کتاب طراحی معماری بیمارستان صحرایی در شرایط بحران
دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی و ....
پیش گفتار ناشر
پیشرفت علم و فناوری مدیون تلاشهای مستمر دانشمندان و صنعت گران عرصههای علم و عمل بوده و تبادل علم و تجربه بین این دو نهاد مهم همواره در خدمت پیشرفتهای علمی و زیربنایی مورد نیاز بشر میباشد.
اجرای پروژههای عمرانی سبب افزایش تجربیات و تولید دانشهای جدید و ارزنده در حوزه مسائل فنی و مدیریتی میگردد و در برخی موارد، عدم ثبت تجربیات و دانشهای کسب شده در اجرای پروژهها و سازمانها مورد استفاده بهینه قرار نمیگیرد چنانچه این دانشها و تجربیات به طور دقیق شناسایی، ثبت و مدیریت گردند، میتواند نقش مؤثری در کاهش زمان، هزینه و افزایش کیفیت در پروژههای بعدی داشته باشد.
قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء - قرب قائم به عنوان سازمانی سرآمد در طراحی و اجرای پروژههای عمرانی و پدافند غیر عامل در چند سال اخیر با بهرهگیری از دانش و تجربه مدیران و کارشناسان مجرب خود همچنین با بهکارگیری ماشینآلات و تجهیزات مدرن توانسته است در اخذ و اجرای پروژههای بزرگ ملی ایفای نقش نموده و در جهت تولید و انتشار دانش ادای وظیفه نماید.
کتاب حاضر به معرفی و طراحی بیمارستان صحرایی به عنوان یکی از مهمترین نیازها جهت رویارویی با حوادث و درمان مصدومان و مجروحین پرداخته است. در اکثر موارد بهره برداری از بیمارستانهای موجود به دلیل دوری از محل حادثه، آسیب دیدگی، غیر ایمن بودن ساختمانها و نیازها و فوریتهای پزشکی ممکن نیست. یک راهکار مناسب برای فراهم کردن امکانات درمانی و مقابله با این حوادث و تهدیدات، احداث بیمارستانهای امن در زمان صلح و قبل از بحران و استفاده از بیمارستانهای سیار در زمان حین و بعد از وقوع بحران میباشد.
امید است که بتوانیم با ارائه تجربیات و دانش کسب شده در قالب انتشار مقالات علمی،کتب، فیلم های مستند و ... در خدمت به جامعه علمی، صنعتگران، دانشپژوهان و علاقهمندان کشور عزیز اسلامی ایران گامهای مؤثری برداریم.
قرب قائم – مدیریت دانش
پیش گفتار مؤلفین
یا من اسمه دوا و ذکره شفا
تجربه جنگ تحمیلی نشان میدهد که یکی از مشکلات مهم دفاع در مقابل حملات هوایی و زمینی جهت حفظ جان مردم و مدافعان سرافراز، فقدان امکانات درمانی و بیمارستانهای مناسب و به تعداد کافی است. متاسفانه مساله جنگ و رویارویی با آن در جهان امروز به مسالهای اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. در طول قرون گذشته صلح در جهان همواره ناپایدار بوده و اکثر کشورهای جهان با آن مواجه بودهاند. ایران نیز در طول تاریخ همواره هدف تهاجم کشورهای متخاصم بوده که طی آن خسارات مالی و جانی فراوانی را متحمل شده است.
گذشته از خسارات مالی و تبعات اقتصادی، مهمترین خسارات این جنگها به فجایع انسانی و آمار نگران کننده کشته شدگان و مصدومین حاصل از سلاحهای متعارف و نامتعارف (شیمیایی.میکروبی.هستهای) بر میگردد.
بلایای طبیعی چون زلزله، سیل، آتشفشان و طوفانهای شدید از عواملی هستندکه بعضا خسارات جانی شدید و غیر منتظرهای را به بار می آورند. به این مجموعه باید حوادث غیر مترقبه صنعتی و یا فناورانه را نیز اضافه کرد.
موارد پیش گفته به جز خسارات جانی و ضایعات انسانی نقطه اشتراک دیگری نیز دارند که آن وقوع غیر مترقبه و غیر قابل پیشبینی آنهاست. از آنجا که وقوع چنین حوادثی با توجه به شرایط سیاسی، خصوصیات جغرافیایی و ویژگیهای کارخانجات صنعتی اجتناب ناپذیر است و از طرفی به دلیل عدم امکان پیشبینی دقیق زمان وقوع، شدت خسارات ناشی از آنها وسیعتر از حوادث مشابه میباشد، لازم است تمهیدات لازم جهت رویارویی با تبعات ناشی از آنها اندیشیده شود.
یکی از مهمترین جوانبی که جهت آمادگی رویارویی با چنین حوادثی باید به آن پرداخته شود فراهم نمودن امکانات پزشکی و بهداشتی مناسب جهت رسیدگی به مصدومان و درمان مجروحین ناشی از این حوادث است. در اکثر موارد بهره برداری از بیمارستانهای مرسوم، به دلیل دوری از محل حادثه، آسیب دیدگی مجموعههای بیمارستانی، غیر ایمن بودن ساختمانها و نیازها و فوریتهای پزشکی ممکن نیست. یک راه کار مناسب برای فراهم کردن امکانات درمانی در مقابله با این حوادث و تهدیدات، احداث بیمارستانهای امن در زمان صلح و قبل از بحران و استفاده از بیمارستانهای سیار در زمان حین و بعد از وقوع بحران میباشد.
یکی از تفاوتهای عمده میان یک بیمارستان امن و سایر ساختمانها در استفاده بهینه از حداقل سطح و حجم میباشد. اندازه مقدار فضاهای امن باید بگونهای باشد، که استفاده کنندگان از آن در زمان حملات شدید بتوانند فعالیتهای روزمره و برنامهریزی شده خود را در حداقل فضا و با راندمان قابل قبول انجام دهند.
بیمارستان در منظر بسیاری از مردم بنایی است با کاربری خاص که به واسطه امکانات موجود در آن امکان سرویس دهی درمانی به بیماران را فراهم میسازد. در حالی که گستردگی خدمات ارائه شده و پیچیدگی روابط میان بخشی در یک بیمارستان به گونهای است که به حق میبایست بیمارستان را چیزی فراتر از یک کالبد بنا تعریف کرد. از این منظر بیمارستان یک سازمان است متشکل از اعضا و روابط میان آنها، که کالبدی مناسب لازم دارد تا بهترین چالش میان این اعضا و روابط را ممکن سازد. بیمارستان صحرایی نوعی از بیمارستان است که در زمان بحران و به صورت قابل جابجایی به کار برده میشود. در زمان بحران ناشی از حمله دشمن، این بیمارستانها در شهرها به عنوان پشتیبان برای بیمارستانهای شهری و در منطقه عملیاتی به عنوان واحد درمانی موقت به کار میروند.
بیمارستانهای صحرایی با هدف اصلی ارائه خدمات درمانی اولیه و نجات مصدومان حوادث، حداکثر تا سطح ارائه خدمات جراحی در حد متوسط کاربری دارند.
نقش امداد و نجات و جایگاه بیمارستانها به عنوان نهادی در این حوزه جهت حفظ، بازگشت و ارتقای سلامت جسمانی و روانی افراد جامعه میباشد و با توجه به اینکه بیمارستانها نقش کلیدی در درمان، مراقبت و کاهش آسیبهای مصدومین دارند، ضرورت ماندگاری آن در هنگام حوادث و بلایا امری بدیهی است.[1] به طور قطع اگر بیمارستانهای صحرایی در زمان دفاع مقدس ساخته نشده بودند، با توجه به محدودیتهای ترابری، بیش از 50 درصد از مجروحینی که در این بیمارستانها تحت عمل جراحی قرار گرفتهاند قبل از رسیدن به مراکز درمانی بعدی یا شهید میشدند و یا عوارض ناگواری برای آنها باقی میماند.[2]
کتاب حاضر که تقدیم متخصصان و علاقمندان گردیده است، در اولین گام به معرفی بیمارستان صحرایی پرداخته است، در گام دوم معماری بیمارستان صحرایی ارایه شده و در گام بعدی تهدیدات این حوزه، تهدید مبنا و سناریوهای محتمل مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، دفاع غیر عامل در بیمارستان صحرایی جهت مقابله با تهدیدات مربوطه بررسی شده و در فصل آخر دو نمونه طرح موردی (بیمارستان صحرایی سیار و امن) ارائه گردیده است. بیمارستان سیار جهت مقابله با تهدیدات طبیعی و ارائه خدمات درمانی در زمان بحران و پس از بحران و بیمارستان امن (تونلی) جهت مقابله با تهدیدات نظامی و ارائه خدمات درمانی در زمان بحران و تا حدودی پس از بحران طراحی و احداث میگردد. بدیهی است این کتاب خالی از اشکال و قصور نبوده، لذا ضمن پوزش از صاحب نظران، اساتید گرامی و دانشجویان عزیز خواهشمند است تا نظرات ارزشمند خود را برای غنای بیشتر آن ارائه نمایند.
غلامرضا میرزایی گودرزی
سید جواد هاشمی فشارکی
تابستان ۱۳۹4
تقدیر و تشکر:
در اینجا لازم است از کلیه عزیزانی که به هر نحوی در چاپ این کتاب ارزشمند ما را یاری نمودند، تقدیر و تشکر نماییم. به ثمر رسیدن این تلاش جز در سایه حمایتهای بیدریغ اساتید گرانقدر آقایان دکتر ساسان سوادکوهیفر عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) و.... میسر نبود. بدینوسیله ضمن اعلام مراتب سپاس و قدردانی، از خداوند منان توفیق هر چه بیشتر این عزیزان را در عرصه علمی و صنعتی کشور آرزومندیم.
از همکاری صمیمانه اساتید محترم آقایان دکتر سید باقر حسینی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران و دکتر علیرضا عندلیب عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) به عنوان داور این اثر علمی تشکر و قدردانی میگردد.
از جناب آقای مهندس محسن قراباغی به خاطر ویرایش فنی این کتاب که با کوشش تحسین برانگیز خویش دقت زیادی در برطرف کردن نواقص آن مبذول داشتند، صمیمانه تشکر میشود.
همچنین از آقای مهندس داود بیات برای حسن سلیقه در طراحی روی جلد کتاب سپاسگزاری میگردد.
مؤلفین وظیفه خود میدانند از سازمان پدافند غیر عامل و سازمان مدیریت بحران کشور نهایت سپاسگزاری را داشته باشند.
در نهایت از مدیران سازمان قرب قائم به جهت حمایت از چاپ کتاب و از مدیریت دانش سازمان آقای مهندس شیدایی در خصوص پیگیری به ثمر رسیدن آن تقدیر و تشکر به عمل میآید.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1- فصل اول شناخت و معرفی بیمارستان صحرایی
1-1-3-1- انواع بیمارستان از نظر تقسیم بندی کشوری
1-1-3-2- انواع بیمارستان از نظر کارکرد
1-1-4- تقسیم بندی بیمارستان صحرایی
1-1-5- طبقه بندی انواع بیمارستان صحرایی بر اساس مأموریت و کاربری
1-1-6- معرفی سازههای بیمارستان صحرایی
1-1-6-1- کانکسهای 20 فوت با ابعاد استاندارد
1-1-6-2- کانکسهای دو طرف باز شو (3 × 1)
1-1-7- معرفی بخشهای مختلف بیمارستان
1-1-7-13- بخش اداری و پشتیبانی
1-1-7-16- استراحتگاه پزشکان و کارکنان بیمارستان
1-1-8- سامانههای پشتیبانی و تأسیساتی
1-1-8-2- سامانه تأمین انرژی برقی
1-1-8-4- منابع و مخازن انعطاف پذیر پلیمری
1-1-8-6- منابع سوخت (بنزین، نفت و گازوئیل)
1-1-8-7- تأسیسات حرارتی برودتی
1-1-8-8- سامانه تهویه و فیلتراسیون
1-1-9- شعاع دسترسیها و ارتباطات در بیمارستانهای صحرایی
1-1-10- عوامل مؤثر در تعیین ظرفیت بیمارستانهای صحرایی
1-1-10-1- وضعیت خدمات درمانی موجود در منطقه
1-1-10-4- پیشگیریهای انجام شده در مجتمعهای زیستی قبل از حادثه
1-1-11- فرماندهی و مدیریت بیمارستان
1-1-12-5- پیاده نمودن واحدهای کانکسی و چادری
1-1-12-6- نصب تجهیزات پشتیبانی
2- فصل دوم معماری بیمارستان صحرایی
2-1-5- کنترل عفونت در بیمارستان
2-1-5-1- پیشگیری از انتقال عفونت
2-1-5-2- رابطه کنترل عفونت با برنامهریزی و طراحی بخشهای بستری
2-1-6- فضاهای مورد نیاز در سایت بیمارستان صحرایی
2-1-6-7- سرویس بهداشتی و محل دفع و دفن زباله و فاضلاب
2-1-6-8- بخش اداری فرماندهی بیمارستان صحرایی
2-1-6-12- غذاخوری و نمازخانه کارکنان
2-1-8- ایجاد شیب راه جهت رفت و آمد معلولین و سالمندان
2-2- طراحی داخلی بیمارستان صحرایی
2-2-1- تقسیمبندیهای 4 گانه پلان براساس الگوهای کلی ارتباطی
2-2-1-1- الگوی ناحیهای(مرکزی)
2-2-2- محاسبه ظرفیت مورد نیاز بیمارستان صحرایی
2-2-2-1- محاسبه ظرفیت با توجه به دبی مجروحین و مصدومین
2-2-2-2- محاسبه نیروی انسانی با توجه به ظرفیت بیمارستان
2-2-3- بیمارستانهای صحرایی و فضاهای مورد نیاز
2-2-3-1- پیشنهاد فضاهای عملکردی
3- دفاع غیرعامل در طراحی معماری بیمارستان صحرایی
3-2-3- انواع تهدیدات از نظر منشاء
3-2-4- شناخت عمومی اثرات ناشی از انفجار
3-2-5- آسیبهای ناشی از انفجارهای متعارف
3-2-8- تعیین سلاح معیار و بار طراحی
3-2-8-1- روش مبحث 21 مقررات ملی ساختمان ایران
3-2-9- تهدیدهای وارده به فضاهای زیر زمینی(امن)
3-2-10-1- سطوح محافظت در برابر تهدیدهای متعارف(انفجار)
3-2-10-2- بیمارستان صحرایی امن دربرابر انواع تهدیدات
3-2-11- نتایج و اهمیت مقابله با تهدیدات
3-3-1- آسیب پذیری بخشهای سازهای
3-3-2- آسیب پذیریهای بخشهای غیر سازهای
3-4- پدافند غیرعامل در بیمارستان صحرایی
3-4-1- پایداری بیمارستان صحرایی
3-4-4- مصالح، اعضای داخلی و عناصر درون فضای امن
3-4-5-1- فضاهای لازم در ورودیها و خروجیها
3-4-6-1- درب اصلی بیمارستان صحرایی امن تونلی
3-5- اهداف دفاع غیرعامل در حوزه بیمارستانهای صحرایی
3-6- ملاحظات معماری در طراحی بیمارستان صحرایی امن
3-7-5- دفاع غیرعامل و مکانیابی
3-8-1- جانمایی بیمارستان صحرایی
3-8-1-1- بیمارستان صحرایی سیار
3-8-1-2- بیمارستان صحرایی زیر زمینی امن تونلی
3-9-1-3- فضاهای درمانی، اداری و پشتیبانی
3-9-1-6- فضای وسایل و ابزار و تجهیزات اضطراری (انبار)
3-9-1-8- درب ضد انفجار و درب هوابند
3-9-4-3- امکانات رفاهی و عناصر تزئینی
4- فصل چهارم طراحی معماری دو نمونه بیمارستان صحرایی
4-1- بیمارستان 200 تختخوابه سیار
4-1-1- برنامه فیزیکی بیمارستان
4-1-2- برنامه فیزیکی فضاهای سایت بیمارستان صحرایی سیار
4-1-3- نحوه محاسبه کارکنان مورد نیاز
4-1-4- نمودار ارتباطات فضاهای بیمارستان صحرایی سیار
4-2- بیمارستان 300 تختخوابه امن
4-2-1- برنامه فیزیکی بیمارستان
4-2-1-1- تأسیسات بیمارستان امن تونلی
4-3- نمونههای بیمارستان صحرایی طراحی شده
4-3-2- بیمارستان امن (زیر زمینی)
[1] - جایگاه و نقش مراکز درمانی در مقابله با بلایا
[2] - نقش سازه های مستحکم بیمارستانی در فعالیت های پزشکی و کاهش آمار شهدا در دفاع مقدس
ناشر | انتشارات قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) |
نویسنده | |
طبقه بندی | |
نوبت چاپ | یکم |
تاریخ چاپ | ۱۳۹۵ |
شابک | 9786006741246 |
قطع کتاب | وزیری |
تعداد صفحات | ۲۳۴ |
قیمت پشت جلد | ۱۵,۰۰۰ تومان |
قیمت فروش | ۱۳,۵۰۰ تومان |
زبان کتاب | فارسی |
تاریخ ثبت در سایت | ۲۰ دی ۱۳۹۵ |
سرشناسه | : | میرزایی گودرزی، غلامرضا، ۱۳۴۵ - |
عنوان و نام پدیدآور | : | طراحی معماری بیمارستان صحرایی در شرایط بحران/ تالیف غلامرضا میرزاییگودرزی، سیدجواد هاشمیفشارکی. |
مشخصات نشر | : | تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص)، قرب قائم(عج)، مدیریت دانش، ۱۳۹۴. |
مشخصات ظاهری | : | ۲۵۶ ص.: مصور (رنگی)، جدول (رنگی). |
شابک | : | ۱۵۰۰۰۰ریال: 978-600-6741-24-6 |
وضعیت فهرست نویسی | : | فیپا |
یادداشت | : | کتابنامه: ص. ۲۳۱. |
موضوع | : | بیمارستانها -- بخشها -- طراحی و ساخت |
موضوع | : | معماری بیمارستان |
موضوع | : | جنگ -- امداد بیماران و مجروحان |
شناسه افزوده | : | هاشمی فشارکی، سیدجواد، ۱۳۴۰ - |
شناسه افزوده | : | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص). قرب قائم(عج). مدیریت دانش |
رده بندی کنگره | : | RA۹۶۷/م۹ط۴ ۱۳۹۴ |
رده بندی دیویی | : | ۶۹۰/۵۵۱ |
شماره کتابشناسی ملی | : | ۴۰۳۱۹۹۴ |