دوره کارشناسی ارشد مهندسی معماری دفاعی

دوره کارشناسی ارشد مهندسی معماری دفاعی

گرایش معماری دفاعی

رشته: مهندسی معماری        گرایش: معماری دفاعی

دوره: کارشناسی ارشد         

 

فصل اول

مشخصات کلی برنامه آموزشی دوره

1.     مقدمه

رشد سریع و روزافزون علوم مختلف در جهان به‌ویژه در چند دهه اخیر، لزوم برنامه‌ریزی مناسب مضاعف جهت هماهنگی با پیشرفت‌های گسترده علمی، صنعتی و خاصه علوم مرتبط با مهندسی معماری را ضروری می‌سازد. بدون شک خودباوری و استفاده مطلوب از خلاقیت‌های انسانی و ثروت‌های ملی از مهم‌ترین عواملی است که در این راستا می‌تواند مثمر ثمر واقع شود.

برای تحقق این مهم، با برنامه‌ریزی مناسب‌تر و استفاده مطلوب از ابزار و امکانات موجود، می‌توان در مسیر ترقی و پیشرفت گام نهاد، با توجه به اینکه کشور ما به واسطه حضور در راهبردی‌ترین مناطق، در معرض تهدیدهای بسیار جدی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار دارد، نظام جمهوری اسلامی ایران برای دفاع از تمامیت ارضی و تأمین آسایش و امنیت در مقابل تهدیدات بایستی قابلیت‌های دفاع در تمامی مناطق جغرافیایی و شرایط اقلیمی را داشته باشد. استراتژیست‌های جهان امروزه بر این باورند که هر خط پدافندی مستحکم نیز در مقابل فناوری‌ها و تسلیحات نوین آسیب‌پذیر است. شاید تنها راه کاهش تهدید و آسیب‌پذیری، تولید علم و دانش، آموزش و ارتقاء افراد و اجرای طرح‌های دفاعی مناسب باشد.

در هر صورت برنامه تفصیلی پیش رو در سه فصل، ضمن ارائه مشخصات کلی برنامه آموزشی گرایش فوق با تأکید بر تعاریف، شکل دوره، نقش و توانمندی فارغ‌التحصیلان و همچنین شرایط ورود را تشریح می‌نماید. در ادامه، فصل اول ضمن ارائه برنامه درسی و ضرورت‌ها، چگونگی آزمون جامع، مواد و ضرایب امتحانی را نیز بیان می‌نماید. در فصل دوم نیز جداول دروس دوره بصورت واحد پیش‌نیاز یا جبرانی، اصلی، تخصصی، پایان نامه عرضه شده است و در فصل سوم سرفصل دروس جبرانی، اصلی- الزامی و دروس اصلی- اختیاری ارائه شده است.

2.     تعریف دوره

دوره کارشناسی ارشد معماری گرایش معماری دفاعی یک دوره آموزشی- پژوهشی است. با توجه به کاربردهای گوناگون این رشته در مباحث اجرایی، دفاعی و پدافند غیرعامل، این دوره می‌تواند به تحقیقات متمرکز و عمیق‌تری در موضوعات یاد شده منجر شود.

این دوره، شامل تعدادی دروس نظری، کاربردی، کارگاهی، اجرایی و برنامه تحقیقاتی جهت افزایش اطلاعات پذیرفته شدگان رشته معماری در زمینه  مسایل دفاعی و نظامی می‌باشد.

 

3.     هدف دوره

هدف این دوره طرح‌ریزی مجموعه‌ای هماهنگ از فعالیت‌های آموزشی- پژوهشی در جهت بکارگیری قابلیت‌های رشته معماری و سایر رشته‌های مرتبط در طراحی و ساخت ابنیه و استحکامات دفاعی است. همچنین گسترش پژوهش‌های بنیادی، کاربردی و ارائه خدمات علمی و مشاوره‌ای در جهت نیازهای دفاعی کشور و ایجاد رشد علمی و تربیت متخصصانی است که دارای توانایی لازم جهت طراحی، مشاوره فنی، تحقیق و نظارت و اجرای انواع ابنیه، تأسیسات و سازه‌های دفاعی با توجه به نیازهای کشور بوده و قدرت تحلیل کافی برای حل مسائلی که در این زمینه‌ها با آن روبرو می‌شوند را دارا باشند.

4.     اهمیت و ضرورت دوره

با توجه به تهدیدات گوناگون در مرزهای خشکی و ساحلی کشور و نیز عقبه‌های استقرار یگان‌های دفاعی نیروهای مسلح در شرایط صلح و جنگ و بحران و همچنین حجم بسیار زیاد پروژه‌های دفاعی و پناهگاهی و گستردگی آن در تمام نقاط کشور و شرایط خاصی جغرافیایی و زمین شناسی و ... که در هر پروژه متفاوت از پروژه‌های دیگر حاکم می‌باشد و همچنین با توجه به گسترش نوع تهدیدات در جهان و به تبع آن در کشور ما، ضروری است که دانش معماری دفاعی و اجرای آن در کشور بومی شده و فارغ التحصیلان این دوره تخصصی بتوانند، وظیفه طراحی و اجرای بهینه پروژه‌ها را بخصوص در مرزهای خشکی و ساحلی کشور در مواجهه با تهدیدات مختلف بر عهده داشته باشند.

این نیاز ضروری را هیچیک از رشته‌های موجود کشور پوشش نداده و خلاء جدی در حوزه تخصصی وجود دارد و نیاز به دانش آموختگانی است که بتوانند بخوبی منشاء خدمات در این حوزه باشند.

5.     نقش و توانایی دانش آموختگان

دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان این دوره توانایی‌های زیر را کسب می‌نمایند:

          تربیت معماران متخصص در زمینه طراحی دفاعی با توانایی خلق فضاهایی در برابر تهدیدات سرحدات خشکی و ساحلی

          درک کامل اصول و طراحی سامانه‌های دفاعی و مبانی طراحی و بکارکیری آنها در طراحی ابنیه و سازه‌های نظامی و غیرنظامی

          تولید دانش نظری و کاربردی در زمینه معماری دفاعی و ارائه روشمند و منسجم آن

          توانایی طراحی خطوط دفاعی (خشکی و ساحلی) و سازه‌های امن و مستحکم دفاعی در برابر تهدیدات

          توانایی طراحی، اجرا، هدایت و مدیریت پروژه در ابعاد مختلف و از جمله پروژه‌های دفاعی و دفاع غیرعامل.

          کمک و مشاوره به مدیران، کارشناسان و طراحان در خصوص استفاده از قابلیت‌های این رشته در خصوص اجرای پروژه‌های دفاعی و زیرزمینی.

)           همکاری در طراحی، نظارت، مشاوره و اجرای پروژه‌های دفاعی و زیرزمینی، با نهادها و سازمان‌هایی همچون: وزارت راه و شهرسازی، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی، وزارت دفاع و شهرداری‌ها.

          کمک به ایجاد، ثبت، انتقال و گسترش دانش فنی دفاعی بخصوص اقدامات مهندسی رزمی در زمان دفاع مقدس و پس از آن

          به کارگیری صحیح فناوری‌های نوین در حوزه معماری و شهرسازی و شناخت انواع انرژی‌های تجدیدپذیر و مبانی طراحی و بکارگیری آنها در معماری دفاعی ابنیه و تأسیسات

          ارایه خدمات مستشاری مهندسی دفاعی به کشورهای همسو با انقلاب اسلامی

6.     راهبردهای کلان یادگیری و یاد دهی

این راهبردها عبارتند از:

          بسترسازی‌های لازم برای تحقق رشد علمی دانشجویان در راستای شکوفایی ذهنی، فکری و دستیابی به مراتبی از درک شرایط واقعی دفاعی فراهم گردد.

          در این رشته تحصیلی انگیزه یاددهی، یادگیری و روحیه کاوشگری توسط اساتید و دانشجویان به صورت مداوم در طول مراحل آموزش شکوفا و تقویت می‌شود.

          فرصت و امکانات لازم برای پیوند نظر و عمل و همچنین دانش و تجربه¬های گذشته با دانش و نظام یاددهی و یادگیری امروزی فراهم گردد.

          همراه با انتقال دانش، تولید علم نیز در حوزه معماری دفاعی مورد توجه قرار گرفته و بر لزوم مشارکت در رشد و توسعه علمی تأکید گردد. 

 

7.         تعیین رویکردهای کلان ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

این رویکردها عبارتند از:

          هدف اصلی از ارزشیابی این دوره تحصیلی، اصلاح و بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری بوده و نتایج ارزشیابی¬ها باید در اصلاح برنامه¬ها و فرآیندهای عملیاتی و میدانی این رشته مورد توجه قرار گیرد.

          نظام ارزشیابی این دوره بخشی از فرآیند‌های یاددهی و یادگیری دانش و علوم مرتبط با حوزه دفاعی است و تناسب و هماهنگی مطلوبی با سایر مؤلفه¬های یاددهی و یادگیری خواهد داشت.

و          در این دوره تحصیلی از نظام ارزشیابی جامع و همه جانبه نگر استفاده شده و انواع ارزشیابی‌ها، روش‌ها و ابزارهای ممکن مانند آزمون کتبی، سمینار علمی، ارائه طرح عملیاتی و اجرایی، برگزاری کار عملی و کارگاهی، حضور در پروژه‌های در حال اجرا و ... استفاده می‌شود.

          در این نظام ارزشیابی، طوری عمل می‌شود که فرآیندهای فکری منتهی به تولید پاسخ و برطرف کردن چالش¬ها و نقاط ضعف عملیاتی در حوزه معماری دفاعی شود.

8.         طول دوره و شکل نظام آموزشی

طول این دوره حداقل 4 نیم¬سال و حداکثر 5 نیم¬سال است. و تعداد واحدهای لازم برای فارغ التحصیل شدن 32 واحد درسی (به غیر از دروس جبرانی و سازمانی) است. شکل نظام آموزشی این دوره به صورت کارشناسی ارشد ناپیوسته و آموزشی است. طول هر نیمسال تحصیلی 16 هفته آموزشی کامل، مدت هر واحد درس نظری 16 ساعت و هر واحد درس عملی و‌ کارگاهی 32 ساعت می¬باشد.

جمع کل واحدهای دوره 32 واحد شامل دروس تخصصی الزامی (اصلی)، دروس تخصصی اختیاری، سمینار و روش تحقیق و پایان‌نامه است. دروس تخصصی الزامی(اصلی)  شامل 16 واحد است که همه دانشجویان این رشته آن را می‌گذرانند. دروس تخصصی اختیاری شامل 8 واحد است که دانشجو با نظر استاد راهنما و تصویب کمیته تحصیلات تکمیلی گروه از بین واحدهای مورد نیاز ارائه شده، آن¬ها را اخذ خواهد کرد. سمینار و روش تحقیق 2 واحد و همچنین 6 واحد پایان نامه با نظر استاد راهنما و تصویب کمیته تحصیلات تکمیلی گروه اخذ خواهد شد. همچنین دروس جبرانی نیز بر حسب واحدهای طی نشده در دوره کارشناسی دانشجو بر اساس رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی، با نظر کمیته تخصصی تحصیلات تکمیلی، حداکثر 12 واحد در نیم سال اول تحصیلی ارائه خواهد شد. 

جدول 1 : تعداد واحدها

ردیف     گروه درس           تعداد واحد

1          جبرانی    12

2          سازمانی  10

3          تخصصی الزامی    16

4          تخصصی اختیاری   8

5          سمینار و روش تحقیق           2

6          پایان نامه 6

جمع کل واحدها (بدون جبرانی و سازمانی)          32

 

 

 

 

 

 

 

9.         مواد امتحانی و ضرایب آن

مواد آزمون ورودی و ضرایب هر یک مطابق جدول زیر خواهد بود:

جدول 2: مواد امتحانی و ضرایب آن

ردیف     مواد امتحانی         ضرائب

1          زبان تخصصی       1

2          اسکیس و طراحی معماری     3

3          مقاومت مصالح و مصالح مقاوم و سازه امن         2

4          استحکامات و مواضع دفاعی (مهندسی رزمی) در ایران و جهان         3

5          تهدید شناسی و مبانی نظری و عملی مهندسی دفاعی           2

10.       رشته های تحصیلی مجاز به شرکت در آزمون

دارندگان مدرک کارشناسی مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در رشتههای مهندسی معماری و فناوری معماری و معماری داخلی میتوانند در این دوره شرکت کنند.

11.       شرایط پذیرش

شرایط ورود به دوره به شرح زیر می‌باشد:

الف- داشتن شرایط عمومی ورود به آموزش عالی.

ب- داشتن گواهینامه کارشناسی مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مطابق با رشته‌های تحصیلی مجاز به شرکت در آزمون.

ج- موفقیت در آزمون ورودی.

د - قبولی در مصاحبه تخصصی سنجش علاقه و آمادگی تحصیلی.

ه- داشتن شرایط ارتقاء تحصیل برابر ضوابط و مقرارت دانشجویی نیروهای مسلح

فصل دوم

جدول عناوین دروس

 

جدول 1: عناوین دروس جبرانی

شناسه درس          نام درس  تعداد واحد            ساعت     پیش‌نیاز

                                    نظری     عملی      جمع      

101       مبانی نظری و عملی دفاع و دفاع غیرعامل          2          32        -           32        -

102       کارگاه مقدماتی طراحی معماری دفاعی  3          16        64        80        -

103       رسم فنی و نقشه کشی مواضع و ابنیه دفاعی         2          -           64        64        -

104       اسکیس    2          -           64        64        -

105       عوامل شناسایی اهداف (مواضع خودی) توسط دشمن          2          32        -           32        -

106       کارگاه طراحی معماری دفاعی 1 (خشکی و ساحلی)           3          16        64        80        -

107       مبانی طرح‌ریزی عملیاتی      2          32        -           32        -

108       زبان تخصصی      2          32        -           32        -

جمع       18        160       256       416       -

          دروس جبرانی، با توجه به نمرات اخذ شده در آزمون ورودی و نمرات دروس مورد نظر، ارائه خواهد شد و کسب نمره قبولی 14 در این دروس بدون احتساب آن در معدل کل، الزامی می¬باشد.

          ارائه دروس جبرانی باید صرفاً از دروس قید شده در جدول فوق و حداکثر به تعداد 12 واحد باشد.

          دانشجو ملزم است واحدهای جبرانی ارائه شده را با تشخیص استاد راهنما و تائید گروه علمی مربوطه اخذ نماید.

          دروس جبرانی به عنوان پیش نیاز و جهت ایجاد آمادگی ورود به دوره بوده و در واحد نهایی محاسبه نخواهد گردید.

          * گذراندن این دروس برای دانشجویان، قبل از اخذ بقیه دروس دوره اجباری است.

جدول2: عناوین دروس سازمانی

شناسه درس          نام درس  تعداد واحد            ساعت     پیش‌نیاز

                                    نظری     عملی      جمع      

201       تجزیه و تحلیل تجربیات مهندسی رزمی  در دفاع مقدس ( اقدامات مهندسی در عملیات‌های دفاع مقدس  + اقدامات پشت جبهه )  جاده – خاکریز – سنگر – کانال – پل سریع النصب  -........         2          32        -            32       

202       جهاد کبیر 2          32        -           32       

203       اخلاق سیاسی        2          32        -           32       

204       قرآن شناسی          2          32        -           32       

205       مهندسی حکومت اسلامی       2          32        -           32       

جمع       10        160                   160      

          این دروس مصوب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و گذراندن آن الزامی می¬باشد.

جدول 3: عناوین دروس اصلی و تخصصی الزامی

شناسه درس          نام درس  تعداد واحد            ساعت     پیش‌نیاز

                                    نظری     عملی      جمع      

501       مدیریت مهندسی دفاعی         2          32        -           32        -

502       سیر تاریخی معماری و شهرسازی دفاعی

(سیر تاریخی موضوعات دفاعی در کالبد شهرها)  2          32        -           32        -

503       آشنایی با سازه‌های مقاوم در برابر انفجار            2          32        -           32        -

504       مبانی نظری و تجربی معماری دفاعی    2          32        -           32        -

505       طراحی معماری ساختمان و پردیس (سایت) با رویکرد دفاعی            2          16        32        48           

506       طرح‌های تعجیلی و ضربتی برای شرایط بحران‌های سخت   3          16        64        80       

507       طراحی مواضع دفاعی و رزمی ( سنگر – خاکریز – کانال- ...) خشکی و ساحلی           3          16            64        80       

508       سمینار و روش تحقیق در معماری دفاعی            2          32        -           32        -

509       پایان نامه 6          -           -           -          

جمع       24        208       160       368       -

          کلیه دانشجویان ملزم و موظفند، تمام این واحدها را بگذراند.

 

جدول4: عناوین دروس تخصصی اختیاری

شناسه درس          نام درس  تعداد واحد            ساعت     پیش‌نیاز

                                    نظری     عملی      جمع      

601       اصول و مبانی مهندسی رزمی و دفاع شهری       2          32        -           32       

602       آشنایی با انواع حملات نظامی، ویژگی‌ها و اثرات انواع سلاح‌ها و مهمات          3          48        -            48       

603       طراحی معماری دفاعی 2      4          16        96        112      

604       طراحی معماری دفاعی و دفاع غیرعامل ساختمان‌ها، سایت‌ها و محوطه‌ها          3          16        64            80       

605       دفاع غیرعامل با رویکرد استحکامات و مواضع دفاعی و دفاع شهری   2          32        -           32           

606       شناخت مواد و مصالح و جزئیات اجرایی در معماری دفاعی  2          32        -           32       

607       فناوری‌های نوین و روش‌های تولید صنعتی  با رویکرد حوزه‌های دفاعی، نظامی و امنیتی   2          32            -           32       

608       مکان یابی مراکز و مجتمع‌های نظامی    2          32        -           32       

جمـــــــع 19        240       160       400      

          دانشجو موظف است، با تشخیص استاد راهنما و تأیید گروه علمی مربوطه، حداقل تعداد 8 واحد از دروس اختیاری مندرج در جدول 4 را انتخاب و اخذ نموده و با موفقیت بگذراند.