#########.....راهبرد مقاومت ازدیدگاه اندیشمندان اسلامی معاصر.....#########
دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی و ....
منتشر شده در پایگاه ایثار پرس ، دفاع مقدس ، فاش نیوز :
نشانی منبع انتشار :
http://www.isarpress.ir/?p=4518
دراین نوشتار اندیشه سه شخصیت تاثیرگذار معاصردرجهان اسلام و راهبرد مقاومت تبیین شده است :
مهدی خان احمدی ودکتر سید جواد هاشمی فشارکی
آیت ا... میرزا حسن شیرازی ، سید جمال الدین اسدآبادی و امام خمینی(ره) سه شخصیت بزرگ اسلامی و تاثیرگذار معاصردرجهان پرچمداران مقاومت دربرابر استکبار بوده اند . در این نوشتار بصورت اجمالی آنان معرفی و دیدگاه و راهبردشان درخصوص مقاومت اسلامی در برابر استکبار تبیین شده است :
آیت الله حاج محمد حسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ و میرزای مجدد نامی است که در اواخر قرن 13 و اوایل قرن 14 بر تارک تاریخ ایران و عالمان تشیع درخشید. نام مبارک این مرجع عالم اسلام با فتوای تاریخی و اثرگذار جنبش تحریم تنباکو و پس از آن آغاز نهضت مشروطه عجین شده است. (مطهری،1368: 45)
از جمله نقاط عطف تاریخ مبارزات ایران و همبستگی میان روحانیت و مردم، جریان تحریم تنباکو و فتوای تاریخی میرزای شیرازی است که هیمنه استکبار را شکست و خواب خوش چپاولگران انگلیسی را بر هم زد. امام خمینی (ره) در اینباره فرموده است:
«آن مرحوم (میرزای بزرگ رحمه اللّه علیه) که در سامره تنباکو را تحریم کرد، برای اینکه ایران را تـقـریـبـا در اسارت گرفته بودند، به واسطه قرار داد تنباکو، و ایشان یک سطر نوشتند که تنباکو حرام است، و حتی بستگان خود آن جائر (ناصر الدین شاه) هم و حرمسرای آن جائر ترتیب اثر دادند بـه آن فتوا، و قلیانها را شکستند و دربعضی جاها تنباکوهایی که قیمت آن هم زیاد بود، در میدان آوردنـد و آتـش زدنـد وشـکست دادند آن قرارداد را، و لغو شد قرارداد، و یک چنین چیزی و آنها دیـدنـد کـه یـک روحـانـی پـیرمرد، در کنج دهی از دهات عراق، یک کلمه می نویسد و یک ملت قیام می کند، و قراردادی که مابین شاه جائر و انگلیسیها بوده است، به هم می زند و یک قدرت این طوری دارد». (صحیفه نور، ج13: 358)
جنبش تنباکو را علمای ایران آغاز کردند و با دخالت زعیم بزرگ مرحوم حاج میرزا حسن شیرازی به پیروزی نهائی رسید . انقلاب عراق را علمای شیعه عراق که در رأس آنها مجتهد جلیل القدر آقا میرزا محمد تقی شیرازی قرار داشت رهبری کردند . راستی حیرت آور و درس آموز است که از شخصیتی مانند مرحوم میرزا محمدتقی شیرازی ، مجسمه زهد و تقوا و تهذیب نفس و به اصطلاح درونگرائی ، یکمرتبه در شرائط خاص ، شخصیتی مجاهد طلوع میکند که گوئی همه عمر با جهاد و مبارزه به سر کرده است . (مطهری،1368: 55)
«در برابر این حرکت برخی از منورالفکران و رجال دولتی، زمینه واگذاری امتیازی بزرگ به یک کمپانی انگلیسی را در زمینه توتون و تنباکو فراهم می آوردند، پخش خبر اعطای امتیاز توتون و تنباکو به انگلیسی ها، موجی از نارضایتی را فراهم کرد. میرزای شیرازی که عمق اهداف و برنامه های بیگانگان برای تسلط بر کشور را درک کرده بود، طی حکمی مصرف توتون و تنباکو را حرام اعلام کرد و مردم را به مبارزه منفی با قرارداد فراخواند. همراهی مردم و علمای سراسر ایران با حکم دینی مرجعیت شیعه موجی از مقاومت را در برابر سلطه بیگانگان به وجود آورد. سرکوب جنبش، نخستین عکس العمل درباریان بود که بی اثر ماند، گام بعدی، تشکیک در اصل انتساب حکم به میرزای شیرازی بود که آن نیز با روشنگری های علما و اقدامات میرزای شیرازی ناکام ماند. مقاومت و ایستادگی ملت در مقابل دربار و بیگانگان، عاقبت آنان را مجبور به عقب نشینی کرد و هیمنه استبداد و استعمار را شکست. همین واقعه 15 سال بعد مقدمه ای شد بر نهضت عدالت خواهی ملت ایران در جنبش مشروطیت».( عباسی فردویی، 1386: 56)
بدون تردید سلسله جنبان نهضتهای اصلاحی صد ساله اخیر ، سید جمال الدین اسدآبادی معروف به افغانی است . او بود که بیدارسازی را در کشورهای اسلامی آغاز کرد ، دردهای اجتماعی مسلمین را با واقع بینی خاصی بازگو نمود ، راه اصلاح و چاره جوئی را نشان داد.(مطهری،1368: 13)
نهضت سیدجمال ، هم فکری بود و هم اجتماعی . او میخواست رستاخیزی هم در اندیشه مسلمانان به وجود آورد و هم در نظامات زندگی آنها . او در یک شهر و یک کشور و حتی در یک قاره توقف نکرد ، هر چند وقت در یک کشور به سر میبرد . آسیا و اروپا و افریقا را زیر پا گذاشت. (مطهری،1368: 14)
سید جمال مهمترین و مزمنترین درد جامعه اسلامی را استبداد داخلی و استعمار خارجی تشخیص داد و با این دو به شدت مبارزه کرد . آخر کار هم جان خود را در همین راه از دست داد . او برای مبارزه با این دو عامل فلج کننده ، آگاهی سیاسی و شرکت فعالانه مسلمانان را در سیاست واجب و لازم شمرد و برای تحصیل مجد و عظمت از دست رفته مسلمانان و به دست آوردن مقامی در جهان که شایسته آن هستند بازگشت به اسلام نخستین و در حقیقت حلول مجدد روح اسلام واقعی را در کالبد نیمه مرده مسلمانان ، فوری و حیاتی میدانست. (همان : 15)
سید طرح همبستگی دین و سیاست را برای دو جبهه لازم میدانست : جبهه استبداد داخلی و جبهه استعمار خارجی . کوشش فراوان داشت که شعور مذهبی مسلمانان را برای مبارزه با استبداد و استعمار بیدار سازد و برای این برنامه ، نسبت به هر برنامه اصلاحی دیگر حق تقدم قائل بود.(همان : 25)
یکی از موضوعات مهم و مورد تاکید امام خمینی راهبرد مقاومت و استکبارستیزی می باشد .
جوامع بشری متناسب با عقیده، مسلک و آرمان خود اقدام به طبقه بندی همنوعان خود بر اساس سطح و میزان روابط می کنند. تقسیم سایر گروه های انسانی به دشمن، دوست و.... از این نوع طبقه بندی ها است. معمولاً حکومت ها در چگونگی این تقسیم بندی ها نقش مؤثری دارند و به میزان تعاملی که با مردم سرزمین خود دارند معیار و ملاک روابط بین الملل آن ها نیز متفاوت خواهد شد. بنابراین اصول کلی روابط بین الملل برای هر جامعه و حکومتی مطابق طبقه بندی مذکور شکل می گیرد که با بررسی دقیق آن برای هر ملت می توان سیاست های کلی آن ها را در عرصه جهانی بهتر و دقیق تر مورد شناسایی قرار داد. در مدل های غربی روابط بین الملل، غالباً منافع یک کشور به عنوان ملاک قرار می گیرد. این منافع و مضرات نیز به انواع گوناگون اقتصادی، امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و.... قابل تقسیم است.(سعیدی، 1391: 1)
در الگوی روابط بین الملل اسلامی اولین و مهمترین ملاک، مساله اعتقادی حول محور توحید و پذیرش دین اسلام است. بدین ترتیب قومیت و نژاد، منافع مادی و.... به تنهایی هیچ گونه اثری در این تقسیم بندی نخواهد داشت. واژه «استکبار» که در ادبیات سیاسی ما وارد شده است از تعالیم قرآن کریم(بقره، آیه 34) مایه می گیرد. مبارزه با ظلم و نفی استکبار، از اصول اساسی اندیشه مبارزاتی امام خمینی(ره) بوده و همواره مورد تاکید قرار گرفته است.
ظلم زدایی و مبارزه با استکبار به عنوان یک مسؤلیت دینی – سیاسی(نسا، آیه 76)، جدی ترین آثار را در قیام ملل مستضعف علیه نظام ظالمانه حاکم بر جهان از خود به جای گذاشته است. از نگاه قرآن مستکبرین کسانی هستند که پس از شنیدن سخنان حق دعوت الهی، نه تنها آن را نمی پذیرند بلکه معاندانه با آن ها مبارزه می کنند و امکان پذیرش آن توسط دیگران را از میان می برند.(همان:2)
اندیشه ظلم ستیزی امام خمینی(ره) که برخاسته از تفکر دینی و باور ناب مذهبی ایشان بود، از یک سو با طرح پدیده ظلم ستیزی به عنوان تکلیف دینی(نسا، 57)، موجب شد که این تفکر با غیرت دینی امت اسلامی گره خورده و برای همیشه به عنوان یکی از الزامات و تکالیف دینی نقش آفرین گردد و از سوی دیگر، روحیه مبارزه با ظلم و قدرت های استکباری را در عمق جان توده های تحت ستم کاشته و بدین سان، زمینه خیزش و جنبش های رهایی بخش و ضد استعماری را بیش از پیش فراهم سازد. مواجهه و رویارویی جدی و همه جانبه امام خمینی(ره) با دنیای استکباری و بویژه ابرقدرت آمریکا، در ابعاد نظری و عملی، تاثیرات خاص و عمیقی را در جهان و بویژه جنبش های اسلامی از خود به جای گذاشت. اگر تا قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، رویارویی با دنیای استکباری و ایستادگی در برابر غرب و آمریکا، تنها یک آرمان و ذهنیت دور از واقعیت تلقی می شد؛ با شکل گیری انقلاب اسلامی و پیروزی همه جانبه آن، جهان مستضعف به مبارزات ضد استعماری و رهایی بخش خویش امیدوار گردید و نهضت های اسلامی در عرصه جهانی جان تازه ای یافت. (سعیدی، 1391: 3)
امام خمینی(ره) این نکته را چنین بازگو می نمایند: « براى من مکان مطرح نیست. آنچه مطرح است مبارزه بر ضد ظلم است. هر جا بهتر این مبارزه صورت بگیرد آنجا خواهم بود..» (صحیفه نور، ج301:5)
اگر در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) مبارزه با ظلم و استکبار به عنوان یک تکلیف دینی مطرح می گردد، طبیعی است که این امر در تقویت و دلگرمی نهضت های اسلامی نقش بارزی ایفا خواهد کرد: «خداى تبارک و تعالى ما را مکلف کرده که با این طور اشخاص، با این طور ظَلَمه، با اینهایى که اساس اسلام را دارند متزلزل مىکنند و همه مصالح مسلمین را دارند به باد مىدهند، ما مکلفیم که با این ها معارضه و مبارزه بکنیم. اگر یک وقتى هم دستمان برسد، دست به تفنگ مىبریم و معارضه مىکنیم. خودمان تفنگ به دوشمان مىزنیم و معارضه با آن ها مىکنیم.»( همان، ج21:5)
امام خمینی(ره) در هر شرایط مناسبی به روشنگری می پرداخت و اهداف شوم دشمنان را برملا می ساخت. او مسلمانان را به پاسداری از ارزش های متعالی توصیه کرد و تصمیم شیطانی دشمن را نسبت به غارت ارزش های اسلامی گوشزد نموده و فرمود: « نکته مهمى که همه ما باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم این است که دشمنان ما و جهان خواران تا کی و تا کجا ما را تحمل مىکنند و تا چه مرزى استقلال و آزادى ما را قبول دارند. به یقین آنان مرزى جز عدول از همه هویت ها و ارزش هاى معنوى و الهىمان نمىشناسند. به گفته قرآن کریم، هر گز دست از مقاتله و ستیز با شما بر نمىدارند مگر اینکه شما را از دینتان برگردانند.» (همان ، ج90:21)
- سوابق فلسطین و لیبی و مصر و دولت بازرگان و اصلاح طلبان در ایران در چند دهه اخیر نشان دهنده اینست که نسخه‌های سازش و مذاکره ناکام مانده وخسارات بار بوده است و نسخه مقاومت در جهان اسلام و ایران جواب داده است .
- علاوه بر مباحث اندیشمندان اسلامی ، که حجتی برای پیروان دین اسلام می باشد ، باتوجه به تهدیدات مکرر و روبه تزاید امریکا وکشورهای غربی ، مقاومت اسلامی ، تنها راه نجات کشورهای اسلامی است و هر راه دیگری از جمله سکوت و سازش ، خیانت به اسلامی تلقی میشود .
- منابع و مأخذ
الف) کتب:
- قرآن کریم
خمینی، روح ا... (1373)، ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی(ره) (ره)، چاپ ......دوم.
خمینی، روح ا... (1378)، صحیفه نور. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینى(ره).
خمینی، روح ا...(1361)، صحیفه نور. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سجادی،عبدالقیوم(1378)،امام خمینی وجنبش های اسلامی. تهران:مجله علوم سیاسی.
شیخ صدوق، محمد بن علی ابن بابویه قمی(1۳۵۴)، خصال، با ترجمه و شرح فارسی تحت نظر و ......بقلم آیت ا... کمره ای. تهران: نشر اسلامیه، چاپ ۶.
شیخ صدوق، محمد بن علی ابن بابویه قمی(1372)، عیون اخبار الرضا، ترجمه علی اکبر غفاری. ......تهران: نشر صدوق.
فراتی، عبدالوهاب(1378)، رهیافتی بر علم سیاست و جنبشهای اسلامی معاصر. مرکز جهانی علوم ......اسلامی.
ب) نشریات:
سجادی، عبدالقیوم(1378)، « امام خمینی(ره) وجنبشهای اسلامی »، مجله علوم سیاسی، شماره 5.
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)(1389)،« سیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی(ره)»، تبیان ۲۸.
Mahdi Khan Ahmadi & Dr. Seyed Jaavd Hashemi Fesharaki
http://www.isarpress.ir/1399/12/29/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d8%a8%d8%b1%d8%af-%d9%85%d9%82%d8%a7%d9%88%d9%85%d8%aa-%d8%a7%d8%b2%d8%af%db%8c%d8%af%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%a7%d9%86%d8%af%db%8c%d8%b4%d9%85%d9%86%d8%af%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b3/
http://fashnews.ir/fa/news-details/81973/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1-/
