تدوین ویژگی های مدارس امن
نویسنده: مهندس سید جواد هاشمی فشارکی
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1512830&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_&sortKeyValue2=sortkey_
https://www.magiran.com/paper/591277
تدوین ویژگی های مدارس امن
نویسنده: مهندس سید جواد هاشمی فشارکی
نظر به اینکه پس از وقوع انقلاب اسلامی که منجر به سرنگونی نظام وابسته ستم شاهی و استقرار نظام مستقل جمهوری اسلامی گردید ، همواره کشورمان در معرض تهدیدات مستقیم و غیر مستقیم ستمگران جهانی و ایادی وابسته به آنان بوده است و طبعا باروحیه استکبار ستیزی نظام و ملت ایران ،تهدیدات دشمنان استمرار خواهد داشت . و با توجه به اینکه بخش عمده ای از تهدیدات دشمن اختلال در فعالیت های مردم و ایجاد فشار روانی بر جامعه می باشد ، لذا آماده سازی کلیه زیر ساخت های کشور جهت شرایط بحران ضروری بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است و بر این مبنا، ایجاد مدارس امن جدید و ایمن سازی مدارس موجود ، به دلیل استقرار آنان در گستره کلیه شهرها و همچنین روستاهای کشور ضرورت داشته و افزایش امنیت روانی دانش آموزان و خانواده ها ویاس دشمنان را به همراه خواهد داشت.
* مقدمه
از آنجا که :
o بند 1 سیاستهای کلی نظام در خصوص پدافند غیر عامل ) * ( تاکید بر پدافند غیر عامل داشته و آن را چنین تعریف نموده: “ عبارت است از مجموعه اقدامات غیر مسلحانه که موجب افزایش بازدارندگی ، کاهش آسیب پذیری ، تداوم فعالیت های ضروری ، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد. “
o در بند 2 سیاست های مذکور بر رعایت اصول و ضوابط پدافند غیر عامل تاکید نموده و یکی از این اصول را ایمن سازی نسبت به مراکز جمعیتی برشمرده است.
o بر اساس بند 6 سیاست های کلی نظام در خصوص پدافندغیر عامل به دو یا چند منظوره کردن برخی از مستحدثات تاسیسات و ... در جهت بهره گیری پدافندی از آنها بویژه در مناطق مرزی و حساس کشور شده است.
o براساس بند 7 سیاست های مذکور بر فرهنگ سازی و آموزش عمومی در زمینه به کارگیری اصول و ضوابط پدافند غیر عامل در بخش دولتی و غیر دولتی ، پیش بینی آموزش های متناسب در سطح عمومی ... نموده است.
o و با توجه به اینکه مدارس کشور در مقاطع مختلف تحصیلی و با جمعیت چندین میلیونی و پراکندگی و گستردگی آن در تمام نقاط شهر و نیز روستا و همچنین ارتباط روزانه آن با زندگی تمام خانواده ها ، ایجاد مدرسه امن جدید و ایمن سازی مدارس موجود ، سبب ایجاد امنیت روانی خانواده و دانش آموزان گردیده و در شرایط تهدید علاوه بر بهره برداری دانش آموزان می تواند به عنوان کانون امن محله مورد استفاده قرار گیرد.
مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1386
بیان مسئله
تعداد انبوهی از مراکز آموزشی در مقاطع مختلف تحصیلی (دبستان، راهنمایی، دبیرستان و هنرستان) در سطح شهرهای کشورمان وجود دارند، که به عنوان سرمایه های ملی، صرفا جهت فعالیت آموزشی و آن هم عمدتا در طول روز مورد استفاده قرارگیرد. لکن از آنجا که ملاحظات دفاع غیر عامل در جانمائی، طراحی و اجرای این گونه مدارس صورت نپذیرفته است، لذا در شرایط تهدید و وقوع جنگ احتمالی، فاقد ایمنی های لازم بوده و علاوه براینکه امکان تداوم فعالیت آموزشی در شرایط بحرانی میسر نبوده، بلکه این گونه فضاها به دلیل آسیب پذیر بودن و عدم پیش بینی زیر ساختهای لازم، جهت اسکان جمعیت محله پیرامونی خود به عنوان فضای امن محله نیز غیر قابل بهره برداری خواهد بود.
بنابراین با توجه به تهدیدات متوجه کشور و جهت افزایش ایمنی شهرها و شهروندان و افزایش پایداری ملی، و بهره مندی مضاعف از سرمایه های ملی در شرایط بروز خطر ضرورت دارد با اعمال ملاحظات دفاع غیر عامل که ذیلاارائه خواهد شد نسبت به کاهش آسیب پذیری مدارس اقدام لازم معمول گردد، به نحوی که مدارس علاوه بر اینکه به عنوان سنگر مقاوم جلوه گر خواهند شد، بلکه به عنوان کانون و مرکز ثقل محله ایفای نقش خواهند داشت.
چشم انداز مدرسه امن
در راستای سند چشم انداز کشور مدارس امن در افق چشم انداز 20 ساله کشور، با رعایت ملاحظات پدافند غیر عامل می بایستی دارای ویژگی های زیر باشند :
o استقرار در موقعیت مناسب به عنوان یکی از کانون های ثقل محله
o دارای پناهگاه چند منظوره با قابلیت خدمات رسانی به محله
o دارای بنایی نسبتا مستحکم و مقاوم
o دارای قابلیت استمرار فعالیت آموزشی و نیز اسکان جمعیت در شرایط بحران
o دارای دانش آموزان و معلمین و کارکنان آماده برای شرایط بحران
o دارای دانش و بینش افراد مدرسه از تهدیدات دشمن و حوزه های عمومی پدافند غیر عامل
o دارای خدمات مورد نیاز ومهیا برای جمعیت تحت پوشش در شرایط بحران
راهبردهای پدافند غیر عامل در خصوص مدرسه امن :
جهت پیشبرد اهداف عالیه پدافند غیر عامل در خصوص ایجاد مدرسه امن ، راهبردهای زیر مطلوب می باشد :
o تدوین سند نظام جامع پدافند غیر عامل در حوزه آموزش و پرورش کشور
o تدوین دستورالعمل ها و نظامات مورد نیاز آموزش و پرورش در حوزه پدافند غیر عامل
o تدوین و تدریس درسی جهت آشنایی معلمان و دانش آموزان با موضوع پدافند غیر عامل
o تهیه برنامه و اجرای رزمایش آمادگی با شرایط بحران به صورت دوره ای
o تعامل هر چه بیشتر بین وزارت آموزش و پرورش و بخصوص سازمان نوسازی مدارس با بخش های فنی و مهندسی آشنا با پدافند غیر عامل
o ارتقای هر چه سریعتر فرهنگ پدافند غیر عامل در میان مسئولین آموزش و پرورش و ضرورت اهتمام آن
o اولویت بخشی به طرح های پدافند غیر عامل در وزارت آموزش و پرورش
o الزامی شدن اجرای مدرسه امن در احدا ث جدید درشهرهای مرزی و ساحلی
o ایجاد نظام بازبینی و کنترل نقشه های مراکز آموزشی و اعمال اصلاحات لازم بر روی آن
o اولویت بخشی به ایجاد مدارسی امن در مدارس شبانه روزی و نیز مدارس بزرگ و مجتمع های آموزشی
o جلوگیری از تولید ویا افزایش نا امنی های فیزیکی مذکور در مدارس موجود و جدیدالاحداث
o احاله مسئولیت مطالعه و طراحی و کنترل فنی نقشه های مدارس به بخش مربوطه در وزارت آموزش و پرورش به منظور افزایش کارایی مدارس در شرایط بحران
o اولویت بخشی و الزامی بودن مدارسی که در محدوده پیرامونی مراکز حیاتی و حساس قرار دارند.
o تمهیدات پدافند غیر عامل در مدارس سبب افزایش کارایی مدارس به عنوان فضای اقامتی در مواقع تبدیل آن به فضای سیاحتی و ایران گردی فرهنگیان می گردد.
ویژگی های یک مدرسه امن
یک مدرسه امن و آماده جهت شرایط بحران ناشی از جنگ ، علاوه بر دارا بودن سایر شرایط فنی و مهندسی بایستی دارای ویژگی های زیر باشد :
o دارای حداقل یک طبقه زیرزمین با کارکرد دو منظوره که در شرایط بحران نیز قابلیت دائر بودن کلاسهای درس را باشد.
o دارای پناهگاه امن دو منظوره باشد ، که علاوه بر پناهگاه در شرایط بحران، در شرایط عادی نیز به عنوان نمازخانه یا تالار اجتماعات و ... مورد استفاده قرار گیرد.
o ساختمان مدرسه باید استحکام لازم در برابر تهدیدات را برخوردار باشد.
o سطوح نمای ساختمان از مقاومت نسبی برخوردار باشد ، به نحوی که با کوچکترین موج انفجار فرو نریزد.
o سطوح شیشه خور (پنجره ها ) در حداقل مورد نیاز باشد، از شیشه های بزرگ استفاده نشود.
o در ساعات تعطیلی مدارس ، امکان استفاده ساکنین محله پیرامونی آن فراهم باشد.
o دارای یک حداقلی از شبکه برق اضطراری باشد.
o دارای تجهیزات حداقلی جهت امداد و درمان اولیه مورد نیاز خود باشد.
o دارای وسایل و آذوقه جهت شرایط بحران باشد.
o دارای منبع آب ذخیره بهداشتی باشد.
o دارای دستورالعمل و جزوه آموزشی آمادگی جهت استقرار در شرایط بحران باشد.
o دارای برنامه های آموزشی و سرگرم کننده به جهت شرایط بحران باشد.
o دارای برنامه زمانبندی جهت اجرای رزمایش و آمادگی لازم باشد.
o دارای تابلو ها و علائم هشدار دهنده جهت شرایط بحران ، مسیرهای دسترسی به پناهگاه باشد.
o دارای منبع ذخیره سوخت ( گازوئیل، نفت و هیزم دربرخی مناطق) باشد.
o سیستم مشعل موتورخانه آن دوگانه سوز باشد.
o امکان تبدیل به یک مرکز فوریت های پزشکی ( در صورت ایجاد سانحه در نزدیکی مدرسه ) باشد.
o دارای حمام به تعداد مورد نیاز در زمان بحران باشد
o دارای تاسیسات سرمایش و گرمایشی نسبتا ایمن باشد
o دارای سیستم مکانیکی تهویه هوا باشد
o از سقف کاذب در فضاهای اصلی و لوازم آویزان به سقف استفاده نگردد.
o کلیه لوازم و تجهیزات به دیوارها مهار و مستحکم باشند.
o مجهز به سامانه زنگ خبر ( آژیر خطر ) باشد.
o فضای سبز مدرسه ( بویژه درخت کاری) به حداکثر ممکن افزایش یابد.
o و سائر ویژگیهای متناسب باشرایط مکانی و جغرافیایی
مشکلات و موانع پیش رو:
جهت اجرای راهبرد های پدافند غیرعامل درجهت ایجاد مدارس امن و نیل به اهداف عالیه آن، مشکلات و موانع احتمالی زیر فرارو خواهد بود که بایستی چاره اندیشی شوند:
o بسیاری از مدارس موجود فرسوده اند و اساسا نیاز به تخریب و نوسازی دارند.
o مدارسی که طی دو سه دهه اخیر نیز احداث شده اند، ملاحظات پدافند غیر عامل در آنها رعایت نشده است.
o برخی از مدارس در زمین های بسیار محدود و کوچکی قرار دارند و با فشردگی فضا مواجه هستند.
o تا کنون هیچ آیین نامه یا دستورالعملی جهت ایمن سازی مدارس تهیه نشده است.
o تاکنون ایمن سازی مدارس در برنامه کاری سازمان نوسازی و تجهیز مدارس قرار نگرفته اند.
o در طرح های جامع و تفصیلی شهر های جدید و شهرکها نسبت مطالعه و پدافند غیر عامل جهت فضاهای آموزشی صورت نمی گیرد.
o با توجه به اولویت ایمنی مراکز حیاتی و حساس و مهم در سطح کشور ،امکان اجرای مدارس امن ضعیف است.
o تعداد و حجم فیزیکی و ریالی مورد نیاز جهت تحقق ایجاد مدارس امن بسیار زیاد است.
o ایجاد مدرسه امن درصدی به هزینه اجرا می افزاید و این امر سبب کاهش تمایل به اجرای آن می نماید.
o تاکنون مطالعه و طراحی یک مدرسه امن صورت نپذیرفته است فلذا تصور شخصی از زوایای مختلف مدرسه امن وجود ندارد.
o کمبود زمین در مناطق متراکم و مرکزی شهرها جهت احداث مدرسه امن جدید
o استیجاری بودن بسیاری از مدارس موجود،مانع اعمال تغییرات ویژه پدافند غیر عامل می گردد.
o اعتبارات عمرانی جهت نوسازی و تعمیر مدارس موجود به نسبت حجم گسترده مدارس مورد نیاز با کمبود شدید مواجه است
o برخی نگاههای بدبینانه به اثر بخشی اقدامات پدافند غیر عامل احتمالاوجود خواهد داشت
o راه طولانی جهت دستیابی به چشم انداز ایجاد مدارس امن وجود دارد.
پیشنهادها و توصیه ها :
جهت تحقق اهداف عالیه دفاع غیر عامل در حوزه ایجاد مدارس امن ، موارد زیر پیشنهاد می گردد :
o بکارگیری مشاور ذیصلاح جهت مطالعه و طراحی یک نمونه مدرسه امن
o بکارگیری مشاور ذیصلاح جهت مطالعه و طراحی یک نمونه از مدارس موجود جهت ایمن سازی آن
o تهیه دستورالعمل ملاحظات پدافند غیر عامل در طراحی مدارس
o تهیه دستور العمل ایمن سازی مدارس موجود
o ایجاد نهضت ایمن سازی مدارس موجود ، با مشارکت بسیج دانش آموزی و بسیج امکانات آموزش و پرورش
o بهره گیری از توان بسیج مهندسین جهت مطالعه و طراحی های مورد نیاز
o الزامی شدن اعمال ملاحظات دفاع غیر عامل در احداث مدارس جدید.
o ایجاد دفتر فنی پدافند غیرعامل در وزارت آموزش و پرورش
مهندس سید جواد هاشمی فشارکی
□
روزنامه رسالت، شماره 6548 به تاریخ 23/7/87، صفحه 8 (گفتگو)
ماهنامه کتاب ماه علوم اجتماعی
ماهنامه تخصصی اطلاع رسانی و نقد و بررسی کتاب- اجتماعی به زبان فارسی، انگلیسی
صاحب امتیاز:
خانه کتاب
سردبیر:
دکتر محمدرضا رسولی
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1720421
))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))
یکی از مکان هایی که امانت داری را رعایت نکرده است :
ویژگی مدارس ایمن
ابوالفضل کردلو مدرسه سعدی
به نشانی زیر :
http://abolfazl-17.blogfa.com/post/36
یکی دیگر از مکان هایی که امانت داری را رعایت نکرده است :
به نشانی زیر :
http://khodadadali.blogfa.com/post/29
یکی دیگر از مکان هایی که امانت داری را رعایت نکرده است :
عنوان مقاله: بررسی ویژگیهای معماری مدارس امن براساس پدافند غیرعامل
شناسه (COI) مقاله: ICOHACC01_637
منتشر شده در کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر در سال 1394
مشخصات نویسندگان مقاله:
محمد تقی زاده کردی - عضو هیئت علمی آموزشکده فنی و حرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اندیشه، ایران
به نشانی زیر :
https://civilica.com/doc/410106/certificate/print/
بررسی ویژگیهای معماری مدارس امن براساس پدافند غیرعامل
نویسنده: محمد تقی زاده کردی ،
کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر - 1394
کلیدواژه: دفاع (پدافند) غیرعامل ، فضاهای آموزشی ، مدرسه امن ، ایمن سازی مدرسه
