تصحیح و نقد ابیات عربی امثال و حکم دهخدا-پایان نامه کارشناسی ارشد

 استاد مشاور: دکتر محسن محمدی فشارکی 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e25e2131a7cac52cb333c99cfe8dfcfe/search/0a88b2de4fbeefbb3a34460fac927e8d

 

 

تصحیح و نقد ابیات عربی امثال و حکم دهخدا

---

 پارسای داخل کشور

 کارشناسی ارشد

 1389

 موضوع: ادبیات عربی

 رشته: زبان و ادبیات خارجی - زبان و ادبیات عرب

 پدیدآور: بهاره صمدی استاد راهنما: سیدمحمدرضا ابن‌الرسول استاد مشاور: محسن محمدی فشارکی استاد مشاور: منصوره زرکوب

 دانشگاه اصفهان، دانشکده زبانهای خارجی

چند برگ نخستتمام‌متن

https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/e25e2131a7cac52cb333c99cfe8dfcfe?sample=1

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

امثال و حکم دهخدا، آیات قرآن، احادیث، امثال، عبارات پندآموز و ابیات عربی فراوانی را در بر دارد؛ بسیاری از این عبارات، بدون حرکت‌گذاری صحیح، ضبط درست، برگردان فارسی و نام سراینده و مأخذ به کار رفته و در مواردی بین امثال فارسی و معادل عربی آن‌ها تناسبی وجود ندارد.در این رساله بیت‌ها و نیم‌بیت های بخش عربی امثال و حکم (از آغاز جلد اول تا صفحه 768 جلد دوم ـ که نزدیک به دویست و سی (230) بیت و نیم‌بیت است ـ ) استخراج گشته و با مأخذیابی و افزودن اطلاعاتی از قبیل حرکت‌گذاری و ضبط درست بیت، تعداد ابیات، آغازینه یا مطلع سروده، برگردان فارسی، مثل سائر بودن یا نبودن بیت، کاربرد بیت (مضرب)، معادل فارسی آن، نام سراینده، شرح بیت ـ در صورتی که نیاز به شرح دارد ـ و داستان مثل یا مورد آن ارائه گردیده، کاستی‌های کار دهخدا در خصوص هر یک از آن‌ها نمودار گشته است.

• چکیده
• کلیدواژه‌ها
• فهرست نوشته‌ها
• فهرست منابع فارسی

شعر / Poetry

نقد ادبی / Literary Criticism

ادبیات عرب / Arabic Literature

امثال و حکم (کتاب) / Amsal-o-Hekam (Book)

بیت / verse

تصحیح متون / Editing

تمثیل (ادبیات) / Allegory

دهخدا، علی‌اکبر / Dehkhoda, Ali Akbar

مثل‌ها / Proverbs

امثال و حکم دهخدا

بیت‌ها و نیم بیت‌های عربی

نقد

تصحیح

فصل اول: کلیات پژوهش
1 ـ 1ـ مقدّمه 1
1 ـ 2 ـ بیان مسئله پژوهشی 2
1 ـ 3 ـ اهداف پژوهش 3
1 ـ 4 ـ پیشینه پژوهش 3
1 ـ 5 ـ اهمیت پژوهش .4
1 ـ 6 ـ کاربرد نتایج پژوهش 4
1 ـ 7 ـ فرضیه‌ها و سوال‌های پژوهش 4
1 ـ 8 ـ روش تحقیق 5
فصل دوم: مباحث نظری
2 ـ 1 ـ پیشگفتار 9
2 ـ 2 ـ پیدایش امثال و حکم 11
2 ـ 2 ـ 1 ـ نثر ادبی 11
2 ـ 2 ـ 2 ـ شعر 11
2 ـ 2 ـ 3 ـ زبان عامه 11
2 ـ 3 ـ مثل در لغت 12
2 ـ 4 ـ مثل در اصطلاح 12
2 ـ 5 ـ اهمیت امثال و حکم 17
2 ـ 6 ـ فواید امثال و حکم 18
2 ـ 6 ـ 1ـ آشنایی با زندگی پیشینیان 18
2 ـ 6 ـ 2 ـ حفظ میراث‌های فرهنگی و ادبی گذشتگان 19
2 ـ 6 ـ 3 ـ امثال حکمت‌های تجربی مردم 19
2 ـ 6ـ 4 ـ نقش تربیتی امثال 19
2 ـ 6 ـ 5 ـ حفظ و ضبط الفاظ و اصطلاحات کهن زبان 20
2 ـ 6 ـ 6 ـ آشنایی با روابط و مناسبات ملت‌ها در گذشته 20
2 ـ 7 ـ تأثیر مثل در سخن 21
عنوان صفحه
2 ـ 8 ـ اقسام مثل 22
2 ـ 8 ـ 1 ـ امثال منظوم و امثال منثور 22
2 ـ 8 ـ 1 ـ 1 ـ مثل منثور 22
2 ـ 8 ـ 1 ـ 2 ـ مثل منظوم 22
2 ـ 8 ـ 2 ـ امثال تمثیلیه و امثال حکمیه 22
2 ـ 8 ـ 2 ـ 1 ـ امثال تمثیلیه 22
2 ـ 8 ـ 2 ـ 2 ـ امثال حکمیّه 22
2 ـ 9 ـ مثل و برخی از گونه‌های ادبی مشابه 22
2 ـ 9 ـ 1ـ حکمت (کلمات قصار) . 22
2 ـ 9 ـ 1 ـ 1 ـ رابطه مثل و حکمت 23
2 ـ 9 ـ 1 ـ 2 ـ تفاوت مثل با حکمت (کلمات قصار) 24
2 ـ 9 ـ 2 ـ ارسال مثل (دستان‌زنی) 24
2 ـ 9 ـ 3 ـ ارسال مثلین (دستان‌زنی دوگانه) 26
2 ـ 9 ـ 4 ـ زبان‌زد 26
1 ـ 9 ـ 5 ـ اسلوب معادله 27
2 ـ 9 ـ 6 ـ کلام جامع 27
2 ـ 9 ـ 7 ـ اصطلاحات عامیانه 28
2 ـ 9 ـ 8 ـ باورهای عامیانه و خرافات 28
2 ـ 9 ـ 9 ـ تمثیل 28
2 ـ 9 ـ 10 ـ کنایه 30
2 ـ 9 ـ 10 ـ 1 ـ کنایه چیست؟ 30
2 ـ 9 ـ 10 ـ 2 ـ شباهت کنایه و مثل 30
2 ـ 9 ـ 10 ـ 3 ـ تفاوت کنایه و مثل 30
2 ـ 10 ـ تاریخچه گردآوری امثال در ادب فارسی 32
2 ـ 11 ـ شیوه‌های ضبط امثال 36
2 ـ 11 ـ 1ـ تنظیم الفبایی بر اساس اولین حرف کلمه نخستین 36
2 ـ 11 ـ 2 ـ ترتیب الفبایی با توجه به اولین حرف واژه کلیدی مثل 36
2 ـ 11 ـ 3 ـ تنظیم مثل‌ها بر اساس موضوع آن‌ها 36
عنوان صفحه
2 ـ 12 ـ نگاهی به زندگی‌نامه دهخدا 37
2 ـ 13 ـ ویژگی‌های شخصیتی دهخدا 40
2 ـ 14 ـ مروری بر فعالیت‌های ادبی و آثار دهخدا 40
2 ـ 14 ـ 1 ـ تألیف و تصنیف 40
2 ـ 14 ـ 1 ـ 1 ـ لغت‌نامه 40
2 ـ 14 ـ 1 ـ 2 ـ امثال و حکم 42
2 ـ 14 ـ 1 ـ 3 ـ مجموعه مقالات 42
2 ـ 14 ـ 1 ـ 4 ـ پندها و کلمات قصار . 42
2 ـ 14 ـ 1 ـ 5 ـ شرح حال ابوریحان بیرونی 42
2 ـ 14 ـ 1 ـ 6 ـ فرهنگ فر انسه به فارسی 43
2 ـ 14 ـ 1 ـ 7 ـ دیوان اشعار 43
2 ـ 14 ـ 2 ـ ترجمه 43
2 ـ 14 ـ 2 ـ 1 ـ روح القوانین 43
2 ـ 14 ـ 2 ـ 2 ـ ترجمه عظمت و انحطاط رومیان تألیف منتسکیو . 43
2 ـ 14 ـ 3 ـ تعلیق و تصحیح آثار گذشتگان 43
2 ـ 15 ـ دهخدا پاسبان فرهنگ، زبان و ادب فارسی 43
فصل سوم: امثال و حکم دهخدا
3 ـ 1 ـ دهخدا و امثال و حکم 45
3 ـ 2 ـ اهمیت کتاب امثال و حکم 46
3 ـ 3 ـ درنگی بر امثال و حکم دهخدا 47
فصل چهارم: تصحیح و نقد ابیات عربی امثال و حکم دهخدا
نتایج پژوهش .287
تعریب رساله . 289
فهرست مدخل‌ها 302
منابع و مآخذ . 311

• القرآن الکریم ترجمه فولادوند
1. الأباضی، حسن بن عمرو. دیوان الأباضی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
2. ابراهیمی، محمود. شرح دیوان ابوالعلاء معرّی (سقط الزند). سنندج: دانشگاه کردستان، 1381.
3. الأبشیهی، محمّد بن أحمد. المستطرف فی کلّ فن مستظرف. شرحها وحقّقها محمّد مفید قمیحه. بیروت: دارالکتب العلمیّه، 1986م.
4. ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغه. الموسوعه الشعریه، الإصدار 1.
5. ابن أبی الحجله، أحمد بن یحیی. دیوان الصبابه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
6. ابن الأنبار، محمّد بن عبداللّه. الحلّه السیراء. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
7. ابن بسّام البغدادی، علی بن محمّد. دیوان إبن بسّام. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
8. ابن الجوزی، عبد الرحمن بن علی. الأذکیاء. بیروت: المکتب التجاری للطباعه والنشر والتوزیع، د.ت.
9. ابن حمدون، محمّد بن الحسن. التذکره الحمدونیه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
10. ابن خلکان. أبو العبّاس شمس الدین أحمد بن محمّد. وفیات الأعیان وأبناء الزمان. 8 مج. حققّه الدکتور إحسان عبّاس. بیروت: دار صادر، د. ت.
11. ابن الرّسول، سیّد محمّدرضا. «مولوی و متنبی.» فرهنگ 64 و 63 (1386): 60 ـ 1.
12. ابن الرشیق القیروانی، أبو علی الحسن. العمده فی محاسن الشعر وآدابه ونقده. بیروت: دار الجیل، 1981م.
13. ابن الرومی، علی بن العباس. دیوان إبن الرومی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
14. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . تحقیق دکتر حسین نصّار. د. م: دار الکتب، 1981م.
15. ابن شرف القیروانی، جعفر بن محمّد. دیوان ابن شرف القیروانی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
16. ابن شمس الخلافه، جعفر بن محمّد. کتاب الآداب. ضبطه وشرحه وعلّق حواشیه الدکتور یاسین الأیّوبی. بیروت: المکتبه العصریه، 2004م.
17. ابن عبد البر القرطبی. یوسف بن عبداللّه. بهجه المجالس وأنس المجالس وشحن الذاهن والهاجس. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
18. ابن عبد ربّه،أحمد بن محمّد. العقد الفرید.تحقیق محمّد عبدالقادر شاهین.بیروت: المکتبه العصریه، 2004م.
19. ابن العدیم، بغیه الطلب فی تاریخ حلب، الموسوعه الشعریه، الإصدار 1.
20. ابن عربشاه، فاکهه الخلفاء ومفاکهه الظرفاء. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
21. ابن قتیبه الدینوری، عبدالله بن مسلم. الشعر والشعراء. بیروت: دار الثقافه، 1964م.
22. ـــــــــــــــــــــــــــــ . عیون الأخبار. 2 مج. القاهره: الموسسه المصریه العامه، 1963م.
23. ابن الکلبی، هشام بن محمّد. الأصنام. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
24. ابن المعتز، عبد الله بن معاویه. دیوان ابن المعتز. بیروت: دار صادر، د. ت.
25. ــــــــــــــــــــــ . طبقات الشعر. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
26. ابن منظور، جمال الدین محمّد بن مکرم. لسان العرب. بیروت: دار الجیل ودار لسان العرب، 1988م.
27. ابن نباته، عبد العزیز بن عمر. دیوان إبن نباته. 2 مج. دراسه وتحقیق عبدالأمیر مهدی حبیب الطائی. بغداد: منشورات وزاره الأعلام الجمهوریه العراقیه، 1977م.
28. ابن وکیع التنیسی، حسن بن علی. دیوان إبن وکیع التنیسی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
29. أبو تمام، حبیب بن اوس. دیوان أبی تمام. الطبعه الثالثه. بشرح الخطیب التبریزی. تحقیق محمّد عبده عزام. قاهره: دار المعارف، د. ت.
30. ـــــــــــــــــــ . شرح دیوان الحماسه لأبی تمام. شرح الإمام أبی ذکریا خطیب التبریزی. 4 مج. بیروت: عالم الکتب، د. ت.
31. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ . شرح وتعلیق الدکتور شاهین عطیه. بیروت: دار صعب، د. ت.
32. أبوحیّان التوحیدی، علی بن محمّد بن العباس. البصائر والذخائر. 9 مج. تحقیق الدکتوره وداد القاضی. بیروت: دار صادر، 1988م.
33. أبو ذویب الهذلی، خویلد بن خالد. دیوان ابو ذویب الهذلی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
34. أبو العبّاس أحمد بن المومن القیسی الشریشی. شرح مقامات الحریری. د. م: دار الرشاد الحدیثه: د. ت.
35. أبو عبید بن سلام. الأمثال. د. م: د. ن، د. ت.
36. أبوالعتاهیه، إسماعیل بن قاسم. دیوان أبی العتاهیه. بیروت: دار صادر، د.ت.
37. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
38. أبو علی، محمّد توفیق. روائع الأمثال الشائعه. ط 2. بیروت: دار النفائس، 2000م.
39. أبوالعلاء معری، احمد بن عبدالله. دیوان أبی العلای المعرّی المشهور بسقط الزند. بیروت: مطبعه أدبیه، 1384م.
40. أبوالفتح البستی، علی بن محمّد. دیوان أبی الفتح البستی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
41. أبو الفتح محمّد بن مطهر بن شیخ الإسلام احمد جام (ژنده پیل). حدیقه الحقیقه. به اهتمام دکتر محمّد علی موحّد. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1343.
42. أبو فراس الحمدانی، الحارث بن سعید. دیوان أبی فراس حمدانی (حسب الروایه المغربیه). إعداد الدکتور محمد بن شریفه. کویت: موسسه جائزه عبد العزیز سعود البابطین للإبداع الشعری، 2000م.
43. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . شرح الدکتور خلیل الدویهی. الطبعه الثالثه. بیروت: دار الکتاب العربی، 1994م.
44. أبو الفرج الإصفهانی. علی بن الحسین. الأغانی. شرحه وکتب هوامشه عبد أ. علی مهنّا و سمیر جابر. 25 مج. بیروت: دار الکتب العلمیه، 1986م.
45. ابومحبوب، احمد. «در تمثیل و ارسال مثل.» رشد آموزش ادب فارسی 32 (1372): 76 ـ 74.
46. أبونواس، حسن بن هانیء. دیوان أبی نواس. حقّقه وضبطه وشرحه احمد عبد المجید الغزالی. بیروت: دار الکتاب العربی، 1992م.
47. ــــــــــــــــــ . شرح دیوان أبی نواس. بیروت: منشورات الشرکه العالمیه للکتاب، 1987م.
48. أبوهلال العسکری، حسن بن عبدالله. جمهره الأمثال. ضبطه وکتب هوامشه ونسّقه أحمد عبدالسّلام. بیروت: دار الکتب العلمیه، 1988م.
49. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . دیوان المعانی. بیروت: دار الأضواء، 1989م.
50. أبویعلی التنوخی، القوافی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
51. أحمد بن أبی فنن، دیوان أحمد بن أبی فنن. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
52. الأحوص انصاری، عبدالله بن محمد. دیوان الأحوص الأنصاری. جمع وتحقیق وشرح محمّد نبیل طریفی. بیروت: عالم الکتب، 2001م.
53. أحیحه بن الجلّاح الجاهلی. دیوان أححیحه بن الجلّاح. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
54. أُسامه بن منقذ. البدیع فی البدیع فی نقد الشعر. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
55. اسدی، سیف‌اللّه؛ مهرنوش پور هشیار. گلچینی از ضرب المثل‌های جهان. تهران: اندیشه روشن، 1379.
56. الأسود الغندجانی. فرحه الأدیب. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
57. الأغلب العجلی. دیوان الأغلب العجلی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
58. افلاکی، احمد بن اخی‌ناطور. مناقب العارفین. به کوشش تحسین یازیجی. آنقره: انجمن تاریخ ترک، 1961م.
59. التونجی، محمّد. الباخرزی، حیاته وشعره ودیوانه. د. م: منشورات الجامعه اللیبیه، د. ت.
60. الإمام الرافعی، عبد الکریم بن محمّد. التدوین فی أخبار قزوین. الموسوعه الشعریه؛ الإصدار 3.
61. الأمثال. د. م: دار المعارف الشانیه، 1351ق.
62. امیر مومنان امام علی (ع). دیوان الإمام علی. جمعه وضبطه وشرحه الأستاذ نعیم زرزور. بیروت: دار الکتب العلمیه، 1998م.
63. ــــــــــــــــــــ . دیوان الإمام علی بن أبی طالب. شرح یوسف فرحات. بیروت: دار الکتاب العربی، 1991م.
64. ــــــــــــــــــــ . دیوان امام علی (ع). برگردان مصطفی زمانی. قم: پیام اسلام، 1362.
65. ــــــــــــــــــــ . دیوان الإمام (ع). قدّم له وشرحه صلاح الدین الهواری. بیروت: دار و مکتبه الهلال، 2003م.
66. ــــــــــــــــــــ . دیوان امیر المومنین امام علی وسید البلغاء والمتکلّمین (ع). جمعه وضبط له حسین الأعلمی. بیروت: موسسه الأعلمی، 1999م.
67. امینی، امیرقلی. داستان‌های امثال. اصفهان: چاپخانه اصفهان، 1333.
68. امیه بن ابی الصلت، دیوان أمیه بن أبی الصلت. الموسوعه الشعریه؛ الإصدار 3.
69. الأنطاکی، داود بن عمر. تزیین الأشواق فی أخبار العشّاق. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
70. انقروی، رسوخ الدین اسماعیل. شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی مولوی. تهران: زرّین، 1374.
71. انوری، حسن. فرهنگ فشرده سخن. 2ج. تهران: سخن، 1382.
72. ـــــــــــ. فرهنگ امثال سخن. 2ج. ویرایش محمدعلی رضوی و مهدی هادی. تهران: سخن، 1382.
73. انوشه، حسن. دانشنامه ادب فارسی (اصطلاحات، موضوعات و مضامین ادب فارسی). تهران: سازمان چاپ و انتشارات، 1376.
74. اوس بن حجر. دیوان اوس بن حجر. تحقیق وشرح الدکتور یوسف نجم. بیروت: دار بیروت: 1960م.
75. آذرنوش، آذرتاش. فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی بر اساس نسخه انگلیسی هانس ور. تهران: نشر نی، 1379.
76. آرین‌پور، یحیی. از نیما تا روزگار ما. تهران: زوار، 1374ﻫ.
77. الباخرزی، علی بن الحسن. دُمیه القصر وعُصره أهل العصر. تحقیق ودراسه محمّد التونجی. بیروت: دارالجیل، 1993م.
78. ــــــــــــــــــــــ . دیوان الباخرزی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
79. الباهلی، محمّد بن حازم. دیوان محمّد بن حازم الباهلی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
80. البحتری، ولید بن عبید. دیوان البحتری. 4 مج. عنی بتحقیقه وشرحه والتعلیق علیه حسن کامل الصیرفی. القاهره: دار المعارف، د. ت.
81. برقعی، یحیی. کاوشی در امثال و حکم فارسی: شامل مأخذ و داستان‌های شیرین امثال فارسی. تهران: فروغی1351.
82. البرقوقی، عبدالرحمن. شرح دیوان أبی الطیّب المتنبی. 3مج. لبنان: مطبعه السعاده، د. ت.
83. بشار بن برد. دیوان بشار بن برد. باهتمام السید محمد بدر الدین العلوی. بیروت: دار الثقافه، د. ت.
84. بشر بن أبی خازم. دیوان بشر بن أبی خازم الأسدی. عنی بتحقیفه الدکتور عزه حسن. دمشق: وزاره الثقافه والإرشاد القومی فی الإقلیم السوری، 1960م.
85. البصری، علی بن أبی الفرج. التذکره السعدیه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
86. البعلبکی، روحی. موسوعه روائع الحکمه والأقوال الخالده. ط 8. بیروت: دار العلم، 2005م.
87. البغدادی، عبد القادر بن عمر. خزانه الأدب ولب لباب لسان العرب علی شواهد الشرح الکافیه. 4 مج. بیروت: دار صادر، د. ت.
88. بکر بن النطّاح. دیوان بکر بن النطّاح. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
89. بندرریگی، محمّد. المنجد عربی ـ فارسی. 2 مج. تهران: انتشارات ایران، 1380.
90. بهاء الدین محمّد بن موید بغدادی. التوسّل إلی الترسّل. مقابله و تصحیح احمد بهمنیار. تهران: شرکت سهامی چاپ، 1315.
91. بهمنیار، احمد. «مثل چیست.» یغما 2 و 3 (1328): 52 ـ 49.
92. بهمنیار، احمد. داستان‌نامه بهمنیاری. به کوشش فریدون بهمنیار. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1369.
93. بیات، سعید. «تصحیح بعضی از منابع و مآخذ امثال و حکم دهخدا.»، ادبستان فرهنگ و هنر. ش 38 (1371): 68 ـ 51 و ش 54 (1384): 94 ـ 92.
94. بیهقی، خواجه ابوالفضل محمّد بن حسین. تاریخ بیهقی. به کوشش خطیب رهبر. تهران: مهتاب، 1381م.
95. البیهقی، إبراهیم بن محمّد. المحاسن والمساوئ. بیروت: دار صادر، د. ت.
96. پرتوی آملی، مهدی. ریشه‌های تاریخی امثال و حکم. تهران: انتشارات کتابخانه سنائی، 1365.
97. پند و دستان‌یاب. ویراسته دکتر جامی شکیبی گیلانی، دکتر محمّد علی حق‌شناس لاری و دکتر بهرام معزّی قاجار. تهران: نشویل، 1366.
98. تاج الحلاوی، علی بن محمّد. دقائق الشعر: علم بدیع و صنایع شعری در زبان پارسی دری. به تصحیح و با حواشی و یادداشت‌های سیّد محمّد کاظم امام. تهران: دانشگاه تهران، بی‌ تا.
99. التکرینی. عبد الرحمن. دراسات فی المثل العربی المعاصر. د. م. المنطقه العربیه لتربیه والثقافه والعلوم، معهد البحوث والدراسات العربیه، 1984.
100. تمیم بن أبی. دیوان تمیم بن أبی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
101. التهامی، علی بن محمّد. دیوان التهامی. شرح علی نجیب عطوی. بیروت: دار ومکتبه الهلال، 1986م.
102. الثعالبی، ابو منصور عبد الملک بن محمد. الإعجاز والإیجاز. بیروت: دار ومکتبه الحیاه، 1996م.
103. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ . تحسین و تقبیح ثعالبی. ترجمه محمّد بن أبی بکر بن علی سادی. تصحیح عارف، محمد الزغلول. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1385.
104. ـــــــــــــــــــــــــــــــ . التمثیل والمحاضره.تحقیق عبد الفتّاح محمّد الحلو. القاهره: دار إحیاء الکتب العربیه، 1961م.
105. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . ثمار القلوب فی المضاف والمنسوب. پارسی گردان: رضا ترابی نژاد. مشهد: دانشگاه فردوسی، 1376.
106. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . تحقیق وشرح وفهرسه قصی الحسین. بیروت: دار ومکتبه الهلال، 2002م.
107. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . خاص الخاص. بیروت: الحیاه 1966م.
108. ـــــــــــــــــــــــــــــــ . لباب الآداب. قدم له وشرحه صلاح الدین الهواری. بیروت: المکتبه العصریه، 1007م.
109. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . المنتحل. نظر فیه وصحّح روایته وترجم شعراءه وشرح ألفاظه اللغویه الضعیفه أحمد أبوعلی. إسکندریه: غرزوری وجاویش، 1901م.
110. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . یتیمه الدهر فی محاسن أهل العصر. شرح وتحقیق دکتر مفید محمد قمیحه. بیروت: دار الکتب العلمیه، 1983م.
111. ثعلب، أحمد بن یحیی. مجالس ثعلب. شرح عبد السلام هارون. ط 4. القاهره: دار المعارف، 1980م.
112. جابری، حسن. جوهر الجواهر در نصایح و محاسن اخلاق و بدایع امثال و نوادر گفتار. اصفهان: انتشارات کتاب ‌فروشی خائفی، 1335.
113. الجاحظ، أبی عثمان عمرو بن بحر. البیان والتبیین.شرحها الدکتور علی أبو ملحم.بیروت: الهلال، 2000م.
114. ــــــــــــــــــــــــــــ . الحیوان. 8 مج. شرح عبدالسلام هارون. بیروت: دارالجیل، 1992م.
115. ـــــــــــــــــــــــــــ . المحاسن والأضداد. بیروت: دار مکتبه العرفان، د. ت.
116. الجراوی، احمد بن السلام. الحماسه المغربیه: مختصر کتاب صفوه الأدب ونخبه دیوان العرب. د. م: دار الفکر المعاصر، د. ت.
117. الجرجانی، علی بن عبد العزیز. الوساطه بین المتنبی وخصومه. د. م: دار إحیاء الکتب العربیه، د. ت.
118. جعفر الخراسان. دیوان جعفر الخراسان. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
119. جنوب الهذلیه. دیوان جنوب الهذلیه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
120. چاوشی اکبری، رحیم (یسنایی تبریزی). امثال و حکم تاریخی. تهران: زوار، 1382.
121. حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمّد. دیوان حافظ. به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: کتاب‌سرای نیک، 1383.
122. حاوی، ایلیا. النابغه سیاسته وفنه ونفسیته. بیروت: د. ن، د. ت.
123. حسن آل مکی. دیوان حسن آل مکی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
124. حسن، محمّد عبد الغنی؛ عبد السلام العشری. من أمثال العرب. القاهره: مطبعه مصر، د. ت.
125. حسینی نیشابوری، عطاء الله بن محمود. بدایع الصنایع. مقدمه و تصحیح رحیم مسلمانیان قبادیانی. ویرایش ناصر رحیمی. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1384.
126. الحسینی الیزدی، محمّد بن محمّد. العراضه فی الحکایه السلجوقیه. القاهره: مطبعه المعارف، 1326.
127. الحصری القیروانی. إبراهیم بن علی. زهر الأداب وثمر الألباب. ط 4. حقّقه وزاد فی تفصیله وشرحه وضبطه محمّد محی الدین عبدالحمید. مفصّل ومضبوط ومشروح بقلم الدکتور زکی مبارک. بیروت: دارالجیل، د. ت.
128. الحطیئه. دیوان الحطیئه. دراسه وتبویب الدکتور مفید محمد قمیحه. بیروت: دار الکتب العلمیه، 1993م.
129. حقیقت سمنانی. محمّد علی. ضرب المثل‌های منظوم فارسی. تهران: گزاره، 1374.
130. حقیقت، شاه حسین. خزینه الأمثال. اسلام آباد: مقتدره قومی، 1986م.
131. الحلّاج، حسین بن منصور. دیوان الحلاج.شرحه صلاح‌الدین الهواری. بیروت: دارومکتبه الهلال، 2005م.
132. حمزه بن الحسن الإصفهانی. الدرّه الفاخره فی الأمثال السائره. 2 مج. حققّه و قدّم له و وضع حواشیه وفهارسه عبد المجید قطامش. مصر: دار المعارف، د. ت.
133. حمصی، سیمون إبراهیم. الف وخمسین میه من الحکم والأمثال الشعبیه. دمشق: دار کلاس، 1993م.
134. الحموی، یاقوت. معجم الأدباء. القاهره: دار المأمون، د.ت.
135. حیدری ابهری، غلام‌رضا. حکمت‌نامه پارسیان: فرهنگ اسلامی در آینه امثال و حکم فارسی. مقدمه دکتر عبد الله موحّدی. ویراسته علیرضا سبحانی نسب. چ 2. قم: نشر جمال، 1385.
136. ـــــــــــــــــــ . فرهنگ آل یاسین در امثال و حکم ایران‌زمین. قم: دلیل، 1383.
137. الخالدیان، سعید ومحمّد إبنا هاشم. الأشباه والنظائر من أشعار المتقدّمین والجاهلیین والمخضرمین. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3. القرص الکمبیوتری. أبوظبی، الأمارات العربیه المتحده: المجمع الثقافی، 2003م.
138. خانلری(کیا)، زهرا.راهنمای ادبیات فارسی فرهنگ اعلام و اصطلاحات.بی‌جا:کتابخانه ابن‌سینا، 1341.
139. خانمحمدی، محمّدحسین. «بررسی مثل و تمثیل و اصطلاحات مربوط با آن در زبان فارسی.» فصلنامه دانشگاه تربیت معلم آذربایجان 7 (1388): 206 ـ 201.
140. خدا کرمی، حسین‌علی. مثل وتمثیل در ادبیات و فرهنگ ایران. چ 2. تهران: دستان، 1387.‌
141. خدایار، امیر مسعود. امثال و حکم در زبان فارسی. چ 2. تهران: خورشید، 1370.
142. خدیش، حسین (ایرج). مثل‌ها، کنایه‌ها، اصطلاحات و شاعران. شیراز: نوید، 1386.
143. خرمی. حسین. ضرب المثل های منظوم. با مقدّمه دکتر باستانی پاریزی. قم: خرّم، 1376.
144. الخریمی، اسحاق بن حسان. دیوان الخریمی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
145. الخزاعی، دعبل بن علی. دیوان دعبل بن علی الخزاعی. ط 2. جمعه وقدّم له وحقّقه عبد الصاحب عمران الدّجیلی. بیروت: دار الکتاب اللبنانی، 1972م.
146. خزرجی، أحمد بن عبدالله. روائع الحکم فی أشعار الإمام علی بن أبی طالب. تقدیم وضبط وشرح عبود أحمد الخررجی. قم: الشریف الرضی، 1370.
147. خضرایی، امین (واله). فرهنگ‌نامه امثال وحکم ایرانی. شیراز: نوید، 1382.
148. الخطیب التبریزی. شرح مقصوره إبن درید. تحقیق الدکتور فخر الدین قباوه. بیروت: المعارف، 1994م.
149. خلایلی، کمال. معجم الجوهره فی الأمثال المقارنه. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، د.ت.
150. خلایلی، کمال. معجم کنوز الأمثال العربیه (النثریه والشعریه). بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، 1998م.
151. خلف بن خلیفه الأقطع. دیوان خلف بن خلیفه الأقطع. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3..
152. الخلیل بن احمد الفراهیدی. دیوان خلیل بن احمد. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
153. الخوئی، أبو یعقوب یوسف بن طاهر. فرائد الخرائد فی الأمثال. د. م: نادی المنطقه الشرقیه الأدبی بالدمام، د. ت.
154. داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبی، واژه‌نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوه تطبیقی و توضیحی. تهران: مروارید، 1371ﻫ.
155. دایره المعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1387.
156. درودیان، ولی‌الله. برگزیده و شرح آثار دهخدا. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز، 1374.
157. ــــــــــــ . دهخدا مرغ سحر در شب تار (گزیده مقاله‌ها درباره علامه علی اکبر دهخدا). تهران: اختران، 1382.
158. درید بن الصمه. دیوان درید بن الصمه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
159. دستغیب، عبد العلی. «علی اکبر دهخدا.» پیام نوین 86 (1372): 19 ـ 3.
160. دهخدا، علی اکبر. امثال و حکم. چاپ چهاردهم. تهران: امیرکبیر، 1386ﻫ..
161. ــــــــــــــ . دیوان دهخدا . به کوشش دکتر سید محمّد دبیر سیاقی. تهران: تیراژه، 1366.
162. ـــــــــــــ . گزیده امثال و حکم دهخدا. به کوشش سیّدمحمّد دبیرسیاقی. تهران: تیراژه، 1368ﻫ.
163. ـــــــــــــ . لغت‌نامه. زیر نظر دکتر محمّد معین. تهران: سیروس، بی‌تا.
164. ـــــــــــــ . مجموعه اشعار دهخدا. به اهتمام محمّد معین. تهران: زوّار، 1334.
165. دهستانی، حسین بن اسعد. فرج بعد از شدّت. 3 مج. با مقابله و تصحیح دکتر اسماعیل حاکمی. تهران: انتشارات اطّلاعات، 1364.
166. دهگان، بهمن. فرهنگ جامع ضرب المثل‌های فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، گروه نشر آثار، 1383.
167. ذوالفقاری، حسن. «بررسی ضرب المثل‌های فارسی در دو سطح واژگانی و نحوی.» فنون ادبی 1 (1388): 80 ـ 57.
168. ـــــــــــــ . «تفاوت ضرب المثل وی برخی گونه های زبانی و ادبی مشابه.» فرهنگ 4 (1386): 20 ـ 3.
169. ــــــــــــ . «تمثیل و مثل در مثنوی معنوی.» فرهنگ 64 ـ 63 (1386): 77 ـ 61.
170. ـــــــــــــ . داستان‌های امثال. تهران: مازیار، 1384.
171. ــــــــــــ .«یاد یاران (علی‌اکبر دهخدا).» رشد آموزش زبان و ادب فارسی76 (1384): 15 ـ 10.
172. رادفر، ابوالقاسم. فرهنگ بلاغی ـ ادبی: شامل واژه‌نامه‌ها، اصطلاحات، تعبیرات و مفاهیم. تهران: اطلاعات، 1368.
173. رادویانی، محمّد بن عمر. ترجمان البلاغه. به اهتمام و حواشی و تصحیح و حواشی و توضیحات احمد آتش. استانبول: چاپخانه ابراهیم خروس، 1949.
174. الراغب الإصفهانی، حسین محمّد. محاضرات الأدباء ومحاورات الشعراء والبلغاء. بیروت: الحیاه، 1961م.
175. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ:دارالجیل، 1986م.
176. ربیع بن ابی الحقیق، دیوان ربیع بن ابی الحقیق. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
177. ربیع بن ضبع الفزاری. دیوان ربیع بن ضبع الفزاری. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
178. رجب‌زاده، هاشم. برخی از مثل‌ها و تعبیرات فارسی (ادبی و عامیانه). چ 2. مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1376.
179. رحماندوست، مصطفی. فوت کوزه گری: مثل‌های فارسی و داستان‌های آن.چ 2. تهران: مدرسه، 1387.
180. رزاقی شانی، علی. علی اکبر دهخدا. بی جا: تیرگان، 1387.
181. رضایی هفتادری، غلام عباس؛ محمّد حسن حسن زاده نیّری. شرح گزیده دیوان متنبی. تهران: دانشگاه تهران، 1386.
182. روبه بن عبدالله العجاج. دیوان روبه بن العجاج. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
183. الزبیدی، محمّد بن محمّد. تاج العروس من جواهر القاموس. د. م: دار الفکر، 1994م.
184. زرّین‌کوب. عبدالحسین. حدیث خوش سعدی: درباره زندگی و اندیشه سعدی. تهران: سخن، 1379.
185. زلهایم، رودلف. الأمثال العربیه القدیمه: مع اعتناء بکتاب الأمثال لأبی عبید. ترجمته عن الألمانیه وحقّقه وعلّق علیه وصنع فهارسه الدکتور رمضان عبد التوّاب. بیروت: دار الأمانه، 1971م.
186. زمانی، کریم. شرح جامع مثنوی معنوی. تهران: اطلاعات، 1385.
187. الزمخشری، محمود بن عمر. المستقصی فی أمثال العرب. 2 مج. بإعانه وزاره المعارف للتحقیقات العلمیه والأمور الثقافیه للحکومه العالمیه الهندیه. د. م: دائره المعارف العثمانیه، 1962م.
188. زین‌الدین رازی، محمّد بن ابی‌بکر. امثال و حکم. چ 3. ترجمه و تصحیح و توضیح فیروز حریرچی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1375ﻫ.
189. السامرائی، إبراهیم. فی الأمثال العربیه. الکویت: مطبعه حکومه الکویت، 1985م.
190. سبزیان پور، و حید. «بازشناسی منابع حکمتهای عربی کتاب امثال و حکم دهخدا.» مجله الجمعیه الإیرانیه للغه العربیه 3 (1384): 68 ـ 55.
191. ــــــــــــــ . «نقبی به روشنایی: در جستجوی امثال ایرانی در نظم عربی.» نشریه ادبیات تطبیقی (1389): 2: 96 ـ 71.
192. سبط بن التعاویذی، محمد بن عبید الله. دیوان سبط بن التعاویذی. قد اعتنی بنسخه و تصحیحه د. س. مرجلیوث. بیروت: دار صادر، 1903م.
193. سروش، عبدالکریم. قمار عاشقانه شمس و مولانا. تهران: صراط، 1387.
194. سعدی، مصلح بن عبدالله. غزل‌های سعدی. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. تهران: سخن، 1385.
195. ـــــــــــــــــ . گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. چ 7. تهران: خوارزمی، 1384.
196. ـــــــــــــــــ . مواعظ سعدی: قصائد فارسی و عربی، غرلیات عرفانی، کتاب نصیحه الملوک، مجالس و غیره. با اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: بروخیم، 1320.
197. السلولی، عبدالله بن همام. دیوان السلولی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
198. سموأل بن عادیاء. دیوانا عروه بن الورد والسموأل. بیروت: دار صادر، 1964م.
199. السنجری، طالب. أدب الأمثال والحکم. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه، 1373.
200. سید الدین محمّد عوفی. جوامع الحکایات و لوامع الروایات. با مقابله و تصحیح و تعلیقات دکتر امیر بانو مصفّا و دکتر مظاهر مصفّا. بی‌جا: بنیاد فرهنگ ایران، بی‌تا.
201. السیوطی، عبد الرحمن بن أبی بکر. الأزهار فی ما عقده الشعراء. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
202. ــــــــــــــــــــــــــــ . الدر المنثور. بیروت: دار الفکر، 1403ﻫ. ق.
203. شافعی، محمّد بن ادریس. شعر امام شافعی. تحقیق و جمع‌آوری مصطفی بهجت. شرح و ترجمه فارسی عبّاس اطمینانی. سنندج: دانشگاه کردستان، 1380ﻫ.
204. ـــــــــــــــــــ . دیوان الإمام الشافعی. الطبعه الثانیه. جمعه وحقّقه وشرحه إمیل بدیع یعقوب. بیروت: دار الکتاب العربی، 1994م.
205. شاملو، احمد. کوچه: فرهنگ اصطلاحات، تعبیرات و ضرب المثل‌های فارسی. با همکاری آیدا سرکیسیان. تهران: مازیار، 1361.
206. شریفی گلپایگانی، فرج الله. گزیده و شرح امثال و حکم دهخدا. چ 2. تهران: هیرمند، 1381ﻫ.
207. شعاعی، حمید. امثال شعر فارسی. بی جا: مطبوعاتی گوتنبرگ، بی تا.
208. شکورزاده، ابراهیم. دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آن. مشهد: موسّسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1380ﻫ.
209. ــــــــــــــ . مواعظ و حکم سعدی در بوستان و گلستان (با ترجمه و معادل‌های فرانسوی). مشهد: موسسه و چاپ آستان قدس رضوی، 1365.
210. شلق، أمل. معجم حکمه العرب: أهم الحکم العربیه الخالده. بیروت: دار الکتب العلمیه، 1991م.
211. شمس العلماء گرکانی، حاج میرزا محمّد حسین. ابدع البدایع در فن بدیع. بی‌جا، 1328ﻫ ق.
212. شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوسی، 1368.
213. شهاب الدین محمّد خرندزی زیدری. نفثه المصدور. تصحیح و توضیح امیرحسین یزدگردی. تهران: توس، 1381.
214. شهرانی، عنایت الله. امثال و حکم. بی‌جا: بیهقی کتاب خپرولو موسسه، 1354.
215. شهری، جعفر. قند و نمک (ضرب المثل‌های تهرانی به زبان محاوره). چ 5. تهران: معین، 1382.
216. الشیبی، جمال الدین. تمثال الأمثال. تحقیق وشرح وفهرسه الدکتور قصی الحسین. بیروت: دار ومکتبه الهلال، 2003م.
217. الشیخ إبراهیم إبن السید علی الأحدب الطرابلسی الحنفی. فرائد اللال فی مجمع الأمثال. 2 مج. بیروت: نزیل، د. ت.
218. شیخ بهایی، محمد بن حسین. الکشکول. 3 مج. بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات، 1983م.
219. شیخو، لوییس. مجانی الأدب فی حدائق العرب. بیروت: دار المشرق، 1992م.
220. الصاحب بن عباد. دیوان الصاحب بن عباد. تحقیق شیخ محمد آل یاسین. الطبعه الثالثه. قم: موسسه قائم آل محمد (عج)، 1412ﻫ.
221. الصاحب بن عبّاد، امثال سائره از شعر متنبی. برگردان فیروز حریرچی. تهران: انتشارات سحر، 1356ﻫ.
222. صاحبی، هادی. مثل‌های رایج در زبان عربی (با معادل‌های فارسی). ویراستار علمی دکتر عبدالعلی آل بویه لنگرودی. چ 2. تهران: مدرسه، 1386.
223. صالح بن عبد القدوس. دیوان صالح بن عبد القدوس. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
224. صدر الأفاضل، أبو محمّد مجد الدین قاسم بن حسین بن محمّد طرائفی خوارزمی. بدایع الملح (نوهای نمکین). ترجمه موفق بن ظاهر خوارزمی. تصحیح مصطفی اولیایی. تهران: مرکز، 1382.
225. الصفدی، صلاح الدین خلیل بن إیبک. الوافی بالوفیات. باعتناء هلموت ریتر. 22 مج. د. م: دار النشر فرانزر شتایز بقسیبادون، 1991م.
226. الصفدی، صلاح الدین خلیل بن إیبک. نکت الهمیان فی نکت العمیان. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
227. الصمه القشیری، دیوان الصمه القشیری. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
228. الصولی، إبراهیم بن العبّاس. دیوان الصولی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
229. صیینی، محمود إسماعیل؛ وناصف مصطفی عبد العزیز؛ ومصطفی أحمد سلیمان. معجم الأمثال العربیه: 882 مثلاً شائعاً مع شروحها واستعمالاتها. بیروت: مکتبه لبنان، 1992م.
230. ضبی، المفضل بن محمد. أمثال العرب. قدم له أحسان عبّاس. بیروت: دار الرائد العربی، 1983م.
231. ضمره النهشلی. دیوان ضمره النهشلی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
232. طرفه بن العبد. دیوان طرفه بن العبد. بیروت: دار صادر، 1961م.
233. الطریحی، الشیخ فخر الدین. مجمع البحرین. د. م: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1367.
234. الطغرائی، الحسین بن علی. دیوان الطغرائی. القسطنطنیه: مطبعه الجوائب، 1300.
235. الظاهری، محمّد بن داود. دیوان الظاهری. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
236. ظهیری سمرقندی، محمّد بن علی. سندباد نامه. تصحیح محمّد باقر کمال الدینی. تهران: میراث مکتوب: مرکز بین المللی گفتگوی تمدّن‌ها، 1381.
237. عادل. محمّدرضا. فرهنگ عبارت‌های عربی در شعر فارسی: همراه با عبارت‌های ترکی و یونانی. تهران: امیرکبیر، 1375.
238. العباس بن الأحنف. دیوان العباس بن الأحنف. شرح مجید طرّاد. بیروت: دار الکتاب العربی، 1993م.
239. العباس بن مرداس. دیوان العباس بن مرداس. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
240. عبد الرحیم العبّاسی. معاهد التنصیص علی شواهد التلخیص. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
241. عبد الرحیم، هیثم الطیب. معجم الأمثال الفارسیه ـ العربیه (فرهنگ مشترک ضرب المثل‌های فارسی ـ عربی). بی جا: بروز، 1385.
242. عبد الرزّاق بیطار. حلیه البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
243. عبد الغنی النابلسی. دیوان عبد الغنی النابلسی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
244. عبد الملک الحارثی. دیوان عبد الملک الحارثی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
245. عبدالرحمن بن الحکم. دیوان عبدالرحمن بن حکم. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
246. عبدالله بن معاویه، دیوان عبدالله بن معاویه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
247. عبود، خازن. الأمثال شعراً ونثراً. بیروت: دار الحرف العربی، 2004م.
248. عبید بن الأبرص. دیوان عبید بن الأبرص. تحقیق وشرح الدکتور حسین نصّار. القاهره: شرکه مصطفی البابی الحلبی، 1957م.
249. العبیدی، محمّد بن عبدالرحمن. التذکره السعدیه فی الأشعار العربیه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
250. العتبی، محمد بن عبیدالله. دیوان العتبی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
251. عدی بن الرقاع العاملی. دیوان عدی بن الرقاع العاملی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
252. عدی بن زید، دیوان عدی بن زید. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
253. العرجی، عبدالله بن عمر. دیوان العرجی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
254. عروه بن أذینه، دیوان عروه بن أذینه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
255. العشماوی، محمّد ذکی. النابغه الذبیانی. الطبعه الثانیه. القاهره: دار المعارف: د. ت.
256. عطّار. فرید الدین محمد بن ابراهیم. منطق الطیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. ویرایش دوم. چ 4. تهران: سخن، 1387.
257. عظیمی، صادق. فرهنگ بیست هزار مثل و حکمت و اصطلاح. با پیشگفتار و مقاله‌ای از دکتر مهدی محقق. تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، 1382 ﻫ
258. عفیف عبدالرحمن. قاموس الأمثال العربیه التراثیه. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، 1998م.
259. عفیفی، رحیم. مثل‌ها و حکمت‌ها در آثار شاعران قرن سوم تا یازدهم هجری. تهران: سروش، 1371.
260. عماد الدین الإصبهانی الکاتب. خریده القصر وجریده العصر. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
261. عمادی حائری، سیّد اسماعیل. گنجینه ادب یا امثال و حکم رایج در زبان عربی. بابل: ناشر مولّف کتاب، 1358ﻫ
262. عمر بن أبی ربیعه. دیوان عمر بن أبی ربیعه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
263. ــــــــــــــــــــــــــــ . تحقیق و شرح وفهرسه الدکتور قصی الحسین. بیروت: دار ومکتبه الهلال، 2003م.
264. عمرو بن معدی کرب. دیوان عمرو بن معدی کرب. صنعه هاشم الطعان. د. م. وزاره الثقافه والأعلام مدیریه ثقافه العامه، 1970م.
265. عنصر المعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس وشمگیر. قابوس‌نامه. به اهتمام غلام‌حسین یوسفی. چ 2. تهران: بنگاه ترجمه و نشر، 1352.
266. فاریابی، ظهیر الدین ابوالفضل طاهر بن محمّد. دیوان ظهیر فاریابی. به کوشش تقی بینش. مشهد: چاپخانه طوس، 1337.
267. فرائد السلوک: نثر قرن هجری. به تصحیح و تحشیه دکتر نورانی وصال و دکتر غلام‌رضا افراسیابی. ماهشهر: پاژنگ، 1368.
268. فرساد منش، صفر علی؛ لودمیلا یژووا. فرهنگ امثال و حکم روسی. تهران: دانشگاه تهران، 1384.
269. فروزانفر، بدیع الزمان. احادیث مثنوی. چ 5. تهران: امیر کبیر، 1370.
270. فروزانفر، بدیع الزمان. شرح مثنوی شریف. 3 مج. چ 13. تهران: زوّار، 1387.
271. فشارکی، محمد. نقد بدیع. تهران: سمت، 1379.
272. فقیهی، حسین. ابیات عربی در متون ادب فارسی. تهران: دانشگاه الزهرا، 1381.
273. القاضی التنوخی، علی بن محمّد. دیوان القاضی التنوخی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
274. القاضی الفاضل، عبد الرحیم بن علی البیسانی. دیوان القاضی الفاضل. تحقیق الدکتور بدوی. قاهره: دار المعرفه، 1961م.
275. قره العین. به اهتمام امین پاشا اجلالی. تبریز، 1354ﻫ.
276. قریب، عبدالعظیم. البدیع. تهران: سیروس، 1306.
277. قزوینی، محمد. مقالات قزوینی. 5 مج. گردآوری عبدالکریم جربزه‌دار. تهران: اساطیر، 1362.
278. قطامش، عبد المجید. الأمثال العربیه دراسه تاریخیه تحلیلیه. دمشق: دار الفکر، 1998م.
279. قیس بن الخطیم. دیوان قیس بن الخطیم. تحقیق الدکتور ناصر الدین الأسد. بیروت: دار صادر، 1967م.
280. کتابی، احمد. «تأملی درباره مثل "زیره به کرمان بردن" و معادل‌های آن.» نامه فرهنگستان 6/ 2 (1384): 146 ـ 133.
281. الکتبی، محمّد بن شاکر. فوات الوفیات. تحقیق إحسان عبّاس. بیروت: دار صادر، د. ت.
282. کتیرائی، بهمن. «یادداشتهایی درباره امثال و حکم دهخدا.» مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی 5 و 6 (1374): 532 ـ 505.
283. کثیّر عزّه. دیوان کثیّر عزّه. قدّم له .شرحه مجید طراد. بیروت: دار الکتّاب العربی، 1993م.
284. کرمانی، ابو حامد احمد بن حامد. عقد العلی للموقف الأعلی. به تصحیح علی محمد عامر. تهران: مجلس، 1311.
285. کزّازی، میر جلال الدین. زیباشناسی سخن پارسی. تهران: کتاب ماد، وابسته به نشر مرکز، 1373.
286. الکلاعی، أبی الربیع سلیمان بن موسی. نکته الأمثال ونفثه السحر الحلال. حقّقه وقدّم له علی إبراهیم کردی. دمشق: دار سعد الدین، 1995م.
287. الکمیت بن زید الأسدی. دیوان الکمیت بن زید الأسدی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
288. کوراوغلی،خ.گ.«مثلها وتمثیلهای فارسی.» برگردان ابوالفضل آزموده.پیام نوین5 (1342): 31 ـ 17.
289. الکوفی الضبی، ابو سلمه. الفاخر فی الأمثال. تحقیق وشرح وفهرسه الدکتور قصی الحسین. بیروت: دار ومکتبه الهلال، 2003م.
290. کیدری، محمّد بن حسین. دیوان امام علی (ع). تصحیح و ترجمه و اضافات و تعلیقات از ابوالقاسم امامی. انتشارات اسوه، 1373ﻫ.ش.
291. لسان الدین بن الخطیب، محمّد بن عبد الله. الإحاطه فی أخبار غرناطه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
292. مالکی، هرمز. «یاد آر ز شمع مرده یاد آر.»، ادبستان فرهنگ و هنر. ش 51 (1372): ص 31 ـ 24.
293. مالک بن الریب. دیوان مالک بن الریب. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
294. مالک بن فهم الأزدی. دیوان مالک بن فهم. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
295. المبرد، محمد بن الیزید. الکامل فی اللغه والأدب. الطبعه الثانیه. 2مج. باهتمام تغارید بیضون و نعیم زرزور. بیروت: دارالکتب العلمیه، 1989م.
296. متنبی، احمد بن حسین. چکامه‌های متنبی. ترجمه به فارسی موسی اسوار. تهران: هرمس، 1384ﻫ.
297. المتنبی، احمد بن حسین. دیوان أبی الطیّب المتنبی. شرحه الإمام الواحدی. حقّقه و ضبط له عمر فاروق. بیروت: دار الأرقم، دون التاریخ.
298. مجلسی، محمد باقر. بحار الأنوار. تهران: وزارت فرهتگ و ارشاد اسلامی، 1373.
299. مجنون لیلی، قیس بن ملوّح. دیوان مجنون لیلی. شرح یوسف فرحات. بیروت: دارالکتاب العربی، 1992م.
300. المحبّی، محمّدأمین بن فضل اللّه. خلاصه الأثر فی أعیان القرن الحادی عشر. بیروت: دار صادر، د. ت.
301. المحبّی، محمّدأمین بن فضل اللّه. نفحه الریحانه ورشحه طلاء الحانه. تحقیق عبد الفتّاح محمّد الحلو. 6 مج. د. م، 1971م.
302. محفوظ، حسین‌علی. متنبی و سعدی و مأخذ مضامین سعدی در ادبیات عربی. تهران: روزنه، 1377.
303. محمّد بن الحمیر الهمدانی. دیوان محمّد بن الحمیر الهمدانی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
304. محمد بن داود الإصفهانی. الزهره. حقّقه وقدّم له وعلّق علیه الدکتور إبراهیم السامرائی ونوری حمودی القیسی. اردن: المنار الزرقاء، 1985م.
305. محمد عثمان جلال. دیوان محمّد عثمان جلال. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
306. محمّد محی الدین عبد الحمید. شرح إبن عقیل لألفیه الإمام أبی عبدالله محمّد جمال الدین بن مالک. 2 مج. ط 10. قم: ناصر خسرو، 1385.
307. مراد، ریاض عبد الحمید. معجم الأمثال العربیه. 4 مج. ریاض: إداره الثقافه والنشر بالجامعه، 1986م.
308. مراد، میشال. روائع الأمثال العالمیه. بیروت: دار المشرق، 1984م.
309. مرادی کوچی، شهناز؛ فتح الله اسماعیلی گلهرانی. معرفی و شناخت علی‌اکبر دهخدا. تهران: قطره،1381.
310. مرزبان بن رستم. مرزبان‌نامه. به کوشش خطیب رهبر. چ 2. بی‌جا: صفی عیشاه، 1366.
311. المرزبانی، محمّد بن عمران. معجم الشعراء. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3. القرص الکمبیوتری. أبوظبی، الأمارات العربیه المتحده: المجمع الثقافی، 2003م.
312. مرزوقی، أحمد بن محمّد. الأزمنه والأمکنه، الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
313. مسعود، جبران. الرائد: معجم ألفبائی فی اللغه والأعلام. بیروت: دار العلم الملایین، 2003م.
314. مسعود، میخاییل. امثال و حکایات. بیروت: دارالکتاب اللبنانی، 1980م.
315. مسکین الدارمی، ربیعه بن عامر. دیوان مسکین الدارمی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
316. مسلم بن ولید. شرح دیوان صریع الغوانی. ط 2. عنی بتحقیقه والتعلیق علیه الدکتور سامی الدهّان. قاهره: دار المعارف، د. ت.
317. مصطفی، إبراهیم؛ آخرون. المعجم الوسیط. إستانبول: المکتبه الإسلامیه، د. ت.
318. مصعب الماجن، مصعب بن الماجن. دیوان مصعب الماجن. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
319. مطلوب، احمد. معجم المصطلحات البلاغیه و تطوّرها. بیروت: مکتبه لبنان، 1996م.
320. مظفر علوی، نضره الغریض فی نصره القریض، الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
321. المعافی بن زکریّا. الجلیس الصالح الکافی والأنیس الناصح الشافی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
322. معاویه بن أبی سفیان. دیوان معاویه بن أبی سفیان. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
323. معلوف، لوییس. المنجد فی اللغه. ط 4. بی جا: پرتو، 1374.
324. معین، محمد. فرهنگ فارسی. چ 7. تهران: امیر کبیر، 1364.
325. مفضل بن سلمه. الفاخر. تحقیق عبدالعلیم الطحاوی. : دار إحیاء الکتب العربیه، 1960م.
326. المقری التلمسانی، أحمد بن محمّد. نفح الطیب من غصن الأندلس الرطیب. الموسوعه الشعریه.الإصدار 3.
327. ملطیوی، محمّد غازی. روضه العقول. به تصحیح و تحشیه محمّد روشن و ابو القاسم جلیل‌پور. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه نشر آثار، 1383.
328. مللی، مهدیه. «مثل و تمثیل.» فرهنگ اصفهان 40 (1387): 40 ـ 31.
329. منشی، نصراللّه. ترجمه کلیله و دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی. چ 7. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1362.
330. منوچهریان. علیرضا. ترجمه و تحلیل دیوان متنبی (از شرح برقوقی). 3 مج. تهران: زوار، 1387.
331. مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد. غزلیات شمس تبریز. مقدّمه، گزینش و تفسیر محمّد رضا شفیعی کدکنی. 2 مج. تهران: سخن، 1387.
332. ـــــــــــــــــــــــــــــ . مثنوی معنوی. بر اساس نسخه رینولد نیکلسون. به تحقیق کریم زمانی. تهران: نامک، 1386.
333. المهلبی، یزید بن محمد. دیوان یزید المهلّبی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
334. مهیار الدیلمی. دیوان مهیار الدیلمی. القاهره: دار الکتب المصریه، منشورات الشریف الرضی، 1925.
335. المیدانی، أبو الفضل. مجمع الأمثال. 2 مج. مشهد: المعاونیه الثقافیه للآستانه الرضویه المقدّسه، 1366.
336. میرافضلی، علی. «امثال و حکم.» دانشنامه زبان و ادبیّات فارسی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیّات فارسی، 1384.
337. النابغه الذبیانی، زیاد بن معاویه. دیوان النابغه الذبیانی. شرح کرم البستانی. بیروت: دار صادر: د. ت.
338. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . قدّم له فوزی عطوی. بیروت: دار صعب: 1980م.
339. ناصح الدین الأرَّجانی، أحمد بن محمّد. دیوان ناصح الدین الأرَّجانی. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
340. ناصر خسرو. دیوان ناصر خسرو. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق. چ 4. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
341. نامنی، محمود. حکایت‌ها و مثل‌ها. تهران: نامن، 1385.
342. النشابی الإربلی، أبو المجد أسعى بن إبراهیم. المذاکره فی ألقاب الشعراء. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
343. نشاط، سیّد محمود. زیب سخن یا علم بدیع پارسی. 2 مج. تهران: چاپخانه رنگین، 1342.
344. نشوان بن سعید الحمیری. الحور العین. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
345. نصیب بن رباح. دیوان نصیب بن رباح. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
346. النمر بن تولب. دیوان النمر بن تولب. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
347. نوبری، شهاب الدین بن عبد الوهّاب. نهایه الأرب فی فنون الأدب. القاهره: وزاره الثقافه والإرشاد القومی الموسسه المصریه العامه، د. ت.
348. الوراق، محمود بن حسن. دیوان الورّاق. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
349. الوشاء، أبو الطیب محمد بن إسحاق بن یحیی. الموشی (الظرف والظرفاء). بیروت: دار صادر، 1965م.
350. وطواط، رشید الدین. حدائق السحر فی دقائق الشعر. به تصحیح و اهتمام عباس اقبال. تهران: مطبعه مجلس، د. ت.
351. ـــــــــــــــ . غرر الخصائص الواضحه وعرر النقائض الفاضحه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
352. ــــــــــــــــ . لطائف الأمثال وطرائف الأقوال: شرح 281 مثل عربی. مقدمه و تصحیح و تعلیق حبیبه دانش آموز. تهران: اهل قلم؛ دفتر نشر میراث مکتوب، 1376ﻫ.
353. هادوی، مصطفی (شهیر اصفهانی). گنجینه شعر و ادب فارسی (از رودکی تا پروین). اصفهان: چاپ‌خانه بزرگمهر، بی‌تا.
354. هارون، عبد السلام. مجموعه المعانی. بیروت: دار الجیل، 1992م.
355. الهاشمی. أحمد. السحر الحلال فی الحکم والأمثال. د. م: دار الکتب العلمیه، بی تا.
356. هبله رودی، محمدعلی. مجمع الأمثال. ویراسته دکتر صادق کیا. تهران: انتشارات اداره فرهنگ، 1344ﻫ.
357. هدایت، رضا قلی خان. مدارج البلاغه در علم بدیع. شیراز: معرفت، 1355.
358. الهلالی، حمید بن ثور. دیوان حمید بن ثور الهلالی. صنعه الأستاذ عبد العزیز المیمنی. القاهره: الدار القومیه للطباعه والنشر، 1951م.
359. همایی، جلال الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. چ 26. تهران: هما، 1386.
360. الیافعی، عبداللّه بن أسعد. مرآه الجنان وعبره الیقظان. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
361. یزید بن حکم الثقفی، دیوان یزید بن الحکم. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
362. یزید بن معاویه. دیوان یزید بن معاویه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
363. یعقوب، امیل بدیع. موسوعه الأمثال اللبنانیه. 3 مج. ط 2. بیروت: جرّوس برس، 1993م.
364. ــــــــــــــ . موسوعه أمثال العرب. بیروت: دار الجیل، 1995م.
365. یوسفی، غلامحسین. کاغذ زر (یادداشت‌هایی در ادب و تاریخ). تهران: یزدان، 1363.
366. الیوسی، الحسن. المحاضرات فی الأدب واللغه. الموسوعه الشعریه. الإصدار 3.
367. ــــــــــــ . زهر الأکم فی الأمثال والحکم. تحقیق وشرح وفهرسه الدکتور قصی الحسین. بیروت: دار ومکتبه الهلال، 2003م.

 

 

 

 

 

https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e25e2131a7cac52cb333c99cfe8dfcfe/search/0a88b2de4fbeefbb3a34460fac927e8d