کمپین ملی شهری ایران ، تهدید نرم بر عرصه معماری وشهرسازی کشور

دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

بسمه تعالی

ایا صدای پای نظام سلطه از کمپین ملی شهری ایران بگوش میرسد ؟

عرصه معماری و شهرسازی یکی از عرصه های مهم فرهنگی و تمدنی می باشد که اثرگذاری فراوانی در فرهنگ عمومی جامعه و ایجاد سبک زندگی خاص را دارا می باشد. بر همین اساس از گذشته این عرصه یکی از حوزه های مورد توجه بوده است. بطوری که به نقل اندیشمندان جریان های فرهنگی،همواره فراماسونرها وجاسوسان با طرق مختلف در این زمینه بسیار فعال بوده اند.

بر همین مبنا ردیابی و رصد فعالیت هایی که نشانه هایی از نفوذ در این زمینه را نشان می دهند، می تواند در جریان شناسی این عرصه و پیگیری نقشه های نهادهای بین المللی، موثر و مفید فایده باشد. در گزارش حاضر تلاش گردیده است به یکی از فعالیت های مهم نهادهای بین المللی که با همکاری برخی نهادهای دولتی و سازمان های مردمی داخلی طی چند سال اخیر به وقوع پیوسته است، با عنوان کمپین ملی شهری ایران (شهر دلخواه ایرانیان) پرداخته شود. در این گزارش اهداف، فعالیت ها، فرایند و نکات قابل توجه رویداد کمپین ملی شهری ایران که توسط دفتر اسکان بشر در ایران (هبیتات) و وزارت راه و شهرسازی انجام گرفته است، پرداخته میشود.

1.       کمپین ملی شهری ایران  و اهداف  [1]خاص آن

به نقل از سایت کمپین[2]، این کمپین در ادامه کمپین جهانی شهری، با شعار «من یک تغییر دهنده شهر هستم!»[3] که هدفش شناخت مسائل شهری، پیشنهاد راه­حل­ها و ایجاد تعهد نسبت به اهداف مشترک ذکر شده ، شکل گرفته است و هدفش ایجاد بستر اولیه برای هم­فکری بیشتر در مورد مسائل مختلف شهری عنوان شده است.

لازم به ذکر می باشد که کمپین جهانی و ملی در کل یک برنامه اجرایی جهت آمادگی برای سومین کنفرانس سازمان ملل متحد با موضوع مسکن و توسعه شهری پایدار (هبیتات ۳)، بود که در سال 1395 شمسی (2016 م ) با موضوع شهرسازی پایدار و آینده شهرها برگزار شد. درواقع هدف اجرایی از کمپین ملی شهری ایران نیز دستیابی به «دستور کار جدید شهری» با مشارکت جامعه مدنی و متخصصین ایرانی و پیشنهاد آن به هبیتات3 بوده است.  البته تاکید گردیده است که این کمپین بعد از کنفرانس هبیتات3 نیز ادامه خواهد داشت!

قابل توجه اینکه، معمولا همه کشورها از طریق نهادهای تخصصی خود و دفتر مربوطه که در ایران ، وزارت راه و شهرسازی و کمیته اسکان بشر می باشد،  نسبت به تکمیل گزارش ملی خود و ارسال به کنفرانس های هبیتات اقدام می کنند، که در این دوره با هدایت دفتر برنامه اسکان بشر ملل متحد در ایران، این مهم با سازوکار این کمپین اجرایی شده است.

2.     حوزه های فعالیتی کمپین ملی شهری ایران

شش حوزه فعالیتی کمپین ملی شهری ایران که درپوشش انها فعالیت میکند، عبارتند از:

·        – انسجام اجتماعی و شهرهای زیست پذیر برای اقشار مختلف مردم

·        – چارچوبهای قانونی شهری

·        – توسعه فضایی وکالبدی شهرها

·        – اکولوژی و محیط زیست شهری

·        – مسکن و خدمات اولیه شهری

·        – اقتصاد شهری وروستایی

3.     نهاد برگزار کننده کمپین

این کمپین با عاملیت دفتر برنامه اسکان بشر ملل متحد در ایران به همراه کمیته ملی اسکان بشر وزارت راه و شهرسازی و سازمان ملی زمین و مسکن وزارت خانه مذکور به انجام رسیده است.   افراد ونهادهای تشکیل دهنده ان بدیقرارند :

·        دفتر برنامه اسکان بشر ملل متحد در ایران ، اقای سیامک مقدم

·        کمیته ملی اسکان بشر وزارت راه و شهرسازی،  معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی

·        رییس سازمان ملی زمین و مسکن درخصوص مراحل و مرحلههای کمپین

4.     سازمان و روش اجرایی کمپین

کمپین ملی شهری ایران به عنوان یک پروژه در سازمان اجرایی خود یک مدیر پروژه و مسئول هماهنگ کننده دارد که مشخصات آن ها در زیر ارائه گردیده است:

·        مدیر پروژه کمپین ملی شهری ایران در دفتر هبیتات ایران اقای احمدرضا شمس می باشد

·        هماهنگ کننده کمپین ملی شهری ایران در دفتر هبیتات ایران  خانم جیران کردستانی می باشد

5.     مراحل ( فازهای )  کمپین

کمپین ملی شهری ایران در سه فاز طراحی گردیده است که عبارتند از:

1-    مرحله اول: جمع‌آوری نظرات، ایده‌ها و پیشنهادات مردم از تمام اقشار جامعه

2-    مرحله دوم: تحلیل محتوا و پردازش تخصصی نظرات گردآوری شده و تهیه مقالات موضوعی مرتبط با حوزه‌های فعالیت کمپین و به دنبال آن تهیه چشم انداز شهر دلخواه ایرانیان در افق 20 ساله

3-    مرحله سوم: اجماع سند در بین گروه‌های مختلف جامعه

6.     روش اجرایی کمپین

روش اجرایی کمپین همانند بیشتر برنامه های نهادهای بین المللی در کشور، بهره گیری از شبکه سازمانهای مردم نهاد [4]، ظرفیت تبلیغی سلبرتیها و جایگاه علمی نهادهای علمی و دانشگاهی بوده است. برخی از سازمان های مردم نهاد که در نشست هماندیشی این کمپین حضور داشتند عبارتند از:

“جمعیت موسوم بنام امام علی  (ع)” ، “باهمستان”، “موسسه پژوهشی کودکان دنیا”، “موسسه رعد”، “رخداد تازه اندیشه”، “کانون جوانان همشهرکی”، “گروه فرهنگی-اجتماعی کیانا”، “اندیشه انسان شهر”، “جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست”، ” بنیاد توسعه کارآفرینان زنان و جوانان”، “کانون کیفیت و توسعه پایدار”، “موسسه نفس”، “انجمن طرح سرزمین”، “کانون در آغوش طبیعت” و “انجمن آتیه سازان جوان ساوه”. (تصاویر زیر)

   

   

 

از جمله سلبرتی ها و افراد شاخصی که در این کمپین مشارکت داشتند می توان به افراد ذیل اشاره کرد:

         

   

 

در سازمان اجرایی کمپین، شرکای راهبردی تعریف شده است که شامل شرکای همکار، شرکای ممتاز، پشتیبان مالی و شرکای رسانه ای می شوند. تقریبا تعدادقابل توجهی از ادارت تخصصی دولتی ،شهرداری وسازمان و مرکز مطالعاتی وپژوهشی  در سایت کمپین به عنوان شرکای همکار کمپین نام برده شده است.

7.     اقدامات و فعالیت ها

برخی از اقدامات انجام شده در راستای فعالیت کمپین عبارتند از:

-        برگزاری جلسه هماندیشی با مسئولین سازمان های مردم نهاد.

-        برگزاری نشست هایی با عنوان سخنرانی شهر در مراکز علمی مختلف با دعوت از اساتید شاخص بین المللی و داخلی به عنوان نمونه: نخستین نشست از سلسله نشست‌های سخنرانی شهری با همکاری دانشکده هنر و معماری واحد علوم و تحقیقات و برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد در ایران با عنوان «مشارکت در عمل» و با سخنرانی پروفسور نبیل حمدی استاد دانشگاه آکسفورد انگلستان، سیامک مقدم، دکتر ماجدی و دکتر بهزادفر برگزار گردید.

-        برگزاری کارگاه های مختلف در محلات شهر تهران برای مخاطبین مختلف

-        دیدار با سلبرتی ها و مصاحبه با آنها و انعکاس نظرات در رسانهها

8.     خروجی کمپین

·        در طول یک سال فعالیت کمپین و در پایان مرحله های سه گانه آن در نهایت سندی با عنوان «شهر دلخواه ایرانیان» تدوین و به عنوان گزارش ملی کمپین ایران به کنفرانس بینالمللی هبیتات 3 در سال 1395 ارائه گردیده است.

·        درج نام 45 شهر ایران در گزارش “شهر دلخواه ایرانیان” برای ارسال به کنفرانس هبیتات  [5]

·        برنامه اسکان بشر ملل متحد تهران کتابچه فارسی «شهر دلخواه ایرانیان» را منتشر کرد. این کتابچه که پس از اجرای “کمپین ملی شهری ایران” تهیه شد، تماماً حاصل اندیشه مردم، اندیشمندان جوان و کارشناسان ایرانی است. لازم به ذکر است که نسخه انگلیسی شهر دلخواه ایرانیانپ یش از این در اکتبر ۲۰۱۶ میلادی طی مراسمی در کنفرانس هبیتات ۳ رونمایی شد.[6]

9.     نکات قابل تامل

-        همانگونه که در متن گزارش نیز عنوان گردید؛ معمولا همه کشورها از طریق نهادهای تخصصی خود و دفتر مربوطه که در ایران وزارت راه و شهرسازی و کمیته اسکان بشر آن می باشد نسبت به تکمیل گزارش ملی خود و ارسال به کنفرانس های هبیتات اقدام می کنند، که در این دوره با هدایت دفتر برنامه اسکان بشر ملل متحد در ایران، این مهم با سازوکار این کمپین اجرایی شده است. در همین ارتباط در سایت کمپین عنوان شده است که:

«از آنجائی که گزارش ملی جمهوری اسلامی ایران تاکنون فقط از مجرای سازمان­ ها و وزارتخانه­ های دولتی شکل گرفته و پیش ­نویس آن آماده گردیده است. با راه­ اندازی کمپین ملی شهری ایران این فرصت فراهم شده است تا بتوان نظرات کارشناسی خارج از نظام دولتی و افکار عمومی را هم جلب و در تکمیل گزارش ملی جمهوری اسلامی ایران، برای ارسال به کنفرانس هبیتات 3 در سال 2016 میلادی استفاده کرد. این گزارش شهر دلخواه ایرانیان را در این کنفرانس معرفی خواهد کرد.»

همانگونه که در فوق بدان اشاره شد ، یک تفکیک عامدانه ای بین نظام دولتی و حکومت ایران با نظرات کارشناسی و افکار عمومی صورت گرفته است و خروجی کار را با عنوان شهر دلخواه ایرانیان معرفی کرده اند که به نظر می رسد به صورت مغرضانه، القا کننده عدم همسویی افکار عمومی و جامعه مدنی در ایران با نظام حکومتی آن می باشد.

-        وجه دیگر کمپین فوق، ناکارآمد نشان دادن سیاست های ملی در حوزه شهری طی چند دهه اخیر میباشد؛ این امر با تاکید بر آمار مبالغه آمیز 20 میلیونی ساکنین مناطق حاشیه نشین و میزان پایین اسکان در شهرهای جدید (1.4 درصد) در تبلیغات کمپین به وضوح روشن است. به نظر می رسد در آستانه ورود به 40 سالگی نظام مقدس جمهوری اسلامی و حجم عظیم فعالیت های صورت گرفته در حوزه های مختلف شهری؛ این کمپین دارای اهداف جانبی تاثیر بر افکار عمومی در عرصه فوق باشد.

 

-        دفتر هبیتات در ایران در سال 1388 با تمرکز بر موضوع کاهش آثار خطرات و بلایای طبیعی و بر اساس موافقت‌نامه‌ای بین برنامه اسکان بشر ملل متحد و دولت جمهوری اسلامی ایران تاسیس گردید. از ابتدای سال جاری (1394-1395)  فعالیت‌های دفتر به سمتی فراتر از حوزه کاهش آثار خطرات بلایای طبیعی هدایت شده و پرداختن به همه حوزه‌های کاری و برنامه‌های هبیتات در جهت پاسخگویی مناسب به مشکلات و چالش‌های اسکان بشر و توسعه شهری پایدار، در دستور کار قرار گرفت. دفتر هبیتات در ایران در سال 1394 حوزه “فراگیری اجتماعی” را به حوزه‌های هفت‌گانه خود افزود و در صدد است طیف وسیع‌تری از حوزه‌ها را تحت پوشش قرار دهد.

 

(لازم به ذکر می باشد که طی موافقت نامه ای که در سال 1385 بین وزیر مسکن و شهرسازی (آقای سعیدی کیا) و مدیر اجرایی دفتر اسکان بشر سازمان ملل (آنا ک. تیبایجوکا)، به امضاء رسیده و از سال 1388 اجرایی شده و قانون آن در مورخ 23/01/1391 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، دفتر هبیتات در تهران صرفا با هدف کاهش بلایا (مقاوم سازی در برابر زلزله) و به مدت 5 سال ایجاد گردیده است. این در حالی است که مطابق اعلام سایت دفتر در ایران، از سال 1394 به بعد، فراتر از هدف فوق و در همه حوزه های کاری دفتر اسکان بشر گسترش یافته است و مرجع قانونی این گسترش مشخص نیست).

عطف به موافقتنامه فوق، دبیرخانه کمیته ملی اسکان بشر به عنوان مرجع ملی برنامه اسکان بشر ملل متحد در جمهوری اسلامی منصوب شده و پیگیری اجرای موثر دستور کار اسکان بشر در سطح ملی و در قالب سیاست‌های مسکن، سرپناه و توسعه پایدار شهری را برعهده دارد. مسئولیت نظارت و هدایت این مرجع ملی را وزارت راه‌وشهرسازی عهده‌دار است و دبیر کمیته ملی اسکان بشر، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی است. وظایف اصلی این کمیته شامل اشاعه دستور کار اسکان بشر، تدوین گزارش‌های ملی و انجام هماهنگی‌های بین‌دستگاهی در بخش دولتی، خصوصی و غیردولتی است.

 

-        یکی دیگر از نتایج حاصل از کمپین برای نهادهای بین المللی می تواند دستیابی به انتظارات، آمال و آرزوهای مردم در راستای سنجش افکار عمومی آن هم در مقیاس ملی می باشد. این نکته را می توان از درخواست زیر که در سایت کمپین و دفتر هبیتات در ایران عنوان شده، برداشت کرد: «از همه ایرانیان دعوت می شود تا تصویر شهر کنونی و آینده خود را از طریق این وبسایت با ما به اشتراک بگذارند[7].»

-        یکی دیگر از وجوح برنامه هایی مثل کمپین ملی شهری ایران، جمع آوری اطلاعات افراد حقیقی و حقوقی و شبکه سازی و بهره برداری از  آن ها در مواقع مورد لزوم میباشد. که این مهم علاوه بر دعوت از نهادها و افراد شناسایی شده از طریق سایت کمپین  [8] و به صورت عمومی نیز صورت می گیرد.  

10. سخن پایانی

در نهایت کل برنامه فوق باتوجه به زمینه چینی های صورت گرفته شده برایی الزام اور بودن سیاست‌های مسکن، سرپناه و توسعه پایدار شهری و نظر به اینکه بسیاری از مطالب برگرفته از ذهنیت افراد و یا ازسیاستهای سازمانهای حاکم برجهان خواهد بود، لذا در اینده میتواند سبب اعمال مطالب مغایر دین در حوزه های شهری گردد که اساسا با فرهنگ دینی جامعه فاصله داشته باشد ومشکلات عدیده فرهنگی را بهمراه اورد .

همچنین میتوان گفت در خوش بینانه ترین حالت و در سطح کلان می توان به، عدم باور به ظرفیت ها و توانمندی ها و در راس آن گفتمان ملی و سیاست های ملی در رفع مسائل و معضلات موجود و استفاده از نسخه های خارجی و وارداتی در فرایند از خودباختگی مسئولان تفسیر کرد. جالب توجه است که در ادامه فعالیت های هبیتات در ایران، با وجود اسناد و سیاست های کلان در کشور در حوزه شهری، اخیرا با عاملیت دفتر هبیتات در ایران و کمیته اسکان بشر وزارت راه و شهرسازی، پروژه ای با حمایت مالی کره جنوبی و مشاورت دکتر گیتی اعتماد در وزارت راه و شهرسازی با عنوان «سیاست ملی شهری ایران» در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار ملل متحد و دستور کار جدید شهری هبیتات 3 تعریف گردیده است. این در حالی است که اخیرا مقام معظم رهبری (دامه ظله) فرمودند: اشرافی‌گری، اعتماد به بیگانه و بی‌توجهی به طبقات ضعیف، آفت انقلاب است. 29/11/1396

 

---

[1]  http://unhabitat.org.ir/

[2] . http://irhabitat.ir/

[3] . I’m a City Changer

[4]NGO

[5] http://unhabitat.org.ir/?p=2339

[6] http://unhabitat.org.ir/?p=3194

[7] . http://unhabitat.org.ir/?page_id=31

[8] http://unhabitat.org.ir/