دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم
محمدعلی لسانی فشارکی،و.... داوران این شماره نشریه هستند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، یازدهمین شماره دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم به‌همت سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور و به صاحب امتیازی جهاد دانشگاهی، مدیرمسئولی حمید صابر فرزام و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه منتشر شد.
همچنین مجید معارف، منصور پهلوان، محمدعلی لسانی فشارکی، باقر غباری بناب، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید فغورمغربی، ابوالفضل خوش‌منش، فرانک فرزدی، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مؤدب و حامد شریعتی داوران این شماره نشریه هستند.
مقالات تجلی آیات قرآن مجید در فرش‌باغ ایرانی با تأکید بر سوره الرحمن، تواتر تاریخی در حوزه قرآن و حدیث (با تأکید بر نقد دیدگاه خاورشناسان و اخباریان)، بنیان‌های نظری جامعه‌شناسی در قرآن کریم، ظرفیت‌های معماری متناسب با مفهوم کیفیت زندگی انسان در قرآن، اثربخشی معنادرمانی قرآن و معنادرمانی فرانکل بر سلامت روان و بهزیستی ذهنی مادران افسرده و آسیب‌شناسی مطالعات بین رشته‌ای قرآن کریم در فضای فناوری اطلاعات‌محور، عنوان شش مقاله‌ای است که در این شماره از نشریه درج شده.
در بخشی از چکیده مقاله تجلی آیات قرآن مجید در فرش‌باغ ایرانی با تأکید بر سوره الرحمن که به قلم محمدجواد مهدوی‌نژاد، دانشیار گروه معماری دانشگاه تربیت مدرس، مجتبی انصاری، دانشیار گروه معماری دانشگاه تربیت مدرس و سپیده صمدزاده، دانشجوی دکتری گروه معماری دانشگاه تربیت مدرس، آزاده فاضلی، کارشناسی ارشد گروه نقاشی دانشگاه هنر اصفهان و مرضیه سادات احمدنژاد، کارشناس ارشد گروه معماری دانشگاه هنر تهران تألیف شده است می‌خوانیم: «چکیده آیات قرآن مجید تجلی‌گاه جمال و جلال خداوندی هستند و هنرمندان مسلمان با عنایت به این آیات به خلق آثاری پرداخته‌اند که جلوه‌ای از بهشت آرمانی آن‌هاست. در این راستا فرش‌باغ ایرانی نمودی از تصویر باغ بهشت است که خود جلوه‌ای از فردوس قرآنی به‌شمار می‌آید.
هدف از این پژوهش بازشناسی کهن الگوهای باغ ایرانی در آیات قرآن مجید به‌ویژه سوره مبارکه الرحمن و بررسی نحوه تجلی آنها در ساختار فرش ایرانی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ساختار باغ و فرش در تمدن ایرانی ـ اسلامی بر شاخص‌های حاصل از تحلیل فردوس قرآنی انطباق دارند و لذا می‌توان فرش‌باغ را نمودی از الگوی باغ بهشت به‌شمار آورد. تجلی آیات قرآن مجید در ساختار فرش‌باغ ایرانی را می‌توان در نظام‌های سه‌گانه معنایی، کارکردی و کالبدی به چشم دید.»
همچنین در چکیده مقاله تواتر تاریخی در حوزه قرآن و حدیث (با تأکید بر نقد دیدگاه خاورشناسان و اخباریان) که به قلم محمدحسن احمدی، استادیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران به رشته تحریر درآمده است، آمده: «رویکرد تاریخ‌نگری خاورشناسان در ورود به مسائل دینی و از جمله علوم قرآنی به‌ویژه مسئله تاریخ و تفسیر قرآن کریم، با آسیب جدی عدم نگاه ساختاری به مکتب تاریخ‌نگاری اسلامی مواجه است. این رویکرد البته در محافل اخباری‌گری نیز مشاهده می‌شود. علت این آسیب را می‌توان تفکیک تاریخ از حدیث و ارائه تعریفی ناقص از مفهوم حدیث دانست.
تواتر تاریخی نیز یکی از شاخصه‌های تاریخ‌نگاری اسلامی است که در رویکرد تاریخی‌نگری باید مورد توجه باشد. تواتر، اصطلاحی اسلامی است که بر مبنای آن اعتبار تاریخ بیشتر از آنکه بر گزاره‌های منفرد تاریخی باشد بر متواترات تاریخی بنا نهاده شده است. تواتر تاریخی البته توسعه معنایی دارد و صرفاً شامل تواتر لفظی نمی‌شود.»
مقاله بعدی که در این نشریه درج شده، مقاله بنیان‌های نظری جامعه‌شناسی در قرآن کریم تألیف محسن صادقی امینی، دانشجوی دکتری گروه رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، سیدعبدالوهاب طالقانی، دکتری تخصصی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران و زهرا فقیه ایمانی، کارشناس ارشد گروه علوم قرآنی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم واحد اصفهان است که در چکیده آن می‌خوانیم: «نسبت اسلام و علوم انسانی یکی از مباحث بنیادینی است که ذیل عنوان اسلامی‌سازی دانش خصوصاً پس از پیروزی انقلاب، از موضوعات اصلی تبادل نظر اندیشمندان این حوزه بوده است. اظهارنظر در خصوص دیدگاه اسلام نسبت به موضوعات مطرح در علوم انسانی، مستلزم استنطاق قرآن کریم به‌عنوان منبع اصلی و احادیث اهل بیت به‌عنوان مفسرین خاص قرآن و متعاقباً امکان‌سنجی تدوین گزاره‌های علمی بر اساس دیدگاه این دین نسبت به هر موضوع است.
مقاله حاضر درصدد است با استفاده از روش تتبع نظری ضمن بررسی قرآن کریم، تفاسیر معتبر و برخی منابع دیگر به شناخت دیدگاه اسلام نسبت به جامعه و مآلاً قانونمندی آن در چارچوب ارائه گروه‌بندی دقیقی از آیاتی که ناظر بر قانون‌مدار بودن جوامع بشری هستند، نائل آید. ملاحظه خواهد شد که در یک دسته‌بندی کلی، چهار مجموعه آیات، این مفهوم را افاده می‌کنند که این مقاله به بررسی مجموعه اول این آیات، شامل نوزده دسته از آیات قرآن کریم که مستقیماً بر قانونمندی جامعه دلالت دارند، می‌پردازد.»
رضا سامه، استادیار گروه معماری دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) در مقاله بعدی با عنوان ظرفیت‌های معماری متناسب با مفهوم کیفیت زندگی انسان در قرآن که به موضوع میان‌رشته‌ای در زمینه معماری و قرآن می‌پردازد آورده است: «مقاله حاضر پیرامون موضوعی بین رشته‌ای در ارتباط مفاهیم پایه در دانش معماری با آموزه‌های قرآن کریم است.»
از نظر این مقاله، مهم‌ترین داعیه یک اثر معماری، ارتقای سطح کیفی زندگی آدمی است و معماری کیفیت‌های خود را از کیفیت زندگی انسان دریافت می‌کند؛ از آنجایی که کیفیت زندگی انسان، ابعاد مختلف معنایی خود را از نظام معرفتی معماران نسبت به مفهوم انسان و زندگی شایسته او اخذ می‌کنند، طرح نسبت معماری و کیفیت زندگی انسان در یک پژوهش، بدون توجه به نظام معرفتی افراد در دریافت از این دو مفهوم ممکن نیست. بر اساس مفروضات مقاله، بهترین و کارآمدترین نظام‌های معرفتی، نظام معرفتی اسلام در قالب آموزه‌های قرآن بوده که بر پایه وجود فطرت در آدمی طرح‌ریزی شده و حیات طیبه مبنای بنیادین کیفیت زندگی در آن به‌شمار می‌رود.
بنابراین این پرسش که آموزه‌های قرآن کریم به مثابه نظام معرفتی چه نقطه نظراتی درخصوص کیفیت زندگی انسان دارد و این نکات چگونه در معماری قابل پیگیری هستند، مهم‌ترین مسائل پژوهش قلمداد می‌شوند. در این راستا هدف این بوده است تا با طرح امکان پژوهش بین رشته‌ای، مسائل معماری به همراه تحلیل مواضع نظری قرآن کریم نسبت به موضوع انسان و زندگی وی انجام پذیرد؛ لذا موضوع انسان‌شناسی به مثابه معرفت پایه در دانش معماری معرفی شده که به شناخت زندگی انسان مبتنی بر آن منجر می‌شود و سرانجام ابعاد کیفیت زندگی انسان به‌عنوان دغدغه محوری رشته معماری مورد بازشناسی قرار گرفته‌اند.
در چکیده مقاله بعدی با عنوان اثربخشی معنادرمانی قرآن و معنادرمانی فرانکل بر سلامت روان و بهزیستی ذهنی مادران افسرده به قلم فریده داودی حموله، کارشناس ارشد گروه مشاوره و راهنمایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، محمدحسین فلاح، استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، مهدی اسمعیلی صدرآبادی، دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آیت‌الله حائری میبد و مهران علیپور، کارشناس ارشد گروه روانشناسی عمومی دانشگاه گیلان آمده است: «این تحقیق به منظور اثربخشی دو روش معنادرمانی قرآن و معنادرمانی فرانکل بر بهزیستی ذهنی و ۲۱ سؤالی بک (BDI-II) تعداد ۴۵ نفر به عنوان نمونه انتخاب و در سه گروه همگن قرار گرفتند و با استفاده از دو تست (بهزیستی ذهنی ۳۹ سؤالی مولوی و همکاران، ۱۳۹۰) و تست (۲۸ سؤالی سلامت روان گلدبرگ، ۱۹۷۲) پیش آزمون برگزار شد و بعد از اجرای دو مداخله درمانی داده‌های به دست آمده تجزیه و تحلیل شد و نتایج زیر به دست آمد. مقدار معنادرمانی قرآن بر بهزیستی ذهنی مادران افسرده ۰۴.p<۰ و بر سلامت مادران افسرده ۰۱.p<۰ است. همچنین مقدار معنادرمانی فرانکل بر بهزیستی ذهنی مادران افسرده ۰۱.p<۰ است و بر سلامت روان آنان ۰۴.p<۰ است. این پژوهش تأثیر معنادار دو روش معنادرمانی قرآن و فرانکل را بر سلامت روان و بهزیستی ذهنی تأیید کرد.
همچنین در بخشی از چکیده مقاله آسیب‌شناسی مطالعات بین رشته‌ای قرآن کریم در فضای فناوری اطلاعات‌محور به قلم حمیدرضا ایمانی‌فر، دانشجوی دکتری گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور به عنوان آخرین مقاله مندرج در این نشریه آمده است: هدف از این تحقیق بررسی آسیب‌شناسی مطالعات بین‌رشته‌ای قرآن کریم در فضای فناوری اطلاعات‌محور است. در این پژوهش از روش تحقیق کتابخانه‌ای و روش تحلیلی استفاده شده است. در حال حاضر تحقیقات در زمینه مطالعات بین رشته‌ای قرآن کریم به شکل تراکمی و متسلسل پیش نمی‌رود و محققان، کمتر می‌توانند از آثار پژوهشی و کتاب‌های مرتبط استفاده کنند. تحقیقات در تمام علوم به صورت تجمعی و افزایشی است اما به دلیل عدم ارتباط محققین مطالعات بین رشته‌ای قرآن کریم با یکدیگر، بیشتر تحقیقات در این زمینه به صورت پراکنده و غیر مرتبط با یکدیگر رشد می‌کند.»
بنا بر این گزارش، یازدهمین دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم از سوی سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور به صاحب امتیازی جهاد دانشگاهی، مدیرمسئولی حمید صابر فرزام، سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه منتشر شد. علاقه‌مندان برای درج مقالات خود در این دوفصلنامه می‌توانند آثار خود را به نشانی quran.journal@gmail.com ارسال کنند و همچنین با شماره ۶۶۴۸۵۶۶۳ تماس بگیرند و یا به سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور به نشانی تهران، خیابان انقلاب، خیابان قدس، خیابان بزرگمهر، پلاک ۸۵ مراجعه کنند.
http://iqna.ir/fa/news/3318046/یازدهمین-شماره-دوفصلنامه-تخصصی-پژوهش‌های-میان‌رشته‌ای-قرآن-کریم-منتشر-شد
