطیع، ص 241.

. الاحرام من مواقیت خمسه، ص 244 - 245.

. لیس لحاج ان یتجاوز المیقات الا محرما، ص 245.

. کل من کان منزله دون المیقات فمیقاته منزله، ص 245.

. لا یکون الاحرام الا فی صلاة مکتوبة او نافلة، ص 246.

. کل ثوب تصلی فیه فلا باس بان تحرم فیه، ص 246.

. کل طواف رکن الاطواف النساء، ص 249 - 250.

. کل محرم یلزمه طواف النساء رجلا کان او امراة... الا العمرة المتمتع بها، ص 250.

. لا قران بین اسبوعین فی فریضة و نافلة، ص 251 - 252.

. لا تکرار فی اسبوع السعی الا فی ما زاد سهوا، ص 252.

. لا تطوف و لا تسعی الا بوضوء، ص 252.

. کل من الموقفین رکن، ص 253.

. کل من فاته الموقفات جمیعا بطل حجه، ص 255.

. لا ترم الحجار الا و انت علی طهر، ص 255 - 256.

. ان مکة کلها منحر، ص 256.

. لا هدی علی غیر المتمتع، ص 256 - 257.

. لا یضحی الا بما قد عرف به، ص 258.

. لا یضحی عمن فی البطن، ص 259.

. لا یکون رمی الجمار الا ایام التشریق، ص 262 - 263.

- کتاب الجهاد، ص 265 - 271 :

. لا جهاد الا باذن الامام المعصوم علیه السلام، ص 265 - 266.

. کل اسیر یؤخذ و الحرب قائمة فانه یقتل الا ان یسلم، ص 267.

. لا یقتل الرسل و الرهن، ص 269.

. لا جزیة علی العبد، ص 269.

. لا تقدیر فی الجزیة، ص 269.

[86]

. للراجل سهم و للفارس سهمان، ص 270 - 271.

. کل ارض فتحت عنوة و کانت محیاة فهی للمسلمین کافة، ص 271.

. کل ارض فتحت صلحا بالجزیة فهی لاهلها، ص 271.

. کل ارض اسلم اهلها طوعا فهی لهم... ، ص 271.

. کل ارض موات سبق الیها سابق و احیاها فهو احق بها، ص 271.

- کتاب الامر بالمعروف والنهی عن المنکر، ص 272 - 287 :

. لا یامر بالمعروف و لاینهی عن المنکر من لا یعرفهما مع تجویزه التاثیر و المامن من الضرر، ص 272.

. کل ما کان للنبی و الامام فیه الولایة فللفقیه الجامع ایضا کذلک، ص 274.

. کل رحم توصل، ص 279 - 281.

. کل ما توعد الشرع علیه فهو کبیرة، ص 281.

. الضرورات تبیح المحظورات، ص 281 - 282.

. المیسور لایسقط بالمعسور، ص 282 - 287.

شریف کرمانی، جمال الدین محمد بن غلامرضا.

- رسالة شریفة فی قاعدة حمل الشی ء علی الصحیح و تنزیهه من القبیح. چاپ سنگی: [بی جا] ، میرزا احمد خان مشیر السلطنه، 1320ق.

شفائی، محسن.

- مجموعه قواعد فقه. تهران، چاپ نقش جهان، 1335.

ء1. قاعده احسان، ص 9.

. قاعده ید (ضمان ید) ، ص 25.

. قاعده ید (وضع ید) ، ص 45.

. غرر، ص 52.

. انما یحلل و یحرم الکلام، ص 57.

. اعتداد، ص 62.

. ما یضمن و ما لا یضمن، ص 71.

. قاعده شرط، ص 80.

. قاعده ولایت، ص 83.

. نیابت، ص 96.

. اعراض، ص 98.

. لاضرر، ص 109.

. قاعده تسلیط، ص 120.

[87]

. عسر و حرج، ص 125.

. مفاد اذن در ترک واجب یا مستحب، ص 135.

. الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار، ص 138.

. قاعده عدل و انصاف، ص 140.

. تلف، ص 143.

. تسبیب، ص 145.

. قاعده مقتضی و مانع، ص 148.

. حقوق قابل نقل و صلح و غیر قابل آن، ص 153.

. قاعده اذن، ص 166.

. قاعده استیمان، ص 168.

. قاعده لزوم، ص 174.

. اقدام، ص 176.

. صحت، ص 177.

- قاعدة لا ضرر. چاپ دوم: تهران [بی نا] ، 1364. 124ص.

شهابی تربتی، محمود (1406ق. )

- قاعدة لا ضرر. تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1330.

به ضمیمه «وضع الالفاظ» .

- قواعد فقه. چاپ چهارم: تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1333.

مؤلف در مقدمه کتاب، ضمن معرفی مبانی و روش های علم فقه، به بیان فرق قاعده فقهی بامسئله اصولی و فقهی پرداخته است.

قواعد مطرح شده عبارت اند از:

. قاعده اوفو بالعقود، ص 66.

. قاعده لا ضرر، ص 77.

. قاعده اعراض، ص 85.

. قاعده ضمان، ص 90.

. ضمان (تادیه) ید، ص 91.

. ضمان اتلاف (من اتلف) ، ص 93.

. غرر، ص 93.

. تسبیب، ص 94.

. اقدام، ص 94.

. استیمان، ص 95.

. احسان، ص 95.

[88]

شهرستانی مرعشی، میرزا محمدحسین (1315ق. )

- رسالة فی القرعة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 76.

شهید اول، محمد بن مکی عاملی (786ق. )

- القواعد و الفوائد، 2ج. تحقیق دکتر سیدعبدالهادی حکیم. چاپ اول: قم، مکتبة المفید [بی تا] .

ج 1 :

. کل حکم شرعی یکون الغرض الاهم منه الآخرة یسمی عبادة او کفارة، ص 34.

. کل حکم شرعی یکون الغرض الاهم منه الدنیا یسمی معاملة، ص 35.

. قد یتداخل الاسباب مع الاجتماع، ص 43.

. قد یتعدد السبب و یختلف الحکم المترتب علیه، ص 45.

. قد یکون سبب الواحد موجبا لامور، ص 47.

. التعلیق بالمشیة یقتضی التلفظ، ص 51.

. کل تعلیق علی لفظ او فعل مجرد تتصور صحته من الصبی، ص 51.

. کل حکم تعلق علی سبب لا اختلاف فیه فانه یحصل حین حصل السبب، ص 54.

. کلما شک فی سبب الحکم بنی علی الاصل، ص 55.

. کل عبادة علم سببها و شک فی فعلها وجب فعلها او استحب، ص 57.

. تبعیة العمل للنیة، ص 74.

. نفی العسر و الحرج، ص 123.

. لاضرر و لاضرار، ص 140.

. العادة و العرف، ص 147.

. الاقرار فی موضع یصلح للانشاء انشاء، ص 163.

. الاکراه یسقط اثر التصرف، ص 197.

. کل شرط فی الراوی و الشاهد فانه معتبر عند الاداء، ص 223.

. قد یثبت ضمنا ما لا یثبت اصلا، ص 243.

. کلما وقع الاتفاق علی اصل اجریت فروعه علیه، ص 272.

. الحاجة تنزل منزلة الضرورة الخاصة، ص 287.

. الیمین لنفی الشی ء لایکون لاثبات غیره، ص 305.

. عدم ضمان الامین، ص 341.

. الضمان بالفوات و التفویت، ص 343.

. کلما ضمن الطرف من المجنی علیه ضمنت النفس، ص 347.

. لایقع العقد علی الاعیان و المنافع الا من المالک او من هو بحکمه، ص 351.

. لایجوز البناء علی فعل الغیر فی العبادات الا فی بعض افعال الحج القابلة للنیابة، ص 352.

. الاصل عدم تحمل الانسان عن غیره ما لم یاذن له فیه، ص 353.

[89]

. الاصل ان کل احد لا یملک اجبار غیره، ص 356.

. الاصل فی احکام التابعة للاسماء ان تناط بحصول تمام المسمی، ص 358.

. الغالب فی المقدورات الشرعیة التحقیق، ص 361.

. کل عضو یحرم النظر الیه یحرم مسه، ص 379.

. ما یحتاج الی الحاکم، ص 405.

. المدعی و المنکر، ص 408.

. کلما کان المدعی به حقا فلاریب فی سماعه، ص 411.

. لا یحکم بالنکول الا فی مواضع، ص 412.

. البینة حجة شرعیة، ص 416.

. لیس بین شرعیة الاحلاف و بین قبول الاقرار تلازم، ص 418.

. الحلف دائما علی القطع، ص 419.

. کلما جازت الشهادة به جاز الحلف علیه و ما لا فلا، ص 422.

. لایجوز الحلف لاثبات مال الغیر، ص 422.

ج 2 :

. یعتبر فی القصاص نفسا و طرفا المماثلة فی امور، ص 9.

. کل من لم یباشر القتل لایقتص منه، ص 17.

. کل جنایة تلزم جانیها، ص 19.

. عمد الصبی فی الدماء خطا، ص 19.

. کل جنایة لا مقدار لها ففیها الارش، ص 19.

. لایقر من الکفار علی کفره غیر اهل الکتاب الذمیین، ص 21.

. اموال الحربی فی ء للمسلمین، ص 22.

. کل من وطی حراما بعینه فعلیه الحد مع العلم بالتحریم، ص 22.

. کل امر مجهول فیه القرعة، ص 22و183.

. النکاح عصمة مستفادة من الشرع یقف زوالها علی اذن الشرع، ص 26.

. کل معلق علی شرط فانه یتوقف التاثیر او الوجود علیه، ص 29.

. کل ما یحرم او یجب للاجانب یحرم او یجب للابوین، ص 46.

. کل رحم یوصل، ص 50.

. النهی عن الغرر و الجهالة، ص 61 و137.

. الاذن العام لاینافی المنع الخاص، ص 70.

. الحجر علی الصبی و السفیه لایؤثر فی الاسباب الفعلیة، ص 71.

. کل ما کان فی النافلة وجه زائد یترجح به علی الفریضة جاز ان یترتب علیه حکم زائد علی الفریضة، ص 109.

. کل ما جازت الوکالة فیه فتبرع به الغیر، ص 130.

. کل عدة لایشترط فیها العلم بانها عدة، ص 131.

. المعتبر فی علم الشاهد حال التحمل، ص 141.

[90]

. التقیة، ص 155.

. التقیة تبیح کل شی ء، ص 158.

. لایکلف المدعی ببینة فی مواضع، ص 188.

. الید تقبل الشدة و الضعف، ص 190.

. کل من ادعی علی غیره سمعت دعواه و طولب بالیمین مع عدم البینة، ص 194.

. کل کافر لاتسمع شهادته ولو علی مثله الا فی الوصیة، ص 196.

. کل یمین خولف مقتضاها نسیانا او جهلا او کرها فلا حنث فیها، ص 207.

. الطهارة، ص 217.

. کل المیتات علی النجاسة الا ما لا نفس له، ص 217.

. کل الحیوانات تقبل التذکیة الا النجس منها عینا، ص 217.

. الامکان، ص 217.

. کل نجاسة مانعة من صحة الصلاة، ص 219.

. کل واحدة من الصلوات الخمس لا بدل لها الا الظهر، ص 222.

. اصالة عدم تداخل الاسباب، ص 223.

. کل ما یشترط فیه الحول لابد من بقاء عینه الا زکاة التجارة، ص 226.

. لا تجتمع الزکاتان فی عین واحدة، ص 226.

. کل من وجبت نفقته علی الغیر وجبت علیه فطرته، ص 227.

. الاخلال بالفعل لا یستعقب القضاء الا بامر جدید، ص 229.

. کل من تجاوز المیقات غیر محرم مع کونه مخاطبا بالنسک یعود الیه، ص 231.

. کل عقد تقاعد عن نفوذه فی النقل و الانتقال باطل، ص 241.

. کل عقد شرط فیه خلاف ما یقتضیه فانه باطل، ص 242.

. اصالة اللزوم فی العقود، ص 242.

. کل عقد بیع فانه یثبت فیه خیار المجلس، ص 247.

. کل خیار فی عقد فانه یزلزله، ص 250.

. کل دین حال لا یتاجل، ص 257.

. کل شرط تقدم العقد او تاخر عنه فلا اثر له، ص 259.

. کل عقد علی عوضین لابد فیه من القبض فی الجملة، ص 260.

. الاصل فی العقود الحلول، ص 261.

. کل ما جازت بیعه جازت هبته و بالعکس، ص 266.

. الاصل ان لا یدخل فی ملک الانسان شی ء قهرا، ص 267.

. کل ما صح بیعه صح رهنه و ما لا فلا، ص 268.

. کل رهن فانه غیر مضمون، ص 269.

. کل ما جاز الرهن علیه جاز ضمانه و ما لا فلا، ص 269.

. کل عاریة امانة، ص 272.

. کل ما جازت الاجارة علیه مع العلم تجوز الجعالة علیه مع الجهل، ص 276.

[91]

. کل من قدر علی انشاء شی ء قدر علی الاقرار به، ص 279.

. کل اقرار انما یفعل فیه بالمتیقن و یطرح المشکوک فیه، ص 280.

. کل من انکر حقا لغیره ثم رجع الی الاقرار قبل منه، ص 281.

. کل ایجاب فقبوله بعد موت الموجب باطل الا فی الوصیة، ص 281.

. الاصل فی المیراث النسبی التولد، ص 286.

. کل قاتل یمنع من الارث و لا یمنع من یتصل به، ص 287.

. الارث یکون من الجانبین و هو الاغلب، ص 289.

. الاقرب یمنع الابعد، ص 290.

. لایحجب الابعد الاقرب الا فی مسالة ابن العم للابوین مع عم الاب، ص 291.

. لایجوز ان یجمع لواحد بین العوض و المعوض، ص 296.

. کل صلاة اختیاریة تتعین فیها فاتحة الکتاب، ص 299.

. لا تکلیف علی الغافل، ص 303.

. کل النوافل رکعتان بتسلیمة الا الوتر، ص 316.

. لا یقضی شی ء من واجبات الصلاة بعد التسلیم الا امور، ص 317.

. کل من فاتته صلاة فریضة لابدل لها وجب قضائها، ص 318.

. کل مؤتم لایجوز له التقدم علی امامه، ص 319.

. کل ما یضم الی نیة التقرب مما لاینافی الاخلاص لایقدح فی صحة العبادة، ص 320.

تالیفاتی نیز درباره کتاب القواعد و الفوائد شهید نوشته شده که عبارت اند از:

الف. تنظیم و تلخیص:

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری حلی (826ق. )

. نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الامامیة. چاپ اول: قم، کتابخانه آیة الله مرعشی، 1403ق.

2. جامع الفوائد فی تلخیص القواعد. ر. ک: الذریعة، ج 5، ص 68.

طبق نقل مؤلف الذریعه، نسخه ای از این کتاب در کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره 2313، در 50برگ به خط حسین بن محمود بن حسین عسکری، وجود دارد.

کفعمی جبعی، شیخ زین الدین ابراهیم بن علی (905ق. )

3. اختصار قواعد الشهید. ر. ک: الذریعه، ج 1، ص 357.

این کتاب در مجموعه ای به نام مؤلف (مجموعه کفعمی) موجود می باشد که هنوز چاپ نشده است و مؤلف الذریعه در ج 2، ص 115 به این مجموعه اشاره کرده است.

[92]

ب. شرح ها:

حرفوشی حریری عاملی، شیخ محمد بن علی بن احمد (1059ق. )

. القلائد السنیة علی القواعد الشهیدیة. ر. ک: الذریعه، ج 14، ص 17.

طبق نقل صاحب الذریعه، تنها قسمت هایی از این شرح در حاشیه القواعد در سال 1308ق به چاپ رسیده است.

حسینی مرندی، سیداسماعیل بن نجف (1318ق. )

2. شرح القواعد و الفوائد. اتمام تالیف: 1286ق. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 21، ص 124، ش 8132.

مازندرانی، سیدمهدی.

3. مصابیح الظلام فی شرح قواعد الاحکام. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 21، ص 105، ش 8101.

میرزا آقا قزوینی حائری، میرزا ابوتراب (1292ق. )

4. شرح القواعد. ر. ک: الذریعه، ج 14، ص 16.

مؤلف از شاگردان مرحوم شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) و مرحوم سید اسماعیل قزوینی (صاحب ضوابط) بوده است.

ج. حاشیه ها:

. حاشیه ابن طی عاملی، شیخ ابوالقاسم علی بن علی بن محمد عاملی (885ق. ) .

این حاشیه در نسخه ای از القوائد و الفوائد درج شده که در سال 835ق نوشته شده است. (9).

2. حاشیه تستری اصفهانی، مولی حسنعلی بن مولی عبدالله (1075ق. ) . ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173.

صاحب ریاض العلماء نقل کرده است که: «من قسمتی از اوائل این حاشیه را دیده ام که احتمالا ناتمام مانده است» .

3. حاشیه تنکابنی، میرزا محمد بن سلیمان (1302ق. ) . ر. ک: قصص العلماء، ص 96 والذریعه، ج 6، ص 173.

[93]

4. حاشیه خویی، شیخ علی بن علی رضا (1350ق. ) ر. ک: الذریعه، ج 14، ص 17.

مؤلف آن را به اتمام نرسانده و علامه الاوردبادی در کتاب «الحدیقة المبهجه» نقل کرده که این حاشیه را به خط خود مؤلف دیده است.

5. حاشیه شیخ بهائی، شیخ محمد بن عبدالصمد عاملی (1031ق. ) ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173.

طبق نقل صاحب الذریعه بخشی از آن در حاشیه نسخه ای از القواعد و الفوائد که در سال 1308ق با چاپ سنگی منتشر شده، آمده است.

6. حاشیه عصار لواسانی تهرانی، سید محمد بن محمود حسینی (1356ق. ) . ر. ک: الذریعه، ج 14، ص 17.

این حاشیه همراه القواعد و الفوائد در سال 1308ق با چاپ سنگی منتشر شده است.

7. حاشیه فاضل ایروانی، شیخ محمد بن محمدباقر ایروانی (1306ق. ) ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173.

وی از شاگردان شیخ اعظم مرتضی انصاری بوده است. (10).

8. حاشیه یزدی، میرزا قاضی بن کاشف الدین (1056ق. ) ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173.

صاحب الذریعه از میرزا عبدالله افندی اصفهانی در ریاض العلماء نقل می کند که این حاشیه، تنها، شرح مبسوطی بر یک قاعده از قواعدشهیداست.

د. ترجمه:

صانعی، سیدمهدی.

قواعد و فوائد فقهی، 2ج. چاپ اول: مشهد، دانشگاه فردوسی، 1372.

ه . مقاله:

ذاکری، علی اکبر.

«کاوشی در قواعد فقهی - اجتماعی القواعد و الفوائد شهید اول» . فقه، کتاب اول (بهمن 1372) ، ص 161 - 187.

[94]

شیبانی کوفی، ابومفضل (387ق. )

- التقیة و الاذائة. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 405.

شیخ بهائی، شیخ محمد بن عبدالصمد العاملی (1031ق. )

- حاشیة علی القواعد والفوائد للشهید. ر. ک: الذریعه، ج 6، ص 173.

شیخ الشریعه اصفهانی، میرزا فتح الله نمازی شیرازی (1339ق. )

- اصالة الصحة. ر. ک: الذریعه، ج 2، ص 116.

- رسالة فی قاعدة الطهارة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 10.

- رسالة فی قاعدة لا ضرر. چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1406ق، 49ص.

به ضمیمه «افاضة التقدیر فی احکام العصیر» .

شیرازی، سیدصادق.

- بیان الاصول، ج 5 (لاضرر و لاضرار) . چاپ دوم: [بی جا] ، معهد التعالیم الاسلامیة، 1414ق.

شیرازی، سیدمحمد حسینی.

- الفقه، موسوعة استدلالیة فی الفقه الاسلامی، کتاب القواعد الفقهیة. چاپ اول: [بی جا] ، مرکز ثقافی حسینی، 1414ق.

مؤلف در این کتاب نوزده قاعده فقهی را به طور مبسوط بحث می کند. وی در قسمت خاتمه کتاب به ذکر عناوین قواعد نانوشته پرداخته است.

قواعدی که تفصیلا مورد بحث قرار گرفته از این قرار است:

. قاعدة الید، ص 7.

. قاعدة ضمان الید، ص 32.

. قاعدة الجب، ص 39.

. قاعدة القرعة، ص 51.

. قاعدة نفی السبیل، ص 61.

. قاعدة الالزام، ص 69.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 83.

. قاعدة الغرور، ص 97.

. قاعدة الزعیم غارم، ص 107.

[95]

. قاعدة الاتلاف، ص 119.

. قاعدة المیسور، ص 125.

. قاعدة الاشتراک، ص 131.

. قاعدة التسلیط، ص 135.

. قاعدة الاهم و المهم، ص 141.

. قاعدة العسر، ص 147.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 153.

. قاعدة الحیازة، ص 163.

. قاعدة الاعراض، ص 169.

. قاعدة التیسیر، ص 173.

- الوصول الی کفایة الاصول، ج 4. چاپ دوم: قم، دارالایمان، 1409ق.

. اصالة عدم التذکیة، ص 312.

. قاعدة المیسور، ص 444.

. قاعدة لاضرر، ص 491.

- الاصول، ج 6. چاپ اول: قم، مکتبة الامام المهدی (عج) ، 1406ق.

قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 147.

شیرازی نجفی، سیدعبدالله (1405ق. )

- عمدة الوسائل فی شرح الرسائل، ج 2. تهران، اسلامیة، 1372ق.

. اصالة عدم التذکیة، ص 39 - 41.

. قاعدة التسامح، ص 45 - 51.

صادقی تهرانی، محمد.

- اصول الاستنباط بین الکتاب و السنة. چاپ اول: قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1412ق.

مؤلف این کتاب سعی دارد تنها با اتکای به قرآن کریم به ارائه اصول و قواعد بپردازد. وی به استنتاج برخی از فروع فقهی آیات قرآن کریم پرداخته است که البته گاهی در قالب قواعداخلاقی، مانند اصل حرمت کذب یا اصل حرمت غیبت و... ارائه می کند.

مواضع مربوط به قواعد فقهی در این کتاب از قرار زیر است:

. اصل الشوری، ص 92.

. اصل لاضرر و لاضرار، ص 95.

. انما الاعمال بالنیات، ص 98.

[96]

. اصالة الحل، ص 99.

. اصل السعی، ص 100.

. اصل عدم الحرج و العسر، ص 102.

. اصل عدم الغرر، ص 104.

. اصل القرعة، ص 104.

. اصل الامین لایضمن، ص 107.

. اصل الاتلاف، ص 110.

. اصل الاشتراک فی التکالیف، ص 115.

. اصل المیسور لایترک بالمعسور، ص 118.

. اصل عدم الاضطرار و الاکراه، ص 119.

. الاجرة علی الواجبات، ص 119.

. اصل التقیة، ص 121.

. اصل الجب، ص 123.

. اصل حرمة ابطال العبادة، ص 125.

. اصل نفی السبیل، ص 127.

. اصل حرمة الخبائث، ص 128.

. اصل حرمة ما اثمه اکبر من نفعه، ص 130.

. اصل حرمة الاسراف و التبذیر، ص 131.

. اصل حرمة الاعانة علی الاثم، ص 133.

. اصالة الاطلاق و العموم، ص 139.

. اصل حرمة نقض العهد، ص 141.

. اصل وجوب تعظیم شعائرالله، ص 142.

. اصل وجوب اعتزال الاذی، ص 144.

. اصل الاعتداء بالمثل، ص 148.

. اصل حرمة الالقاء الی التهلکة، ص 150.

. اصل تقدیم الاهم علی المهم، ص 151.

. اصل اشتراط الطهارة فی المطلقة، ص 151.

. لا رکوع الا فی صلاة، ص 156.

. الاصل لا فریضة الا فی الجماعة، ص 160.

. الاصل وجوب الخمس فی کافة الغنائم و الفوائد، ص 162.

. حرثیة النساء، ص 164.

. اصل قوامیة الرجال علی النساء، ص 165.

. اصل مماثلة حقوق الزوجین، ص 166.

. اصل عدم جواز نکاح و انکاح الداعین الی النار، ص 167.

[97]

. الرضاع، ص 169.

. الطلاق بید من اخذ بالساق، ص 170.

. عدم العدة بعد الفراق الا لحمل، ص 171.

. وجوب الوفاء بالعقود، ص 173.

. تجارة عن تراض، ص 185.

. المعسر منظر الی المیسر، ص 186.

. الصلح بین المتخالفین، ص 187.

. حلیة الانعام، ص 190.

. لا اصل لاصالة بقاء الحل، ص 191.

. لا اصل لاصالة عدم التذکیة، ص 192.

. حلیة صید البحر، ص 193.

. اصل العدالة، ص 185.

. حلیة العقود، ص 200.

. لا رهان الا لصیانة الدین، ص 201.

. قاعدة للذکر مثل حظ الانثیین، ص 201.

. الوصیة حق علی کل مسلم، ص 202.

. اصل الاولویة، 202.

. الشهادة تلقیا والقاء، ص 204.

. لا قضاء الا بایمان وشهود، ص 206.

. اصل الاقرار، ص 207.

. الدیة علی العاقلة، ص 209.

صانعی، سیدمهدی.

- قواعد و فوائد فقهی، 2ج. چاپ اول: مشهد، دانشگاه فردوسی، 1372.

این کتاب ترجمه کامل کتاب «القواعد والفوائد» از شهید اول می باشد.

صدرالدین عاملی کاظمی، سید ابومحمد حسن (1354ق. )

- الغرر فی نفی الضرار و الضرر. ر. ک: الذریعه: ج 16، ص 43.

صدر، سیدصدرالدین.

- خلاصة الفصول فی علم الاصول. [بی جا] ، چاپخانه علمی سنگی، 1367ق.

قاعدة الملازمة بین حکم العقل و الشرع، ج 2، ص 20 - 25.

[98]

صدر، سیدمحمد.

- ماوراء الفقه، ج 1. بیروت، دارالاضواء، 1403ق.

. قاعدة التقیة، ص 108.

. قاعدة الامکان، ص 155.

. قاعدة الفراغ، ص 317.

. قاعدة التجاوز، ص 336.

صدر، سیدمحمدباقر (1400ق)

- دروس فی علم الاصول، 2ج. قم، مؤسسة النشر الاسلامی [بی تا] .

قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ج 1، ص 293 و ج 2، ص 175.

طالقانی کجوری مازندرانی، ابوالقاسم.

- رسالة فی قاعدة الضمان. چاپ سنگی: تهران [بی نا] ، 1314ق.

به ضمیمه «کشف الشکوک» .

طالقانی، ملانظرعلی (1306ق. )

- مناط الاحکام. چاپ سنگی: تهران [بی نا] ، [بی تا] .

ءقواعد فقهی ذکر شده در این کتاب از قرار زیر است:

. اصالة الصحة، ص 2و19.

. قاعدة لزوم حفظ النظام، ص 17و177.

. قاعدة الید، ص 18.

. قاعدة من ملک، ص 20.

. قاعدة اباحة الضرورات للمحظورات، ص 24.

. قاعدة المیسور، ص 25.

. قاعدة التقیة، ص 26.

. قاعدة لا حرج، ص 26.

. قاعدة تلازم الحدوث و البقاء، ص 30.

. قاعدة المعتبر فی المعاملات هو العنوان لا الاسم، ص 93.

. قاعدة جواز الصلح، ص 197.

. قاعدة الحسن شرط لقبول الشهادة، ص 303.

طباطبائی حکیم، سیدمحمد سعید.

- المحکم فی اصول الفقه. چاپ اول: [بی جا] ، مؤسسة المنار، 1414ق.

[99]

ج 4 :

ء1. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 140.

ج 5 :

. اصالة تاخر الحادث، ص 313.

. قاعدة الید، ص 355.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 405.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 465.

طباطبائی (مجاهد) ، سیدمحمد (1242ق. )

- مفاتیح الاصول. چاپ سنگی: [بی جا] ، مؤسسه آل البیت [بی تا] .

ء1. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 346.

. قاعدة المیسور، ص 523.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 535.

. قاعدة اوفوا بالعقود، ص 542.

طباطبائی، سیدمحمدباقر بن مرتضی (1298ق. )

- وسیلة الوسائل فی شرح الرسائل. [بی جا] ، [بی نا] ، 1291ق.

ءصفحه های این کتاب شماره گذاری نشده است.

. قاعدة التجاوز و الفراغ.

. قاعدة اصالة الصحة فی فعل الغیر.

طباطبائی، سیدمحمدحسین (1402ق)

- حاشیة الکفایة، ج 2. [بی جا] ، بنیاد علمی و فکری آیة الله سیدمحمدحسین طباطبائی [بی تا] .

ء1. قاعدة لاضرر، ص 233 - 238.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 262 - 270.

. قاعدة اصالة الصحة فی فعل الغیر، ص 270 - 273.

طباطبائی، سیدمحمدرضا (1371ق. )

- تنقیع الاصول (تقریرات مباحث آیة الله شیخ ضیاءالدین عراقی) . نجف [بی نا] ، 1371ق.

قاعدة لاضرر، ص 123 - 161.

[100]

طباطبائی، سیدمحمدصادق (1337ق)

- روض المطلول. بغداد، مطبعة الولایة، 1331ق.

رسالة عقد الدرر فی قاعدة لاضرر، ص 55 - 60.

مؤلف در این رساله مباحث قاعده لاضرر را به نظم درآورده است.

- رسالة فی قاعدة لا ضرر (تقریرات مباحث مرحوم آخوند خراسانی) . ر. ک: الذریعه: ج 17، ص 11.

طباطبائی، محمدمهدی بن مرتضی (1212ق. )

- فوائد بحر العلوم. [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

ء1. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 117 (فائده 36)

. قاعدة اصالة عدم تداخل الاسباب، ص 119 (فائده 37)

طباطبائی قمی، سیدتقی.

- ثلاث رسائل العدالة، التوبة، قاعدة لا ضرر. تقریر شیخ عباس حاجیانی. قم، محلاتی [بی تا] ، 144ص.

- آراؤنا فی اصول الفقه، ج 2. چاپ اول: قم، محلاتی، 1371.

. قاعدة المیسور، ص 283.

. قاعدة لاضرر، ص 317.

عاملی، حسین بن عبدالصمد حارثی (984ق. )

- رسالة فی الاقرار. ر. ک: فهرست کتابخانه دانشگاه تهران، ش 6/918 و فهرست کتابخانه مجلس، ش 49/4900.

- رسالة فی الید و الشیاع (رسالة فی تقدم الشیاع علی الید) . تاریخ تالیف: قرن دهم ق. ر. ک: فهرست کتابخانه ملی، ج 10، ص 615، ش 19431/ ع پ 135 - 145.

عاملی نبطی، شیخ احمد رضا (1372ق. )

- التقیة. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 403.

این کتاب مجموعه مقالاتی است که در مجله «العرفان» در صیدا - لبنان، منتشرشده است.

[101]

عبدی پور فرد، ابراهیم.

- بررسی تطبیقی مفهوم و آثار اضطرار در حقوق مدنی ایران. چاپ اول، قم، مرکزانتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1376.

عراقی نجفی، محمود بن جعفر (1308ق. )

- قوامع الفضول. چاپ سنگی: [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 396 - 403.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 420 - 422.

. قاعدة الملازمة بین حکم العقل و الشرع، ص 425 - 431.

. قاعدة نفی الضرر، ص 470 - 472.

. قاعدة اصالة تاخر الحادث، ص 496 - 497.

عصار لواسانی طهرانی، سیدمحمد بن محمود حسینی (1356ق. )

- الحاشیة علی القواعد والفوائد للشهید. ر. ک: الذریعه، ج 14، ص 17.

علوی، عادل.

- التقیة فی رحاب العلمین الشیخ الاعظم الانصاری والسید الامام الخمینی. چاپ اول: قم، الامانة العامة للمؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الانصاری، 1373.

فاضل ایروانی، شیخ محمد بن محمدباقر (1306ق. )

- الحاشیة علی القواعد و الفوائد للشهید. ر. ک: الذریعه: ج 6، ص 173.

فاضل دربندی، ملاآقا بن رمضان شیروانی (1285ق. )

- خزائن الاحکام. چاپ سنگی: [بی جا] ، [بی نا] ، [بی تا] .

مؤلف مباحث کتاب را در چهار قسمت: کتاب العناوین، خزائن الاصول، دیباجة فن الاستصحاب، قواعد الفقهیة و الاصولیة بیان کرده است.

وی در قسمت چهارم کتاب در کنار بحث قواعد فقهیه، فرق بین قاعده و اصل، ضابطه ومسئله فقهی را بیان کرده و در پایان کتاب بحثی درباره شیوه استنباط قاعده و تقسیم بندی قواعد به اولیه و ثانویه آورده است.

کلیه قواعد کتاب به دو بخش تقسیم می شوند:

[102]

الف. قواعدی که مورد بحث قرار گرفته اند:

. قاعدة الملازمة بین حکم العقل والشرع، قسمت 1، ص 7و قسمت 2، ص 98، 112و116.

. قاعدة اصالة الرکنیة، قسمت 1، ص 31 و قسمت 2، ص 231.

. قاعدة لاضرر، قسمت 1، ص 42.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، قسمت 1، ص 43 و قسمت 2، ص 295.

. اصالة تاخر الحادث، قسمت 1، ص 61 و قسمت 3، ص 389.

. اصالة الحل، قسمت 2، ص 167.

و در قسمت چهارم قواعد زیر مطرح شده است:

. قاعدة الطهارة، ص 471.

. قاعدة الید، ص 473.

. اصالة الصحة، ص 478.

. اصالة اللزوم، ص 478.

. قاعدة القرعة، ص 480.

. قاعدة حمل افعال المسلمین علی الصحة، ص 488.

. اصالة الصحة فی افعال الکفار و المنافقین، ص 501.

. قاعدة حمل المسلم فعل نفسه علی الصحة، ص 515.

. قاعدة ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده، ص 526.

. قاعدة الامور بمقاصدها، ص 548.

. قاعدة کل عبادة یحتاج الی النیة، ص 548.

. قاعدة عربیة صیغ العقود، ص 560.

. تقدیم القبول علی الایجاب، ص 561.

. قاعدة الکلام یحلل و یحرم، ص 562.

. قاعدة العقود تابعة للقصود، ص 563.

. قاعدة اصالة اشتراط القبض، ص 568.

. قاعدة لزوم الوفاء بالشرط فی ضمن العقد، ص 571.

. قاعدة الشرط المجهول مبطل للعقد، ص 571.

. مبطلیة الشرط المخالف للکتاب و السنة، ص 572.

. مبطلیة الشرط المنافی لمقتضی العقد، ص 574.

. مبطلیة الغرر و الجهالة فی العقد، ص 574.

. الکفیل غارم، ص 574.

. قاعدة الشرط الفاسد لیس بمبطل للعقد، ص 577.

[103]

. قاعدة مبطلیة التعلیق فی العقود، ص 578.

. قاعدة الاکراه، ص 581.

. اسقاط الاکراه اثر التصرف الا... ، ص 582.

. قاعدة الاشتراک، ص 586.

. قاعدة نفی السبیل، ص 589.

. عدم شرطیة البلوغ فی الوضعیات، ص 591.

. اصالة الاعتداد بعبادة الصبی، ص 593.

. اصالة عدم اهلیة الصبی للتصرف، ص 594.

. قاعدة الضمان، ص 595.

. قاعدة علی الید ما اخذت حتی تؤدیه، ص 596.

. قاعدة الاتلاف، ص 600.

. قاعدة الغرور، ص 602.

. قاعدة تلف المبیع قبل القبض من مال بایعه، ص 603.

. قاعدة التعدی و التفریط، ص 604.

. قاعدة الضمان المقبوض بالعقد الفاسد، ص 605.

. قاعدة اسباب الضمان، ص 606.

. قاعدة الاستیمان، ص 609.

. قاعدة الاذن مسقط للضمان، ص 612.

. قاعدة الجب، ص 615.

. الاصل ان لایلی احد علی مال احد، ص 618.

. ولایة الفقهاء، ص 620.

. عموم ولایة عدول المؤمنین، ص 621.

. البینة علی المدعی و الیمین علی من انکر، ص 635.

. کلما یجوز للشاهد ان تشهد به یجوز للحاکم ان یحکم به، ص 639.

. البینة حجة شرعیة، ص 640.

. کلما جاز الشهادة له جاز الحلف علیه، ص 641.

. حجیة الاستفاضة، ص 642.

. قاعدة الاقرار، ص 644.

. قاعدة لزوم الرجوع علی بیان المقر فیما لایعلم الا من قبله، ص 647.

. قاعدة قبول الاقرار بعد الانکار، ص 649.

. قاعدة الاقرار بالشی ء اقرار بلوازمه، ص 650.

. قاعدة عدم قبول الانکار بعد الاقرار، ص 651.

[104]

. قاعدة من ملک، ص 652.

. قاعدة کل من قدر علی انشاء شی ء قدر علی الاقرار به، ص 662.

. قاعدة ان ما لا یدخل فی البیع لایدخل فی الاقرار و ما یدخل فیه یدخل فیه، ص 663.

. قاعدة لایثبت حکم شی ء قبل وجوده، ص 667.

. قاعدة لزوم تقدیم المزیل علی المزال، ص 673.

ب. قواعدی که تنها عناوین آن ها ذکر شده است (در این قسمت بعضی قواعد تکراری اند وقسمت عمده این قواعد تقسیم بندی از جهت تطابق قواعد فقهیه با اصول اولیه و عدم آن می باشد) . این قواعد را مؤلف در شش تقسیم بیان کرده است:

1) قواعدی که بر وفق یا خلافشان اصلی از اصول اولیه نیست، ص 523 - 524:

. قاعدة کل اقرار انما یعمل فیه بالمتیقن و یطرح المشکوک.

. اصالة الانعام فی المیراث السببی بالعتق او الضمان.

. الاغلب کون الثواب فی الکثرة و القلة تابعا للعمل فی الزیادة و النقصان.

. الصلاة افضل الاعمال البدنیة.

. مکة افضل البقاع.

. الاصل تبعیة الربح لراس المال.

. وجوب استحضار النیة فعلا فی کل جزء من اجزاء العبادة.

. قاعدة الاصل فی کل مامور به ان یکون عبادة مشروطة بالنیة.

. قاعدة ان لکل مکلف فی عبادة او معاملة او حکم، حکم نفسه و بدنه من دون ربط بغیره.

. الاصل عدم ولایة احد علی احد.

. قاعدة لیس لغیر المالک مطلقا سلطنة علی المملوک من دون اذن مالکه.

2) قواعدی که بر طبقشان اصلی از اصول اولیه قرار دارد، ص 524 - 526:

. قاعدة نفی السبیل.

. قاعدة المجازاة بالاحسان.

. کلما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده.

3) قواعدی که بر خلاف اصول اولیه هستند، ص 527 - 530:

. اصالة النجاسة فی الدماء.

. صحة کل شرط الا ما حرم حلالا او حلل حراما.

. نافلة کل عبادة فی حکم فرضها.

4) قواعدی که بعضی از اصول بر وفق آن ها و بعضی برخلافشان است، ص 531 - 534:

. قاعدة مضی کل عمل زعم صاحبه. .

[105]

. کلما جاز الشهادة به جاز الحلف علیه.

. کل ماموم لایجوز له التقدم فی الموقف عن امامه.

. عدم سقوط المیسور بالمعسور.

. قاعدة کون العلل الشرعیة معرفات و کواشف لاعلل حقیقة.

. اصالة عدم تداخل الاسباب.

. قاعدة الاشتراک فی التکلیف.

5) قواعدی که ثبوتا محل نزاع هستند، ص 535:

. قاعدة اصالة الامکان فی الحیض.

. قاعدة اصالة الامکان فی النفاس.

. کون الاسباب الشرعیة معرفات لاعلل حقیقة.

. حمل افعال المسلمین علی الصحة.

. کلما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده.

6) قواعدی که تنها به یک امر یا دو امر تخصیص خورده است، ص 546 - 548:

در این قسمت نوزده قاعده مطرح شده است که به جهت طبیعی بودن استثنا در هر قاعده وتکراری بودن، به ذکر عناوین آن ها نمی پردازیم.

فاضل لنکرانی، محمد.

- القواعد الفقهیة. چاپ اول: قم، چاپخانه مهر، 1416ق.

مؤلف در مقدمه کتاب به مباحث زیر پرداخته است:

بررسی اعتبار کلیت در قاعده فقهی، تفاوت قاعده با ضابطه فقهی، نظریه فقهی و قاعده اصولی، تقسیم بندی قواعد فقه، مصادر فقه و. .

قواعدی که در این جلد بحث شده از قرار زیر است:

. عدم ضمان الامین، ص 28.

. الاتلاف، ص 45.

. اقرار العقلاء، ص 63.

. تادیة الید، ص 83.

. الالزام، ص 167.

. من ملک، ص 199.

. الغرور، ص 215.

. نفی السبیل، ص 233.

. الجب، ص 257.

. الاحسان، ص 281.

[106]

. الاشتراک (اشتراک جمیع المکلفین فی التکالیف) ، ص 295.

. اشتراک الکفار، ص 311.

. عدم شرطیة البلوغ فی الحکم الوضعی، ص 331.

. مشروعیة عبادات الصبی، ص 344.

. اماریة الید، ص 357.

. القرعة، ص 421.

. حرمة الاعانة علی الاثم، ص 443.

. حجیة البینة، ص 461.

. حجیة سوق المسلمین، ص 487.

. اخذ الاجرة علی الواجبات، ص 509.

فاضل، محمدجواد.

- رسالة فی التقیة. چاپ اول: قم، الامانة العامة للمؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الانصاری، 1373، 67ص.

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری حلی (826ق. )

- نضد القواعد الفقهیة. تحقیق سید عبداللطیف الکوه کمری. چاپ اول: قم، کتابخانه آیة الله مرعشی، 1403ق.

مؤلف این کتاب، «القواعد و الفوائد» استادش (شهید اول) را با ترتیب و نظمی خاص نوشته است، و طبق ادعای خود، به جز احکام «قسمت» (ص 537 تا آخر کتاب) ، چیزی برمطالب آن اضافه نکرده است. قواعد طرح شده در این کتاب از قرار زیر تنظیم شده است:

مقدمه: در بیان امور کلی قواعد فقه، ص 13 - 14.

قطب اول: در قواعد عامه و قواعد اصولی و مبادی کلی احکام، ص 18 - 167.

قطب دوم: در قواعد عبادات و معاملات و سایر ابواب فقه به ترتیب مشهور در کتب فقهی، ص 168 - 537.

- جامع الفوائد فی تلخیص القواعد. ر. ک: فهرست کتابخانه آستان قدس رضوی، ش 2313.

فاطمی، سیداحمد.

- تجرید الاصول. مشهد، دانشگاه فردوسی، 1353.

قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 209.

[107]

فرحی، سیدعلی.

- تحریر الاصول (تقریرات مباحث آیة الله میرزا هاشم آملی) . قم، مکتبة الداوری، 1386ق.

. قاعدة الید، ص 222 - 259.

. قاعدة التجاوز و الفراغ، ص 259 - 310.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 311 - 344.

. قاعدة القرعة، ص 345 - 356.

فشارکی، محمد بن قاسم طباطبایی (1316ق. )

- رسالة فی قاعدة لاتعاد، قم [بی نا] ، [بی تا] .

این رساله در ملحقات «تحقیق مبتکر عن حدیث لا تعاد» نوشته محمدهادی معرفت به چاپ رسیده است.

- الرسائل الفشارکیة. چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1413ق.

- رسالة فی تقوی السافل بالعالی:

ء1. قاعدة اذا بلغ الماء قدر کر لم ینجسه شی ء، ص 199.

. کل ماء تغیر اوصافه الثلاثة فهو نجس، ص 216.

- رسالة فی الدماء الثلاثة.

. اقل الحیض ثلاثة ایام و اکثره عشرة، ص 223.

. قاعدة الامکان، ص 231.

- رسالة فی احکام الخلل فی الصلاة.

. قاعدة لاتعاد، ص 368.

. لاسهو فی سهو، ص 425.

. لاسهو للامام مع حفظ الماموم و للماموم مع حفظ الامام، ص 430.

- رسالة فی الخیارات :

. اصالة اللزوم فی البیع، ص 447.

. البیعان بالخیار ما لم یفترقا، ص 454.

. الخیار فی الحیوان ثلاثة ثم لاخیار، ص 469.

. المغبون یرجع الی من غره، ص 535.

فشارکی، ملامحمدباقر (1314ق. )

- رسالة فی القرعة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 76.

[108]

فیروزآبادی، سیدمرتضی حسینی یزدی.

- عنایة الاصول فی شرح کفایة الاصول ج 4و5. چاپ سوم: قم، فیروزآبادی، 1400ق.

ج 4 :

ء1. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 183.

. قاعدة المیسور، ص 249.

. قاعدة لاضرر، ص 300.

ج 5 :

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 273.

. اصالة الصحة، ص 297.

فیروزکوهی، شیخ علی بابا.

- قواعد الفقه. چاپ اول: تهران، چاپخانه فردوسی، 1308.

مؤلف در مقدمه کتاب به توضیح مباحثی مانند تعریف قاعده فقهی، اقسام قواعد فقهی و بیان تفاوت قاعده فقهی با قاعده اصولی می پردازد.

قواعد فقهی ذکر شده در این کتاب عبارت اند از:

ء1. قاعده نفی ضرر (لاضرر) ، ص 8.

. اصالة اللزوم، ص 27.

. اصالة الصحة (بجمیع انواعه) ، ص 43.

. ضمان ید (تادیة الید) ، ص 84.

. ما یضمن و ما لایضمن، ص 98.

. ضمان اتلاف (من اتلف) ، ص 137.

. ضمان تسبیب، ص 144.

. قاعدة الغرور، ص 154.

. قاعدة ملکیت ید (ید) ، ص 157.

فیض کاشانی، ملامحسن (1092ق. )

- رسالة فی حکم اخذ الاجرة علی الواجبات. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ش 8/1401؛ فهرست کتابخانه مجلس 10/3818 و فهرست کتابخانه دانشگاه تهران، 3/8239.

قدسی، احمد.

- انوار الاصول، (تقریرات مباحث آیة الله مکارم شیرازی) ، ج 3. چاپ اول: قم،

[109]

انتشارات نسل جوان، 1416ق.

مؤلف در صفحه 243 به تعریف قاعده فقهی و فرق آن با قواعد اصولی پرداخته است. قواعدفقهی و اصول مطرح شده در این کتاب عبارت اند از:

ء1. اصالة عدم التذکیة، ص 81.

. قاعدة لاضرر، ص 243.

. اصالة تاخر الحادث، ص 438.

. قاعدة القرعة، ص 491.

قدیری، محمدحسن.

- البحث فی رسالات عشر، (الکلام فی التقیة) . چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1409ق، ص 169 - 216.

قراچه داغی تبریزی، میرزا عبدالرحیم بن نصرالله کلیبری (1334ق. )

- رسالة فی قاعدة لاضرر. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 11.

قربانی، زین العابدین.

- اخبار من بلغ یا تسامح در ادله سنن از دیدگاه شیخ انصاری و دیگران. چاپ اول: کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، 1373، 22ص.

قره باغی، محمدحسن بن محمدباقر (از شاگردان شیخ انصاری)

- التسامح فی ادلة السنن. اتمام تالیف: 1260ق. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 173.

قزوینی بیرجندی، مولی عبدالجواد.

- رسالة فی تعارض لاضرر مع الناس مسلطون علی اموالهم. ر. ک: الذریعه، ج 11، ص 150.

قزوینی حلی نجفی، سیدمحمدمهدی (1300ق. )

- القواعد الفقهیة. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 188.

قزوینی، سیدابراهیم (1262ق. )

- نتائج الافکار. اتمام تحریر: 1258ق. بمبئی [بی نا] ، [بی تا] .

ء1. قاعدة نفی الضرر، ص 99.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 100.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 139.

[110]

قطیفی، شیخ علی بن حاج حسن خنبزی (1363ق. ) (از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی)

- الخلسة من الزمن فی معنی التسامح فی ادلة السنن. چاپ شده در ضمن رسائل (مؤلف) ، نجف، مطبعة الحیدریة [بی تا] ، ص 67 - 98.

قمی، محمد بن اورمة.

- التقیة. ر. ک: الذریعه: ج 4، ص 405.

کاشانی نجفی، سیدمصطفی بن سیدحسین (1336ق. )

- رسالة فی قاعدة لا ضرر. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 11.

کاشف الغطاء، شیخ جعفر نجفی (1227ق. )

- الحق المبین (القواعد الستة عشر) . اتمام تحریر: 1306ق. چاپ سنگی: تهران، شیخ احمد شیرازی [بی تا] .

این کتاب حاوی 16 قاعده فقهی از قرار زیر است:

ء1. قاعدة الاحسان، ص 125.

. تادیة الید، ص 128.

. الغرر، ص 132.

. انما یحلل الکلام و یحرم الکلام، ص 135.

. الاعتداء بالمثل، ص 137.

. ما یضمن و ما لا یضمن، ص 138.

. الوفاء بالشرط، ص 141.

. الولایة، ص 145.

. اعطاء فعل النائب حکم فعل المنوب عنه، ص 147.

. الاغتفار فی الثوانی، ص 149.

. ما یقبل النقل بالشرط و الصلح و ما لا یقبل، ص 150.

. لاضرر و لاضرار، ص 151.

. نفی العسر و الحرج، ص 154.

. ان الاذن فی ترک الواجب و الندب لایفید سوی رفع الوجوب، ص 156.

. ان الحکم الحرام فی الابتداء ینجر الی اثره فی البقاء، ص 157.

. ان ما مقدماته اختیاریة اختیاری، ص 159.

- کشف الغطاء. [بی جا] ، [بی نا] ، 1317ق.

ء1. قاعدة المیسور، ص 25.

[111]

. قاعدة اصالة الصحة، ص 35.

. قاعدة اصالة عدم ولایة احد علی احد، ص 37.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 43.

کاظمی خراسانی، شیخ محمدعلی (1365ق. )

- فوائد الاصول (تقریر مباحث میرزا محمدحسین غروی نائینی) . قم، مؤسسه نشراسلامی، 1406ق (ج 3) و 1409ق (ج 4) .

ج 3 :

ء1. اصالة عدم التذکیة، ص 380.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 408.

ج 4 :

. اصالة الرکنیة، ص 208.

. قاعدة المیسور، ص 254.

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 314.

. اصالة عدم تاخر الحادث، ص 503.

. قاعدة الید، ص 602.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 618.

. اصالة الصحة، ص 653.

کاظمی دزفولی، شیخ اسدالله بن اسماعیل (1237ق. )

- مبلغ النظر. (رسالة فی قاعدة من ملک) . ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 12.

کبه بغدادی، محمدحسن (1336ق. )

- رسالة فی قاعدة ما یضمن. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 12.

کرباسی، محمد ابراهیم.

- منهاج الاصول (تقریرات مباحث آیة الله شیخ ضیاءالدین عراقی) . چاپ اول: بیروت، دارالبلاغة، 1411ق.

ج 4 :

ء1. اصالة عدم التذکیة، ص 164.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 185.

. قاعدة لاتعاد، ص 321.

[112]

. قاعدة لاضرر، ص 336.

ج 5 :

. اصالة تاخر الحادث، ص 269.

. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 355.

. اصالة الصحة، ص 373.

. قاعدة الید، ص 382.

. قاعدة القرعة، ص 398.

کرمانی، حاج محمد کریم خان (1324ق. )

- القواعد. ر. ک: فهرست کتابخانه وزیری یزد، ج 1، ص 241، ش 2/242، برگ 196 - 233.

این کتاب مشتمل بر چهل قاعده است.

کفعمی جبعی، شیخ زین الدین ابراهیم بن علی (905ق. )

- اختصار قواعد الشهید. ر. ک: الذریعه، ج 1، ص 357.

کلانتری، علی اکبر.

- التسامح فی ادلة السنن (تقریر مباحث آیة الله شیخ جعفر سبحانی) . الرسائل الاربع، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1415ق، 94ص.

کلباسی، ابوالمعالی محمد بن محمد ابراهیم اصفهانی (1315ق. )

- مجموعة رسائل (رسالة فی تعارض الید و استصحاب الملکیة السابقة) . چاپ سنگی: [بی نا] ، [بی جا] ، 1317ق.

کلباسی اصفهانی، آقا محمد مهدی بن حاج محمد ابراهیم (1292ق. )

- رسالة فی القرعه. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 77.

کمره ئی، شیخ محمدباقر.

- اصول الفوائد الغرویة، ج 2. تهران، اسلامیة، 1362.

قاعدة لاضرر، ص 304 - 324.

[113]

گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1414ق. )

- افاضة الغوائد (تعلیق علی درر الفوائد) ج 2. چاپ اول: قم، دارالقرآن الکریم، 1411ق.

ء1. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 295.

. اصالة الصحة، ص 316.

لاهیجی، میرزا حسن بن مولی عبدالرزاق (1121ق. )

- التقیة. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 404.

لواسانی طهرانی، شیخ محمود (از شاگردان شیخ انصاری)

- التسامح فی ادلة السنن. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 174.

مازندرانی بارفروشی (شیخ کبیر) ، محمدحسن (1345ق. )

- شرح الرسائل، ج 2. [بی جا] ، [بی نا] ، 1332.

ء1. قاعدة اصالة الصحة، ص 202 - 221.

. قاعدة الجمع، ص 249 - 260.

مازندرانی حائری، شیخ علی بن میرزا فضل الله (1339ق)

- رسالة فی قاعدة الغرر. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 10.

مازندرانی حائری، شیخ محمد صالح (1391ق. )

- کتاب الاستصحاب. خراسان، شرکت چاپخانه خراسان [بی تا] .

ء1. قاعدة الفراغ و التجاوز، ص 111.

. قاعدة اصالة الصحة، ص 111.

. قاعدة اصالة الصحة فی فعل الغیر، ص 117.

. قاعدة اصالة الصحة فی العقود، ص 118.

- رسالة فی قاعدة الضرر. خراسان، چاپخانه خراسان، 1363ق، 14ص.

این رساله به همراه کتاب الاستصحاب و رسالة التعادل و التراجیح چاپ شده است.

مازندرانی، سیدمهدی بن هادی (قرن 14)

- مصابیح الظلام فی شرح قواعد الاحکام (شرح القواعد و الفوائد شهید اول) . ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 21، ص 105، ش 8101.

[114]

مازندرانی، شیخ نصرالله (1311ق. )

- التسامح فی ادلة السنن. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 174.

مجتهد کرکی، سیدحسین (نواده محقق کرکی)

- رسالة فی اصالة الصحة. ر. ک: الذریعه، ج 11، ص 81.

محقق داماد، سیدمصطفی.

- قواعد فقه (بخش مدنی) ، 2ج. چاپ دوم: تهران، نشر علوم اسلامی، 1366.

مؤلف در مقدمه جلد اول به بیان اجمالی قواعد فقهی پرداخته و در مقدمه جلد دوم، سیرتاریخ نگارش قواعد فقهی، روش شناسی علم قواعد فقه و اقسام قواعد فقهی را بررسی کرده است.

بیست و دو قاعده طرح شده در این دو جلد عبارت اند از:

ج 1 :

ء1. قاعده ید، ص 29.

. قاعده ضمان ید، ص 75.

. اتلاف، ص 109.

. تسبیب، ص 119.

. لاضرر، ص 133.

. غرور، ص 171.

. تلف المبیع قبل القبض، ص 189.

. قاعده صحت، ص 207.

ج 2 :

. قاعده شروط، ص 33.

. قاعده نفی عسر و حرج، ص 60.

. قاعده تسلیط، ص 94.

. تعذر وفاء، ص 112.

. لزوم، ص 136.

. الزعیم غارم، ص 155.

. رضاع، ص 175.

. ما یضمن، ص 191.

. تحذیر، ص 207.

. ابراء، ص 222.

. اعراض، ص 240.

. اسقاط، ص 254.

[115]

. احسان، ص 264.

. التلف (فی زمن الخیار) ، ص 278.

محقق قمی، میرزا ابوالقاسم صاحب قوانین الاصول (1231ق. )

- التسامح فی ادلة السنن. ر. ک: الذریعه، ج 4، ص 173.

محقق کرکی، علی بن حسین (940ق. )

- رسائل المحقق الکرکی، ج 2. تحقیق محمد حسون. چاپ اول: قم، کتابخانه آیة الله مرعشی، 1409ق.

الف. رسالة فی التقیة، ص 49 - 54.

ب. رسالة فی الشیاع، ص 195 - 198.

محمدی، ابوالحسن.

- قواعد فقهی. چاپ اول: تهران، نشر یلدا، 1373.

الف. مؤلف در مقدمه به کلیات قواعدفقهی ومباحث مقدماتی، قواعدفقه پرداخته است، ص 9.

ب. عناوین قواعد فقهی - حقوقی را به ترتیب حروف الفبا در 65قاعده بیان کرده است، ص 15.

27 قاعده فقهی مطرح شده در این اثر عبارت اند از:

ء1. قاعده اتلاف و تسبیب، ص 21.

. قاعده احسان، ص 41.

. قاعده اجرت گرفتن در برابر انجام واجبات، ص 49.

. قاعده اذن مانع ضمان و اجازه مسقط آن، ص 55.

. قاعده استیمان، ص 61.

. قاعده غرر، ص 67.

. قاعده قرعه، ص 97.

. قاعده ضمان ید (تادیة الید) ، ص 111.

. قاعده ضمان مثلی و قیمی، ص 139.

. قاعده الخراج بالضمان، ص 163.

. قاعده لاضرر، ص 169.

. قاعده ید و تصرف، ص 193.

. قاعده لا حرج، ص 211.

. قاعده بینه و یمین، ص 221.

. قاعده اقرار، ص 223.

. قاعده جب، ص 225.

[116]

. قاعده اشتراک، ص 227.

. قاعده اقربیت (الاقرب یمنع الابعد) ، ص 231.

. قاعده ارشاد جاهل، ص 233.

. قاعده اقدام، ص 235.

. قاعده انحلال یک عقد به چند عقد، ص 237.

. قاعده صحت در معاملات، ص 245.

. قاعده حمل فعل مسلم بر صحت، ص 269.

. قاعده فراغ و تجاوز، ص 270.

. قاعده لزوم عقد، ص 273.

. قاعده میسور، ص 291.

. قاعده العقود تابعة للقصود، ص 299.

- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه. چاپ هشتم: تهران، مؤسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران، 1373.

مؤلف در خلال مباحث به چند قاعده فقهی اشاره ای دارد، اما آن چه مناسب این ماخذشناسی است تنها یک قاعده است:

قاعده اذن در شی ء اذن در لوازم آن... ، ص 223 - 226.

محمدی، علی.

- شرح رسائل. چاپ اول: قم، دارالفکر، 1371 (ج 4) و 1372 (ج 5و6) .

ج 4 :

ء1. قاعدة لاضرر، ص 387 - 423.

ج 5 :

. اصالة تاخر الحادث، ص 324 - 340.

ج 6 :

. اصالة الصحة، ص 192 - 420.

مختار گلپایگانی، ملا احمد بن علی (پس از 1264ق. )

- اصالة اللزوم. اتمام تالیف: 1233ق. ر. ک: فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی، ج 9، ص 290، مجموعه ش 3494، 2ر - 10پ.

مختاری نائینی، بهاءالدین محمد (1217ق. )

- رسالة فی قاعدة الید وکشفها عن الملک. اتمام تالیف: 1217ق. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 13.

[117]

مدرس اصفهانی، سیدحسن (1273ق. )

- اصالة الصحة. ر. ک: الذریعه، ج 2، ص 116.

- رسالة فی قاعدة لاضرر. ر. ک: الذریعه، ج 17، ص 11.

مدرس اصفهانی، میرسیدمحمدتقی بن سیدحسن (1333ق. )

- الرسائل التقویة فی المسائل الفقهیة. اتمام تحریر: 1362ق. [بی جا] ، چاپخانه سنگی آقامیرزا عبدالرحیم علمی.

این کتاب شامل «رسالة وجیزة فی قاعدة من ملک» در ده صفحه و «فائدة فی قاعدة الائتمان» در نوزده صفحه و «الوجیزة فی مسالة الضمان» در نه صفحه، و نیز رساله های دیگر می باشد.

مدرس، سیدحسن (1350ق. )

- الرسائل الفقهیة. تحقیق ابوالفضل شکوری. چاپ اول: [بی جا] ، ستاد بزرگداشت پنجاهمین سالگرد شهادت مدرس، 1408ق.

قاعدة لا سهو للامام مع حفظ الماموم وبالعکس، ص 69.

مدرسی بهسودی، حیدرعلی.

- هدایة الاصول فی شرح کفایة الاصول، (تقریرات مباحث آیة الله شیخ صدرا) ، ج 3. چاپ اول: قم، علمیة، 1418ق.

ء1. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 372 - 380.

. قاعدة المیسور، ص 463 - 470.

. قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 497 - 509.

مدنی تبریزی، سیدیوسف.

- درر الفوائد فی شرح الفرائد. قم، اسماعیلیان، 1402 (ج 3) و بصیرتی، 1408 (ج 5) .

ءج 3 :

. قاعدة الملازمة بین حکم العقل و الشرع، ص 40.

. اصالة عدم التذکیة، ص 260.

. قاعدة التسامح، ص 308.

ج 5 :

. قاعدة المیسور، ص 132 - 145.

. قاعدة لاضرر، ص 302 - 365.

[118]

مشکینی، میرزا ابی الحسن (1358ق. )

- کفایة الاصول مع حواشی المحقق المیرزا ابی الحسن المشکینی، ج 4. تحقیق شیخ سامی الخفاجی. چاپ اول: قم، انتشارات دارالحکمة، 1416ق.

ء1. قاعدة الطهارة، ص 15 - 22.

. اصالة عدم التذکیة، ص 101 - 113.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 122 - 134.

. قاعدة المیسور، ص 298 - 311.

. قاعدة نفی الضرر، ص 349 - 374.

. قاعدة اصالة تاخر الحادث، ص 568 - 580.

مشکینی، میرزا علی.

- اصطلاحات الاصول. چاپ پنجم: قم، دفتر نشر الهادی، 1413ق.

ء1. اصالة التعیین، ص 51و192.

. اصالة الصحة فی فعل الغیر، ص 53.

. قاعدة التجاوز، ص 182.

. قاعدة تداخل الاسباب و المسببات، ص 186.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 189.

. قاعدة الطهارة، ص 197.

. قاعدة الفراغ، ص 199.

. قاعدة القرعة، ص 201.

. قاعدة لاضرر و لاضرار، ص 203.

. قاعدة المقتضی و المانع، ص 206.

. قاعدة الملازمة بین حکم العقل و الشرع، ص 207.

. قاعدة المیسور، ص 209.

. قاعدة نفی الحرج، ص 212.

. قاعدة الید، ص 215.

. قاعدة الیقین، ص 217.

. قاعدة النهی عن الشی ء یقتضی الفساد، ص 273.

مصطفوی، سیدمحمد کاظم.

- القواعد (ماة قاعدة فقهیة معنا و مدرکا و موردا) . چاپ اول: قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1412ق.

[119]

مؤلف در مقدمه، مباحثی هم چون تعریف قاعده فقهی، اهمیت آن و تفاوت آن با قاعده اصولی را مطرح کرده است.

قواعد مطرح شده در این کتاب عبارت اند از:

ء1. قاعدة الائتمان، ص 17.

. قاعدة الاتلاف، ص 19.

. قاعدة الاحترام، ص 23.

. قاعدة الاحسان، ص 27.

. قاعدة الاذن فی الشی ء اذن فی لوازمه، ص 31.

. قاعدة الارشاد، ص 33.

. قاعدة الاسلام یجب ما قبله، ص 37.

. قاعدة الاشتراک، ص 41.

. قاعدة اقامة الحدود الی من الیه الحکم، ص 45.

. قاعدة الاقدام، ص 49.

. قاعدة الاقرار، ص 53.

. قاعدة الاقرب یمنع الابعد، ص 57.

. قاعدة الالزام، ص 59.

. قاعدة الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار، ص 63.

. قاعدة الامکان، ص 67.

. قاعدة البناء علی الاکثر، ص 71.

. قاعدة البینة علی المدعی و الیمین علی من انکر، ص 73.

. قاعدة التجاوز، ص 77.

. قاعدة التساقط، ص 81.

. قاعدة التسامح فی ادلة السنن، ص 83.

. قاعدة تصدیق الامین، ص 87.

. قاعدة التعیین، ص 89.

. قاعدة التقیة، ص 93.

. قاعدة التلازم بین الصلاة و الصوم، ص 97.

. قاعدة التلف فی زمان الخیار من مال البائع، ص 101.

. قاعدة التلف قبل القبض من مال البائع، ص 105.

. قاعدة حجیة الظن فی الصلاة، ص 111.

. قاعدة الحدود تدرا بالشبهات، ص 113.

. قاعدة الحق لمن سبق، ص 115.

. قاعدة الحل، ص 117.

. قاعدة الحیلولة، ص 121.

[120]

. قاعدة دلالة النهی علی الفساد، ص 125.

. قاعدة دم المسلم لایذهب هدرا، ص 127.

. قاعدة الدین مقدم علی الارث، ص 129.

. قاعدة ذکاة الجنین ذکاة امه، ص 131.

. قاعدة رجوع الجاهل الی العالم، ص 135.

. قاعدة الزعیم غارم، ص 137.

. قاعدة السلطنة، ص 141.

. قاعدة سماع قول ذی الید، ص 145.

. قاعدة السوق، ص 149.

. قاعدة الصحة، ص 153.

. قاعدة الضرورات تتقدر بقدرها، ص 157.

. قاعدة الطهارة، ص 159.

. قاعدة العدل و الانصاف، ص 163.

. قاعدة عدم التذکیة، ص 167.

. قاعدة عدم سماع الانکار بعد الاقرار، ص 171.

. قاعدة العدول، ص 175.

. قاعدة العقود تابعة للقصود، ص 179.

. قاعدة علی الید ما اخذت حتی تؤدی، ص 181.

. قاعدة الغرور، ص 183.

. قاعدة الفحوی، ص 191.

. قاعدة الفراش، ص 189.

. قاعدة الفراغ، ص 191.

. قاعدة القرعة، ص 195.

. قاعدة کل جنایة لامقدر لها ففیها الارش، ص 199.

. قاعدة کل ذی ناب من السباع و مخلب من الطیر حرام، ص 201.

. قاعدة کل رهن فانه غیر مضمون، ص 203.

. قاعدة کل عضو یقتص منه مع وجوده تؤخذ الدیة مع فقده، ص 205.

. قاعدة کل عقد لایضمن بصحیحه لایضمن بفاسده، ص 207.

. قاعدة کل عقد یضمن بصحیحه یضمن بفاسده، ص 209.

. قاعدة کلما کان له منفعة محللة مقصودة تصح اجارته، ص 211.

. قاعدة کل محرم اضطر الیه فهو حلال، ص 215.

. قاعدة کل من لم یباشر القتل لم یقتص عنه، ص 217.

. قاعدة کل من مر بمیقات وجب علیه الاحرام، ص 219.

. قاعدة کل من وجبت نفقته علی الغیر وجبت فطرته علیه، ص 223.

[121]

. قاعدة کل موضع وجب فیه الرد قدم، ص 225.

. قاعدة کل واجب بالعنوان الاولی یتقدم علی الواجب بالعنوان الثانوی، ص 227.

. قاعدة لاتجتمع الزکاتان فی عین واحدة، ص 231.

. قاعدة لاتعاد الصلاة الا من خمس، ص 233.

. قاعدة لادیة لمن قتله الحد، ص 237.

. قاعدة لا ربا الا فیما یکال او یوزن، ص 239.

. قاعدة لا شک للامام و الماموم مع حفظ الاخر، ص 241.

. قاعدة لا شک لکثیر الشک، ص 243.

. قاعدة لاضرر، ص 245.

. قاعدة لاضمان علی المستعیر، ص 251.

. قاعدة لا مسامحة فی التحدیدات، ص 253.

. قاعدة لا میراث للقاتل، ص 255.

. قاعدة لا نذر فی معصیة و مرجوح، ص 257.

. قاعدة اللزوم، ص 259.

. قاعدة المجالس بالامانة، ص 263.

. قاعدة الملازمة بین الحکم العقل و حکم الشرع، ص 265.

. قاعدة الممنوع الشرعی کالممتنع العقلی، ص 269.

. قاعدة من احیا ارضا فهی له، ص 273.

. قاعدة من ادرک رکعة فقد ادرک الصلاة، ص 277.

. قاعدة من استخرج ماء فهو له، ص 281.

. قاعدة من حاز ملک، ص 285.

. قاعدة من له الغنم فعلیه الغرم، ص 289.

. قاعدة من ملک شیئا ملک الاقرار به، ص 293.

. قاعدة المیسور لایسقط بالمعسور، ص 297.

. قاعدة نفی السبیل، ص 299.

. قاعدة نفی العسر و الحرج، ص 303.

. قاعدة وجوب اعلام الجاهل فیما یعطی، ص 307.

. قاعدة وجوب التخلیة بین المال و مالکه، ص 311.

. قاعدة وجوب دفع الضرر المحتمل، ص 315.

. قاعدة الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها، ص 319.

. قاعدة الوقوف عند الشبهة خیر من الاقتحام فی الهلکة، ص 321.

. قاعدة یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب، ص 325.

. قاعدة الید، ص 329.

. قاعدة یستباح بالتیمم ما یستباح بالطهارة المائیة، ص 333.

[122]

معرفت، محمد هادی.

- تحقیق مبتکر عن حدیث لاتعاد. اتمام تالیف: 1391ق. قم [بی نا] ، [بی تا] ، 109ص.

به ضمیمه «رسالة فی حدیث من زاد فی صلاته فعلیه الاعادة» نوشته مؤلف و «رسالة فی قاعدة لاتعاد» از محمد فشارکی اصفهانی.

معروف الحسنی، هاشم (1402ق. )

- المبادی ء العامة للفقه الجعفری. چاپ دوم: بیروت، دارالقلم، 1978م.

قواعد فقهی مطرح شده در این اثر از قرار زیر است:

ء1. قاعدة لاتعاد، ص 244.

. قاعدة الشک فی المحل، ص 245.

. قاعدة الشک بعد التجاوز، ص 245.

. قاعدة الفراغ، ص 246.

. قاعدة البناء علی الاکثر، ص 248.

. لاشک لکثیر الشک، ص 251.

. اسباب الضمان، ص 255.

. المغرور یرجع علی من غره، ص 261.

. تلف المبیع قبل قبضه من مال بایعه، ص 266.

. تلف المبیع فی زمن الخیار ممن لا خیار له، ص 268.

. لاضرر و لاضرار فی الاسلام، ص 270.

. من اتلف مال غیره فهو له ضامن، ص 278.

. لا ضمان علی المؤتمن، ص 286.

. لا شفعة الا بین شریکین، ص 289.

. الحرام لا یحرم الحلال، ص 303.

مغنیه، محمد جواد.

- اصول الاثبات فی الفقه الجعفری. چاپ اول: بیروت، دارالعلم للملایین، 1964م.

ء1. قاعدة الاقرار، ص 31.

. قاعدة لا انکار بعد الاقرار، ص 41.

. قاعدة البینة علی المدعی و الیمین علی من انکر، ص 66 و 178.

. قاعدة الید، ص 118.

. قاعدة ضمان الید، ص 137.

. قاعدة الولد للفراش، ص 169.

. الاصل نفی الاکثر فی القیمة، ص 197.

[123]

. اصل الاستصحاب، ص 198.

. اصالة تاخر الحادث، ص 199.

. رسالة الصحة، ص 203.

- علم اصول الفقه. چاپ دوم: بیروت، دارالعلم للملایین، 1980م.

.......

1) محقق داماد، سیر تحول نگارش قواعد فقهی.2) محقق داماد، سیر تحول نگارش قواعد فقهی.3) این پنج رساله در ضمن کتاب «الرسائل الفقهیه» و هم چنین به همراه «رسالة فی قاعدة الرضاع» در چاپ های سنگی کتاب مکاسب، به صورت ملحقات آن کتاب، به چاپ رسیده است.4) محقق داماد، سیر تحول نگارش قواعد فقهی.5) همان.6) ر. ک: محمد ابراهیم جناتی، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، تهران، سازمان انتشارات کیهان، 1372، ص 525 - 526؛ در آخر این کتاب در شمارش تالیفات مؤلف، عنوان این قواعد ذکر شده است.7) محقق داماد، سیر تحول نگارش قواعد فقهی.8) ظاهرا این رساله همان «تعلیقة فی قاعدة الامکان» باشد که به چاپ رسیده است.9) محقق داماد، سیر تحول نگارش قواعد فقهی.10) صاحب الذریعه می گوید: بعضی نقل کرده اند که این حاشیه درباره قواعد الاحکام علامه حلی است اما مرحوم سیدعبدالهادی حکیم در مقدمه کتاب القواعد والفوائد [ج 1، ص 25] ، از این حاشیه به عنوان حواشییی نام می برد که از آن در تصحیح کتاب بهره برده است، بنابراین حاشیه فوق درباره القواعد والفوائد می باشد.11) محقق داماد، سیر تحول نگارش قواعد فقهی.12) عبدالجبار رفاعی، معجم المطبوعات العربیة فی ایران، ص 185، ظاهرا این کتاب چاپ شده همان نسخه خطی است که صاحب الذریعه نقل کرده است.13) ظاهرا همان رساله اصالة الطهارة باشد که در شماره قبل ذکر شد.

https://hawzah.net/fa/Book/View/45269/23985/1--کتاب-ها-و-رساله-ها/?SearchText=فشارکی