مقاله جای خالی هویت معماری اسلامی در "طرح جامع مسکن"
منتشر شده در فرهنگ سدید
دکترسید جواد هاشمی فشارکی
https://farhangesadid.com/fa/news/750/%
جای خالی هویت معماری اسلامی در "طرح جامع مسکن"
یکی از موضوعات اساسی و مهم درکل کشورمسکن بعنوان یک نیاز ضروری خانواده ها می باشد . وبدلیل همین گستردگی و همچنین اینکه اکثر اوقات انسان در خانه سپری میشود وبدین سبب کیفیت کالبدی وبصری تاثیر بسزایی در زندگی انسان دارد و این موصوع را می توان یکی از کلیدی ترین مسایل کشور دانست .ومسولیت اصلی وزارت راه وشهرسازی تنسیق امور مسکن وساختمان وشهر بعهده وزارت راه وشهرسازی می باشد واین وزارتخانه در تصدی جدیدش برنامه طرح جامع مسکن را دردستورکار قرارداده شد طرحی که در دولت قبل با مسکن مهردرنقاط مختلف کشور ظاهرشد ودردولت یازده ودوازده مسکن اجتماعی نام گرفته است .
v طرح جامع مسکن
طرح جامع مسکن شامل دوبخش است . بخش اول طرح جامع به هدف گذاری و چهره نمایی وضعیت موجود بخش مسکن پرداخته و در افق 12 ساله، کاهش شاخص دسترسی به مسکن به عنوان یک هدف اساسی مورد توجه قرار گرفته است. این شاخص، مدت زمان انتظار یک خانوار متوسط در کشور را برای صاحبخانه شدن نشان می دهد.[1]وبخش دوم سند راهبردی اجرایی می باشد . [2]
راهبردهای طرح جامع مسکن
v طرح های مطالعاتی انجام شده وزارت راه وشهرسازی
براساس اعلام پایگاه اطلاع رسانی معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه وشهرسازی در تدوین سند تلفیق منطقه ای طرح جامع مسکن موارد زیر انجام شده است : [3]
· ارزیابی نظام یارانه مسکن
· حباب قیمت مسکن
· طرح مطالعاتی مسکن اجاره ای
· تامین مالی مسکن
· تبیین روابط متقابل متغیرهای بخش مسکن
· اساسنامه صندوق زمین و ساختمان
· امیدنامه صندوق زمین و ساختمان
· نوسانات رونق ورکود دربخش ساختمان وتاثیرآن برصنعت ساختمان
· الگوی نظام مالیات منفعت سرمایه برای رشدباثبات بلندمدت بخش مسکن
· سیاست‌گذاری توسعه مسکن در کشورهای جنوب شرق آسیا
· تبیین نقش ابزارهای مالیاتی درساماندهی بازارمسکن برای اصلاح قانون مالیاتی
· ارزیابی مسکن مهر : قسمت اول – قسمت دوم
· مستند سازی مسکن مهر
· طرح پژوهشی مسکن مهر
v اولویت های پژوهشی وزارت راه وشهرسازی
براساس اعلام پایگاه اطلاع رسانی معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه وشهرسازی دراولویتهای پژوهشی زیر هدف گذاری شده است : [4]
1. نظام بهینه مالیات های بخش مسکن
۲٫ امکان سنجی و شیوه های عملیاتی نمودن ابزارهای نوین تامین مالی در بخش مسکن
۳٫ بازار رهن مسکن در ایران (راه اندازی و توسعه بازار رهن، مشکلات و موانع و راه کارها)
۴٫ صندوق های پس انداز مسکن در ایران
۵٫ نظام بهینه تخصیص یارانه در بخش مسکن
۶٫ صندوق های زمین و ساختمان در ایران
۷٫ ساماندهی مشاورین املاک
۸٫ الزامات و روش های ایجاد نظام اجاره داری حرفه ای در کشور
۹٫ نقش کاداستر شهری در برنامه ریزی های مربوط به مسکن شهری
۱۰٫ نقش GIS در برنامه ریزی شهری
۱۱٫ بررسی عوامل موثر بر نیاز به مسکن با تاکید بر مسائل اجتماعی و جمعیتی (تغییر شکل خانوار و مراحل زندگی، گرایشبه نوگرائی در مسکن، مهاجرت، تجردگرائی و…)
۱۲٫ تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر بازار مسکن
۱۳٫ تامین مسکن گروه های کم درامد
۱۴٫ بررسی عوامل موثر بر سیکل های قیمتی در بازار مسکن و راهکارهای کاهش نوسانات در بازار مسکن
۱۵٫ بررسی رابطه بخش مسکن و توسعه انسانی (مطالعه بین کشوری یا بین استانی)
۱۶٫ تعیین الگوی مصرف بهینه مسکن ( با توجه به شاخص های اقتصادی و اجتماعی در مناطق مختلف کشور)
۱۷٫ تدوین برنامه ارتقاء بهره وری در بخش مسکن
نقد سند مذکور
الف – نقد شکلی :
بیشترین نقد وارد شده بر طرح مذکورکه شکلی بوده وابهامات اجرایی بر ان وارد شده است ویکی از منتقدین وزیر سابق راه وشهرسازی ( احمد خرم ) بران وارد کرده است :
وزارت راه و شهرسازی طرح جامعی برای مسکن نوشته که 200 صفحه است. آتچه تهیه شده تنها شرح خدمات طرح جامع مسکن است و خود طرح نیست بخش بعدی آن ، مدل توسعه مسکن است. [5]
. طرح جامع باید مطالعه کند که جمعیت‌ها در کجا استقرار پیدا کردند، نقاط قوت و ضعف این استقرار و فعالیتی که سال‌هاست انجام میشود، چیست. فرصت‌های جدید و تهدیدات کدام است. این موارد در مسکن و شهرسازی حدود 20 تا 22 جلد کتاب میشود. بخش بعدی، مدل توسعه مسکن است. مدل توسعه مسکن چندین‌بار تغییر کرده است.[6]
ب- نقد محتوایی :
· همانطورکه دراهداف در سطوح مختلف طرح جامع مسکن و نیز راهبردهای طرح جامع مسکن وزارت راه وشهرسازی مشاهده میشود ، هیچ نکته ای درخصوص هویت مسکن مشاهده نمیشود .
· همانگونه رکه درطرح های مطالعاتی انجام شده وزارت راه وشهرسازی مشاهده میشود ، هیچ نکته ای درخصوص هویت مسکن مشاهده نمیشود .
· همچنین همانطورکه دراولویت های پژوهشی وزارت راه وشهرسازی مشاهده میشود ، هیچ نکته ای درخصوص هویت مسکن مشاهده نمیشود .
· جلوه مسکن کارکردی و نیزسیمای داخلی وخارجی ان تابع معماری خود بوده و به عنوان جلوه گاه فرهنگ هر تمدنی در کنار اثرگذاری فرهنگی بر ساکنین شهرها وروستاها از جایگاه ویژه ای در دستیابی به الگوی اسلامی_ایرانی پیشرفت و عینیت کالبدی آن برخوردار میباشد. از طرف دیگر مقررات ملی ساختمان یکی از اصلیترین راهکارهای پیاده سازی اصول فنی لازم در این عرصه می باشد.که بعنوان مقررات لازم الرعایه می باشد . در بند 5-1-4-4 مبحث 4 مقررات ملی ساختمان با موضوع حفاظت از" ارزش های اسلامی – ایرانی" چنین وضع شده است : "به منظور دستیابی به هویتی منسجم در ساختمان ها و محیط زندگی بر پایه ارزش های اسلامی – ایرانی، بنا ها باید با تمهیدات لازم در راستای پاسداری از این ارزش ها طراحی و ساخته شوند و زمینه ای برای تناقض با آن ها در ساختمان ها و محیط فراهم نگردد" که در طرح جامع فوق در سیاست گذاری و راهبردها بدان توجهی نشده است .
نکنه پایانی :
نظر به اهمیت موضوع معماری اسلامی که در بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) که مکررا بدان تصریح شده است و وجود اسناد بالادستی و قوانین کشور در خصوص این موضوع، از جمله سیاستهای کلی نظام درخصوص ساختمان و جهت گیریهای کلان آمایش سرزمین و بند 1 ماده 2 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در رابطه با تقویت و توسعه فرهنگ و ارزشهای اسلامی در معماری و شهرسازی و با توجه به نقش قابل توجه تدوین مقررات ملی ساختمان در پیاده سازی اصول و قواعد نظام مند، انتظار اینست که طرح جامع مذکور مورد بازنگری قرارگرفته ، به رویکرد هویت اسلامی ایرانی توجه شایانی شود و با عنوان «معماری اسلامی». لذا لازمست موضوع فوق را به عنوان یک اولویت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرارگیرد.
:منابع
[4] http://inbr.ir/?page_id=2857#1500365799326-2a8c598a-b0e7
[5] http://kayhan.ir/fa/news/107403/آنچه-که-وزارت-راه-و-شهرسازی-تهیه-کرده-طرح-جامع-مسکن-نیست
[6] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/07/1447904/طرح-جامع-مسکن-دروغ-بود
http://javadfesharaki.blog.ir/1397/02/26/جای%20خالی%20هویت%20معماری%20اسلامی%20در%20"طرح%20جامع%20مسکن"
منبع انتشار :
https://farhangesadid.com/fa/news/750/%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D9%87%D9%85-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7-%D9%87%DB%8C%DA%86-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D9%87
