نوشته ای را که ذیلا می خوانید، از مجموع پاسخهای کتبی دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، و مسؤول محترم آن جناب حجة الاسلام والمسلمین فاکر تهیه شده است .
الرسائل الفشارکیه از سید محمد فشارکی،
نوشته ای را که ذیلا می خوانید، از مجموع پاسخهای کتبی دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، و مسؤول محترم آن جناب حجة الاسلام والمسلمین فاکر تهیه شده است .
بشر از بدو پیدایش، تا عصر حاضر، در اغلب زمینه ها بویژه در باب علم و پژوهشهای علمی و فرهنگی، به پیشرفتهای سریع و حیرت آوری دست یافته و روز به روز در اندیشه افقها و قله های بدیع و روشنتری بوده است . در صنعت چاپ و نشر کتب هم کم کم به اختراع جدیدترین و مجهزترین دستگاههای پیشرفته، موفق شده است و بدین وسیله، امروز قادر است نه تنها تالیفات معاصران بلکه آثار و نسخ خطی گرانبهایی را که از عالمان برجسته قدیم - که چه بسا از نوابغ و نوادر عصر خود بوده اند - به جا مانده به زیور طبع آراسته و در سطح وسیع و گسترده ای منتشر کند .
انسان، عمیقا به تجربیات و آثار و نظریات علمی دانشوران و فرزانگان سلف محتاج است . به عنوان نمونه از صدر اسلام تا عصر حاضر، فقیهان عظیم الشان تشیع چون
شیخ مفید، شیخ طوسی، ابن ادریس، علامه حلی، کاشف الغطاء، صاحب جواهر، شیخ انصاری و دیگر فقها و نوابغی پدید آمده اند که آرای علمی آنان همواره مورد استفاده هزاران فقیه دیگر قرار گرفته است .
خوشبختانه، با طلوع خورشید انقلاب اسلامی در ایران فرصتی طلایی برای محققان و پژوهشگران اسلامی پدید آمده تا کتب فقهی، فلسفی، کلامی، اخلاقی و دیگر آثار عالمان سلف را از گوشه و کنار کتابخانه های عمومی و شخصی گردآوری نموده پس از بررسی، تحقیق، تصحیح و دیگر اصلاحات لازم، به زیور طبع آراسته و به جامعه اسلامی تقدیم کنند .
«دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم » یکی از این مراکز تحقیق و نشر معارف اسلامی است که خود از فرزندان انقلاب به شمار می رود . ما ذیلا به نحو اجمال به معرفی آن می پردازیم .
تاریخ و چگونگی تاسیس
این دفتر در سال 1358 با کسب اجازه از محضر حضرت امام خمینی رضوان الله
تعالی علیه و تصویب ایشان تاسیس شد . با توجه به تبلیغات سوء ضدانقلاب بویژه منافقان در آن سالها، ضرورت تاسیس این دفتر احساس می شد . در این جهت حضرت آیة الله آقای حاج شیخ محمد مؤمن و جناب حجة الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمد علی شرعی خدمت حضرت امام قدس سره رسیدند و بودجه ای برای خرید کتب استاد شهید مطهری و عرضه آن با بهای مناسب جهت حفظ نسل جوان از خطرات تبلیغاتی منافقان تقاضا کردند . امام امت مبلغ دویست هزار تومان حواله فرمودند تا به وسیله اینجانب [مسؤول دفتر انتشارات] برای این کار صرف شود . بعدا این مبلغ با کمکهای دیگری به حدود یک میلیون تومان رسید و بتدریج دفتر انتشارات اسلامی تاسیس شد . در ادامه، امام امت قدس سره به مرور دوازده میلیون تومان مستقیم و غیر مستقیم، لطف فرمودند که با سایر کمکها سرمایه این دفتر به 23 میلیون تومان رسید، و از آن به بعد این دفتر با همین سرمایه کار خود را ادامه داده است .
اهداف
پس از سقوط اجتماعی منافقان و توسعه و تثبیت «دفتر انتشارات اسلامی » ، تنها هدف این دفتر نشر آثار حوزوی و کتب درسی و احیای علوم و معارف اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام از طریق چاپ آثار ارزشمند علمای بزرگ اسلام در موضوعات گوناگون فقه، اصول، تفسیر، اخلاق، کلام، فلسفه، ادبیات، تاریخ، سیاست و . . . بوده است . ولی چون سرمایه اندک و هزینه ها روزافزون و مخارج کتب تحقیقی فراوان بود و بودجه سالیانه ای هم وجود نداشت، گاهی به نشر آثار اسلامی عام المنفعه پرداخته ایم تا با درآمد آنها هزینه کمرشکن چاپ کتب فقهی و حوزوی را تامین کنیم .
این دفتر، افتخار دارد که از بدو تاسیس آن تاکنون، بیش از هشتصد عنوان کتاب حوزوی و گاهی عمومی اعم از عربی و فارسی تحت عناوین مختلف به طبع رسانده است و در حال حاضر نیز پنجاه عنوان کتاب، آماده چاپ دارد .
اداره و سرپرستی
در تاسیس و سرپرستی این دفتر کسی غیر از این جانب دخالت نداشته است . اما در مدیریت اجرایی آن، برادران متعددی فداکاری کرده اند و من خود را مدیون زحمتهای آنها می دانم .
تشکیلات دفتر انتشارات
این مرکز دارای یک مدیر عامل و چند بخش است که مهمترین بخشهای آن بخش تحقیقات و چاپخانه است . گسترش این دفتر بسیار طبیعی و بتدریج بوده و تا چندی پیش همواره مقروض بوده و از عهده تامین مخارج روزمره خود هم برنمی آمد . و اینک چند سال است که از آن حالت بحران مالی خارج شده است . توسعه این دفتر بیش از آنکه کمی باشد کیفی بوده; مثلا این دفتر که کار خود را از صفر شروع کرده اکنون دارای حدود یکهزار عنوان کتاب است که بسیاری را بارها منتشر کرده است .
مجموعا دویست نفر کارمند و کارگر تمام وقت یا پاره وقت در این دفتر هستند که دست کم پنجاه نفر آنها به کار تحقیق اشتغال دارند و در میان آنها چند نفر از فضلای محترم حوزه به چشم می خورند .
واحدهای مختلف این دفتر عبارتند از:
الف) بخش بررسی و تحقیق
این بخش، خود شامل دو بخش عربی و فارسی است که برنامه کاری هر یک به اجمال یادآور می شود .
بخش عربی
این بخش شامل پنج واحد است:
1) واحد بررسی و تحقیق متون: این واحد بعد از بررسی اولیه کتاب و پذیرش آن از سوی مسؤولان مربوط، آن را تحویل گرفته به اقداماتی چون: تحقیق، تطبیق، تدقیق و اصلاحات لازم می پردازد . بعد از تکمیل به واحد «استخراج منابع » تحویل می گردد .
2) واحد استخراج منابع: هر اثر و کتابی طبعا در اغلب موارد و یا حداقل در برخی موارد، مطلبی را از منابع و مآخذ دیگر، نقل و گاهی نقد می نماید که اگر شخص بخواهد به ماخذ آن وقوف یابد، به صرف وقت زیادی محتاج است . لذا جهت تسهیل امر، نشانه کامل آن اقوال و منابع را با قید شماره مجلد و صفحه در پاورقی کتاب، یادآور می گردد که این مهم در صرفه جویی وقت محققان و مراجعان بسیار مؤثر است .
3) واحد ویرایش: یکی دیگر از واحدهای مؤثر که روی کتاب، نظارت کامل دارد، «واحد ویرایش » است . پیش از تحویل اثر به حروفچینی، ویراستاری می شود . ویراستار به دو دیدگاه عمده عنایت خاص دارد:
ویرایش فنی: شامل به کارگیری قواعد رسم الخط، نشانه های فصل و وصل، تقسیم بندی، یکدست نمودن ضبط کلمات و اصطلاحات، مشخص کردن عناوین و عبارات تهیه فهرست مندرجات و فهارس دیگر، اعراب گذاریهای لازم، تبدیل مقیاسها و سنوات، توضیح لازم برای برخی از اصطلاحات و معرفی اجمالی بعضی از اعلام در صورت لزوم و . . .
ویرایش محتوایی: این مرحله نیز که تقریبا همزمان با ویرایش فنی انجام می پذیرد، کاری بسیار دقیق و ظریف است . در این مرحله، ویراستار در حدود اختیاراتی که از سوی مؤلف یا مترجم به او داده می شود، در محتوای اثر تصرفات غیر مخل نموده به کتاب، قوت و غنای بیشتری می دهد و بر لطف اثر می افزاید . اهمیت امر ویرایش و ویراستار بویژه در ترفیع ارزش کیفی کتاب، بر هیچ مؤلف و ناشری پوشیده نیست .
4) مقابله: بعد از تکمیل موارد فوق، اثر به حروفچینی احاله می شود و بعد از حروفچینی کامل، کتاب به واحد مقابله، جهت تطبیق متن حروفچینی شده با متن اصلی، واگذار می گردد، در این واحد، آن اثر، یک یا دو بار و در صورت نیاز، سه بار مقابله می شود و پس از اطمینان از عدم نقص و کاستی و تطبیق کامل، کتاب به مرحله بعد محول می گردد .
5) واحد بررسی نهایی: بعد از تمام موارد یاد شده و آماده شدن کتاب برای چاپ و نشر انبوه، جهت اطمینان کامل از عدم نقص و کاستی در کتاب، مجددا بدقت و با وسواس کامل، بررسی و کنترل نهایی می گردد و در
صورت تایید شدن کتاب از سوی واحد مزبور، برای چاپ به چاپخانه دفتر، جهت نشر سپرده می شود . (1)
بخش فارسی
تشکیلات و واحدهای بخش فارسی نیز مشابه بخش عربی است . لذا از تکرار آنها صرف نظر نموده تنها به ذکر مهمترین کتب چاپ شده این بخش اکتفا می کنیم:
ترجمه تفسیر المیزان از علامه طباطبائی، اخلاق کارگزاران از امام خمینی قدس سره، حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه از آیة الله جوادی آملی، تقلید از آیة الله طاهری خرم آبادی، امامت از حجة الاسلام قرائتی، تاریخ تحولات سیاسی از دکتر مدنی، تاریخ سیاسی معاصر از دکتر مدنی، سلمان فارسی از علامه جعفر مرتضی، زندگانی دوازده امام از علامه حلی ترجمه محمدی اشتهاردی، تکامل در پرتو اخلاق از شهید سلطانی .
و دهها کتب معتبر و ارزشمند دیگر . فهرست کتب منتشره این دفتر اعم از عربی و فارسی، طبع و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است .(2)
ب) بخش تولید:
این بخش نیز از واحدهای مختلف تشکیل شده است که عبارتند از:
1) قسمت فنی که شامل بخش مونتاژ (طراحی، صفحه بندی، صفحه آرایی و بازبینی اوزالید) و بخش لیتوگرافی (عکاسی، فرم بندی، رتوش، اوزالید، کپی، فیلم و زینگ) و بخش حروفچینی (کامپیوتر، کامپ ست، سربی) است .
2) قسمت چاپ و صحافی: چاپ افست و ملخی و صحافی شامل تاکنی، ترتیب فرمها، دوخت، جلدسازی، طلاکوب و برش .
3) قسمت خدمات: شامل تدارکات، تهیه کاغذ، مرکب، مقوا، گالینگور و غیره، تحویلداری، مواد اولیه و کتاب . نگهداری ماشین آلات، مکانیکی و تعمیرات، برق و تاسیسات .
4) قسمت توزیع: شامل قسمت فروش، مرکب از مشترکان، شعب و امور مالی و قسمت انبارداری، شامل دریافت کتب، تحویل کتب و کارتکس .
5) قسمت اداری مالی: شامل دبیرخانه، حسابداری، کارگزینی خدمات، حفاظت در قسمت اداری و دفاتر کار روزانه، معین و کل و قسمت مالی .
طرحهای در دست اقدام
الف) توسعه و انتقال دفتر انتشارات اسلامی به مکانی دیگر;
ب) راه اندازی شبکه کامپیوتر که قسمتی از این طرح، شامل بخش بررسی و تحقیق و حروفچینی، راه اندازی شده است .
معیارهای انتخاب کتاب
معیار ما در انتخاب کتب فقهی و حوزوی، ضرورت استفاده از آن برای
فضلا و طلاب حوزه است . معیار دفتر در انتخاب کتب عام المنفعه، سلامت فکری مؤلف و مفید بودن کتاب است . سیاست این دفتر آن است که از چاپ کتب کسانی که فکر یا ذکرشان مشکل آفرین است، خودداری کند .
استقبال خریداران کتاب و نمایشگاهها
استقبال طلاب و دانشمندان همیشه خوب بوده است . ولی نکته مهمتر آن است که عموم کسانی که در سراسر کشور نمایشگاه کتاب برگزار می کنند تقریبا تمامی کتب این مرکز را بدون نیاز به بررسی برای فروش عرضه می دارند . در حال حاضر شعبه های دفتر، منحصر به قم، تهران و مشهد است و در خارج کشور متاسفانه هنوز شعبه ای تاسیس نکرده ایم .
دفتر انتشارات در گذشته تنها در نمایشگاههای بین المللی کتاب شرکت می کرد، ولی چند سالی است که در نمایشگاههای دیگر نیز حاضر می شویم و علاوه بر آن به برگزاری نمایشگاههای مستقل پرداخته ایم و در این کار موفق بوده ایم .
منابع مالی دفتر انتشارات
هم چنانکه قبلا نیز یادآوری شد، این دفتر هیچ بودجه دولتی یا مستمری غیر دولتی ندارد و تنها با درآمد خود امورش را می گذراند و در عین حال همواره قیمت کتابهایش از آنچه در بازار کتاب معمول بوده کمتر است که این توفیق را نشانه لطف الهی و برکت وجوه پرداخت شده از ناحیه حضرت امام قدس سره می دانیم .
ارتباط با دیگر مراکز
ما با هیچیک از مراکز انتشاراتی و تحقیقی مباینت نداریم و از تشکیل یک مرکز هماهنگی کتب اسلامی که مانع دوباره کاریها شود بگرمی استقبال می کنیم و این مطلب را جزء وظایف مدیریت محترم حوزه می دانیم .
مشکلات و انتظارات
یکی از مشکلات این است که اغلب فضلای محترم و حتی مؤلفان محترم حفظهم الله، از گرفتاریهای فراوان چاپ خصوص کتب تحقیقی بی اطلاعند و براساس قضاوتهای شخصی خود همواره گلایه مندند . در هر حال کار ما مربوط به حوزه و فضلای آن است و تنها انتظاری که داریم این است که همین خلوص نیت را بپذیرند .
امیدواریم روزی فرا رسد که مدیریت محترم حوزه علمیه مراکز تحقیقاتی و انتشاراتی حوزوی را هماهنگ کرده با سرپرستی و مدیریت با کفایتی از مجموع آنها، یک مرکز ایده آل و کارآمد علمی - تحقیقی و نیز انتشاراتی به وجود آورد .
در پایان فهرستی از جدیدترین کتابهای منتشر شده انتشارات اسلامی را می آوریم:
بررسی رجال صحیحین، الهیات در نهج البلاغه، محاضرات فی الالهیات، اسرار عاشورا، قرآن (نیمه جیبی)، الدروع الواقیة، مناقب اهل البیت، رفع الغرر، ازدواج و روابط زن و مرد، راه اصلاح یا امر به معروف و . . . ، دو گواه بزرگ، سی مقاله، منتهی الآمال (دو جلد)، صحیفه المهدی، سیمای نماز، مختلف الشیعه ج 5، الرسائل التوحیدیه، مباحث اصولی، صلاة المسافر، منجزات المریض،
الامر بالمعروف والنهی عن المنکر، فهرست راهنمای موضوعی المیزان، بدایة المعارف (دو جلد)، تلخیص فی الملل والنحل، الاربعون حدیثا، صحیفة الزهرا علیها السلام، الشیخ الانصاری، ریاض المسائل ج 6 و 7، القرآن والتبلیغ، اسرار الصلاة، دلیل تحریر الوسیله (3 جلد)، صحیفة الرضا علیه السلام، صحیفة الحسین علیه السلام، نمونه هائی از ارزشهای اصیل و . . . ، مفتاح الفلاح، قضاوتهای حضرت علی علیه السلام، رجال الطوسی، ارزشهای اصیل و انسانی، الصلاة (ج 4)، بیست مقاله، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، اقتصاد فطری، مجمع الفائده (ج 13)، صلاة، تقریر بحث 2 - 1، نگاهی به قرآن، مصباح الفقیه، کنز الفوائد، قضاء و قدر، آثار تقوا و عبودیت، مجمع الفائده (ج 14)، مواقف الشیعه، کشف اللثام، الفصول العلیه، سلطنت علم و دولت فقر .
پی نوشت:
1) مجمع الفائده والبرهان از محقق اردبیلی، الحدائق الناضره از شیخ یوسف بحرانی، مهذب البارع از محمد بن فهد حلی، النهایه و نکتها از شیخ طوسی و علامه حلی، تفسیر المیزان از علامه طباطبائی، مختلف الشیعه از علامه حلی، کشف اللثام از فاضل هندی، ریاض السالکین از سید علی خان مدنی، ریاض المسائل از سید علی طباطبائی، الخلاف از شیخ طوسی، قاموس الرجال از علامه تستری، تحریر الوسیله از حضرت امام قدس سره، کنز الفوائد از سید الاعرج، الخصال از شیخ صدوق، التوحید از شیخ صدوق، دررالفوائد از مرحوم آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائری، رسائل محقق کرکی از محقق کرکی، الرسائل الفشارکیه از سید محمد فشارکی، شرح تبصرة المتعلمعین از شیخ ضیاء الدین عراقی، شرح الاخبار از قاضی نعمان، المحجة البیضاء از فیض کاشانی، من لایحضره الفقیه از شیخ صدوق . و صدها عنوان کتاب ارزشمند دیگر .
2) فهرست انتشارات اسلامی در تیراژ 5000 نسخه و در68 صفحه توسط همان دفتر تهیه و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است .
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4210/4215/27447/دفتر-انتشارات-اسلامی/?SearchText=فشارکی
