" دفاع غیر عامل " یا "پدافند غیر عامل"

دکترسید جواد هاشمی فشارکی

بسمه تعالی

سید جواد هاشمی فشارکی

" دفاع غیر عامل " یا "پدافند غیر عامل"

 

v   چکیده

پدافند یا دفاع غیر عامل مجموعه اقدامات غیر مسلحانه ای است که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد.

این عنوان در بسیاری از موارد ، تحت عنوان پدافند غیر عامل استعمال می شود که کلمه پدافند کلمه نامانوس است که در این مجمل به ریشه کلمه پدافند و دفاع پرداخته شده و سپس موارد متعدد استفاده از واژه دفاع بیان گردیده و در انتها نتیجه گیری شده است مطلوب آنست که عبارت "دفاع غیر عامل" جایگزین "پدافند غیر عامل" شده و در تمامی متون با ادبیات واحد مورد استفاده قرار گیرد.

v   مقدمه

دفاع ( یا پدافند ) مجموعه اقداماتی است برای مقاومت در برابر حملات خصمانه دشمن صورت گرفته و به دو بخش عامل و غیر عامل تقسیم می شود .

دفاع عامل یا پدافند عامل مجموعه اقداماتی است که با بکارگیری جنگ افزارها و بصورت رویارویی و مقابله مستقیم با دشمن به منظور دفع حمله و خنثی سازی اقدامات آفندی دشمن انجام می شود و عمدتا توسط نیروهای مسلح کشور انجام می شود . و دفاع غیر عامل ( یا پدافند غیر عامل ) عبارت است از مجموعه اقدامات غیر مسلحانه که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری،

 

 تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد.

که در منابع مختلف از هر دو عبارت دفاع غیر عامل و نیز پدافند غیر عامل استفاده می گردد.

v   ریشه لغوی پدافند

این کلمه از دو بخش "پد" و " آفند" ترکیب شده است "پد" به معنی چوب پوسیده و ضد و "آفند" به معنی خصومت ، دشمن جنگ و پیکار معنی شده است . لکن در فرهنگ لغات کلمه ترکیبی " پدافند " یافت نمی شود.

v   سابقه واژه پدافند

علیرغم پیشینه غنی دفاع در فرهنگ فارسی ، کلمه دفاع ابتدا در منابع نظامی به کلمه پدافند معادل سازی شده بیش از همه در پدافند هوایی مورد استفاده واقع گردیده و سپس در دهه اخیر با گسترش مباحث دفاع غیر عامل ، پدافند غیر عامل رایج گردید .

v   معنی دفاع

این کلمه در فرهنگ لغات چنین معنی شده است ، حفظ کردن ، باز داشتن ، پس زدن ، پاسخ طرف مقابل در هر دعوی ، جنگی که مسلمانان با کافران کنند برای جلوگیری از حمله آنان.

v   ریشه قرآنی دفاع

ریشه دفاع از دَفَعَ به معنی پس زدن و بازداشتن بوده و نخستین دفاع توسط خداوند صورت گرفته است آنجا که قرآن می فرماید : ان ا... یدافع عن الذین آمنوا : خداوند دورمی کند از آنانکه ایمان آورده اند و ... نیز آنجا که سفارش می کند : ادفع بالتی هی احسن : بدی را با طریق نیکو دفع کن .

v   موارد استفاده از واژه دفاع

کلمه دفاع کلمه متداول و مانوس در بسیاری از حوزه ها و رشته ها می باشدبرخی از موارد آن چنین است:

-        در علوم پزشکی ، سیستم دفاعی بدن در برابر میکرب مورد استفاده قرار می گیرد.

-        در دستگاه قضایی ، لایحه دفاعیه ، وکیل مدافع ، دفاعیات متهم مورد استفاده قرار می گیرد.

-        در نظام دانشگاهی ،جلسه دفاعیه دانشجو ، دفاع از پایان نامه ، پیش دفاع ودفاع نهایی متداول و رایج می باشد

-        در امور مهندسی ، دفاع از طرح و نقشه طراحی شده توسط طراح و دفاع از مطالعات تهیه شده رایج است.

-        در ورزش ، بازیکنان یک تیم در برابر تیم دیگر خط دفاعی تشکیل می دهند.

-        در حوزه فرهنگ ، مقوله دفاع فرهنگی در برابر تهاجم فرهنگی بکار برده می شود .

-        در مسایل فردی ، دفاع شخصی ، شخص بی دفاع ، ... دفاع کردم ، دفاع از ناموس ، دفاع از جان ، دفاع از مال و ... استفاده می شود.

-        در خصوص حیوانات نیز ، دفاع از جوجه وبچه استعمال میشود.

-        در علوم نظامی نیز اصلاحات زیر مرسوم است : سپر دفاعی ، دفاع هوایی ، خطوط دفاعی ، دفاع متقارن ، دفاع موشکی ، دفاع موزاییکی ، سنگر دفاعی ، کانال دفاعی ، مواضع دفاعی ، ...

-        در جنگ تحمیلی نیز عبارت هشت سال دفاع مقدس رایج است .

-        در امور دینی نیز ، دفاع از دین ومذهب ، دفاع از مظلوم ، دفاع از آبروی مومن ، دفاع از ارزشها ، جاذبه و دافعه احکام خاصی وجود دارد .

-        در امور ملی نیز دفاع از وطن و میهن ، دفاع از سرزمین ، دفاع از آب و خاک ، رایج است

-        نام برخی نهادهای مزین به دفاع شامل ، وزارت دفاع ، صنایع دفاع ، سازمان دفاع غیر نظامی ، دانشکده دفاع ، دانشگاه عالی دفاع ملی و ... می باشد

-        برخی اصلاحات مرتبط با دفاع نیز از این قبیل است ،دفاع جانانه ، دفاع شجاعانه ، دفاع حق طلبانه ، دفاع مشروع ، دفاع علمی و دفاع غیر نظامی.

v   نتیجه گیری

علیرغم تلاشهای صورت گرفته جهت فرهنگ سازی پدافند غیر عامل ، متاسفانه کلمه پدافند بدلیل نامانوس بودن آن ونیز در برخی موارد بعلت قدمت بیشتر پدافند هوایی با آن اشتباه گرفته می شود ، در حالیکه کلمه دفاع بدلیل استعمال آن در بسیاری حوزه ها و رشته ها رایج و مانوس بوده و از قرینه لفظی مناسب تری بر خوردار است و چنانچه لفظ پایداری ملی که دارای جامعیت بیشتری است ، استفاده نگردد مطلوب آنست که عبارت" دفاع غیر عامل " جایگزین   " پدافند غیر عامل " قرار گرفته و در تمامی متون ; ادبیات واحد مورد استفاده قرار گیرد.

 

v   منابع :

-        فرهنگ فارسی 9 جلدی آریان پور – موسسه انتشارات امیر کبیر – 1376

-        فرهنگ دفاعی امنیتی – مرکز مطالعات و پژوهشهای مدیریت – محمد تقی نوروزی – 1386

-        مبانی و مستندات پدافند غیر عامل – سازمان پدافند غیر عامل کشور – 1386

-        فرهنگ بزرگ جامع نوین – ترجمه المنجد – احمد سیاح - 1382