***************.....اهمیت اطلاعات و انواع و اقسام آن....***************

دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

منتشر شده در پایگاه اطلاع رسانی ایثار پرس :

گروه : آخرین اخبار / تاپ / صفحه اول

http://www.isarpress.ir/?p=4869

 

• شناسه : 4869
• 05 اردیبهشت 1400 - 23:04
•  

اهمیت اطلاعات و انواع و اقسام آن

 

در این نوشتار تعریف و اهمیت اطلاعت بیان شده و سپس تقسیم‌بندی اطلاعات بر اساس فرایند ، تقسیم‌بندی براساس اطلاعات داخلی و خارجی ، تقسیم بندی اطلاعات براساس هدف و روش ، تقسیم‌بندی اطلاعات براساس منابع ، تقسیم بندی اطلاعات بر اساس مضمون تبیین شده و درپایان سیرمراحل اطلاعات ارایه گردیده است .
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

 

یکی از اساسی‌ترین نیازهای بشر، دسترسی به ‌‌اطلاعات است. بدون اطلاعات، امکان تأمین هیچ یک از نیازهای بشری وجود ندارد. اطلاعات، مادر تمام نیازهای بشری است، ولی در گذشته به‌‌دلیل محدودبودن نیازها این موضوع چندان مورد توجه قرار نداشت. با برقراری ارتباط میان جوامع و پدید‌آمدن نیازهای گوناگون، اطلاعات نیز اهمیت پیدا کرد؛ به‌گونه‌ای که انسان وارد دوره‌ای شد که آن ‌را «عصراطلاعات» یا «عصر انفجار اطلاعات» نامید؛ زیرا حجم اطلاعات و سرعت تبادل آن‌ها ازطریق بسترهای ارتباطی گوناگون در این دوره گسترش چشم‌گیری یافت. انسان معاصر بیش از پیش خود را نیازمند داشتن اطلاعات و برقراری ارتباط با جوامع دیگر برای کسب اطلاعات می‌داند. حجم گسترده‌ی اطلاعات و چگونگی تبادل آن، موضوع تأمین امنیت اطلاعات و تولید دانش امنیتی برای حفاظت از اطلاعات را رواج داده است.

حفاظت اطلاعات عبارت است از کلیه اقدامات، مقررات ، قوانین و دستورالعمل هایی  که به کارگرفته می شود تا اطلاعات موضوعات مهم و حیاتی کشور از دسترسی افراد غیر مجاز مصون مانده و از تاثیر فعالیت های نفوذ،جاسوسی،خرابکاری،براندازی،خطرات طبیعی و سهل انگاری در امان بماند. اینکه برخی موضوعات یا اشخاص آنقدر اهمیت پیدا می کنند که حفاظت و حراست ازآن ها ضروری می نماید، نشانگر این واقعیت است که از نگاه ما این موضوعات و اشخاص به عنوان یک هدف حفاظتی تلقی می شوند. ضرورت حفظ و نگهداری این هدف ها در مقابل برخی مخاطرت است که ما را به سوی برقراری برخی تدابیر رهنمون می سازد که این تدابیر را می توانیم حفاظت بنامیم.

دشمن از طریق ماهواره ها و نیز عوامل زمینی، نسبت به جمع آوری اطلاعات از طرح های دارای طبقه بندی (مراکز حیاتی،حساس ومهم) ازقبیل مراکزفرماندهی و کنترل، پناهگاه ها تونل های دفاعی و… نموده و از ابتدای تجهیز کارگاه و استقرار ماشین آلات و سپس عملیات حفاری و نیز تخلیه نخاله ها و… نسبت به ابعاد و جزئیات طرح پی می برد. یکی از مهم ترین و حساس ترین مراحل کار دراین خصوص انجام اقدامات حفاظتی درحین اجراء می باشد.

 

• اطلاعات

تعریف این وازه درقمست تعاریف درفصل اول آورده شده است، اما لازم است بدانیم اطلاعات در معنای خاص آن، معادل واژه‌ی انگلیسی «ایتلیجنس »^[۱] و واژه‌ی عربی «مخابرات» است و به معنای خبر و هوش نیز آمده است. در عین حال ارتباطی میان دو مقوله‌ی اطلاعات و هوش وجود دارد. اساساً در فعالیت‌های اطلاعاتی گفته می‌شود که ضریب بالایی از هوش مورد نیاز است. به عبارت دیگر اطلاعات یک نبرد است و اصولاً نبرد اطلاعاتی، نبرد هوش است. در انواع مبارزه، طرف مقابل قابل مشاهده است؛ اما در نبرد اطلاعاتی عموماً طرف مقابل قابل مشاهده نیست؛ به همین دلیل است که در این گونه نبرد، بازیگران نیازمند هوش زیادی هستند. اطلاعات از نظر هدف و روش و فرایند دارای انواع می باشد .

 

• تقسیم‌بندی اطلاعات بر اساس فرایند

در این تقسیم‌بندی، اطلاعات شامل سه فرایند زیر است:

الف) جمع‌آوری[۲]: شامل کلیه‌ی فعالیت هایی است که به تعبیر نظامند برای تنظیم و تأمین ورودی‌های سامانه اطلاعاتی صورت می‌گیرد و این ورودی‌ها از جنس داده هستند.

 

ب) بررسی[۳]: به پردازش ورودی‌های شبکه اطلاعاتی، بررسی گفته می‌شود. کارکرد این مرحله منجر به تعیین درستی یا نادرستی و ارزیابی محتوای اطلاعات می‌شود.

 

ج) اقدام[۴]: اقدام عبارت است از عمل‌کردن بر اساس جمع‌آوری و بررسی. اقدام اعم از تصمیم، صحبت و به‌کارگیری یا عمل فیزیکی است. اقدام در حقیقت بهره‌برداری از اطلاعات است. اقدام ممکن است سخنرانی، مذاکره یا برخورد دیپلماتیک با کشورهای خارجی یا به صورت دستگیری باشد.

 

• تقسیم‌بندی براساس اطلاعات داخلی و خارجی

تقسیم‌بندی اطلاعات به دو حوزه‌ داخلی و خارجی، شاخه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد که به شرح زیر هستند:

تقسیم بر اساس کاربرد اطلاعات در سیاست داخلی و خارجی کشورها

تقسیم‌ براساس تابعیت افراد

تقسیم براساس حوزه‌ی جغرافیایی فعالیت اطلاعاتی .

 

• تقسیم بندی اطلاعات براساس هدف و روش

الف) از نظر هدف[۵]، سازمان‌های اطلاعاتی دارای دو رویکرد هستند؛ یا رویکرد تهاجمی (آفندی) دارند یا تدافعی (پدافندی). منظور ار هدف تهاجمی این است که سازمان اطلاعاتی در پی به دست‌آوردن خبر در مورد چیزی است؛ بنابراین هدف تهاجمی، هدف فزاینده است. هدف تدافعی به معنای ممانعت از هدف تهاجمی غیر است؛ بنابراین منظور از هدف تدافعی، ممانعت از تغییر وضع موجود و حفظ آن است.

ب)از نظر روش^[۶] می‌توان روش‌های سازمان‌های اطلاعاتی را به دو دسته‌ی «عامل» و «غیر عامل» تقسیم کرد. منظور از روش عامل این است که در این روش، هدفِ نشان‌شده و مشخصی برای تسخیر وجود دارد و منظور از روش غیر عامل، روشی است که مبتنی بر هدف مجهول و نامشخص اتخاذ می‌گردد.

 

• تقسیم‌بندی اطلاعات براساس منابع

اطلاعات را می‌توان به سه گروه زیر تقسیم کرد:

الف) اطلاعات رسمی[۷]: اطلاعات رسمی اطلاعاتی است که در اختیار کارمندان رسمی یک نظام حکومتی قرار می‌گیرد.

 

ب) اطلاعات آشکار[۸]: در حوزه‌ی اطلاعات آشکار، فعالیت جمع‌آوری در حوزه‌، محیط یا در مورد اشخاص حقیقی براساس قوانین و مقررات تعیین‌شده از سوی دارنده‌ی اخبار یا در حوزه‌ای که دارنده‌ی اخبار در آن قرار دارد، مجاز است.

 

ج) اطلاعات پنهان[۹]: در حوزه‌ی اطلاعات پنهان، عملیات جمع‌آوری علیه حوزه، محیط و اشخاص حقیقی یا حقوقی به شکل غیر قانونی یا برخلاف مقررات حوزه یا محیط فعالیت صورت‌ می گیرد. ابزارهای جمع‌آوری در این حوزه از دید حریف، پنهان است.

 

• تقسیم بندی اطلاعات بر اساس مضمون

براساس این تقسیم‌بندی می‌توان به عنوان نمونه برخی از مضمون‌های اطلاعاتی را به شرح زیر طبقه‌بندی کرد:

 

الف) اطلاعات نظامی[۱۰]: اطلاعات نظامی با هدف تدارک نیروهای نظامی خودی در زمان صلح یا به منظور انجام عملیات علیه آن کشور در زمان جنگ، با اخبار تشکیلات نظامی یک کشور خارجی سروکار دارد.

 

ب) اطلاعات اقتصادی[۱۱]: این گونه اطلاعات، شامل داده‌های فناورانه، مالی و اولویت‌های تجاری یا دولتی یک کشور است. اطلاعات اقتصادی در حقیقت معطوف به امنیت اقتصادی است.

 

ج) اطلاعات علمی و فنی[۱۲]: اطلاعاتی هستند که در حوزه‌های گوناگون در کشور خودی و بیگانه حایز اهمیت هستند. نقطه‌ی تمرکز این اهمیت، حول محور فناوری‌ها و دستاوردهای نظامی کشور حریف است.

در این نوع تقسیم بندی، اطلاعات سیاسی یا امنیتی و اطلاعات اجتماعی و فرهنگی نیز قابل طرح است.

 

• سیرمراحل اطلاعات

تمام شبکه‌های اطلاعاتی از یک فرآیند پنج‌مرحله‌ای به نام «چرخه اطلاعات» پیروی می‌کنند که اطلاعات در طول آن به دست می‌آید. این فرآیند با درخواست پاسخ به پرسش‌های خاص از سوی کاربر یا مصرف‌کننده آغاز می‌شود. مراحل مختلف این چرخه به شرح زیر هستند.

 

الف) برنامه‌ریزی^[۱۳] و راهنمایی^[۱۴] : کاربر ممکن است تمام اطلاعاتی را درخواست نماید که به تصمیم‌گیرندگان امکان می‌دهد درک بیشتری از اهداف، مقاصد، توان‌مندی‌ها و نقاط ضعف و قوت دشمن به دست آورند. مدیران اطلاعاتی با در نظر گرفتن نیازها، باید آن‌ها را در دستور کار تقسیم وظایف خاص اطلاعاتی قرار دهند.

 

ب) جمع‌آوری[۱۵]: مدیران اطلاعاتی پس از تعیین وظایف، باید میزان اطلاعاتی را که پیش‌تر به دست آمده است، ارزش‌یابی کنند. چنانچه اطلاعات بیشتری مورد نیاز است، باید از طریق یک یا چند زمینه‌ی جمع‌آوری اطلاعات، گردآوری شود.

ج) پردازش[۱۶]: در این مرحله، داده‌های جمع‌آوری‌شده مورد پردازش قرار گرفته و به شکل مناسب برای تولید اطلاعات تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر، داده‌های مرحله جمع‌آوری به قالبی در می‌آید که تحلیل‌گران می‌توانند در مرحله‌ تولید از آن استفاده کنند.

 

د) تولید[۱۷]: این مرحله، مهم‌ترین مرحله در چرخه اطلاعات است؛ همچنین در این مرحله، بیشترین احتمال اشتباه وجود دارد. داده‌های پردازش‌شده از نظر دقت و قابلیت اطمینان مورد ارزش‌یابی قرار می‌گیرند. این داده‌ها برای تشخیص همخوانی و هماهنگی با اطلاعات مورد اطمینان پیشین، مقایسه می‌شوند و به منظور ایجاد پیوندهای معنادار، براساس پس‌زمینه تاریخی مورد تحلیل قرار می‌گیرند.

 

ه) توزیع[۱۸]: در این مرحله، اطلاعات نهایی با یک قالب از میان قالب‌های فراوان موجود به مشتری تحویل داده می‌شود. این قالب می‌‌تواند یک گزارش کتبی، یک رهنمود شفاهی، یک تحقیق حجیم یا به صورت دیگر باشد.

 

• سخن پایانی

با توجه به اهمیت اطلاعات در فرایند امور برنامه ریزی درحوزه های مختلف  ؛ ضرورت دارد بانک اطلاعات کشور در موضوعات مختلف تشکیل شده و با رعایت مسایل طبقه بندی ، نسبت به ارایه آن به جامعه هدف صورت پذیرد .  همچنین از انجاکه اطلاعات دارای طبقه بندی از اهمیت زیادی برخودار می باشد ، لازم است برای عدم دستیابی دشمن بدان ، نسبت به حفظ آن تلاش مضاعفی صورت گیرد .

[۱]– Intelligenc0e

[۲]– Collect

[۳]– Check

[۴]– Action

[۵]– Target

[۶]– Method

[۷]– Official Information

[۸]– Clear Information

[۹]– Hidden Information

[۱۰]– Military Information

[۱۱]– Economic Information

[۱۲]– Scientific and technical Information

[۱۳]– Planning

[۱۴]— Guidance

[۱۵]– Collect

[۱۶]– Processing

[۱۷]– Production

[۱۸]– Distribution

 

 

 

http://www.isarpress.ir/?p=4869

 

http://www.isarpress.ir/1400/02/05/%d8%a7%d9%87%d9%85%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b7%d9%84%d8%a7%d8%b9%d8%a7%d8%aa-%d9%88-%d8%a7%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b9-%d9%88-%d8%a7%d9%82%d8%b3%d8%a7%d9%85-%d8%a2%d9%86/