ایستگاههای مترو؛پناهگاه عمومی
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی ، (استاد مشاور)
کد خبر: ۲۴۹
تاریخ انتشار: ۲۷ آبان ۱۳۹۱ - ۰۰:۱۶
ایستگاههای مترو؛پناهگاه عمومی
با دقت در روند جنگ ها وحوادث گذشته می تـوان دریافت که شهرهای بی دفاع نیز از گزند کشورهای زورگو و متجاوز درامان نبوده و آماج حملات دشمن گردیده...
چکیده:
با دقت در روند جنگ ها وحوادث گذشته می تـوان دریافت که شهرهای بی دفاع نیز از گزند کشورهای زورگو و متجاوز درامان نبوده و آماج حملات دشمن گردیده . دراین راستا بلحاظ حفظ و صیانت از سرمایه های انسانی و کاهش آسیب پذیری شهر ، بکارگیری تمهیدات وشیوه های "پدافند غیرعامل" نقش تعیین کننده ای در بررسی و مطالعه ایستگاههای مترو جهت استفاده به عنوان پناهگاه درشرایط بحــــران و ایجاد شبکه امن گسترده قابل دسترسی درسطح شهر را ایفا می نماید و درصورت بکارگیری مناسب ، یکی از بهینه ترین روشهای دردفاع دربرابر تهاجمات دشمن محسوب می شود.
این مقاله که خلاصه ای از پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی پدافند غیرعامل دانشگاه صنعتی مالک اشتر می باشد به شرح مختصری از نحوه بکارگیری ، عملکرد و فواید روشهای پدافند غیرعامل درایستگاههای مترو بعنوان یک فضای امن زیرزمینی با توجه به تجارب جهانی پرداخته و شناخت اجزاء اصلی و مهم مترو ، نوع تهدیدات وآسیب پذیری ، توجیه اقتصادی و کارکردهای ایستگاه های مترو ، مورد بررسی قرار گرفته و سپس ملاحظات و راهکارها دفاع غیرعامل مربو.طه ارائه شده است .
تعاریف پایه :
سامانه قطار شهری؛ به مجموعه ای مستقل از خطوط ریلی، اماکن، فضاهای سطحی، زیرسطحی، تأسیسات ، تجهیزات وماشین آلات اطلاق می گردد که وظیفه حمل ونقل ریلی مسافران را در شهر یا حومه آن برعهده دارد.
پناهگاه؛ به مکانی اطلاق می شود که در مقابل اصابت بمب ، موشک ، راکت ، و... مقاومت نموده ومانع صدمه رسیدن به نفرات ،ة تجهیزات وتأسیسات گردیده واثرات ترکش وموج انفجار را بطور نسبی خنثی نماید
پدافند غیر عامل؛ مجموعه اقدامات غیر مسلحانه ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها و تاسیسات، تجهیزات و شریان های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن و یا کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیر طبیعی می گردد.]1[
ایستگاه مترو : یکی از اجزاء مهم سامانه قطارشهری است که به صورت سطحی و زیر سطحی (زیر زمینی) طراحی و ساخته می شوند و محل ارتباط میان سطح زمین و خطوط مترو می باشد .
مقدمه:
اکثر کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه درجهان اقدام به توسعه وگسترش انواع سامانه های حمل ونقل شهری نموده اند . استفاده از قطار شهری بعنوان یکی از مهمترین زیرساختهای صنایع حمل ونقل شهری حائز اهمیت بوده وکشورهای مختلف بسته به نوع استراتژی وساختار سیاسی ، اجتماعی واقتصادی خود اهداف گوناگونی را از ساخت وگسترش سامانه مربوطه دنبال می نمایند. با توجه به نوع دکترین ونگرش هر کشور به جهان پیرامون خود واز طرفی ساختار وموقعیت جهانی ، نقش حفاظت وتأمین امنیت عمومی از سامانه های قطار شهری مختلف خواهد بود. بدنبال توسعه این صنعت در بْعد حمل ونقل وخدمات رسانی ، بسیاری از این کشورها از ایستگاههای مترو به عنوان پناهگاه های عمومی با هدف حفظ، نگهداری و محافظت از مردم استفاده می نمایند به بیان دیگر این ایستگاهها قادر به محافظت از افراد و تأمین ما یحتاج ضروری آنها برای مدت زمانی معین درشرایط بحران می باشد.
یکی از کاربردهای مهم مترو به خصوص ایستگاه ها که تا کنون درکشورمان کمتر به آنها توجه شده ، کاربری پناهگاهی است .چراکه افراد غیرنظامی در شرایط بحران بصورت ناخودآگاه به مترو پناه می برند.دراین راستا بسیاری از کشور های جهان به این موضوع واقف بوده و به نحو چشم گیری بهره مند شده اند . شرکت مترو به عنوان بهره بردار و متولی چنین فضاهایی پس از شناخت نقاط ضعف و قوت این سامانه ، با هدف حفظ امکانات و افزایش توان خدمات رسانی ، بهره برداری درشرایط بحران را مد نظر قرار داده وبدنبال بومی کردن این مهم باشد. دراین راستا سعی شود مطابق ایستگاه های احداث شده در جهان که به صورت چند منظوره کاربری دارند حتی الامکان از امکانات و تجهیزات ایستگاه ها برای استفاده از پناهگاه منظور گردد . این امر علاوه بر کاهش قابل توجه هزینه های ساخت پناهگاه ، موجب بالا بردن ضریب اطمینان از عملکرد تجهیزات مترو در شرایط بحرانی می گردد.
1- تجارب جهانی :(2)
بنای اولین سیستم مترو جهان درسال1242هجری شمسی(1863 میلادی) در شهر لندن گذاشته شد . ازسال1269 هجری شمسی(1890 میلادی) به بعد درحدود 120 شهر دیگر اروپا ، آسیا ، آمریکا وآفریقا صاحب مترو گردیدند. ایستگاههای مترو درسطح وسیع به عنوان مـراکزی چند منظوره در سرتا سرجهان مورد استفاده قرار می گیرند. کاربریهای مختلفی که از این سامانه توسط کشورهای مختلف صورت پذیرفته در جدول زیر ارائه شده است.
درخصوص دیدگاههای موجود وحاکم بر سامانه قطارشهری در کشورها بلحاظ بکارگیری پدافند غیرعامل واقدامات امنیتی – حفاظتی نکات ذیل حائزاهمیت است :
- انجام اقدامات امنیتی وحفاظتی در کشورهای غربی وتا حدودی کشورهای شرقی ، بلحاظ تهدیدات داخلی موجود درآن کشورها . (تفکر استفاده از انواع روشهای امنیتی وحفاظتی پیشرفته ، حساس وهوشمند در اصل توسط کشورهای غربی با هدف جلوگیری از ورود تهدید به داخل ایستگاههای مترو از سال 1374هجری شمسی (1995 میلادی) شکل گرفت )
- اقدام به استفاده از عمق زمین جهت احداث فضاهای امن زیرزمینی و سامانه های قطار شهری، براساس تهدیدات خارجی متصوره برای هرکدام از کشورها . (نمودار شماره 1) دربین تمام کشورهای دارای سامانه قطار شهری ،کره شمالی بلحاظ مقابله با تهدیدات نظامی ، از عمق مناسب زمین و بکارگیری تمهیدات پدافند غیرعامل استفاده کرده است .
2- تجارب ساخت مترو در ایران: (4)
احداث راه آهن در ایران تاریخچه ای 130 ساله داشته و اولین تراموا درتهران توسط بلژیکی ها بین دروازه شهر ری و میدان امام خمینی (ره) احداث شد . تعمیم این تفکر وتجربه جهت احداث راه آهن زیرزمینی در سال 1337 در ابعادی جدید مطرح گردید . این موضوع تا سال 1347 به صورت مطالعه وبررسی باقی ماند . مطالعات وبررسی های صورت گرفته توسط کارشناسان خارجی در زمینه چگونگی امکان مترو درشهر تهران در طی این مدت ، منجر به پیشنهاد دو خط اصلی مترو به صورت شرقی – غربی و شمالی– جنوبی گردید.
مطالعات اجتماعی و ترافیکی شهر تهران توسط شرکت های سوفرتو و RATP.در سال 1350 شروع شده است و درسال 1354 قانون تاسیس شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) به تصویب رسیده و درسال 1356 عملیات اجرایی شروع و پس از توقفی که درسالهای 1359 تا 1365 صورت گرفت ، تا کنون ادامه دارد .
خطوط درحال بهره برداری د رشهر تهران؛ خطوط 1 ، 2 و 5 که شامل 52 ایستگاه و طول کل مسیر 90 کیلومتر می باشد، خطوط درحال احداث در شهر تهران ؛ خطوط 3 و 4 ، تعداد ایستگاهها 54 و طول کل مسیر 57 کیلومترو .دورنمای کلی خطوط مترو درشهر تهران شامل : 8 خط درون شهری و 5 خط برون شهری ، طول کل خطوط 400 کیلومتر.
3- مهندسی مترو :(5)
در سامانه قطارشهری ، مسیرها خطوط یا به صورت دوایر متحدالمرکز (خطوط کمربندی ) یا بصورت شعاعی ویا اینکه خطوط شعاعی دوایر متحدالمرکزرا قطع می نمایند ، بعنوان مثال در برنامه ریزی شبکه مسیرهای متروی شهر نیویورک ، هم مسیرها موازی وهم مسیرها شعاعی منظور شده اند . متروی پاریس هم دارای سیستم شعاعی وسیستم مرکزی میباشد ومتروی لندن فقط دارای سیستم شعاعی است . متروی تهران دارای سیستم شعاعی وتا حدودی حلقوی می باشد ( شکل شماره 1) . بطوریکه کلیه تقاطع ها در مرکزیت شهر و به حالت حلقوی قرار دارند و ابتدا و انتهای مسیرها به سمت پیرامون تهران ادامه پیدا می کنند. دارای پراکندگی مناسبی می باشند.
4- اجزاء و بخشهای مختلف مترو و ملاحظات دفاع غیرعامل مربوطه: (5) و (9)
مترو از بخشهای مختلف ازجمله تونل ، ایستگاه و فضاهای داخل ایستگاه (سکوها ، ورودی و خروجی ها ، راهروها ، راه پله ها و...) ، دپو وپارگینگ و... تشکیل شده است که لازم است ملاحظات دفاع غیرعامل در طراحی بخشها و اجزاء آن صورت پذیرد.
- 4-1- تونل: تونل های مترو یکی از اجزاء مهم مترو بوده که در زیرزمین قرار دارد وجهت رفت وآمد افراد وحمل مواد توسط قطار احداث شده و از مهمترین سازه های زیر زمینی شهری است . این ســــازه زیرزمینی در شرائط بحران با احداث دسترسی های مناسب و رعایت تمهیدات پدافند غیرعامل می تواند دارای عملکردهای ثانویه جهت انتقال تأسیسات شهری مانندبرق ، آب ، مخابرات و... باشد و نقش ارتباط دهنده بین مراکز شهری را دارد و قابلیت خروجی های اضطراری شهر را داراست .
- 4-2- دپو و پارکینگ: بخش دپو و پارکینگ نیز یکی دیگر از بخشهای مهم یک سامانه قطار شهری می باشد که می تواند سطحی یا زیر سطحی باشد .با توجه به اینکه این بخش از حساسیت زیادی برخوردار است در صورتی که لازم باشد اصول پدافند غیرعامل در این قسمت اجرا گردد باید مواردی از جمله:
احداث دیوار حفاظتی مناسب پیرامون پارکینگ و دپو ، مجهز به دوربین های مدار بسته Day & Light ثابت وحساس به حرکت ، بزرگنمایی مناسب برای پوشش تصویری منطقه.
استفاده از سنسورهای اعلام سرقت در دپو و پارکینگ.
ذخیره آب به مقدار کافی برای مصارف آتش نشانی ( باسیستم آب افشان اتوماتیک ودستی ) در محوطه پارکینگ ها وتعمیرگاه ها ودپو ها .
ایجاد راه های دسترسی اضطراری در پارکینگ ها.
4-3- ایستگاهها : ایستگاه مکان ارتباطی است میان سطح زمین و خطوط مترو ، که تسهیلات و خدمات را به افراد ارائه می دهد . ایستگاه ها بلحاظ دفاعی می بایست امن دربرابر تهدیدات (متعارف وغیرمتعارف) ، دارای عمق مناسب (جهت کاربردهای مختلف) ، چند منظوره (دارای کاربری پناهگاه عمومی امن برای مسافرین با ظرفیت مناسب) و دارای دسترسی های مطلوب باشد.
چند منظوره بودن فضاها و اماکن داخل ایستگاه بصورتی که ، در صورت و وقوع بحران قابل استفاده بعنوان پناهگاه باشند .
بکارگیری اصول ایمنی در معماری داخلی ، جهت افزایش روحیه و آرامش افراد وپناهجویان و افزایش ایمنی آن .
استفاده از خمهای مختلف با رعایت اصول مهندسی به منظور کاهش آثار موج انفجار در ورودی و خروجی ها .
درطول مسیر هرخط بجز در ابتدا وانتهای آن ، احداث ایستگاه فرعی باپارکینگ (جهت پارک قطار آسیب دیده، یا عبور قطار در صورت مسدود شدن ایستگاه اصلی وتخلیه قطار از اصلی به فرعی) اضافی جهت تخلیه وخالی کردن خط اصلی در شرایط بحران ضروری است.
دارای سرویسهای بهداشتی (توالت وحمام) جهت پناهجویان.
دارای ذخیره آب وسوخت مورد نیاز .
دارای ذخیره مواد غذایی ضروری .
دارای فضای درمان وفوریت های پزشکی .
دارای سیستم برق اضطراری .
دارای سیستم تهویه هوای مطبوع .
دارای سیستم اعلام خطر وخبر.
دارای سیستم مدار بسته ویدئویی جهت آموزش عمومی و...
دارای اطاق مدیریت منترل بحران .
دارای امکان تولید برخی خدمات پشتیبانی دفاع.
دارای امکان تأمین حداقل غذای گرم.
و...
4-3-1- انواع ایستگاهها؛ ایستگاهها برحسب نوع عملکرد عبارتند از : (6)
الف – ایستگاه های مبداء و مقصد (ابتدا و انتهای خط)
ب – ایستگاههای فرعی یا بین راهی ( ایستگاههای معمولی وایستگاه های تقاطعی ).
" ایستگاه ها را درمحل تقاطع دو خط می توان به صورت های T, X و یا L طراحی کرد".
4-3-2- سکوی ایستگاه: یکی از فضاهای ایستگاه محسوب می شود که مسافر پس از عبور ازسالن فروش بلیط و محوطه کنترل برای سوارشدن به قطار به آنجا رفته وپس از انتظار سوار برقطار می شوند ]5[
4-3-3- ورودی و خروجی ها :
ورودی وخروجی ها تنها ارتباط میان ایستگاه های مترو و دنیای خارج از آن می باشند . بنابراین جزء بخشهای کلیدی و حساس سامانه های قطار شهری و فضاهای امن زیر زمینی بشمار می رود . ورودی وخروجی ها از اجزا وبخشهای سطحی وزیرسطحی ایستگاهها محسوب می شود که ، آسیب پذیرترین بخش نسبت به دیگر اجزاء هستند. در صورت مسدود شدن یا تخریب آنها ، عملکرد کلی ایستگاه های مترو با خطر مواجه می شود ، لذا ضروری است ملاحظات ذیل درآن لحاظ شود:
مکان گزینی صحیح ایستگاه در نقاط مناسب شهری.
برخوردار از فضای باز و محوطه های آزاد در پیرامون ایستگاه
رعایت حریم از هرگونه محدوده آوارساختمانهای پیرامونی.
مقاوم بودن ورودیها و عدم استفاده از شیشه بعنوان دیوار و سقف ورودی وخروجی ها.
شکل شماره 2- استفاده از شیشه بعنوان دیوار و سقف ورودی وخروجی ها(آسیب پذیری وضع موجود)
همگونی وهم شکلی با طرح معماری پیرامونی .
دارا بودن پیش فضای ورودی جهت کاهش ازدحام در ورودی .
دارای دیوارهای محافظ، مقاوم و خمهای 90 درجه دربرابر موج انفجار درکلیه ورودیها .
ایجاد چاله انفجار در مدخل ورودی .
حداقل دارای دو مسیر ورودی وخروجی برای هر ایستگاه .
اجتناب از لبه های تیز .
دارای علائم شب تاب .
دارای درب ایمن با قابلیت فیلتر کردن هوای ورودی.
5- کارکرد مترو:(9)
6-عوامل مؤثر زمین شناسی مهندسی در مطالعه وطراحی سازه های زیرزمینی :(7)
ازمیان کلیه فعالیت های مهندسی عمران درحفر تونل و به طور کلی فضاهای زیرزمینی ، بیش از همه نیاز به شناسایی زمین دارد. درانتخاب ویا بهینه سازی محل برای حفر اینگونه سازه ها ، شرایط زمین شناسی مهندسی و ویژگی های ژئوتکنیکی منطقه یکی از عوامل و پارامترهای اصلی محسوب می شود
عوامل زمین شناسی مؤثر در سازه های زیر زمینی شامل ساختار های زمین شناسی (چین خوردگی ها ،گسل ها ، لرزه خیزی و ... ) لیتولوژی و جنس واحدهای زمین شناسی ، آبهای زیرزمینی (شکل شماره 3) و... می باشد که هرکدام نقش مؤثری در پایداری سازه های زیر زمینی دارند.یکی از پارامترهای مهم در سازه های زیرزمینی سرباره مناسب است . لایه های زمین بطور طبیعی ایجاد سرباره می نماید . چنانچه جنس تشکیلات رسوبی دارای مقاومت مناسب باشد درمقابل سلاحهای نفوذی تأثیرات زیادی دارند.
7- تهدیدات و آسیب پذیری های ایستگاه های مترو:
ایستگاههای مترو در محیط ومکانی کاملاً آشکار قراردارند به همین دلیل دارای آسیب پذیری و خطرات زیادی هستند . بنابراین نیاز به بکارگیری تمهیدات دفاعی درمقابل تهدید خارجی (تهدیدات تسلیحاتی وشناسایی) و حفاظتی- امنیتی در مقابل تهدید داخلی (عوامل وابسته به دشمن) ، در حوزه پدافند غیر عامل خواهد بود .
7-1- بررسی تهدیدات داخلی وارده بر ایستگاههای مترو : (3)
مطابق مطالعات وبررسی های بعمل آمده توسط دانشگاه فلوریدا ولس آنجلس درسالهای 1900 تا 2005 میلادی مشاهده می گردد عمده تهدیدات وارده برسامانه حمل ونقل شهری ازنوع داخلی و قطار شهری بیشترازدیگر سامانه ها در معرض این تهدید قرارگرفته است .
در بین تهدیدات داخلی در ایستگاههای مترو، بمب گذاری بیشترین آمار وحملات NBC کمترین نوع تهدید وارده می باشد
7-2- ارزیابی تهدیدات : (8)
سلاح معیاردراین تحقیق ، سلاح نفوذگر GBU-28 ( Guided Bomb Unit 28) خواهد بود. این سلاح در اواخر جنگ خلیج فارس به منظور انهدام مراکز زیر زمینی فرماندهی و کنترل عراق استفاده شد و مطابق آخرین عملکرد آن با سرجنگی حدود 5000 پوندی قادر است در بتن پر مقاومت تا 6 متر و در خاک تا بیش از 30 متر نفوذ نماید . بمب و موشک نفوذی GBU-28 با سرجنگی 10000 پوندی ، توانایی عمق نفــــوذی تا 40 متر در لایه های خاکی را داراست .
7-3 - آسیب پذیری ذاتی مترو : (9)
مترو دارای آسیب پذیری ذاتی زیادی می باشد این آسیب پذیریها شامل : خرابی قطارها ، خرابی تأسیسات آب ، برق وتلفن** ، ریزش تونل ، خرابی ریل ها ، آسیب پذیری در سیستم نرم افزاری وشبکه کامپیوتری سیستم حمل ونقل ، نیروی انسانی ومتخصصین ، قطعات کلیدی (تولیدات داخلی ووابستگی ها) و... می باشد.
** وابستگی تأسیسات مترو به تاسیسات سطح شهر یکی از نقاط ضعف آن می باشد. تاسیسات برق ، آب ، تلفن و... کاملاض به تأسیسات روی زمین وابسته است و درصورت آسیب دیدن آنان درهر شرایطی (عادی وبحران) ، کل تأسیسات شبکه مترو مختل می گردد که لازم است سیستم های اضطراری پیش بینی گردد.
8- مدیریت بحران درمترو :(9)
با توجه به اینکه مترو مکانی است که دشمنان بدلیل حجم زیاد جمعیت ، به راحتی می تواند به آن آسیب برساند ونارضایتی ایجاد نمایند . لذا باعنایت به چند منظوره بودن اینگونه پروژه های ، نیاز است در زمانهای بحران خصوصا" بحرانهای نظامی و شرائط جنگ ، مدیریت خوب وقوی و از پیش برنامه ریزی شده فعالانه اقدام نماید. و نیز بهره برداران بطور خود اتکا بتوانند امور خود را اداره کنند.
اقداماتی که در حوزه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در زمینه دفاعی در ایستگاهها وخطوط مترو ضروری است است صورت پذیرد شامل موارد زیر می باشد:
پیش بینی فضای استقرار مدیریت بحران.
پیش بینی شبکه ارتباطی ( اطلاع رسانی) امن داخلی وارتباط با خارج مترو .
پیش بینی فضاهای امداد رسانی .
تهیه برنامه های آموزشی ویژه شرایط بحران جهت پناهجویان .
پیش بینی برنامه های مقابله با شرایط بحران .
انجام رزمایش دوره ای به منظور کسب ارتقاء و آمادگی لازم.
و...
9- روشهای استفاده ازایستگاههای مترو بعنوان پناهگاه:(9)
ایستگاههای مترو بلحاظ پراکندگی در145 نقطه ازسطح شهرتهران می تواند با شعاع خدمات رسانی کارکرد پناهگاهی مناسبی به یکی از روشهای زیر ایجاد گردد:
1- خودِ ایستگاه دارای شرایط پناهگاهی و عمق سرباره مناسب و مقاومت لازم در برابر سلاحهای تخریبی دشمن را داشته باشد .
2- ایجاد فضای پناهگاهی در عمق پایین تر از ایستگاه موجود] درشرایطی که ایستگاهها اجرا شده باشند ویا و بجهت متقاطع بودن خطوط مترو محدودیتهایی برای استفاده از اعماق زمین بلحاظ خدمات رسانی و مسایل فنی (زمین شناسی و شیب خطوط) امکان پذیر نمی باشد [.
3- استفاده از زیرزمین های امن ساختمانهای بلند مرتبه همجوار ایستگاهها با دسترسی از داخل ایستگاه مترو.
10- توجیه اقتصادی استفاده از ایستگاههای مترو بعنوان پناهگاه:(9)
بدلیل توسعه شهرها وافزایش ترددهای درون شهری وعدم امکان توسعه خیابانهای درون شهری وگرانی وکمبود زمین ، ضرورت بهره گیری از سامانه حمل ونقل ریلی (مترو) درشهرهای بزرگ اجتناب ناپذیر است واز سوی دیگر بدلیل تهدیدات موجودعلیه شهرهای کشور درشرایط تهدید ، ضرورت احداث پناهگاه جهت شهروندان بسیار اهمیت داشته ، لذا مطلوب آنست که بخشی از نیاز شهر به پناهگاه از طریق مناسب سازی مترو جهت اسکان جمعیت در شرایط بحران صورت پذیرد.
هدف از مناسب سازی ایستگاه های مترو به عنوان یک محیط امن پناهگاهی ، زنده وفعال بودن آنهاست بطوریکه همیشه درآن تردد صورت می گیرد و برای مــــردم شناخته شده است لذا برای عملکرد ثانویه پناهگاهی وپناه دادن به پناهجویان ومسافران در شرایط بحران مناسب خواهد بود.
با طراحی سازه های امن چند منظوره مانند مترو ، درکاهش ساخت پناهگاههای عمومی تک منظوره صرفه جویی شده ، واز متروکه ماندن پناهگاهها نیز جلوگیری خواهد شد.
امکانات جنبی وملزومات مختلف یک پناهگاه از قبیل نیروی برق (اصلی واضطراری) ، خطوط تلفن ، منابع آب آشامیدنی ومواد غذایی ذخیره ، سرویس های بهداشتی و... را دارا بوده ودر تمام ایام (صلح وجنگ) استفاده می شوند.
از فضاهای چند منظوره در ایام صلح جهت فروشگاههای زنجیره ای ، مراکز درمانی و خدماتی و مراکز تجاری و درآمد زا می توان استفاده کرد .
بعد دیگر سود آوری درحوزه دفاع نیز، سود حاصله از افزایش روحیه و میزان حفاظت از جان مردم (سودنامرئی) خواهد بود.که تأثیرشگرفی در افزایش مقاومت ملی خواهد داشت.
همچنین به این نکته می توان اشاره کرد که چون مترو یک فضای آشنا برای مردم است . نیاز به هزینه کردن جهت شناخت مردم (مانند برخی کشورهای دیگر مانند سوئیس)نیست .
11- نتایج وثمرات ایمن سازی بعنوان فضای امن پناهگاهی :(9)
مجموعه اقدامات فوق نتایج وثمرات زیر را بهمراه خواهد داشت:
- گسترش فضاهای پناهگاهی درتمامی سطح شهر.
- افزایش ایمنی سرمایه های انسانی وکاهش خسارات جانی .
- افزایش روحیه شهروندان دربرابر تهدیدات دشمن.
- امکان تداوم فعالیتهای ضروری شهر حتی در شرایط تهاجم دشمن.
- افزایش بنیه دفاعی دربرابر تهاجمات دشمن .
- افزایش هزینه های تجاوز نظامی دشمن.
- ایجاد بازدارندگی دشمن در نیل به اهداف خصمانه خود.
- ناکامی دشمن به دست یافتن درفشار به غیرنظامیان .
- افزایش قدرت ملی کشور.
12- نتیجه گیری:
ایستگاههای متــــرو ازجمله سازه های زیرزمینی است که دارای ماندگاری طولانی (عمرمفید زیاد) و بهره برداری پیوسته وکثرت استفاده کننده ( عموم مردم) می باشد. بنابراین در طراحی ، احداث وبهره برداری ایستگاههای مترو حتی الامکان می بایست به تناسب پیشرفت سلاحهای دشمن ، اقدامات ضروری و مورد نیاز را انجام وبا استفاده از آخرین دستاوردهای علمی ودانش فنی روز دنیا ، توان دشمن را کاهش ویا خنثی نمائیم.
این مهم با استفاده ازبکارگیری شیوه ها وشاخص های مؤثر در پدافند غیرعامل برای مقابله با توانائیهای دشمن قابل انجام خواهد بود .بدین منظور ضروری است درهنگام مطالعه وطراحی سبکه خطوط مترو وایستگاهها وسایر بخشهای مترو ، ملاحظات دفاع غیرعامل درآن اعمال گردد، بگونه ای که نقشه های تولیدی مشاور واجد مشخصات وملاحظات دفاع غیرعامل بوده وکلیه احداثات مترو پاسخگوی نیازهای شرایط بحران باشد.
منابع :
1 - آئین نامه اجرایی بند 11 ماده 121 قانون برنامه چهارم توسعه – سال 1384
2- قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص)- آشنایی با اقدامات برخی از کشورها- ناشر: معاونت پدافند غیرعامل- نشریه شماره 8 - تابستان 1385.
3- شرکت ایمن سازان - مطالعات پدافند غیرعامل خط 7 - سال 1385.
4- سایت اینترنتی متروی تهران
5- قاضی زاهدی- مهرداد، اردشیر رکنی، مسعود- پایان نامه معماری پژوهش و طرح پیشنهادی ایستگاه مرکزی مترو - جلد اول ودوم- کتابخانه شرکت مترو . سال 1366.
6- منتظری، محمد- آشنایی با سیستمهای راه آهن شهری - شرکت راه آهن شهری تهران وحومه (مترو)- اردیبهشت 1384 .
7- ابوالحسنی ، علی - پایان نامه کارشناسی ارشد - بررسی عوامل مؤثر در مبانی طراحی احداث فضاهای ایمن - دانشکده فرماندهی وستاد - دانشگاه جنگ .
8- ضوابط ومقررات تونل - دانشگاه امام حسین (ع) - سال 1384 .
9- پایان نامه کارشناسی ارشد - دانشگاه صنعتی مالک اشتر - جلالی ، غلامرضا (استاد راهنما) - هاشمی فشارکی ، سید جواد(استاد مشاور) - دهقانی ، اسفندیار – سال 1386.
برچسب ها: قطار شهری ، مترو ، پناهگاه ، دفاع ، پدافند ، غیرعامل
