عنوان رسا له دکتری: تدوین ملاحظات راهبردی دفاع غیر عامل واعمال آن در طرح جامع شهرها در برابر تهدید ناهمطراز( مطالعه موردی ، شهر اصفهان)

سیدجوادهاشمی فشارکی

v   عنوان رسا له دکتری: تدوین ملاحظات راهبردی دفاع غیر عامل  واعمال آن در طرح جامع شهرها در برابر تهدید ناهمطراز(  مطالعه موردی ، شهر اصفهان) توسط دکتر سیدجوادهاشمی فشارکی به راهنمایی دکتر غلامعلی رشید واستادان مشاور دکتر غلامرضا جلالی و دکتر حمید رضاحاتمی، 1390

ü      سوال های رساله

·       سوال اصلی این تحقیق اینست که: ملاحظات راهبردی دفاع غیر عامل در طرح جامع شهراصفهان دربرابر تهدید نا همطراز کدامند ؟

·       سوال فرعی 1 :ویژگیهای تهدیدناهمطراز علیه شهرکدام است؟

·       سوال فرعی 2 :آسیب پذیری های اساسی طرح جامع شهر در برابر تهدید نا همطراز کدام است ؟

 

·       جامعه آماری وحجم آن :  از آنجائیکه موضوع مورد بررسی کاملاً تخصصی می­باشد و می­بایست نمونه مورد بررسی به صورت هدفمند انتخاب گردد. حجم نمونه به صورت (در حد کفایت و قابل اشباع) انتخاب شده است .با محاسبه فرمول تعداد نمونه مورد نیاز 88.375 نفر بدست آمده،که جهت دقت بالاتر و اطمینان بیشتر حجم نمونه تحقیق 100نفر در نظر گرفته شد.که این 100 نفر به صورت طبقه­ای هدفمند از سه طبقه مطرح شده در جامعه انتخاب شده است . که ویژگیها وتعداد هرگروه بدین قرار است :

o      الف- صاحب نظران دفاع غیر عامل دارای حداقل مدرک کارشناسی ارشد ودارای سابقه خدمت حداقل پنج سال در حوزه دفاع غیرعامل – شامل 45 نفر می باشد.

o      ب- صاحب نظران شهر سازی و معماری دارای سابقه علمی حداقل وبا مدرک دکتری وآشنا با مفاهیم دفاع غیر عامل وهمچنین صاحب نظران دارای کارشناسی ارشد و سابقه کار حداقل بیست سال شهرسازی ومعماری و آشنا با حوزه دفاع غیرعامل –شامل 31 نفر می باشد.

o      ج- صاحب نظران نظامی دارای جایگاه  حداقل سرلشکری-شامل 24 نفر می باشد.

 

ü      نتایج رساله

در این تحقیق با استفاده از تحلیل آماری سنجه های جواب داده شده به پرسشنامه طراحی شده صورت گرفته، هر یک از ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفته و میزان تأثیر هر یک از آن‌ها بدست آمده است.و نتایج ملاحظات راهبردی دفاع غیر عامل در طرح جامع شهر در برابر تهدید ناهمطراز ،در پنج بخش زیر ارایه گردیده است.:

1       ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر در تأمین هدف تداوم فعالیتهای ضروری شهر

جهت ارزیابی طرح جامع شهری در تامین هدف تداوم فعالیت های ضروری شهر 17 ملاحظه بیان گردید که براساس نظر جامعه خبرگان ، گزینه "شبکه های ارتباطی با توجه به تأسیساتی از قبیل پل ها باید طوری طراحی شوند که در صورت تخریب این تجهیزات تمامی ارتباطات قطع نشده و راه های جایگزین وجود داشته باشد" به عنوان پر اهمیت ترین عامل و "گزینه های پست برق و گاز از مراکز خطرزا به دور باشند" و "ادارات حساس و مهم از تاسیسات خطر زا به دور باشند" به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین گزینه "مراکز تولید صنعتی نزدیک خیابان اصلی قرار گرفته باشند" کم امتیازترین عامل شناخته شده است با این حال امتیاز آن به گونه ای است که جزو عامل های با اهمیت تلقی می گردد.

2        ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر در تأمین هدف کاهش آسیب پذیری شهر

جهت ارزیابی طرح جامع شهری در تامین هدف کاهش آسیب پذیری شهر 33 ملاحظه بیان گردید که براساس نظر جامعه خبرگان، گزینه " از همجواری مجتمع های مسکونی با مراکز و تأسیسات خطرزا احتراز گردد." به عنوان پر اهمیت ترین عامل و " نواحی مسکونی باید از فعالیتهای ناسازگار صنعتی خطرزا فاصله داشته باشند." و " بخشهای صنعتی پیرامون شهر که گاز آلوده تولید می کنند، در جهت مسیر وزش  باد به سمت شهر احداث نشوند" به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین گزینه " ارتفاع مناسب ساختمانی از لحاظ پدافند غیر عامل ارتفاع بلند مرتبه می باشد " کم امتیازترین عامل شناخته شده است با این حال امتیاز آن به گونه ای است که جزو عامل های با اهمیت تلقی می گردد.

3       ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر در تأمین هدف تسهیل مدیریت بحران شهر

جهت ارزیابی طرح جامع شهری در تأمین هدف تسهیل مدیریت بحران شهر 17 ملاحظه بیان گردید که براساس نظر جامعه خبرگان، گزینه­ی " ورودی و خروجی¬ های شهر ظرفیت و حجم انتقال جابجایی شهروندان در شرایط بحران را داشته باشند" به عنوان پر اهمیت ترین عامل و " مخازن سوخت اضطراری برای نیاز مواقع بحران در محل های مناسب شهر در نظر گرفته شوند" و "مراکز مدیریت شهری و مراکز خدمات شهری پراکنده و در هر منطقه¬ای پیش بینی شوند" به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین گزینه­ی " بیمارستان و در مانگاه¬های جدید کنار فضاهای باز یا فضای سبز پیش-بینی شوند تا قابلیت بهره¬گیری از آنها میسر گردد " کم امتیازترین عامل شناخته شده است با این حال امتیاز آن به گونه ای است که جزو عامل های با اهمیت زیاد تلقی می گردد.

4       ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر در تأمین هدف ارتقاء پایداری شهر

جهت ارزیابی طرح جامع شهری در تأمین هدف ارتقاء پایداری شهر 19 ملاحظه بیان گردید که براساس نظر جامعه خبرگان، گزینه­ی " منابع ذخیره آب بصورت محله ای جهت تأمین آب ضروری محلات پیش¬بینی شود" به عنوان پر اهمیت ترین عامل و " زیرساختهای لازم جهت استقرار اردوگاههای موقت در نقاط مختلف درون و پیرامون شهری پیش بینی گردد" و " موقعیت ایستگاههای مترو (با قابلیت پناهگاهی)جهت ورود و دسترسی شهروندان هر محله مناسب باشد" به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین گزینه­ی " مراکز کار باید در فاصله مناسبی از نواحی کاری دیگر قرار گیرند تا مبادلات وارتباط بین آنها با حداقل زمان و هزینه انجام گیرد" کم امتیازترین عامل شناخته شده است با این حال امتیاز آن به گونه ای است که جزو عامل های با اهمیت تلقی می گردد.

5       ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر در تأمین هدف افزایش بازدارندگی

جهت ارزیابی طرح جامع شهری در تأمین هدف افزایش بازدارندگی شهر 4 ملاحظه بیان گردید که براساس نظر جامعه خبرگان، گزینه­ی " بالا بردن هزینه اقدامات تهاجمی دشمن با استفاده از (تمرکز زدایی، پراکندگی و عمیق سازی) مراکز ثقل " به عنوان پر اهمیت ترین عامل و " سخت تر نمودن دسترسی دشمن به اهداف حساس و مهم خودی از طریق تمرکز زدایی " و " سند تولیدی ملاحظات راهبردی دفاع غیرعامل در طرح جامع شهر، بدون درج طبقه¬بندی منتشر شود " به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین گزینه­ی " ایجاد لایه های متعدد دفاعی داخلی و پیرامونی شهر " کم امتیازترین عامل شناخته شده است با این حال امتیاز آن به گونه ای است که جزو عامل های با اهمیت زیاد تلقی می گردد.

    نظر به تهدیدات روز افزون دشمن علیه کشور اسلامیمان و با توجه به تجارب جنگهای اخیر، ومحتمل بودن تهدید ناهمطراز علیه شهرها.لذا کاهش آسیب پذیری های شهرها با اعمال ملاحظات دفاع غیر عامل سبب ناکامی دشمن در اهداف تهدیدات علیه شهرها خواهد شد .بنابراین اعمال ملاحظات دفاع غیر عامل در طرح جامع شهرهای کشور دربرابر تهدید ناهمطراز در تحقق این هدف متعالی بسیار حائز اهمیت واثر گذار می باشد. این ملاحظات، آسیب پذیریهای شهر را در برابر تهدیدات دشمن کاهش و ایمنی شهر را در شرایط جنگ افزایش داده و علاوه بر افزایش روحیه واعتماد شهروندان ، سبب بازدارندگی موثر در اهداف دشمن می گردد .طرح های جامع شهری به عنوان یک سند بلند مدت فرادستی مرجعی تعیین کننده و جهت دهنده کمیت و کیفیت توسعه شهر ( در گسترش ارتفاع و سطوح شهر) می باشند. بدین جهت ملاحظات راهبردی دفاع غیر عامل در طرح جامع شهرها دربرابر تهدیدناهمطراز نقش بسزایی در امنیت بلند مدت شهرها خواهد داشت ، که بایستی مورد توجه مدیران ومتخصصان شهری قرارگیرد.