جهان بینی اسلامی
جهان بینی اسلامی
جهان بینی اسلامی، جهان بینی توحیدی است. توحید در اسلام به خالص ترین شکل و پاک ترین طرز بیان شده است. از نظر اسلام خداوند مثل و مانند ندارد: «لیس کمثله شی ء»[2]. خدا شبیه چیزی نیست و هیچ چیزی را نتوان به خداوند تشبیه کرد خداوند بی نیاز مطلق است، همه به او نیازمندند و او از همه بی نیاز است : «انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید »[3]. خدا به همه چیز آگاه است و بر همه چیز تواناست: «انه بکل شی ء علیم»[4]. «انه علی کل شی ء قدیر »[5]. او در همه جا هست و هیچ جا از او خالی نیست. بالای آسمان و قعر زمین با او یک نسبت دارد . به هر طرف که بایستیم رو به او ایستاده ایم : «اینما تولوا فثم وجه الله»[6] او از مکنونات قلب و از خاطرات ذهن و نیتها و قصدهای همه آگاه است: «و لقد خلقنا الانسان و نعلم ما توسوس به نفسه»[7]. از رگ گردن انسان به انسان نزدیکتر است: «نحن اقرب الیه من حبل الورید »[8]. او مجمع کمالات است و از هر نقصی منزه و مبراست: «و لله الاسماء الحسنی »[9]. او جسم نیست و به چشم دیده نمی شود: «لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار»[10]. (مطهری، 1372، 17-18)
از نظر جهان بینی توحیدی اسلامی، جهان یک آفریده است و با عنایت و مشیت الهی نگهداری می شود. اگر لحظه ای عنایت الهی از جهان گرفته بشود نیست و نابود می گردد. جهان به باطل و بازی و عبث آفریده نشده است، هدف های حکیمانه در خلقت جهان و انسان در کار است، هیچ چیزی نابجا و خالی از حکمت و فایده آفریده نشده است. نظام موجود، نظام احسن و اکمل است. جهان به عدل و به حق برپاست. نظام عالم براساس اسباب و مسببات برقرار شده است و هر نتیجه ای را از مقدمه و سبب مخصوص خودش باید جستجو کرد. از هر نتیجه و سبب، تنها نتیجه و مسبب مخصوص خود آن را باید انتظار داشت. قضا و قدر الهی، وجود هر موجودی را تنها از مجرای علت خاص خودش به وجود می آورد. قضا و تقدیر الهی یک شی ء، عین قضا و تقدیر سلسله علل اوست[11] (مطهری،1372، 18-19).
اراده و مشیت الهی به صورت "سنت"، یعنی به صورت قانون و اصل کلی، در جهان جریان دارد. سنت های الهی تغییر نمی کند و آنچه تغییر می کند بر اساس سنت های الهی است. خوبی و بدی دنیا برای انسان بستگی دارد به نوع رفتار انسان در جهان و طرز برخورد و عمل. او نیکی و بدی کارها گذشته از آنکه در جهان دیگر به صورت پاداش یا کیفر به انسان باز می گردد، در همین جهان نیز خالی از عکس العمل نیست. تدریج و تکامل ، قانون الهی و سنت الهی است . جهان گاهواره تکامل انسان است.
قضا و قدر الهی بر همه جهان حاکم است و انسان به حکم قضا و قدر، آزاد و مختار و مسؤول و حاکم بر سرنوشت خویش است. انسان دارای شرافت و کرامت ذاتی و شایسته خلافت الهی است. دنیا و آخرت به یکدیگر پیوسته است. رابطه این دو نظیر رابطه مرحله کشت و مرحله برداشت محصول است که هر کس عاقبت کار آن می درود که کشته است، نظیر رابطه دوره کودکی و دوره پیری است که دوره پیری ساخته دوره کودکی و جوانی است(مطهری، 1372، 19-20)
اما جهان بینی اسلامی به دلیل اینکه از طرف خالق عالم ارائه شده، کسی که عالم به همه موجودات می باشد، دارای همه معیارهای مقبولیت جهان بینی می باشد، یعنی هم از طرف عقل و منطق پشتیبانی می گردد و هم به زندگی معنی می دهد و انسان را از پوچگرایی نجات می دهد و آرمان ساز می باشد و تعهدآور نیز می باشد و با استدلال گفته هایش را اثبات می کند، به همین جهت در بین انواع جهان بینی به عنوان یک جهان بینی صحیح آشکار می گردد.
[3] . فاطر / 15
[4] . شوری / 12
[5] . حج / 6
[6] . بقره / 115
[7] . ق / 16
[8] . ق / 16
[9] . اعراف / 180
[10] . انعام / 103
[11]. رجوع شود به کتاب انسان و سرنوشت شهید مطهری
http://nosazi.tehran.ir/Default.aspx?tabid=563
