رحلت عالم ربانی، حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه قدس سره
ایشان از شاگردان سید محمد فشارکی اصفهانی و... بودند.
عالم ربانی و فقیه صمدانی، حضرت آیةاللّه سیدمحمد مفتی الشیعه موسوی، پس از ده ها سال تلاش علمی، معنوی و خدمت به مکتب اهل بیت علیهم السلام، سرانجام روز چهارشنبه 29 اردیبهشت 1389 برابر با پنجم جمادی الثانی 1431 قمری در 82 سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت.
در پی این ضایعه اسفناک، پیام تسلیتی از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم انتشار یافت. متن پیام، به این شرح است:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
خبر درگذشت عالم ربانی و فقیه برجسته، حضرت آیة اللّه سید محمد مفتی الشیعه موسوی )رحمةاللّه علیه( موجب تأثر و تأسف فراوان گردید. این عالم ربانی که از شاگردان امام عزیز )رحمةاللّه علیه( و عالمان بزرگی چون آیة اللّه العظمی بروجردی و علامه طباطبایی )رحمةاللّه علیهما( بود، عمر خود را در خدمت به مکتب تشیع و عزت اسلامی گذرانید و با تألیفات علمی و فقهی و تربیت شاگردان، به احیای یاد نام اهل بیت علیهم السلام کمک فراوانی نمود. هم چنین همت ایشان در حل مشکلات فرهنگی و معیشتی مردم بویژه مردم اردبیل، امری ستودنی و مثال زدنی بود. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ضمن تسلیت رحلت این عالم ربانی، علو مقام را برای ایشان و سلامت و بقای عمر را برای بازماندگان خواستار است.
پیکر مطهر این عالم ربانی، عصر روز پنج شنبه 30 اردیبهشت با حضور علما، روحانیون و عموم ارادتمندان به روحانیت، در قم از مسجد امام حسن عسکری ظ تا حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه پ تشییع و پس از اقامه نماز توسط آیة اللّه العظمی شبیری زنجانی، در حرم مطهر کریمه اهل بیت علیهم السلام به خاک سپرده شد.
آیة اللّه مفتی الشیعه
شخصیتی جامع و کامل بود
مراسم بزرگداشت ارتحال عالم فقید، حضرت آیة اللّه حاج سیدمحمد مفتی الشیعه موسوی، شامگاه پنج شنبه 30 اردیبهشت 1389 با حضور علما و فضلا، اساتید، طلاب و زائران و مجاوران کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه پ، در مسجد اعظم قم برگزار شد. به گزارش مرکز خبر حوزه، حجة الاسلام والمسلمین نظری منفرد در این مراسم به بیان ویژگی های شخصیتی این عالم وارسته پرداخته و اظهارداشت: مرحوم آیة اللّه مفتی الشیعه شخصیتی جامع و کامل بودند که از محضر بزرگانی چون حضرات آیات عظام بروجردی، امام خمینی و حجت قدس سرهم بهره های فراوانی بردند. وی ادامه داد: ایشان در نجف اشرف نزد بسیاری از بزرگان از جمله آیة اللّه العظمی شاهرودی تلمذ کرده و به چهره ای ارزشمند و علمی تبدیل شدند؛ به طوری که تقریرات اصول و فقه ایشان بسیار عالی است. حجة الاسلام والمسلمین نظری منفرد اضافه کرد: ایشان عمر پربرکت و با فضیلتی داشتند و در حال پاسخ دادن به استفتائات به آرامی به لقاء اللّه پیوستند. خطیب این مراسم با اشاره به روایات اهل بیت علیهم السلام در مورد جهان هستی، اظهارداشت: اساساً جهانی که در آن زندگی می کنیم، جهان فرسودگی است و همه چیز در این عالم در حال فرسوده شدن می باشد. کهنه شدن و فرسودگی سنت الهی در این عالم است؛ بنابراین مرگ موجودات حتمی است و انسان نیز از این قاعده مستثنی نیست. حجة الاسلام والمسلمین نظری منفرد گفت: مرگ، از پدیده های یقینی است که آدمی در مقام عمل، به آن شک می کند و آن چنان به جمع آوری مال دنیا می پردازد که گویی جاودانه خواهد ماند! وی ادامه داد: روایات فراوانی درباره زیارت اهل قبور وارد شده و فلسفه و حکمت آن، تذکر آخرت و مایه عبرت بیان شده است. خطیب این مراسم افزود: مرگ و تذکر آن، انسان را به خوبی موعظه می کند و یادآور می شود که باید خود را برای خانه ابدی آماده کنیم. حجة الاسلام والمسلمین نظری منفرد خاطرنشان کرد: احیا و آماده سازی قبل از مرگ، در روایات متعددی سفارش شده، چون مرگ هرگز خبر نمی کند و امان نمی دهد؛ بنابراین، باید دائما آماده رفتن بود.
نماینده مردم استان اردبیل در مجلس خبرگان رهبری، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل و استاندار اردبیل نیز در پیام مشترکی رحلت حضرت آیة اللّه مفتی الشیعه را تسلیت گفتند. متن پیام بدین شرح است:
انا للّه و انا الیه راجعون
مرجع عظیم الشان جهان تشیع حضرت آیة اللّه العظمی حاج سیدمحمد مفتی الشیعه، اسوه زهد و فروتنی به ملکوت اعلی و اجداد طاهره خود پیوست. فقیهی متأله که با امتزاج علم و حلم، پیامبران را می مانست. سعه دانش، سینه فراخ، دست گشاده اش هیچ خواهنده ای را بی مقصود رهسپار نمی ساخت. مصداق روشن کسی که گفتارش دانش می افزود، رفتارش به آخرت ترغیب می کرد و دیدارش، خداوند را که تمام زیبایی هاست، به یاد می آورد. نیاکان آن مرحوم نیز همگان از علما و افاضل و منشأ آثار و برکات و باقیات صالحات بوده و خود عمری پر برکت را در خدمت به اسلام و حوزه های علمی سپری و با نهضت امام خمینی قدس سره همراهی نمود.
هم چنین سوگمندانه اطلاع یافتیم تندیس پرهیز و پارسایی، حضرت آیة اللّه سید ابوالقاسم پارچینی نیز با توشه ای از خالصانه ترین طاعات به رضوان الهی شتافته است. اینجانبان، این دو ضایعه مولمه را به پیشگاه حضرت بقیةاللّه الاعظم ارواحنا فداه، حوزه های علمیه، مراجع عظام و عموم دوستان آن بزرگواران تسلیت گفته و از آستان ربوبی، جبران این ثلمه عظیم را مسئلت داشته و به پاس انتساب و سوابق خدمات ایشان به این خطه از ایران اسلامی، روزهای پنجشنبه و جمعه مورخ 30/2/89 و 31/2/89 را عزای عمومی اعلان می نماییم.
سیدابراهیم سید حاتمی نماینده مردم استان در مجلس خبرگان رهبری / سیدحسن عاملی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل / منصور حقیقت پور استاندار اردبیل.
اشاره: حضرت آیة اللّه سیدمحمد مفتی الشیعه موسوی از سادات موسوی می باشند. نسب ایشان به سید ابراهیم اصغر ملقب به مرتضی، فرزند امام همام حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام منتهی می شود. ایشان در دهم ماه رجب سال 1347 هجری قمری )سال 1307 هجری شمسی( در شهر اردبیل معروف به دار الارشاد دیده به جهان گشود.
والد ایشان، حضرت آیة اللّه سیدمحمدتقی مفتی الشیعه اردبیلی قدس سره، )متوفای سال 1361 هجری قمری( زعیم منطقه بوده و دارای تألیفات متعددی در فقه و اصول و دو رساله عملیه به نام های: »شجرة التقوی« و »ذخیرة العقبی« می باشد. رساله اول در 18 ذی الحجه سال 1336 هجری قمری به چاپ رسیده و رساله دوم در سال 1344 هجری قمری به زیور طبع آراسته شد. ایشان از شاگردان آخوند خراسانی، سید کاظم یزدی، و سید محمد فشارکی اصفهانی بودند.
جدّ معظم له، حضرت آیة اللّه سیدمرتضی خلخالی اردبیلی قدس سره نیز از علمای بزرگ عصر خود بود که پس از مراجعت از نجف اشرف، حوزه علمیه عظیمی تأسیس نمود و شمار زیادی از بزرگان منطقه در این حوزه تحصیل نموده و به مراتب عالیه نائل گردیدند. آوازه شهرت این حوزه آن چنان زبانزد مردم بود که علاوه بر آذربایجان، از بلاد دیگر مانند قفقاز، بادکوبه، شیروان، سلیان، ایروان، نخجوان و لنکران نیز، تشنگان علم و معرفت، راهی این حوزه پربرکت شدند. بیشتر این علما و بزرگان، از مناطقی بودند که کمونیست ها و حکومت های مارکسیستی بر آن تسلط داشتند، و مساجد، حسینیه ها و مدارس دینی را تخریب و علما را قتل عام یا تبعید می نمودند. آیةاللّه سیدمرتضی خلخالی، از شاگردان شیخ اعظم مرتضی انصاری قدس سره بود. ایشان در سال 1317؟ هجری قمری درگذشت و در مقبره خانوادگی خود واقع در تپه تاریخی یکی از بناهای قدیمی اردبیل به نام »مسجد جمعه« به خاک سپرده شد.
مادر بزرگوار حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه نیز علویه جلیله، صبیه سیدالعلما سیدباقر اردبیلی نجفی بود.
تلبس به لباس روحانیت:
پس از این که در 29 ذی القعده 1361 هجری قمری، هم زمان با سالروز شهادت امام محمدتقی ظ، پدر بزرگوار حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه به رفیق اعلی پیوست، در سوگ ایشان عزای عمومی اعلام شد و تا چهل روز مجالس ترحیم برقرار بود. در آخرین روز این مجالس، معظم له به پوشیدن لباس مقدس روحانیت مفتخر گشته و به دست مرجع دینی آیة اللّه العظمی سیدیونس اردبیلی قدس سره معمم شدند.
این عالم ربانی قلیل الکلام بود و جز در مسایل علمی یا ذکر خداوند، اطاله سخن نمی کرد، و هنگام سخن در مجالس، به نحوه سلوک علمای قدیم و تواریخ عبرت انگیز آن ها و یا طرح مسایل فقهی، اصولی و یا روایات معصومین علیهم السلام می پرداخت، دائماً در فکر بود، تقوا پیشه، دارای لهجه ای صادق و مستقیم، آزاد رأی و آزاده، و در نزد طبقات مختلف مردم خصوصاً در بلاد خود و دوستان معاشر، به ورع و عبادت معروف بود.
دوران تحصیل:
معظم له در تحصیل علم، و فهم ظرایف علوم و معارف دارای هوش ممتاز و استعداد فراوانی بودند مقدمات و سطوح عالیه را نزد علمای بزرگ اردبیل، از جمله مرحوم والدشان آیة اللّه سیدمحمدتقی مفتی الشیعه، آیة اللّه شیخ غلامحسین غروی و عموی خود آیة اللّه سید موسی فقیه مرتضوی فراگرفتند.
هجرت به قم:
آیةاللّه مفتی الشیعه در سال 1367 هجری قمری به شهر مقدس قم هجرت نموده و در درس مراجع بزرگ و عالی قدر آن زمان هم چون آیات عظام: بروجردی، سیدمحمدحجت کوه کمری، امام خمینی و سیدمحمد محقق داماد قدس سرهم شرکت نمود.
ایشان هم چنین درس های تفسیر، هیئت و فلسفه را از محضر فیلسوف کبیر، علامه سیدمحمد حسین طباطبایی قدس اللّه نفسه الزکیه بهره مند گردید. در آن هنگام تنها به تحصیل اکتفا نکرده، بلکه خود نیز در سطح عالی به تدریس رسائل، مکاسب، کفایه و منظومه پرداخت.
هجرت به نجف اشرف:
آیةاللّه مفتی الشیعه در 16 ربیع المولود سال 1374 قمری مطابق با 1333 شمسی جهت تکمیل تحصیلات عالی و بهره گرفتن از چشمه جوشان علم و معرفت راهی شهر فقه و فقاهت، علم و اجتهاد، شهر امیرمؤمنان حضرت علی ظ، نجف اشرف شد و نزد مراجع بزرگ آن زمان، هم چون آیات عظام و مراجع عالی قدر: سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمود شاهرودی، سیدابوالقاسم خویی و شیخ حسین حلی قدس سرهم کسب فیض کرد. او بیش از ده سال با اهتمام تمام به نوشتن تقریرات حضرت آیةاللّه شیخ حسین حلی اشتغال ورزید و یک دوره کامل بحث های اصولی و عروه استاد را به رشته تحریر درآوردند.
حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه در سال 1378 هجری قمری پس از بازگشت از فریضه حج و فارغ شدن از حوزه درسی آیة اللّه حلی، خود مستقلاً به تدریس فقه و اصول و تألیف و تحقیق کتاب پرداختند.
بازگشت به وطن:
در سال 1379 هجری قمری گروهی از بزرگان و افراد موجه اردبیل که به نجف مشرف شده بودند، خدمت حضرت آیة اللّه العظمی حکیم آمده و تقاضا نمودند که آیة اللّه مفتی الشیعه را به عنوان وکیل خود به اردبیل بفرستند. حضرت آیةاللّه حکیم نیز علی رغم این که خواهان بقای ایشان در نجف اشرف بودند، لیکن به جهت اصرار آن ها و ضرورت وجود ایشان در اردبیل، موافقت نموده و آیةاللّه مفتی الشیعه را به اردبیل اعزام کردند. این عالم ربانی در سال 1382 هجری قمری مجدداً به نجف اشرف بازگشتند تا فعالیت های علمی خود را پی گیری نمایند.
تألیفات:
حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه مجموعه کاملی در فقه و اصول از تقریرات اساتید بزرگ خود جمع آوری نمودند که مورد تقدیر و ستایش اساتید و بزرگان حوزه علمیه قرار گرفته است. از تألیفاتی که در ذیل بر شمرده می شود، پنج تألیف اول در حوزه علمیه قم نگاشته شده و بقیه مربوط به حوزه نجف اشرف می باشد:
1. کتاب بیع، درس خارج آیة اللّه العظمی حجت کوه کمری قدس سره.
2. کتاب صلاة، بحث آیة اللّه العظمی بروجردی قدس سره.
3. کتاب طهارت، بحث آیة اللّه العظمی محقق داماد قدس سره.
4. دوره اصول »مباحث الفاظ و بحث لاجبر و لا تفویض با استدلال عقلی و شرعی«، بحث آیة اللّه العظمی امام خمینی قدس سره.
5. نظریات استاد بزرگوار، علامه طباطبایی قدس سره در مبانی فلسفه موجود در منظومه و اسفار، با عنوان »تعلیقات الاستاد العلامة«.
6. تقریر بحث »صلاة المسافر و الجمعة« و جمله ای از مسایل مهم حج، آیة اللّه العظمی سید محمود شاهرودی قدس سره.
7. دوره کامل خارج اصول، آیة اللّه العظمی سیدابوالقاسم خویی قدس سره.
8. دوره کامل خارج بیع و خیارات و خارج عروه، آیة اللّه العظمی شیخ حسین حلی قدس سره.
9. رساله در قاعده لاضرر و لا ضرار.
10. شرح کفایة الاصول آخوند خراسانی قدس سره.
11. رساله ای در لباس مشکوک.
12. رساله ای در فروع علم اجمالی.
13. رساله ای در قاعده »اقرار« ورضاع و....
14. »فقه مبسوط«، این کتاب به طرح و رسیدگی مسایل فقهی با روشی خاص پرداخته و در بردارنده قواعد اصولی و استدلالی می باشد. علاوه بر این ها، حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه، دارای تألیفات دیگری در علم اخلاق و علم نفس و تعلیقاتی بر کتاب »الاسفار الاربعة«، منهاج الصالحین در دو جلد، حاشیه بر عروه، مناسک حج عربی و فارسی و منتخب المسایل می باشند.
منزلت علمی:
حضرت آیة اللّه مفتی الشیعه به دریافت اجازات مهمی از علمای بزرگ و آیات و مراجع عظام در اجتهاد و اسناد و استناد نائل گردیدند. نوشته های بسیاری از علما و مراجع عصر و اساتید بزرگ، دلالت بر مقام رفیع ایشان در علم و تقوا دارد. حضرت آیة اللّه العظمی سید محمود شاهرودی قدس سره در نامه مورخه 26 ذیقعده 1390 هجری قمری در باره سفر ایشان به ایران مرقوم فرمودند که: »حتی الامکان بقای ایشان را در نجف اشرف به خاطر نیاز حوزه علمیه نجف اشرف به خدمات ایشان و امثال ایشان لازم می دانم«.
خدمات اجتماعی:
حضرت آیةاللّه مفتی الشیعه در خدمت به مستضعفان کوشش فراوان داشت. چنان چه در احداث مجموعه ای از مدارس و بناهای خیریه شرکت نموده و سهم بسزائی در تأسیس مساجد و درمانگاه ها داشتند.
در سال 1396 هجری قمری که رژیم بعث عراق با هدف تضعیف حوزه کهن نجف تصمیم بر اجرای علمای برجسته و روحانیون غیرعراقی از این حوزه کهن، گرفت، حضرت آیة اللّه مفتی الشیعه نیز همراه با جمع زیادی از اساتید و علما، پس از تحمل چند روز زندانی عمومی و انفرادی، به سوی ایران هجرت کردند.
این عالم ربانی پس از ورود به ایران در حوزه علمیه قم و در جوار کریمه اهل بیت، حضرت فاطمه معصومه پ اقامت گزیدند و به تدریس، تهذیب و تألیف و رفع نیازهای مردم و حل مشکلات اجتماعی آنان اهتمام ورزیدند.
روح ملکوتی شان در اعلی علیین با اجداد طاهرینشان محشور باشد.
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7795/99220/رحلت-عالم-ربانی،-حضرت-آیةاللّه-مفتی-الشیعه-قدس-سره/?SearchText=فشارکی
