استاد مشاور:  دکترمحسن محمدی فشارکی

بررسی بسامدی و معنایی واژگان و ترکیبات عربی در شعر رودکی 

استاد راهنما:  سید محمدرضا ابن الرسول ، استاد مشاور:  محسن محمدی فشارکی ، دانشجو:  فهیمه مارانی ،

پایان‌نامه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده زبانهای خارجی - 1392 - [کارشناسی ارشد]

کلیدواژه: رودکی ، واژگان عربی ، ترکیبات عربی ، بررسی بسامدی و معنایی

چکیده: 
حوزه نفوذ زبان عربی بعد از تشکیل حکومت اسلامی گسترش زیادی یافت و همراه با فتوحات اسلامی، هجرت زبان عربی به مناطق فتح شده و به کارگیری و رواج زبان عربی در این مناطق نیز آغاز شد. استیلای ‌عرب ‌بر ‌دولت ‌سامانی ‌در ‌نیمه دوم سده 2 هجری و آغاز سده 3 هجری (هفتم و هشتم میلادی) به استقرار عرب در مناطق مختلفی از ایران منجر شد. ارتباط روز افزون آن ها با فارسی زبانان، در این مناطق دو پدیده موازی را در طول چند قرن به وجود آورد. بسیاری از ایرانیان زبان عربی را فرا گرفتند همانطور که بسیاری از تازیان زبان فارسی را آموختند. از این رو زبان فارسی دچار دگرگونی هایی شد ؛ از سادگی اولیه دور شد و واژه ها و تعبیرات عربی بیشتری به آن راه یافت. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی در سده های نخستین هجری اندک بود اما پس از قرن چهارم و پنجم شاهد نفوذ هرچه بیشتر زبان عربی در زبان فارسی هستیم. این تأثیرات در آثار شعرا و نویسندگان به وضوح دیده می شود. یکی از بزرگترین شاعران این قرن(4) رودکی نخستین شاعر صاحب دیوان و پدر شعر کهن فارسی است. رودکی ازقدرت بینایی محروم بوده است. آشنایی او با زبان عربی موجب شده کلمات، ترکیبات، تلمیحات، تشبیهات، استعاره ها و مضامین عربی به شعر او راه یابد. این پژوهش با روش وصفی تحلیلی به رابطه زبان های فارسی و عربی در نخستین نمونه های شعر فارسی بازمانده می پردازد وبا همین رویکرد می کوشد میزان و بازتاب واژگان و ترکیبات عربی را در شعر رودکی بررسی نماید. پژوهشگر نخست کلمات و ترکیبات عربی موجود در دیوان را استخراج نموده و بسامد کلمات عربی دخیل در اشعار را از نظر تنوع و ساختار صرف واژگان بررسی می نماید. از جمله می توان به بررسی موارد زیر اشاره نمود: 1- کلمات کاملا عربی 2-کلمات مرکب از عربی و فارسی 3-کلماتی که پس از ورود به زبان فارسی دچار تغییرات لفظی یا معنایی شده اند. در نهایت به بیان تفاوت های لفظی و معنایی آن ها در مقایسه با اصل عربی این واژگان می پردازد و سپس کلمات عربی را از نظر انواع و صیغه های پر کاربرد و یا نادر و ساختار آن ها را بررسی می کند.

 

https://elmnet.ir/article/10599291-41541/بررسی-بسامدی-و-معنایی-واژگان-و-ترکیبات-عربی-در-شعر-رودکی