رساله : حضور کیفی نور در معماری: جان بخشی کالبد; پردازش فضا با تاکید بر مساجد ایران

حضور کیفی نور در معماری: جان بخشی کالبد; پردازش فضا با تاکید بر مساجد ایران 

عنوان (عنوانها):	حضور کیفی نور در معماری: جان بخشی کالبد; پردازش فضا با تاکید بر مساجد ایران
نویسنده (نویسنده ها):	محمدی ورنوسفادرانی، مریم ماهوش
همکاران:	حجت، مهدی (مشاور علمی) عینی فر، علیرضا (راهنمای پایان نامه)
گرایش:	دانشگاه تهران . پردیس هنرهای زیبا . دانشکده معماری
مقطع تحصیلی:	دکتری تخصصی
تاریخ دفاع:	1385
برساخت:	345 ص.:
زبان اثر:	فارسی
نوع پایان نامه:
شماره ثبت:	6747
شماره بازیابی:
محلهای نگه داری:	- کتابخانه پردیس هنرهای زیبا (ثبت: 6747) - کتابخانه مرکزی -تالار اطلاع رسانی (ثبت: 33960 بازیابی: 34)
نمایه ها:	فضا در معماری / معماری اسلامی / نور در معماری / مسجدها / ایران (Space (Architecture / Islamic architecture / light in architecture / Mosques / Iran
چکیده (فارسی):	این رساله به موضوع حضور کیفی نور در معماری قدیم ایران در دوره اسلامی می پردازد و تثبیت آن را به تایید و تبیین این حضور از سه دیدگاه هستی و چرایی، چگونگی و ویژگی آن وابسته می داند. پی آمدِ موضوعات بیانگری معماری؛ نمود باور در مکان برپا شده؛ و جایگاه نور در باور که بنیان اندیشه ای رساله را در هستی و چرایی انگاره و نیز در ارجاعات به منظور قیاس میان گستره نظری و معماری برپاشده تشکیل می دهد و با آشکار ساختن قابلیت تحقق معنا از طریق ابزارهای بیانی معماری؛ وابستگی های نظری معماری به نور؛ و همچنین بیانگری و عملکرد چندسویه نور در معماری، چگونگی تحلیل معماری برپاشده در نسبت با نور تعیین می گردد. بر مبنای روندی که در این رساله معماری معکوس در هر دو قلمرو ی نظر و عمل دانسته می شود، این ملاحظات به تعیین معیارهای ارزیابی معماری در نسبت با نور و بازشناخت روشهای به کارگیری نور در معماری ایران قدیم در ادوار اسلامی می انجامد وشناسه-های هویتی حضوربخشی به نور و تبیین حضور در معماری قدیم ایران را به دست می دهد. این شناسه¬ها در عین تبیین اثر معماری در تناظر با جایگاه نور در مباحث هستی شناختیِ مبتنی بر باور ایرانی اسلامی مفهوم پیدا می کنند و عبارتند از جان-بخشی؛ پردازش؛ اثربودگی؛ و سوی و سیر. دگرگون ناپذیری ویژگی های مذکور علیرغم تعیّن به صور شکلی گوناگون که توسط این رساله نمایان شد آنها را به عنوان اصول پایدار به کارگیری نور در معماری اسلامی ایران قابل تعریف می کند. ساختار محتوایی پرداخت به موضوع در سه گام متوالی، اساس ساختار شکلی آن در طی مراحل سه گانه را شکل داده است به گونه ای که با وجود نتایج مستقل، نتایج گام پیشین لازمه ی آغاز گام پسین برای تبیین حضور کیفی نور در این معماری می-گردد. در جهت پیدایی منطق این حضور که بنا بر ماهیت آن نیازمند روشی سلسله مراتبی است، راهبردهای استدلال منطقی و کیفی به همراه راهبرد موردی به عنوان عامل تکمیلی، به تناسب موضوع، به کارگرفته شده اند. اگرچه پرداختن به مصداق ها آگاهانه و تعمدانه در قلمروی ابنیه مذهبی و به طور خاص در گستره مساجد صورت گرفته است که بنابر جایگاه ارزشی و پایدار آن در باور ایرانی، مکان نمود کامل ترین حضور کیفی نور است، قابلیت تعمیم به معماری اسلامی ایران را دارا می-باشد. پژوهش در باب رابطه ی دوسویه نور و معماری، در حضوربخشی به نور در اثر معماری از یک سو و تبیین حضور در معماری با نور از سوی دیگر، نسبت ماهوی میان این دو را پدیدار می سازد و به این سان اعلام نقش جوهری بودن نور در این معماری محقق و حضور کیفی آن تعریف پذیر می گردد. نور در این مقام سبب تبیین معماری می شود و مفهوم صفتی از نور را که به معماری وجودی (حقیقتی) ورای هستی کالبدی بخشیده تداعی می کند. این فعلِ نور در معماری با اثرگذاری بر اجزای کالبدی منجر به پردازش فضا می شود و نور با نشانه شدن و سمت و سو دادن در اثر کیفیت فاعلی خود را تمام می نماید. نتایج بدست آمده از این تحقیق در گستره پیش رو، قابلیت تعمیم یا طرح موضوعاتی وابسته در دو مقیاس فراتر و فروتر از خود را دارد. از یک سو بسترسازی برای قابلیت تعمیم آن در قلمروی معماری قدیم را محتمل می سازد و از سوی دیگر می-تواند تعیین کننده ی چارچوبی با قابلیت اعمال برای تعیین صورت های شکلیِ به کارگیری نور و مولفه های خاص آن با لحاظ مقاطع زمانی و مکانی خاص معماری دوره اسلامی ایران باشد.
چکیده (انگلیسی):	This thesis attempts to study the qualitative presence of light in historic architecture of Iran during Islamic period. It has been hierarchically studied in three major steps: First, to investigate existence of this presence. Second, to understand in what way and by what means it could be defined. And third, to identify characteristics which serve this presence. In so doing, mixed methodology consists of logical argumentation and qualitative research were used and case studies, as complementary factor, were applied. The first step in this research responds to the existence of such a presence of light. Basically, its three major issues including architectural expression, fundamental concern of ideology in architecture, and sacredness of light in religious belief form theoretical framework of this research. Next step determines methods by which architecture could be analysed and evaluated by means of normative presence of light. In such an approach, formation of meaning by expressional tools of architecture (through semantic approaches), theoretical dependency of architecture on light, and multi functional role of light in architectural space have been studied. Based on process called in this dissertation reverse architecture, analyses lead to recognize both architectural elements and factors involved in presence of light and effects of light on presence of architecture itself. Referring to Persian theosophy and mysticism in Islamic period and also ontological aspect of light in Persian belief, evaluations done in the last step result in characterizing fourfold identifiers of light presence in this architecture including: Revitalization; Polishing; Trace; and direction and motion. Confirming persistence of such a qualitative presence of light, identifiers define sustainable principles of usage of light in Persian architecture, particularly regarding historic mosques. http://thesis2.ut.ac.ir/thesis/UTCatalog/UTThesis/Forms/ThesisBrief.aspx?thesisID=f06d36dc-dc11-4178-9e8f-00bcf5ba13ea