کتاب : طراحی محله امن وپایدار - دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
کتاب مبانی طراحی محله امن وپایدار
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
انتشارات بعثت 27
چکیده کتاب در پیوست می باشد
مؤلف دکتر سید جواد هاشمی‌فشارکی در این کتاب با توجه به اهمیت موضوع، انواع روش‌ها و راه کارهای اجرایی، متناسب با معماری و شهرسازی محله‌های مسکونی در ایران مورد برسی قرار گرفته است. فصل اول شناخت محله؛ فصل دوم مبانی برنامه ریزی و طراحی محله؛ فصل سوم گذری تاریخی بر دفاع غیرعامل؛ فصل چهارم آشنایی با انواع روش ها و راهکارهای دفاع غیرعامل؛ فصل پنجم دفاع غیرعامل در حوزه‌ی محله و فصل ششم ملاحظات ایمن‌سازی محله مورد بررسی قرارگرفته است.
مؤلف: سید جواد هاشمی‌فشارکی
ناشر: نشر بیست و هفت
شمارگان: 1000 نسخه
تعداد صفحه: 472 صفحه
http://www.pasdaraneahleghalam.ir/node/162 
دفاع غیرنظامی - ایران - پیش‌بینی‌های ایمنی
محله‌ها - برنامه‌ریزی
بدیهی است طراحی صحیح و منطقی مراکز محلات با در نظر گرفتن ملاحظات دفاع غیر عامل موجب تأمین امنیت و حفظ جان شهروندان میشود. در این کتاب انواع روش‌ها و راهکارهای اجرایی، متناسب با معماری و شهرسازی محله‌های مسکونی در ایران با واکاوی ضعف‌ها و آسیب‌پذیری محلات و در نظر گرفتن ایمنی و پایداری در طراحی، مورد بررسی قرار میگیرد.
http://ahleghalam.ir/MainBookView/2265790/هاشمی‌فشارکی سیدجواد
مبانی
طراحی محله امن وپایدار
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
بهار 1395
|
کلیه حقوق اعم از چاپ و تکثیر، نسخه‌برداری برای مؤلف محفوظ است.
|
نقل مطالب با ذکر مأخذ بلا مانع است
امام علی (علی ) :
« شَرُّ الاوطان ما لَم یأمَن فِیه‌القُطّان »
ترجمه لغوی :بدترین اوطان، وطنی است ،که ساکنانش در آن ایمن نباشد
ترجمه مفهومی : ( بهترین شهر ها ، شهری است که در آن شهروندانش در آن امنیت داشته باشند )
تقدیم به:
آنان که برای امنیت و سر افرازی کشور جان فشانی کرده‌اند
و آنان که به توسعه پایدار و امن کشور می‌اندیشند
و آنان که بر این مهم اهتمام داشته و در تلاشند.
مقدمه مؤلف
یا امان الخایفین
نظر به تهدیدات روز افزون دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران و با توجه به تجارب جنگهای اخیر، دشمن در زمان وقوع جنگ ، علاوه بر حمله به مراکز حیاتی و حساس کشور ، با حملات هوایی و موشکی به شهرها شروع کرده و در طول دوره تهاجم ، آنرا تداوم داده و در انتهای مرحله تهاجم زمینی و اشغال سرزمینی نیز به دنبال تصرف شهر ها می باشد.لذا کاهش آسیب پذیری های شهرها با اعمال ملاحظات دفاع غیر عامل سبب ناکامی دشمن در اهداف تهدیدات علیه شهرها خواهد شد.شهر ازمناطق مختلف وهرمنطقه نیز ازچند محله تشکیل شده است. به عبارتی سلول واحد شهری محله میباشدواگر این سلول از امنیت وایمنی کافی برخوردار باشد، شهرنیزدر برابر انواع تهدیدات محتمل، امن وپایدار خواهد.این کتاب بدنبال تبیین و واکاوی ملاحظات دفاع غیر عامل در طراحی محله با رویکرد افزایش امنیت شهر دربرابر تهدیدات دشمن میباشد.
در گذشته نیروهای نظامی به بیرون شهرها رفته و بدون کمترین آسیب به غیرنظامیان با یکدیگر زورآزمایی می‌نموده‌اند، لکن در دهه های اخیر همواره جنگ همه بخشهای کشور، حتی مراکزسک.نتگاهی رابا خود درگیر می‌نماید. در دوران معاصر نیز تصویب پروتکل I ژنو در سال 1977 م. که مقررات بین المللی در خصوص تعهد دولت‌ها در زمینة محافظت از غیرنظامیان در درگیری‌های نظامی را تعریف نموده است، حاکی از همین واقعیت است، حاکی از همین واقعیت است. بنابراین به منظور افزایش توان محافظت در برابر مهاجمان، در شهرها اقدامات دفاع غیرعامل را بطور همزمان و در ترکیب با یکدیگر به کار می‌گرفته‌اند.
دفاع غیرعامل به عنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در مقابل تهدیدات همواره مد نظر اکثر کشورهای جهان قرار داشته است. مثلا کشوری مانند سوئیس با وجود بی‌طرفی در دو جنگ جهانی و مواجه نبودن با تهدید، به این موضوع توجه بسیار زیادی دارد. و حتی کشورهایی مانند آمریکا و شوروی سابق با وجود برخورداری از توان نظامی بسیار بالا به این موضوع به صورت ویژه‌ای توجه داشته‌اند. ولی با وجود اینکه کشور ما ایران به دلیل موقعیت ممتاز راهبردی و برخورداری از ثروت‌های سرشار خدادادی و منابع عظیم نفت و گاز و نیز موقعیت خاص فکری و سیاسی خود در جهان و ورود به عرصه‌های فن‌آوری نوین و تهدیدات استکبار جهانی همواره در معرض انواع تهدیدات نظامی قرار دارد. به موضوع دفاع غیرعامل توجه چندانی نشد و حتی تجربه‌های تلخ سال‌های دفاع مقدس نیز در ایجاد هوشیاری لازم برای کاهش آسیب‌پذیری‌ها و توجه به محورهای پایداری توسعه از نظر امنیت و دفاع، نقش قابل قبولی ایفا ننمود.
از این رو ایجاد تمهیداتی که امکان محافظت از جان مردم و زیرساختهای بنیادی کشور در شرایط جنگی را افزایش دهند، باید در تمامی طرح‌های توسعه‌ای و یا بهسازی کشور مورد توجه قرار گیرد. و همین امر لزوم توجه به طراحی بر اساس اصول دفاع غیرعامل را افزایش می‌دهد. که می‌بایستی در تمامی سطوح خرد و کلان در زیرساختهای کشور اعمال شود. در این میان توجه به طراحی محله‌های مسکونی بر اساس اصول دفاع غیرعامل از اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا علیرغم اینکه اینگونه مناطق نقاط راهبردی برای حملات نظامی محسوب نمی‌شوند ولی به دلیل اینکه اکثر قریب به اتفاق ساخت و سازهای کشور را تشکیل می‌دهد و نیروی انسانی هر کشور و پشتوانه اصلی جبهه نظامی را در داخل خود مستقر کرده، همواره در طول تاریخ جنگهای جدید مناطق مسکونی یکی از مهم‌ترین اهداف حملات نظامی را تشکیل می‌دهند. و تجربه جنگهای اخیر آن را ثابت کرده مثلاً "در طی جنگ تحمیلی عراق 6 شهر ایران شامل سومار خرمشهر، مهران، نفت شهر و هویزه را به میزان 100 درصد تخریب کرد. و در مجموع مناطق مسکونی 61 شهر را مورد تهاجم‌های نظامی قرار داد. طی این جنگ 1138 روستا بطور کامل تخریب شده و به 2344 روستای دیگر نیز خسارات سنگینی وارد آمد."[1]
تجربه نشان می‌دهد توجه به اصول دفاع غیر عامل در محله‌های مسکونی از اهمیت خاصی برخوردار است. و می‌تواند در کاهش تلفات و خسارات وارده نقش بسیار مؤثری داشته باشد. مثلاً در خلال جنگ جهانی دوم در آلمان بر اثر فرو ریختن هر یکصد تن بمب 36 نفر کشته می‌شدند، در حالی که در ژاپن این تعداد به 500 نفر می‌رسید. علت این تفاوت در شمار تلفات ناشی از بمباران‌ها، بهره‌مندی آلمان از دفاع غیرعامل و فقدان چنین توانمندی‌هایی در ژاپن بوده است.
به همین دلیل در این کتاب با توجه به اهمیت این موضوع ، انواع روش‌ها و راهکارهای اجرایی متناسب با معماری و شهرسازی محله‌های مسکونی در ایران را مورد بررسی قرار میگیرد.
اما تنها در صورت درک صحیح و جامع از ابعاد یک مسئله می‌توان به نتایج سازنده‌ای دست یافت. از این رو در این کتاب بعد از بررسی تاریخچه دفاع غیرعامل در فصل اول، به مطالعه انواع تهیدات نظامی ممکن و آثار مخرب آنها در فصل دوم پرداخته میشود. تا ابعاد گوناگونی که در طراحی پدافندی می‌بایستی مورد توجه قرار گیرند بخوبی بررسی شوند. سپس در فصل سوم به مطالعه انواع روش‌های استفاده از دفاع غیرعامل پرداخته میشود تا در فصل‌های بعد نحوه استفاده از این روش‌ها در محله مورد بررسی قرارگیرد. از آنجایی که اصول معماری و شهرسازی محله‌های مسکونی در اولویت اول قرار دارند و هرگونه استفاده از روش‌های دفاع غیرعامل نباید با این اصول منافاتی داشته باشند، در فصل چهارم به مطالعه اصول و روش‌های معماری و شهرسازی طراحی محله پرداخته میشود تا راهکارهای پدافندی را بتوان ارائه داد که نه تنها تناقضی با اصول اولیه طراحی ندارند بلکه در جهت تکامل و تقویت این اصول نیز باشند. برای آشنایی بیشتر با روش‌های اجرایی و کاربردی‌تر در فصل پنجم به مطالعه موردی دو نمونه از محلات مسکونی با ساختاری متفاوت پرداخته میشود و از لابه‌لای این بررسی‌ها سعی میشود روش‌های پدافندی ارایه شود.
سپس در فصل آخر با توجه به فصول قبل اصول پدافندی را با اصول معماری و شهرسازی محلات تطابق داده و در بخشهای مختلف بصورت راهکارهای اجرایی ارائه خواهیم داد.
بدیهی است این کتاب خالی از اشکال و قصور نیست؛ بنابراین از صاحب نظران، استادان گرامی و دانشجویان عزیز خواهشمندم تا نظرات ارزشمند خود را برای غنای بیشتر آن ارائه نمایند.
با احترام
زمستان 1394
سید جواد هاشمی فشارکی
فهرست مطالب:
مقدمه.........................1
1- فصل اول: گذری تاریخی بر دفاع غیرعامل
مقدمه: ...................4
1-1- بخش اول: دفاع غیرعامل تا قبل از پیدایش سلاح های گرم5
1-1-1- تاریخچه دفاع غیرعامل در ایران....5
1-1-2-1- قبل از اسلام......................5
1-1-2-2- پس از اسلام ........8
1-1-2-3- نمونه هایی از بناهای شاخص ایران از لحاظ دفاع غیرعامل. 10
1-1-2- دفاع غیرعامل در دیگر نقاط دنیا..12
1-1-2-1- تجارت غرب در خصوص دفاع غیرعامل........12
1-1-2-2- نمونه های دیگر از بناهای شاخص دنیا از لحاظ پدافندی............14
1-2- بخش دوم: دفاع غیرعامل بعد از پیدایش سلاح های گرم.......................16
1-2-1- مقدمه....................................16
1-2-2- دفاع غیرعامل در ایران...................17
1-2-3- دفاع غیرعامل در دیگر نقاط دنیا .......19
خلاصه و نتیجه گیری.................32
فصل دوم: انواع تهدیدات
2-1- بخش اول: آشنایی با انواع حملات نظامی ممکن به ایران.. 35
2-1-1-مقدمه ...........................35
2-1-2-برآورد تهدید نظامی...............35
2-1-3-معیارهای انتخاب بمب مبنا برای طراحی...... 38
2-1-4- آشنایی با انواع حملات نظامی............39
2-2-بخش دوم: آشنایی با انواع سلاح های متعارف...........43
2-2-1- انواع بمب‌ها .....................43
2-2-2- انواع انفجار ........................43
2-2-3- مراحل انفجار ..................44
2-2-4-آثار انفجار ..........................47
2-3-بخش سوم: آشنایی با انواع سلاح های نامتعارف.....49
2-3-1-مقدمه ..............................49
2-3-2- آشنایی با انواع سلاح های شیمیایی .....49
2-3-3- آشنایی با انواع سلاح های بیولوژیکی 56
2-3-4-سیستم های پخش عوامل شیمیایی و بیولوژیک .......58
2-3-5- آشنایی با انواع تسلیحات هسته‌ای............. 59
2-3-6- آشنایی با دیگر سلاح های نامتعارف................ 65
2-3-6-1- موشک های دقیق و نفوذ کننده ........65
2-3-6-2- بمب های هوا سوخت .......65
2-3-6-3- بمب های الکترومغناطیسی.................67
2-3-6-4- بمب بدنه ی مادر ................67
2-3-6-5- بمب های گرافیتی .........67
خلاصه و نتیجه گیری...............70
فصل سوم: آشنایی با انواع روش‌ها و راهکارهای پدافند غیر عامل
مقدمه ...................72
3-1- بخش اول: اصول و مبانی دفاع غیرعامل.......74
3 -1-1- اهداف دفاع غیرعامل.....................74
3-1-1-1- اهداف کلان دفاع غیرعامل.............74
2-1-1-2- اهداف تاکتیکی دفاع غیرعامل........75
3-1-2- راهبردهای دفاع غیرعامل....................75
3-1-3- روش‌های پدافند غیر عامل.............78
3-2- بخش دوم : انواع روش‌های شناسایی و راه‌های مقابله... 82
3-2-1-عوامل شناسایی...............82
3-2-2- مشخصه های شناسایی و عوامل مخرب استتار.. 85
3-2-3-سنجش از دور ............86
3-3- بخش سوم: اصول بنیادی دفاع غیرعامل......... 93
3 -3-1- مکان یابی................ 93
3-3-2- احداث و ایجاد استتار (95
3-3-3- فریب........................114
3-4- بخش چهارم: استحکامات و سازه های امن..........118
3-4-1-مکان مجموعه های دفاعی– نظامی(مکان یابی)..118
3-4-2-نوع سازه دفاعی، نظامی(روسطحی، نیمه مدفون و مدفون).120
3-4-3-ملاحظات طراحی سایت مجموعه‌های دفاعی– نظامی......124
3-4-4-ملاحظات عمومی‌مجموعه‌های دفاعی........ 126
3-4-5-ملاحظات معماری سازه های دفاعی – نظامی.....127
3-4-6-ملاحظات تأسیسات مکانیکی و الکتریکی استحکامات دفاعی.129
خلاصه و نتیجه گیری ...................130
فصل چهارم: اصول و مبانی برنامه ریزی و طراحی محله
مقدمه...............................................133
4-1- بخش اول: مشخصات و معیارهای برنامه ریزی محلات مسکونی..133
4-1-1- جایگاه محله در نظام شهری.............133
4-1-2- واحد همسایگی...............134
4-1-3- نحوه انطباق واحد همسایگی با محله در ایران....134
4-1-4- مشخصات واحد همسایگی.........136
4-1-5- تغییر مفهوم واحد همسایگی.............141
4-1-6- ناحیه مسکونی...................142
4-1-7- مشخصات انواع کاربری مسکونی...............143
4-1-8- تراکم مسکونی.................145
4-1-8- سرانه مسکونی..................146
4-2- بخش دوم: انواع الگوهای طراحی و سازماندهی در محله های مسکونی...........148
4-2-1- طراحی محله‌های مسکونی با تراکم کم.......148
4-2-2- طراحی محله‌های مسکونی با تراکم متوسط......155
4-2-3- طراحی محله‌های مسکونی با تراکم زیاد.......163
4-3- بخش سوم: اصول و ضوابط طراحی عناصر اصلی محله....172
4-3-1- ضوابط طراحی ورودی محله.......172
4-3-2- ضوابط طراحی میدان محلی و مرکز محله....180
4-3-3- ضوابط طراحی خیابان های محلی................187
4-3-4- ضوابط طراحی کوچه ها و بن بست...............201
خلاصه و نتیجه گیری ...............210
فصل پنجم: تجزیه و تحلیل دو نمونه از محله‌های مسکونی از لحاظ دفاع غیرعامل
مقدمه.........................................213
5-1- بخش اول: شهرک اکباتان.....214
5-2- مجموعه مسکونی فرهنگیان......................235
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری.....................245
فصل ششم: اصول و ملاحظات ایمن سازی و احداث محله از لحاظ پدافند غیر عامل
مقدمه:.....................................248
6-1- ملاحظات مکان یابی و برنامه ریزی اولیه محله............248
6-2- ملاحظات طراحی ورودی محله...250
6-3- ملاحظات طراحی شبکه معابر........253
6-4- ملاحظات طراحی محوطه و فضاهای باز محله.......257
6-5- ملاحضات طراحی مرکز محله.........261
6-6- ملاحظات طراحی ساختمانهای عمومی و اصلی محله.....263
6-7- ملاحظات طراحی پارکینگ‌های عمومی محله.......265
6-8- ملاحظات طراحی جداره‌های محلی...........268
6-9- ملاحظات طراحی ساختمانهای مسکونی........ 270
6-10- ملاحظات طراحی شبکه توزیع تأسیسات شهری در محله....273
6-11- ملاحظات طراحی پدافند غیر عامل در مقابل سلاح‌های نا متعارف در سطح محله...... 276
6-12- ملاحظات استفاده از روش‌های معماری پایدار برای خود اتکایی بیشتر محله........280
خلاصه و نتیجه گیری..285
فهرست منابع و ماخذ.....................288
برگزیده گروه فنی مهندسی
مبانی طراحی محله امن و پایدار تألیف سیدجواد هاشمی فشارکی
Seyed Javad Hashemi Fesharaki
[1]. عباس زاده فرد، "بازسازی و نوسازی مناطق جنگزده، استراتژی ها و سیاست ها" سازمان برنامه و بودجه، بی تا، ص 12 و 13
| سرشناسه | : | هاشمی فشارکی، سیدجواد، ۱۳۴۰ - |
| عنوان و نام پدیدآور | : | مبانی طراحی محله‌ی امن و پایدار/ سیدجواد هاشمی‌فشارکی. |
| مشخصات نشر | : | تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سپاه محمد رسول‌الله(ص) تهران بزرگ، موسسه حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس،مرکز مطالعات پژوهشی ۲۷ بعثت، انتشارات ۲۷ [بیست‌وهفت] بعثت، ۱۳۹۵. |
| مشخصات ظاهری | : | ۴۷۲ ص. |
| شابک | : | 978-600-7472-53-8 :۱۷۰۰۰۰ ریال |
| وضعیت فهرست نویسی | : | فیپا |
| موضوع | : | محله‌ها -- ایران -- برنامه‌ریزی |
| موضوع | : | Neighborhood planning -- Iran |
| موضوع | : | محله‌ها -- برنامه‌ریزی |
| موضوع | : | Neighborhood planning |
| موضوع | : | دفاع غیرنظامی -- ایران -- پیش‌بینی‌های ایمنی |
| موضوع | : | Civil defense -- Iran -- Safety measures |
| شناسه افزوده | : | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. سپاه محمد رسول‌الله(ص) تهران بزرگ. موسسه حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس. مرکز مطالعات پژوهشی ۲۷ بعثت. انتشارات ۲۷ بعثت |
| رده بندی کنگره | : | HT۱۴۷ /الف۹ھ۲ ۱۳۹۵ |
| رده بندی دیویی | : | ۳۰۷/۷۶۰۹۵۵ |
| شماره کتابشناسی ملی | : | ۴۵۸۳۸۳۲ |
