برج روستای فشارک
دکتر سید علیرضا هاشمی فشارکی
فرزند مرحوم حاج سید ابوتراب
گزارش مصور از برج واقع در روستای فشارک
روی زیر بزنید :
http://anthropology.ir/sites/default/files/public/article/attachments/31430-7.pdf
فشارک یکی از روستاهای اصفهان است که در شمال شرقی استان اصفهان و در نزدیکی دهستان
کوهپایه قرار دارد. مسیر این روستا در 32 کیلومتری جاده اصفهان به (نایین) یزد و سپس 20 کیلومتر جاده
فرعی با آسفالت سرد به طرف شمال است. روستا در حاشیه کویر قرار دارد و شکل و معماری بناهای روستایی،
کویری بودن آن را نشان میدهد. آب و هوایی خشک با زمستانی سرد و بهار و تابستانی معتدل دارد. آب روستا
از طریق بارندگی و آب سه قنات تامین میشود و در حال حاضر تقریباً خالی از سکنه است و فشارکیهایی که
در اصفهان و تهران ساکن هستند در مناسبتهایی مانند تاسوعا و عاشورا برای برگزاری مراسم محرم و تعزیه و
یا در روزهای پنجشنبه و جمعه به عنوان یک منطقه ییلاقی و خوش آب و هوا برای گذران اوقات فراغت به
روستا میروند.
به دلیل نا امنی که در گذشتههای دور موجود بوده، روستا در معرض هجوم اقوام صحرانشینِ راهزن قرار داشته
است، از این رو وجود قلعه و چهار برج دور روستا و داستانهایی که از زبان کهنسالان شنیده میشود دال بر
حمله مداوم راهزنان به روستائیان دارد.
در آغاز حکومت رضا خان گروهی دزد لر به « سرزمین ناشناخته بر کران کویر » بنا به نوشته مؤلف کتاب
.(300 : روستاهای اطراف اصفهان حمله میبردند که عرصه را بر روستاییان تنگ کرده بودند (گرکویه، 1365
مردم روستای فشارک نیز از دست ایشان در امان نبودند و گفته شده که 17 بار این روستا مورد تاخت و تاز
دزدان قرار گرفت. در نتیجه مردم بر آن شدند که چهار برج و بارو گرداگرد روستا بنا کنند که در حال حاضر
فقط یکی از آنها سالم باقی مانده، یکی دیگر نیمه فرو ریخته و از دوتای دیگر تلی از خاک و خشت به جا مانده
است.
نوروز امسال مطابق سالهای گذشته برای صله رحم و دیدار اقوام و خویشان سببی و نسب برای چند روز عازم
اصفهان شدم. خوشبختانه سفر امسال فرصت مناسبی پدید آورد که به روستای آبا و اجدادی خود نیز سری
بزنم. این سفر به همراه دهدار سابق روستا که از مطلعین روستا بود و سه تن دیگر انجام گرفت. سفری نیم روزه
در هوایی کاملا خنک که در طول جاده نمنم باران بهاری، زیبایی سفر را دوچندان میکرد.
سفر به روستا ساعت هشت صبح آغاز شد و بنا شد به دلیل مسافت کمتر از یک ساعت تا روستا، صبحانه در
روستا میل شود. مسیر از میدان احمدآباد به طرف شرق و ورود به جاده شوسة اصفهان- نایین آغاز شد و پس از
طی طریق حدود 30 کیلومتر و گذر از تقاطع جاده فرودگاه و سپس عبور از زیر یک پل و پلیس راه و گذشتن از
جادههای منشعب فرعی که هر یک با تابلو نوشتههایی نشان از وجود روستایی را میداد، ادامه یافت تا بالاخره
تابلوی روستای فشارک نمایان شد. منتهی برای ورود به جاده روستا باید از طریق دوربرگردانی که در یک
کیلومتری احداث شده بود، جاده اصلی را دور زد.
جاده روستایی آسفالت خوبی داشت و دو سه مزرعه پرورش شترمرغ در ابتدای آن به چشم میخورد. اما پس
از طی مسافتی جاده به صورت آسفالت سرد نمایان شد که اتومبیل با سرعت حدود 60 تا 70 کیلومتر به راحتی
حرکت میکرد. در اواسط جاده 20 کیلومتری منتهی به روستا، محدوده روستا و مزرعههای آن که در پای رشته
کوهی پهن شده بود، خودنمایی کرد و هر چه جلوتر رفتیم منظره روستا وضوح بیشتری یافت. ورود به روستا با
یک سربالایی که تعدادی کارخانه کوچک پتوبافی و مزرعه مرغداری در کنار آن قرار داشت و پیچ تندی که
ناگهان منظره خانههای روستایی را نمایان میکرد، غافلگیر کننده بود.
اتومبیل را در کنار استخر پر آبی که جنب مسجد روستا بود نگه داشتیم و تا خانه میزبان از کوچه راههایی
باریک گذشتیم. نرسیده به خانه میزبان برج بلند و خشتی روستا نمایان شد. خانه میزبان در کنار برج قرار داشت
و همه گفتگوهای حین صرف صبحانه به برج اختصاص یافت و قرار شد پس از صبحانه بازدیدی از داخل برج
داشته باشیم.
دوربین عکاسی مهمترین وسیلهای بود که میتوانستم به ثبت قسمتهای مختلف برج اقدام کنم. از این رو
دوربین را برداشتم و همراهان نیز با برداشتن دو چراغ قوه که برخی از آنان به دلیل احتمال سستی برج و قدمت
بیش از یکصدساله آن کمی اظهار نگرانی میکردند؛ اما، بالاخره همراه شدند. با راهنمایی میزبان پلههای برج را
کنجکاوانه تا طبقات و سپس بام آن بالا رفتیم و به این دستساخته خشتی و جمعی آبا و اجدادی که برای
امنیت و آرامش روستا اقدام به ساخت آن کرده بودند، دقیق شدیم و در دل به همت و پشتکار سازندگان آن
آفرین گفتیم.
گزارش تصویری زیر عکاسی همراه با زیرنویس اینجانب از برج سالم روستا است که قدمت آن به بیش از یکصد
سال میرسد.
تنظیم:
95/1/5
