تونل داعش در شمال شهر المیادین سوریه

 

 

در زمان اشغال شهرهای کشور سوریه و عراق توسط حکومت دست نشانده عبری عربی غربی داعش ؛ در حالیکه شهر المیادین در تب و تاب چکمه های این گروهک می لرزید ؛ گروهک داعش برای تثبیت مواضع خود در شهرها و بیرون شهرها مراکز امن زیر زمینی ایجاد کرده بود. یکی از این نقاط در حومه جنوب غربی شهر المیادین واقع بوده که با چکش برقی در دل زمین حفاری کرده و بصورت پیچ در پیچ  در اورده بودند یک ورودی شیبدار و یک چاهک عمودی در بین راه و یک خروجی اضطراری داشته است .سرباره ان چهارمتر بوده ؛ عرض ان حدود ۹۰ سانت و ارتفاع ان ۲۱۰ سانت ایجاد شده بوده است . سپس قطعات بتنی پیش ساخته کوچک در دو شکل مستطیل جهت دیوارها و هلالی شکل جهت سقف آن نصب شده بوده است . نشیمن قطعه سقف روی دیوار بصورت دندانه ای بوده و لبه بالا روی دندانه پایین قرار گرفته و مانع سر خوردن میشده است .

 

 

حاج سلمان - مهندس یونس رضواندوست - دکتر سید جوادهاشمی فشارکی

 

 

 

 

 

 

داعش

 

حکومت اسلامی عراق و شام (به عربی: الدولة الإسلامیة فی العراق والشام) با نام اختصاری داعش^{[۲۲][۲۳][۲۴]} یک گروه منحرف  پیرو آموزهٔ وهابی  است.

این گروه از ژوئیهٔ ۲۰۱۴ ادعای خلافت جهانی کرد و خود را حکومت اسلامی (به عربی: الدولة الاسلامیة) نامید. همچنین زمانی بخش‌های بزرگی از شمال عراق و شرقسوریه را با جمعیت‌های ۲٫۸ و ۸ میلیون نفر و بخش‌های کوچکی را در لیبی، نیجریه و افغانستان به تصرف خود درآورده بود.

 

تاریخچه داعش

این گروه به رهبری ابوبکر البغدادی از مجاهدین سلفی جداشده از شبکهٔ القاعده تأسیس شده و با دولت‌های عراق، سوریه و دیگر گروه‌های شورشی مخالف دولت سوریه وارد جنگ شده‌است. داعش یکی از تندروترین گروه‌های اسلام‌گرا در خاورمیانه بود.^[۲۵] این گروه علاوه بر عراق و سوریه بخش‌هایی از لیبی و نیجریه را نیز در کنترل خود درآورد. گروه‌های هم‌پیمان داعش در نقاط دیگر دنیا مثل افغانستان و آسیای جنوب شرقی نیز فعال هستند.

ریشهٔ داعش به جماعت توحید و جهاد می‌رسد که در سال ۱۹۹۹ به رهبری ابومصعب الزرقاوی تأسیس شد و در سال ۲۰۰۴ به شبکهٔ القاعده پیوست و پس از آن بهالقاعده عراق معروف شد. این گروه که وارد جنگ با دولت عراق و نیروهای آمریکایی مستقر در عراق شده بود در سال ۲۰۰۶ با چندین گروه اسلام‌گرای دیگر ائتلاف کرد و «مجلس شورای مجاهدین» را تشکیل داد که یک قدرت مهم در استان انبار، وسیع‌ترین استان عراق، محسوب می‌شد. در ۱۳ اکتبر همان سال، مجلس شورای مجاهدین به همراه چند گروه شورشیِ دیگر «حکومت اسلامی عراق» را تشکیل داد. ابوایوب المصری و ابوعمر بغدادی دو رهبر اصلی حکومت اسلامی عراق بودند که در ۱۸ آوریل ۲۰۱۰ در عملیات ارتش آمریکا کشته شدند و ابوبکر بغدادی جایگزین آن‌ها شد.

با آغاز جنگ داخلی سوریه نیروهای حکومت اسلامی وارد سوریه نیز شدند و در ۸ آوریل ۲۰۱۳ نام «حکومت اسلامی عراق و شام» را بر خود نهادند و از آن پس با نام مخفف داعش معروف شدند. آن‌ها به سرعت، بخش‌هایی از شمال شرقی سوریه را تصرف کردند و شهر رقه را به عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. سپس هم‌زمان با اقدام نظامی در سوریه به عراق حمله کردند و موفق شدند رمادی و فلوجه مهم‌ترین شهرهای استان انبار در عراق را به قلمرو خود اضافه کنند. در ژوئن ۲۰۱۴ مهم‌ترین موفقیت داعش با تصرف موصل ـ دومین شهر بزرگ عراق ـ به دست آمد. گروه در ماه‌های بعد نیز پیشروی‌های زیادی داشت و تا خرداد ۱۳۹۴ حدود نیمی از خاک سوریه و بخش‌های شمال غربی عراق را در تصرف خود درآورد. داعش در این دوره بخش‌هایی از متصرفات خود را نیز از دست داد و از جمله شهر مهم تکریت را در فروردین ۱۳۹۴ به ارتش عراق و نیروی شبه‌نظامی حشد شعبی که برای جنگ با این گروه تشکیل شده بود، واگذار کرد بین سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۷ میلادی مناطق یکی پس از دیگری از داعش پس گرفته شد داعش در سال ۲۰۱۵ کنترل شهرهای سنجار و رمادی را از دست داد. ژوئیه ۲۰۱۷ میلادی موصل آزاد شد و دسامبر همان سال بغداد پیروزی بر داعش را اعلام کرد. اکتبر سال ۲۰۱۷ نیروهای دموکراتیک سوریه داعش را از رقه بیرون راندند.

این گروه پس از گسترش متصرفات خود در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴ اعلام کرد که از این پس نام آن «دولت اسلامی» است و یک خلافت جهانی را تشکیل داده و ابوبکر بغدادی رهبر گروه را نیز به عنوان خلیفه معرفی کرد^[۲۶] و فعالیت‌های حکومتی خود را گسترش داد (از جملهٔ این اقدام‌ها چاپ اسکناس با واحد دینار داعش و گذرنامه، درست کردن پلیس، صدور نفت، راه‌اندازی شبکهٔ تلویزیون، برگزاری گشت‌های گردشگری بود).^[۲۷] هرچند ریشه داعش به گروه‌های مرتبط با شبکه القاعده می‌رسید اما باجبههٔ نصرت شاخه رسمی القاعده در سوریه وارد جنگ شد و القاعده بارها نسبت داعش به خود را رد کرد.^[۲۸] شکاف بین القاعده و داعش به سال ۲۰۱۳ میلادی برمی‌گردد. الظواهری در این سال بعد از اینکه گروه داعش به بدرفتاری با شهروندان سوری و شورشیان رقیب متهم شد از این گروه خواست، فعالیت‌های خود را روشن سازد. ایمن الظواهری در گفتگویی اتهام‌ها در مورد این که بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه ممکن است برای ایجاد آشوب به داخل گروه‌های جهادی نفوذ کرده باشد را رد کرد و گفت: «اگر من دستور دادم با برادران مجاهدت بجنگ، از من اطاعت نکن. اگر من دستور دادم که خود را میان برادران مجاهدت منفجر کن از من پیروی نکن.»^[۲۹]

نام

نام‌های تاریخی

داعش از زمان تأسیسش در سال ۱۹۹۹ توسط فردی اردنی به نام ابومصعب الزرقاوی به عنوان جماعت توحید و جهاد نام‌های گوناگونی داشته‌است.^[۳۰] وقتی الزرقاوی در سال ۲۰۰۴، با اسامه بن لادن بیعت کرد، نام گروه را بار دیگر به سازمان قاعده الجهاد فی بلاد الرافضین که بیشتر با نام القاعده در عراق شناخته می‌شد، عوض کرد.^[۳۱][۳۲] گرچه این گروه هرگز خود را القاعده در عراق نخواند، این نام سال‌ها به عنوان نام غیررسمی آن بر جای ماند.^[۳۳]

نام کنونی

در آوریل ۲۰۱۳، این گروه که به سوریه گسترش یافته بود، نام الدوله الاسلامیه فی العراق و الشام را اختیار کرد؛ که در آن منظور از شام، شامات یا سوریه بزرگ است.^[۳۴]

نام مخفف داعش به گستردگی از سوی مخالفین عرب زبان این گروه به کار می‌رود،^[۳۵][۳۶] با این حال تا حدی به این دلیل که شبیه واژه عربی دائس و داهش است که معانی منفی دارند، تحقیرآمیز است.^[۳۷][۳۸] بدین دلیل، داعش در نواحی تحت کنترل خود استفاده از واژه مخفف، یعنی داعش را مستوجب مجازات با شلاق^[۳۹] یا بریدن زبان می‌دانست.^[۴۰]

ایدئولوژی

نوشتار اصلی: ایدئولوژی داعش

داعش در واقع ادامه تشکیلاتی یک گروه از سلفی‌های جهادی در عراق به رهبری ابومصعب زرقاوی بود. زرقاوی جزو القاعده بود و در سال ۲۰۰۶ در عراق کشته شد. او در اعلامیه‌های خود همواره به فتواهای ابن تیمیه استناد می‌کرد. بغدادی نیز خود را پیرو ابن تیمیه می‌دانست. ابن تیمیه پدر معنوی همه گروهای جهادی است. او با مرجعیت عقل به کلی مخالف بود مگر اینکه در راستای تأیید نقل و احادیث باشد. او هرگونه تعامل با کفار و مشرکین را حرام می‌دانست. او همچنین تفکرات اسلامی شیعیان را مردود و آن‌ها را کافر می‌دانست. گروه‌های جهادی، برپایی حکومت دینی و اجرای شریعت اسلامی را وظیفه شرعی خود می‌دانند.^[۴۱] داعش بخاطر تفسیر و قرائت وهابیت از اسلام^[۴۲] و خشونت‌گرایی^[۴۳] ضد شیعیان و مسیحیان^[۴۴] معروف بود و به همین دلایل با دیگر گروه‌های اسلام‌گرای سلفی ازجمله جبهه النصرهشاخه رسمی القاعده در سوریه نیز درگیر جنگ شد. اولین بار در فوریه ۲۰۱۴ بود که ایمن الظواهری، رهبر القاعده به‌طور رسمی هر گونه انتساب این گروه به القاعده را رد کرد.^[۴۵]

داعش در شهرهای تحت سلطه خود از جمله رقه سوریه، قوانین سخت را اجرا می‌کرد. دستان دزدها در ملاء عام قطع می‌شد، هر روز اعدام‌های گروهی در خیابان رخ می‌داد و زن‌ها حتی اجازهٔ مراجعه به پزشک نداشتند. داعش در سوریه بلافاصله دفاتری با عنوان «حسبه» راه‌اندازی کرد تا بر اجرای شریعت اسلام نظارت کنند. دفاتر دیگری هم با نام «دعوا» راه‌اندازی شد تا ایدئولوژی داعش را تبیین و تبلیغ کند. نیروهای این گروه، عکسی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند که نشان می‌داد داعش افرادی را که در مناطق تحت کنترل آن‌ها در سوریه روزه‌خواری کردند، در ملاء عام شلاق زدند. این گروه، هرگونه تجارت ساکنان شهرهای تحت کنترل خود بدون اجازه و کنترل داعش را ممنوع اعلام کرد.^[۴۶] در راستای مقرراتی که این گروه برای نحوهٔ حجاب اسلامی و لباس زنان وضع کرد، زنان موصل را تهدید کرد در صورت عدم رعایت حجاب کامل و نپوشاندن تمام صورت خود، به شدت مجازات خواهند شد. داعش در بیانیه‌ای اعلام کرد، شروطی که برای لباس و زینت زنان وضع کرده، تنها برای جلوگیری از فساد و خودنمائی آنان است، و این محدودیت برای آزادی آن‌ها محسوب نمی‌شود، بلکه از ابتذال ممانعت می‌کند. در این بیانیه همچنین آمده‌است هر کس این مقررات را رعایت نکند و باعث فتنه و فساد شود، بازخواست و به شدت مجازات می‌شود تا جامعه مسلمانان و دین حفظ شود.^[۴۷]

منابع مالی داعش

نوشتار اصلی: منابع مالی داعش

بر اساس تحقیق سال ۲۰۱۵ سازمان Financial Action Task Force پنج منبع مالی عمده حکومت اسلامی عراق و شام، به ترتیب به شرح زیر است:^[۴۸]

• منابع مالی که با اشغال سرزمین‌ها به دست می‌آید مثل کنترل بانک‌ها، ذخایر نفت و گاز، مالیات، اخاذی، و سرقت از منابع سرمایه‌ای
• گروگان‌گیری برای دریافت پول
• اعانه‌هایی که از طریق سازمان‌های غیرانتفاعی دریافت می‌شود
• حمایت‌های مالی و تجهیزاتی که جنگجویان خارجی فراهم می‌کنند
• دریافت سرمایه از طریق شبکه‌های ارتباطی مدرن

وزارت خزانه‌داری آمریکا برآورده کرده که در سال ۲۰۱۴ داعش حدود ۱۰۰ میلیون دلار نفت خام و محصولات پتروشیمی به واسطه‌ها فروخته که آن‌ها هم آن را به ایران و ترکیه قاچاق کرده‌اند یا به دولت سوریه فروخته‌اند. درآمد این گروه از طریق باج‌گیری برای آزادی گروگان‌ها هم در این سال دست‌کم ۲۰ میلیون دلار برآورد شده‌است. همچنین مالیات‌ها و عوارضی که از مردم ساکن در مناطق تحت کنترل حکومت اسلامی گرفته می‌شد منبع درآمد دیگری برای این گروه بود. دولت اسلامی از حمله به بانک‌ها، غارت و فروش عتیقه، و فروش یا نظارت بر فروش دام و غله هم پول درمی‌آورد. همچنین با دریافت جزیه از مسیحیانی که در این مناطق زندگی می‌کردند و ربودن و فروختن دختران و زنان به‌عنوان برده جنسی هم پول درمی‌آورد. هزاران زن و دختر عضو اقلیت مذهبی ایزدی بعد از تصرف سنجار در شمال عراق برده شدند و در بازار به فروش رسیدند.^[۴۹]

جغرافیای حضور داعش

داعش در ابتدا منطقه وسیعی از سوریه و عراق را در اختیار داشت و هدف آن در قدم اول، تصرف تمام عراق و منطقه شامات بود. اما شبه‌جزیره عربستان و شمال آفریقا واندلس تا خراسان بزرگ نیز در نقشه ترسیمی آن‌ها وجود داشت. گروه در نهایت متصرفات خود را از دست داد. داعش نخستین بار در خلال جنگ داخلی سوریه اعلام موجودیت کرد. این گروه با دیگر معارضان مسلح و گروه‌های جهادی مثل النصره درگیر شد. سپس به عراق نیز وارد شد و فعالیت خود را به آنجا نیز گسترش داد. داعش در سوریه در اویل سال ۲۰۱۴ متحمل شکست‌هایی در مقابل جبهه النصره شد اما در ژوئن ۲۰۱۴ موصل، دومین شهر بزرگ عراق را به تصرف خود درآورد.^[۵۰]

نیروهای داعش در فروردین ۱۳۹۴ تکریت مرکز استان صلاح‌الدین را از دست دادند اما در اواخر اردیبهشت شهر رمادی مرکز استان انبار و پالمیرا در مرکز سوریه را اشغال کردند.

سوریه

نوشتار(های) وابسته: جنگ داخلی سوریه

تا خرداد سال ۱۳۹۴ بیش از نیمی از مساحت سوریه در تصرف حکومت اسلامی بود. متصرفات داعش عمدتاً در قسمت‌های بیابانی غرب کشور بود. رقه بزرگترین شهر سوریه بود که در کنترل داعش قرار داشت و پایتخت خلافت اسلامی داعش نامیده می‌شد.^[۵۱]

لیبی

نوشتار اصلی: حکومت اسلامی عراق و شام در لیبی

بزرگترین موفقیت حکومت اسلامی در خارج از عراق و سوریه، در لیبی به دست آمد. شاخه داعش در لیبی در اکتبر ۲۰۱۴ با تصرف شهر درنه در شرق لیبی اعلام وجود کرد. این شاخه از فوریه ۲۰۱۵ شهر سرت را نیز در کنترل خود داشت.

صحرای سینا

در نوامبر ۲۰۱۴ بسیاری از جنگجویان عضو گروه انصار بیت‌المقدس با ابوبکر البغدادی بیعت کردند. این گروه در صحرای سینای مصر فعال است و در نوار غزه هم عملیات‌هایی را انجام می‌دهد و پس از الحاق به حکومت اسلامی خود را «ولایت سینای حکومت اسلامی» می‌نامد همچنین این گروه تیموسلاو سالوبیک گروگان کرواسی را در مرداد ۱۳۹۴ وقتی که داعش خواستار آزادی زنان مسلمان از زندان مصر بود اما به نتیجه‌ای نرسید، سربرید.

غرب آفریقا

گروه بوکو حرام که در کشورهای غرب آفریقا به ویژه نیجریه فعال است در مارس ۲۰۱۵ با ابوبکر البغدادی بیعت کرد و از آن پس با نام «ولایت غرب آفریقای حکومت اسلامی» شناخته شد.

اردن

گروه حکومت اسلامی عراق و شام شاخه دیگری را برای به کار گرفتن اعضای جدید در اردن تأسیس کرد که به گفته مسئولان این گروه هدف این شاخه جدید اعزام نیرو و همچنین ارسال سلاح به کشورهای همجوار بود.^[۵۲]

افغانستان

فردی به نام ملا عبدالرئوف خادم که به عنوان رهبر شورشیان داعش در افغانستان لقب گرفت که پس از مدتی فعالیت نیمه‌آشکار در مناطق جنوبی افغانستان کشته شد، البته برخی ادعا کردند وی به دست نیروهای نظامی آمریکایی کشته شده‌است.^[۵۳]

اولین رهبر داعش در افغانستان، حافظ سعید اورکزی بود که در ماه اسد (مرداد) سال ۱۳۹۵ در ولایت ننگرهار بر اثر حمله هواپیماهای بدون سرنشین خارجی کشته شد.

پس از آن عبدالحسیب لوگری دومین رهبر داعش در افغانستان انتخاب شد که در ولسوالی اچین ننگرهار بر اثر حملات هوایی کشته شد که دولت افغانستان و وزارت دفاع آمریکا در تاریخ هفتم ثور کشته شدن وی را تأیید کردند.

در جدیدترین اقدام، فردی که گفته می‌شد برادر حافظ سعید رهبر پیشین داعش در افغانستان می‌باشد، به عنوان رهبر جدید این گروه در افغانستان تعیین شد.^[۵۴]

نیروی نظامی

برآوردهای متفاوتی از تعداد جنگجویان داعش شده‌است. سازمان سیا در سپتامبر ۲۰۱۴ تعداد مبارزان این گروه در عراق و سوریه را بین ۲۰ تا ۳۱٫۵ هزار نفر برآورد کرد.^[۵۵] دیده‌بان حقوق بشر سوریه در اوت ۲۰۱۴ تعداد جنگجویان آن را ۸۰ هزار نفر (۵۰ هزار در سوریه و ۳۰ هزار در عراق) برآورد کرد.^[۵۶] فرمانده ارتش روسیه نیز در دسامبر ۲۰۱۴ اعلام کرد که مطابق برآوردهای ما تعداد نیروهای داعش به ۷۰ هزار نفر می‌رسد.^[۵۷]

بیشتر سلاح‌هایی که داعش در دوران مبارزه با نیروهای آمریکایی و سایر کشورهای ائتلاف در عراق به کار می‌گرفت از زرادخانه‌های حکومت صدام حسین در نقاط مختلف کشور به دست آمده بود و شامل تفنگ‌های کلاشنیکف، مسلسل پی‌کا و راکت‌اندازهای آرپی‌جی-۷ می‌شد. داعش در دوران جنگ داخلی سوریه و پس از خروج نیروهای آمریکایی از عراق نیروی نظامی خود را با به غنیمت گرفتن حجم عظیمی از سلاح‌های متنوع تقویت کرد. جنگجویان داعش از عملیات‌های انتحاری به عنوان یک تاکتیک جنگی استفاده می‌کردند. همچنینبمب‌های کنار جاده‌ای را در مسیر حرکت کاروان‌های نظامی دشمن تعبیه می‌کردند. خودرو نقلیه اصلی آن‌ها تویوتا لندکروزهایی بود که به صورت وانت مسلح درآمده بودند. این وانت‌ها هم برای جابجایی جنگجویان و هم برای حمل سلاح‌های نیمه‌سنگین استفاده می‌شدند و سرعت بالای آن‌ها باعث می‌شد تا در مقابل حملات هوایی مصونیت داشته باشند.

حکومت اسلامی تعداد زیادی خودرو زره‌پوش هاموی را هم از ارتش عراق به غنیمت گرفت. به گفته نخست‌وزیر سابق عراق حیدر العبادی داعش پس از فتح موصل حدود ۲۳۰۰ دستگاه هاموی را به غنیمت گرفت. اما هاموی در مقایسه با تویوتا لندکروز به تعمیرات و مراقبت بیشتری نیاز دارد، برخی قطعات یدکی آن تنها از طریق آمریکا قابل تأمین است و مصرف سوخت بالاتری دارد. به همین جهت تئوریسین‌های جنگی داعش شیوه نوینی را برای استفاده از هاموی ابداع کردند. گروه از هاموی به عنوان یک بمب متحرک برای عملیات انتحاری استفاده می‌کرد. این خودرو به چند دلیل در این نقش بسیار مؤثر واقع شد. نخست اینکه زره هاموی به راحتی در مقابل آتش سبک و متوسط مقاومت می‌کند و به افراد اجازه می‌داد به نیروهای امنیتی عراقی نزدیک شوند. دوم اینکه فضای کافی برای قرار دادن حجم زیادی مواد منفجره در آن وجود دارد و سوم اینکه این خودرو به‌طور گسترده توسط نیروهای عراقی استفاده می‌شد در نتیجه به راحتی با خودروهای خودی اشتباه گرفته می‌شد. نیروهای داعش در جریان تصرف شهر رمادی به طرز مؤثری از این شیوه استفاده کردند و موفقیت آن موجب شد تا پس از آن استفاده بیشتری از آن بکنند. به گفته هشام الهشام تحلیلگر نظامی متخصص در امور عراق؛ این تاکتیک می‌تواند موجب تغییر قواعد بازی شود. نیروهای عراقی باید از این پس به شکل تهاجمی‌تری به خودروهایی که به آن‌ها نزدیک می‌شوند حمله کنند اما این کار بسیار مشکل است چون نیاز به قابلیت‌های شناسایی و تجسسی بالایی دارد. بزرگترین مشکل ارتش عراق این است که متوقف کردن یک خودرو انتحاری تقریباً غیرممکن است. اگر کسی اراده منفجر کردن خودش را داشته باشد بالاخره این کار را خواهد کرد. حملات هوایی هم بی‌تاثیر است چون بدون وجود نیروی اطلاعاتی مستقر بر روی زمین آن‌ها نمی‌دانند چه چیزی را باید هدف قرار دهند.^[۵۸]

پایان داعش

قاسم سلیمانی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۷ طی نامه‌ای به سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، «پایان سیطره» داعش را اعلام کرد.^[۱۳۱] همچنین، حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران،^[۱۳۲] حیدر عبادی نخست‌وزیر سابق عراق^[۱۳۳] و ولادمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه^[۱۳۴] شکست داعش در عراق و سوریه را اعلام کردند. با این حال همچنان مناطق کوچکی در نواحی مرکزی مرز مشترک عراق و سوریه در کنترل این گروه بوده‌است. دونالد ترامپرئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا نیز در ششم فوریه اعلام کرد شکست کامل داعش بسیار نزدیک است.^{[۱۳۵][۱۳۶]}

نیروهای دموکراتیک سوریه پس از هفته‌ها نبرد با داعش در باغوز سرانجام در ۲۳ مارس ۲۰۱۹^[۱۳۷] اعلام کرد که آخرین منطقه تحت کنترل داعش تصرف شده و به این ترتیب خلافت داعش نیز پایان یافت.^{[۱۳۸][۱۳۹]}

منابع

1. ↑ آخرین مقاومت داعش در رقه در هم شکست بی‌بی‌سی فارسی
2. ↑ داعش تقویم جدیدش را منتشر کرد
3. ↑ "Al-Qaeda in Iraq", GlobalSecurity.org (U.S. State Department, 'Country Reports on Terrorism', 2005)
4. ↑ "Leaders' deaths a blow to al Qaeda in Iraq". The Washington Times. 19 April 2010.
5. ↑ "Iraq expected to request US troops stay - Panetta". AlertNet. رویترز. 9 June 2011. Archived from the original on 6 June 2012. Retrieved 18 November 2013.
6. ↑ Uppsala Conflict Data Program Conflict Encyclopedia, Iraq, In depth, Continued armed conflict after USA's troop withdrawal from Iraq, http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=77&regionSelect=10-Middle_East# بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
7. ↑ Surge in violence, new training camps show al-Qaida revival in Iraq after US troop withdrawal^{[پیوند مرده]},آسوشیتد پرس, 10 October 2012
8. ↑ Al Qaeda's Syrian Strategy, ForeignPolicy.com, 'Article by Barak Barfi, Aaron Y. Zelin', 2013
9. ↑ Uppsala Conflict Data Program Conflict Encyclopedia, Iraq, Active dyads in this conflict (Prior names in parenthesis), Government of Iraq - ISI,http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=77&regionSelect=10-Middle_East# بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
10. ↑ "OKRA Home". Global Operations. Department of Defense – Government of Australia. Retrieved25 October 2017.
11. ↑ "Operation IMPACT". National Defence and the Canadian Armed Forces. Retrieved 6 March 2018.
12. ↑ Osbourne, Samuel (1 March 2017). "Isis threatens China and vows to 'shed blood like rivers'". The Independent.
13. ↑ "Fiji Joins US-Led Coalition Against Daesh - Spokesperson". sputniknews.com. Retrieved 2018-09-12.
14. ↑ Nikoleta Kalmouki. "Greece Brings War Against the Islamic State". Retrieved 17 March 2018.
15. ↑ "L'Italia pronta a bombardare Isis in Iraq. La Difesa: ipotesi da valutare".
16. ↑ Dearden, Lizzie (17 February 2017). "Pakistan 'kills 100 terrorists' in crackdown after Isis shrine bombing". The Independent.
17. ↑ Callimachi, Rukmini; Kramer, Andrew E. (31 July 2018). "Video Purports to Show Tajikistan Attackers Pledging Allegiance to ISIS". The New York Times.
18. ↑ "Badr Organization Destroys ISIS Car Bomb". Military.com. 5 June 2015.
19. ↑ Illingworth, Andrew (22 December 2017). "Combat footage: Iraqi forces battle ISIS in east Syria". Al Masdar News.
20. ↑ Musa, Rami (10 June 2015). "Al-Qaida-linked militants attack IS affiliate in Libya". Military Times.
21. ↑ "Jihadists push Syria rebels out of Raqqa". Now.mmedia.me. Agence France-Presse. 14 August 2013. Retrieved 10 January 2014.
22. ↑ ایندیپندنت
23. ↑ دویچه‌وله
24. ↑ مدورلدنیوز
25. ↑ «"داعش" چه گروهی است و چه می‌خواهد؟ - منطقه - 11.06.2014». DW.DE. ۲۰۱۴-۰۶-۱۱. دریافت‌شده در۲۰۱۵-۰۴-۰۹.
26. ↑ داعش در عراق و سوریه اعلام "خلافت" کرد، بخش فارسی دویچه‌وله
27. ↑ http://www.tabnak.ir/fa/news/427585/واکنش-نظام-بین‌الملل-به-جایگاه-تروریست-های-داعش
28. ↑ Sly, Liz. "Al-Qaeda disavows any ties with radical Islamist ISIS group in Syria, Iraq". The Washington Post. Retrieved 2014-06-14.
29. ↑ «رهبر القاعده در پی جدایی «داعش» خواستار اتحاد جهادگرایان شد. - 19.04.2014». DW.DE. ۲۰۱۴-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۶-۰۵.
30. ↑ Zelin, Aaron Y. (June 2014). "The War between ISIS and al-Qaeda for Supremacy of the Global Jihadist Movement" (PDF). Research Notes. Washington Institute for Near East Policy. 20. Retrieved 26 August2014.
31. ↑ Uppsala Data Conflict Programme: Conflict Encyclopaedia (Iraq). Archived from the original on 27 September 2013. Retrieved 18 November 2013. (See One-sided violence – ISIS-civilians – Actor information-ISIS.) Retrieved 5 August 2014.
32. ↑ Whitlock, Craig (10 June 2006). "Death Could Shake Al-Qaeda in Iraq and Around the World". The Washington Post. Retrieved 22 July 2014.
33. ↑ Knights, Michael (29 May 2014). "The ISIL's Stand in the Ramadi-Falluja Corridor". Combating Terrorism Center. Retrieved 12 July 2014.
34. ↑ Irshaid, Faisal (2 December 2015). "Isis, Isil, IS or Daesh? One group, many names". بی‌بی‌سی. Retrieved 2 December 2015.
35. ↑ "Terrorist Designations of Groups Operating in Syria". United States Department of State. 14 May 2014. Archived from the original on 18 May 2014. Retrieved 18 June 2014.
36. ↑ "Isis, Isil or Da'ish? What to call militants in Iraq". BBC News. 24 June 2014. Retrieved 16 August 2014.
37. ↑ Guthrie, Alice (19 February 2015). "Decoding Daesh: Why is the new name for ISIS so hard to understand?". Free Word Centre. Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 15 November 2015.
38. ↑ Randal, Collin. "Why Does a Simple Word like Daesh Disturb Extremists so Much". thenational.ae/. Retrieved 22 November 2014.
39. ↑ Abouzeid, Rania (16 January 2014). "Syria's uprising within an uprising". European Council on Foreign Relations. Archived from the original on 25 January 2014. Retrieved 15 August 2014.
40. ↑ Vultaggio, Maria (16 November 2015). "ISIL, ISIS, Islamic State, Daesh: What's The Difference?".International Business Times.
41. ↑ «افکار و عقاید ابن تیمیه پدر فکری مکتب زرقاوی». سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
42. ↑ Bulos, Nabih (20 June 2014). "Islamic State of Iraq and Syria aims to recruit Westerners with video".Los Angeles Times. Retrieved 23 June 2014.
43. ↑ McCoy, Terrence (13 June 2013). "ISIS, beheadings and the success of horrifying violence". The Washington Post. Retrieved 23 June 2014.
44. ↑ Abi-Habib, Maria (26 June 2014). "Iraq's Christian Minority Feels Militant Threat". The Wall Street Journal. Retrieved 6 July 2014.(نیازمند آبونمان) Accessible via google.
45. ↑ Al-Qaeda disavows any ties with radical Islamist ISIS group in Syria, Iraq Washington post
46. ↑ ^{پرش به بالا به:۴۶٫۰ ۴۶٫۱} تندرویان مسلح «داعش» و رؤیای ادارهٔ دولتی شهرها دویچه‌وله فارسی
47. ↑ داعش زنان را تهدید کرد: اگر صورت‌هایتان را کاملاً نپوشانید، به شدت مجازات می‌شوید
48. ↑ "Financing of the Terrorist Organisation Islamic State in Iraq and the Levant" (PDF). Financial Action Task Force. February 2015
49. ↑ داعش از کجا پول می‌آورد؟ بی‌بی‌سی فارسی، ۲۷ آبان ۱۳۹۴
50. ↑ Who are Isis? A terror group too extreme even for al-Qaida Guardian
51. ↑ اهداف درازمدت داعش چیست؟ بی‌بی‌سی فارسی
52. ↑ تأسیس شاخه جدید داعش در اردن ایسنا
53. ↑ [۱] حضور رسمی داعش در افغانستان
54. ↑ «تعین رهبر جدید داعش در افغانستان». خبرگزاری آریانا نیوز.
55. ↑ IS has 20,000-31,500 fighters in Iraq and Syria: CIA
56. ↑ Islamic State 'has 50,000 fighters in Syria'
57. ↑ Islamic State formations comprise up to 70,000 gunmen — Chief of Russia's General Staff' TASS
58. ↑ Anatomy of an Iraqi car bomb Imaran Khan, Aljazeera, 2 June 2015
59. ↑ Military of ISIL. (2015, June 3). In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 12:08, June 4, 2015, fromhttp://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Military_of_ISIL&oldid=665344575
60. ↑ «تلاش برای حل معمای صدها خودروی «تویوتای» داعش». Farda News. ۲۰۱۵-۱۰-۰۸. دریافت‌شده در۲۰۱۵-۱۰-۰۸.
61. ↑ "Global Terrorism Index 2015". Institute For Economics and Peace. October 2015. Pages 46-47.
62. ↑ تعداد جنگجویان خارجی در سوریه دو برابر شده‌است
63. ↑ State-launches-English-language-radio-news-bulletins.html "Islamic State launches English-language radio bulletins" telegraph
64. ↑ "Three American teens, recruited online, are caught trying to join the Islamic State" Sullivan, Kevin. The Washington Post (8 December 2014).
65. ↑ «اینترنت ابزار جدید داعش برای تبلیغ». بخش فارسی بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۴.
66. ↑ داعش مجله منتشر کرد + تصاویر خبرگزاری انتخاب
67. ↑ چرا حمایت رسانه‌ای از داعش اینقدر زیاد است؟ خبرگزاری انتخاب
68. ↑ «داعش به هند رسید!». آفتاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۱۰.
69. ↑ «گزارشی تکان‌دهنده از عملیات تروریستی داعش». خبرآنلاین. ۲۶ آذر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۳.
70. ↑ «عقب‌نشینی داعش از کوه‌های حمرین به سوی استان صلاح‌الدین». کردپرس. ۱۴ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در۳ فوریه ۲۰۱۴.
71. ↑ http://www%5Bdot]netshahr[dot]com/اخبار/بین-الملل/11795-داعش-150-دانش-آموز-را-ربود%7Cداعش داعش 150 دانش آموز را ربود
72. ↑ در موصل چه خبر است؟ خبرگزاری انتخاب
73. ↑ (تصاویر) جنایت هولناک داعش در صلاح‌الدین
74. ↑ نسل‌کشی داعش در عراق
75. ↑ 3 مکان استراتژیک مورد نظر داعش در عراق + تصویر خبرگزاری انتخاب
76. ↑ «دیده‌بان حقوق بشر: داعش کودکان را به عملیات انتحاری می‌گمارد». بخش فارسی دویچه‌وله. دریافت‌شده در۲۴ ژوئن ۲۰۱۴.
77. ↑ [online.wsj.com/articles/ancient-prophecies-motivate-islamic-state-militants-1416357441 Ancient Prophecies Motivate Islamic State Militants] The Wall Street Journal, Nour Malas, Nov. 18, 2014
78. ↑ http://rt.com/news/202071-isis-slaves-girls-prices/
79. ↑ داعش یک معبد تاریخی دیگر را در سوریه ویران کرد . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
80. ↑ داعش «طاق نصرت» پالمیرا را هم تخریب کرد
81. ↑ This is not the first border we will break, we will break other borders The Gaurdian
82. ↑ «UN official calls ISIS commanders war crimes suspects». Deutsche Welle. ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۴.
83. ↑ «اوباما: همه گزینه‌ها برای کمک به عراق باز است». بخش فارسی دویچه‌وله. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴.
84. ↑ «UN 'may include' Isis on Syrian war crimes list». بی‌بی‌سی. ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۴.
85. ↑ «"داعش ISIL" ISIS محصول و تولید کجا است؟». پارسی. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۴.
86. ↑ Security Council. «Security Council 7242nd Meeting». شورای امنیت بخش اسناد. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۱۴.
87. ↑ "Foreign Terrorist Organizations". Bureau of Counterterrorism. United States Department of State. Retrieved 28 July 2014.
88. ↑ "Proscribed Terrorist Organisations" (PDF). Home Office. 20 June 2014. Retrieved 31 July 2014.
89. ↑ «BNPT Declares ISIS a Terrorist Organization».
90. ↑ مالکی شماری از فرماندهان ارتش را برکنار کرد؛ "به‌زودی مردم را از واقعیت‌ها مطلع می‌کنم" ایسنا
91. ↑ استاندار نینوا: تکبر اقلیم کردستان و دولت مرکزی باعث سقوط موصل شد ایسنا
92. ↑ به پیشروی‌های خود ادامه دهید جنگ هنوز تمام نشده ... ایسنا
93. ↑ «فتوای آیت‌الله سیستانی: سلاح به دست بگیرید و در برابر داعش دفاع کنید». بخش فارسی دویچه‌وله. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴.
94. ↑ سرلشکر شیرکو رئوف گفت که نیروهای پیش‌مرگ در پایگاه نظامی تل الورد ایسنا
95. ↑ در پی تسلط اعضای داعش بر شهر تکریت به‌طور کامل درگیری‌های دیگری ایسنا
96. ↑ دختران کرد آماده نبرد با داعش دویچه‌وله فارسی
97. ...
98. ↑ کردهای عراق در حال حفر خندق در مرزهای خود خبرگزاری انتخاب
99. ↑ آمریکا: ائتلافی با حضور 40 کشور علیه داعش تشکیل داده‌ایم، اما ایران در این ائتلاف نیست خبرگزاری انتخاب
100. ↑ اعلام آمادگی کشورهای عرب برای همکاری با آمریکا علیه 'داعش' بی‌بی‌سی فارسی
101. ↑ جان کری برای مقابله با 'داعش' با وزرای خارجه عرب رایزنی می‌کند بی‌بی‌سی فارسی
102. ↑ اوباما: داعش در سوریه هم تعقیب خواهد شد بی‌بی‌سی فارسی
103. ↑ کری در عراق: جهان نمی‌تواند شاهد گسترش شرارت داعش باشد بی‌بی‌سی فارسی
104. ↑ ^{پرش به بالا به:۱۰۴٫۰ ۱۰۴٫۱} رویترز: ایران به دنبال معامله بر سر داعش و مذاکرات هسته‌ای است بی‌بی‌سی فارسی
105. ↑ ^{پرش به بالا به:۱۰۵٫۰ ۱۰۵٫۱ ۱۰۵٫۲} Vinograd, Cassandra; Omar, Ammar Cheikh (11 December 2014). "Syria, ISIS Have Been 'Ignoring' Each Other on Battlefield, Data Suggests". NBC. Retrieved 9 March 2015.
106. ↑ It’s Becoming Clear That Assad Fueled The Al-Qaeda Surge That Has Kept Him In Power Michael B Kelley, Business Insider, Jan. 21, 2014,
107. ↑ Oil middleman between Syria and Isil is new target for EU sanctions The Telegraph, David Blair, 07 Mar 2015
108. ↑ رژیم اسد با داعش همکاری کرده‌است اتاق خبر من و تو
109. ↑ لوموند دیپلماتیک: ترکیه گرفتار در دام بحران سوریه، نوشته‌شده در ژانویۀ ۲۰۱۷؛ بازدید در ۱۵ فوریهٔ ۲۰۱۷.
110. ↑ . خبرگزاری دانشجویان ایران http://isna.ir/fa/news/93100904554/دیده-بان-حقوق-بشر-سوریه-آنکارا-را-به-حمایت. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
111. ↑ . کانال ۱ تلویزیون آلمان https://www.tagesschau.de/ausland/journalisten-103.html. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
112. ↑ . مجله سیاسی اشپیگل http://www.spiegel.de/politik/ausland/tuerkei-can-duendar-und-erdem-guel-aus-u-haft-freigelassen-a-1079373.html. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
113. ↑ . فیلم مستند uncutnews قاچاق اسلحه از ترکیه به سوریه https://www.youtube.com/watch?v=n-3tG6tAATQ/. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
114. ↑ . خبرگزاری رویتر http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-turkey-arms-idUSKBN0OE28T20150529. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
115. ↑ . rt.com https://www.rt.com/news/323848-turkey-journalists-isis-weapons/. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
116. ↑ «انتقاد هاشمی از حمایت پنهانی ترکیه از داعش». جام نیوز.
117. ↑ کشورهای خاورمیانه و ائتلاف اوباما (متن بزبان انگلیسی). «Middle East countries sign up to Obama's coalition against Isis». The Guardian. دریافت‌شده در ۱۵سپتامبر۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
118. ↑ «اوباما در پی گزینه‌های نظامی جدید علیه گروه دولت اسلامی». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در۱۵سپتامبر۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
119. ↑ «نظرباراک اوباما در مورد داعش». سایت خلیج فارس. دریافت‌شده در ۱۵سپتامبر۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
120. ↑ سیاست انگلیس و داعش، سیاست انگلیس و داعش
121. ↑ «فابیوس: ایران و فرانسه علیه داعش متحد شوند». دیپلماسی ایرانی.
122. ↑ «France wants Iran as anti-ISIS partner». MACLEAN'S. دریافت‌شده در ۱۵سپتامبر۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در|تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
123. ↑ «رهبر انقلاب: داعش و القاعده برای مقابله با ایران ساخته شده‌اند».
124. ↑ «خامنه‌ای: انگلیس خبیث داعش را برای مقابله با جمهوری اسلامی درست کرد». رادیو فردا.
125. ↑ گروه حکومت اسلامی در حال «آموزش خلبان» برای جنگنده‌هایش است رادیو فردا
126. ↑ 'خلبان‌های عراقی نیروهای داعش را برای هدایت جنگنده‌ها آموزش می‌دهند' بی‌بی‌سی فارسی
127. ↑ گروه داعش شبکه تلفن همراه را در موصل قطع کرد رادیو فردا
128. ↑ «داعش سر قاضی‌القضات دادگاه شرع خود را برید - منطقه - 13.03.2015». DW.DE. ۲۰۱۵-۰۳-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۳-۱۳.
129. ↑ «جانشین پیشین صدام حسین و رهبر بوکوحرام از داعش حمایت کردند». بخش فارسی دویچه‌وله. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۴.
130. ↑ «دست‌یابی سازمان‌های امنیتی به اطلاعات مهم و محرمانه داعش». بخش فارسی دویچه‌وله. دریافت‌شده در۱۶ ژوئن ۲۰۱۴.
131. ↑ http://fararu.com/fa/news/337330/داعش-پایان-یافت
132. ↑ Iran's president declares end of Islamic State, Reuters,Babak Dehghanpisheh, 21 Nov 2017
133. ↑ "IPutin claims victory over Isis in Syria during surprise visit from Assad". the Times. 21 Nov 2017. Retrieved 21 November 2017.
134. ↑ ABADI ANNOUNCES MILITARY DEFEAT OF ISIS IN IRAQ
135. ↑ ترامپ: هفته آینده شکست کامل داعش را اعلام می‌کنیم / یورونیوز
136. ↑ ترامپ شکست کامل داعش را قریب‌الوقوع دانست - BBC News فارسی
137. ↑ نیروهای دموکراتیک سوریه، پیروزی نهایی بر داعش را اعلام کرد بی‌بی‌سی فارسی
138. ↑ نیروهای دموکراتیک سوریه پایان خلافت داعش را اعلام کردند یورونیوز فارسی
139. ↑ دانستنی‌ها؛ ظهور و سقوط داعش یورونیوز فارسی

 

داعش مخفف (الدّولة الاسلامیة فی العراق والشّام) گروه تکفیری منشعب از القاعده، که ابتدا به القاعده عراق مشهور بود و سپس با تغییر نام و کمک برخی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ( امریکا ، اسراییل وعربستان سعودی ) ، بخش‌هایی از عراق و سوریه را به اشغال خود در آورد و خسارات انسانی، اقتصادی و فرهنگی چشمگیری به بار آورد

The Islamic State of Iraq and Syria