همین قضیه تنباکو را مطالعه کنید.
در این میان، جناب آیت الله سید محمد فشارکی به نزد استاد بزرگوارش،
طلیعه
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی دام ظله: «برنامه ریزی کنید و قدری از تاریخ معاصر، از جمله همین قضیه تنباکو را مطالعه کنید. کتاب هایی هم در باره این موضوع نوشته شده که مناسب است آن ها را بخوانید. البته مطالعه کتاب های امین را می گویم. بعضیها هستند که چون پای روحانیت و دین در میان است، از عنادی که با دین دارند، حاضر نیستند به افتخار به این بزرگی اعتراف کنند و آن را مطرح نمایند.»[1]
هنگامی که استعمارگران انگلیس در کشور ایران، امتیاز کشت و فروش توتون و تنباکو را به دست گرفته بودند تا به این بهانه در کشور ایران نفوذ کرده و افکار استعماری خود را بین مردم رواج دهند، تنها مدافعان و پشتیبانان حریم اسلام، یعنی فقهای بزرگ شیعه، به فکر نجات مسلمانان از ذلت آور استعمارگران بریتانیایی افتادند.
در این میان، جناب آیت الله سید محمد فشارکی به نزد استاد بزرگوارش، حضرت آیت الله العظمی سید محمد حسن شیرازی ـ اعلی الله مقامهما ـ رفت و در جلسه ای خصوصی، به ایشان، عرض کرد: «درست است که من شاگردی از شاگردان شما هستم، لکن می خواهم با کسب اجازه از شما بدون ملاحظه و رعایت شاگردی با شما سخن بگویم، تا بتوانم صحبتم را صریحاً عرض کنم.»
استاد با گشاده رویی خواسته اش را پذیرفت.
پس از آن، آیت الله فشارکی گفت: «سید! چرا علیه استعمار انگلیس قیام نمی کنی؟! چرا بر تحریم تنباکو فتوا نمی دهی؟ آیا خون تو از خون سید الشهداء علیه السلام رنگین تر است؟ پس قیام کن و بر تحریم تنباکو فتوا بده.»
استاد، نظری به سید محمد فشارکی انداخت و سپس فرمود: «مدت ها است که در فکر آن هستم؛ لکن در این مدت، جهات مختلف این فتوا را بررسی می کردم. تا اینکه دیروز به نتیجه نهایی رسیدم و به سرداب مقدس رفتم، به مولایم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف متوسل شدم و امروز قبل از آمدن شما فتوی را نوشتم.
سپس متن فتوا را به سید محمد فشارکی نشان داد که در آن نوشته بود: «الیوم استعمال توتون و تنباکو بأی نحو کان در حکم محاربه با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است.»
این فتوا در مدت بسیار کوتاهی در سراسر ایران پخش شد و همة مردم به اطاعت از مرجع تقلیدشان، توتون ها را دور ریختند و قلیان ها و وسایل استعمال تنباکو را شکستند و به این وسیله بود که استعمارگران انگلیسی را شکست دادند.
بعد از شکست انگلیس، بعضی از مردم و علما، نزد میرزای شیرازی رفتند و به خاطر پیروزی نهضت، به او تبریک گفتند. میرزا با شنیدن تبریکات به گریه افتاد. هنگامی که حاضرین، علت گریه را پرسیدند، میرزا پاسخ داد: «از این پس، دشمنان به فکر مبارزه با روحانیت می افتند، زیرا دیگر کانون خطر را شناختند».
چند نکته
1. مهمترین نکته ای که از این داستان تاریخی برمی آید، اثبات این مطلب است که توجه و لطف امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در هر موقعیتی، شامل حال شیعیان بوده و هست. این باور ما شیعیان است که در طول دوران غیبت، عنایت آن وجود مقدس، شیعه را حفظ کرده و خواهد کرد.
2. روحانیان شیعه و در رأس آنها، مراجع عظام تقلید، همواره عنایت خاصی به مسائل مهم اجتماعی و سیاسی داشته و دارند و این، به جهت تبعیت از سنت رسول اعظم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم است.
3. شاخص «انتصاب الهی» در مسئله انتخاب رهبر جامعه اسلامی باعث شده است که شیعیان، فتوای مرجع تقلید را حکم امام معصوم، حکم امام معصوم علیه السلام را حکم رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و حکم رسول صلی الله علیه و آله و سلم را حکم خدا بدانند.
4. نهضت تنباکو از منظر امام خمینی رحمه الله: در صد سال [اخیر] حوادثی اتفاق افتاده است که هر کدام، در جنبش امروز ملت ایران تأثیری داشته است؛ انقلاب مشروطیت، جنبش تنباکو و...[2] قضیه تنباکو، در زمان مرحوم میرزا، به اینها فهماند که فتوای یک آقایی، که در یک دِه در عراق سکونت دارد، یک امپراتوری را شکست داد و سلطان وقت هم با همه کوششی که کرد، برای اینکه حفظ کند آن قرارداد را، نتوانست حفظ بکند؛ و مردم ایران قیام کردند و شکستند آن پیمانی که آنها داشتند.[3]
----------------------------------------
[1]. سخنرانی معظّم له در تاریخ 22/ 02/ 1377.
[2]. صحیفه امام، ج 5، ص 407.
[3]. همان، ج 8، ص 451.
