مشخصات بخش کوهپایه

آثار شامل ابنیه تاریخی با معماری با هویت شامل:

 ۲- امامزاده حضرت احمد بن موسی (ع) فشارک

بخشداری کوهپایه

مشخصات بخش کوهپایه

این بخش یکی از گسترده ترین و قدیمی ترین بخشهای شهرستان اصفهان می باشد که در حاشیه کویرمرکزی ایران قرار گرفته و از شمال به شهرستانهای اردستان وبرخوار ومیمه و از جنوب به بخشهای جلگه و بن رود شهرستان اصفهان و از شرق به استان یزد و شهرستان نایین و از غرب به بخش مرکزی اصفهان محدود می شود.

ارتفاع مرکز و جنوب بخش ازسطح دریا ۱۵۷۰ متر وشمال آن ۳۳۰۰ متر می باشد وسعت بخش کوهپایه حدود ۳۰۰۰ کیلومتر مربع است و تقریباً ۲۰% از وسعت شهرستان اصفهان را به خود اختصاص داده است و برابر آخرین تقسیمات کشوری (سال۱۳۸۰) دارای سه شهر به نام های کوهپایه ،سجزی و تودشک و ۴ دهستان به نامهای جبل ،تودشک ،زفره و سیستان و بیش از ۵۴۸ روستا،مزرعه و مکان میباشد که از این تعداد در۲۷ روستا شورای اسلامی تشکیل شده و ۲۷ دهیاری نیز راه اندازی گردیده که از این تعداد ۱۴ دهیاری مصوب می باشد.

مرکز بخش ،شهر کوهپایه است و در عهد قاجار که تقسیمات کشوری بصورت ایالت و ولایت و بلوک بوده کوهپایه مرکز بلوک اربعه (جرقویه،نایین،اردستان و رودشتین) بوده است و از سال ۱۳۱۶ هـ .ش تا به حال مدت حدود ۷۱ سال است که مرکز جغرافیایی،سیاسی منطقه کوهپایه می باشد (تا سال ۱۳۷۳ بخشهای جلگه و بن رود جزیی از بخش کوهپایه بودند)مطالعات و تحقیقات زمین شناسی نشان می دهد که زمانی بخش کوهپایه را کلاً آب فراگرفته بوده (بجز مناطق کوهستانی )و به مرور زمان به خشکی تبدیل شده به ترتیب مراکز جمعیتی زفره،کوهپایه و … ایجاد شده و اگر این نظر صحیح باشد شهرها و روستاهایی که در ارتفاعات قرار دارند قدمت بیشتری نسبت به نقاط دیگر دارند .ولی آنچه مسلم است پیشینه فرهنگی،مذهبی،آثار باستانی با هویت بجا مانــــده

از ادوارگذشته، با سوادی و سطح تحصیلات عالی و... حاکی از قدمت و غنای فرهنگی مردمان این خطه رانشان می دهد.

انواع مشاغل کشاورزی ،دامداری ،صنایع دستی ،خدماتی و اداری در این بخش وجود دارد و این بخش دارای سه شهرک صنعتی مصوب (سجزی (شهرک صنعتی بزرگ شرق اصفهان )، کوهپایه و تودشک) و چندین نقطه صنعتی روستایی با بیش از یکصد کارخانه و فخاری فعال می باشد و حدود سه هزار نفر کارگر در آنها مشغول بکار هستند در بخش کوهپایه حدود ۶۰ اداره ،ارگان،نمایندگی ،دفتر ، مراکز نظامی ،انتظامی،قضایی ،آموزشی ،تعاونی و بانک مشغول به انجام و ارایه خدمات به مردم هستند. تعداد کارمندان ادارات بخش ۳۵۰ نفر، تعداد کارگران کاخانه های بخش ۳۰۰۰ نفر تعداد افراد شاغل در اصناف بخش ۱۰۰۰ نفر می باشد.

وجه تسمیه شهرهای کوهپایه ،سجزی ،تودشک

کوهپایه نام قدیمی آن ویر بوده که اکثراً در اسناد و کتب قدیمی به چشم می خورد ویر که از لغات زبان محلی کوهپایه نیز می باشد به معنی هوش و ذکاوت است.بعد به قهپایه به معنی محکم و استوار نامیده شده (در اسنادی که در سال ۱۳۱۶ و قبل از آن مشاهده شده و از جمله در کتاب گلچینی ازشاهنامه فردوسی و نشریات فنی مهندسی و بازرگانی لغت قهپایه دیده می شود)سپس به کوهپایه به دلیل قرار گرفتن در حاشیه ارتفاعات ۳۳۰۰ مارشینان نامیده شده. در اصطلاح محلی آنرا کوپا نیز میگویند(مشهور است که امام حسن مجتبی(ع) به ایرن (سرزمین عجم )تشریف فرما شدند و از شهر ری به قم و از آنجا به اردستان و سپس به قریه کهنگ و قهپایه عزیمت فرموده و در قهپایه (کوهپایه) نزول اجلال فرمودند و سپس به اصفهان محله لسان الارض تشریف فرما شدند و در آنجا زمین با حضرت سخن گفته است.

سجزی معرب سکزی است .سکزی لغت اوستایی پهلوی می باشد و به دلیل سکونت قوم سکاها در قدیم الایام در این منطقه به این نام مشهور شده است .در زبان عامیانه سگزی گویند و اکثر اسناد تاریخی آنها بنام سجزی می باشد به همین دلیل نام آن شهر بر اساس مصوبه هیئت محترم وزیران سجزی اعلام شده به هر حال سجزی یا سکزی همان سیستان و محل قوم سکاها می باشد

تودشک یعنی تودشکت به معنای محلی هموار که در حاشیه دشت قرار دارد.



تعداد ۲۲آثار شامل ابنیه تاریخی با معماری با هویت شامل:

۱-کارونسرای عباسی کوهپایه ۲- امامزاده حضرت احمد بن موسی (ع) فشارک

۲-مسجدجامع کوهپایه ۱۳- امامزاده حضرت قاسم بن موسی (ع) امامزاده قاسم

۳-مسجد آجری ۱۴- امامزاده حضرت سید محمود بن موسی (ع) جزه

۴-مسجدمعصوم (ص) ۱۵- امامزاه حضرت سید محمدبن موسی (ع) کوهپایه

۵-مسجدتالار ۱۶- چشمه آبگرم ورتون

۶-آب انبارهای موجود ۷- ساختمانهای قدیمی محله تودشکچویه (خانه نهنگی)

۷-مسجد دلاوران جشوقان ۱۸- بازار قدیمی شهر کوهپایه

۸-مسجد جامع زفره و منبر چوبی ۱۹-منازل قدیمی شهر کوهپایه

۹-کاروانسرای عباسی سجزی ۲۰- آب انبارهای موجود در روستاهای بخش

۱۰- امامزاده حضرت ناصر الدین بن موسی (ع) جبل ۲۱-مزرعه حاج حسن محل تهیه فیلمهای تلویزیونی

۱۱-مسجد قدمگاه ۲۲-مسجد خواجهدر بخش کوهپایه وجود دارد که ردیفهای۱، ۵، ۹ ، ۱۱، ۱۶،۱۷ و ۲۲، جزو آثارملی کشور ثبت گردیده است .



ب-منابع و مکانهای طبیعی 

۱-مناطق کوهستانی جبل ،زفره ،فشارک و سنگ زبر تودشک که از مناطق ییلاقی و خوش آب و هوا میباشد.

۲-چشمه آبگرم زفره که به دلیل داشتن محلولهای معدنی دررفع بیماریهای خاص پوستی مؤثر است و از زمان صفویه تا بحال مورد توجه بوده است .

ج-فرهنگی واجتماعی

۱-گویشهای محلی متفاوتی در کوهپایه ،زفره ،تودشک ،سجزی و جزه وجود دارد به طور مثال در گویش محلی کوهپایه به گنجشک می گویند چوژی به گوساله می گویند گوژی و به عدس می گویند موژی

۲-پوشش محلی اکثراً چادر و پیراهن بلند است به همراه پوشش سر بنام چارقد

۳-مراسم سوگواری و اعیاد و جشنهای این بخش مشابه شهرهای اصفهان و تهران می باشد مضاعف بر اینکه درمنطقه جبل تعزیه خوانی و شبیه خوانی به نحو شایسته اجرا می شود.

۴-در عزاداریها نیز علم و نخل استفاده می شو د.

د-هنری شامل صنایع دستی

۱-فرش دستباف معروف به لچک و ترنج

۲-عبا با پشم شتر وگوسفند

۳-رنگرزی مواد اولیه فرش دستباف

۴-تولیدات بومی شامل :انار ،عناب،پسته،زعفران،بادام ،گردو،شیر ،کشک،قارا

اطلاعات جغرافیایی وسیاسی وجمعیتی بخش کوهپایه

امارجمعیت براساس سرشماری عمومی نفوس ومسکن سال ۱۳۸۵

تاریخ تأسیس بخشداری: ۱۳۱۶ هجری شمسی

وسعت بخش: حدود ۳۰۰۰ کیلومتر مربع

شهرهای بخش :کوهپایه ،سجزی ،تودشک

دهستانهای بخش : تودشک ،جبل ،زفره ،سیستان

تعداد روستاهای بخش ۲۴ روستا شامل :زفره ،مشکنان،جشوقان،جزه،ورتون،جندابه ،امامزاده قاسم،علون‌ آباد ،بادافشان،هریزه، یک لنگی ،چیرمان،کمال بیک،میر جعفر ،کردآباد ،سهر، تینجان ،مزرعه عبدا…. ،فشارک،عیش آباد،خارزنان،کیچی ،دخر آباد ،خالتی

تعداد مزارع مستقل ،تابع و مکان :۵۲۱

 

نام دهستان	تعداد نقاط جغرافیایی	تعداد نقاط جغرافیایی سکنه دار	تعداد نقاط جغرافیایی فاقد سکنه	خانوار	جمعیت
تودشک	۲۰۷	۶۲	۱۴۵	۱۱۵۰	۳۹۵۱
جبل	۱۲۴	۳۷	۸۷	۷۱۰	۱۹۶۹
سیستان	۶۹	۱۹	۵۰	۳۴۰	۱۲۳۷
زفره	۱۴۸	۱۹	۱۲۹	۷۱۱	۲۱۳۳
جمع	۵۴۸	۱۳۷	۴۱۱	۲۹۱۱	۹۲۹۰

 

 جمعیت کل بخش برابر سرشماری سال ۱۳۸۵ :۲۲۳۵۶ نفر

شهری: ۱۳۰۴۴ نفر ۵۸%جمعیت بخش 

کوهپایه ۴۷۰۰نفر 

جمعیت زن بخش کوهپایه ۱۰۷۷۱ نفر ۴۸% 

سجزی ۴۳۹۷ نفر 

جمعیت مرد بخش کوهپایه ۱۱۵۶۳ نفر ۵۲%

تودشک۳۹۴۷ نفر

روستایی:۹۲۹۰ نفر ۴۲%جمعیت بخش 

دهستان تودشک: ۳۹۵۱ نفر

دهستان جبل: ۱۹۶۹ نفر

دهستان سیستان: ۱۲۵۹ نفر

دهستان زفره:۲۱۳۳ نفر

 

تاریخ به روز رسانی:

۱۳۹۳/۱۰/۲۷

http://www.isfp.ir/Index.aspx?page_=form&lang=1&sub=2&tempname=esfahan&PageID=1927&isPopUp=False