آشنائی با افکار و شخصیت علمی آیت الله ملا محمد حسین فشارکی
آشنائی با افکار و شخصیت علمی آیت الله ملا محمد حسین فشارکی
ملا محمد حسین دارای دو همسر بود و از همسر اول چند پسر و دختر داشت. شمس الدین فشارکی، شیخ محمد علی فشارکی، شیخ جعفر فشارکی فرزندان ذکور وی بودند. شیخ محمد علی و شیخ جعفر در کسوت روحانیت بودند. از همسر دوم او سه پسر به جای مانده که روحانیت را در این خانواده ادامه دادند. اول، مرحوم آیت الله شیخ محمد تقی فشارکی که به زهد و صداقت معروف بود؛ دوم، شیخ محمد باقر فشارکی و سوم شیخ مهدی فشارکی و مرحوم شیخ محمد حسین ذوعلم احمدآبادی که از علمای برجسته و معروف به زهد بوده داماد اوست. سرانجام، این عالم فقیه پس از 86 سال در شب سه شنبه، هشتم ذی القعده سال 1353ق درگذشت و در بقعة تکیة شیخ مرتضی ریزی در قبزستان معروف تخت فولاد اصفهان که به وادی السلام ثانی مشهور است به خاک سپرده شد.(سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت قولاد اصفهان، با تصرف و تلخیص).
اساتید و آثار علمی و شاگردان مبرز مرحوم فشارکی (ره)
مرحوم فشارکی (ره) نزد حاج شیخ محمدباقر مسجد شاهی و نیز برادر خود آخوند ملا محمد باقر فشارکی و آقا میرزا محمد هاشم چهارسوقی کسب علم کرد. مدتی نیز در عتبات عالیات از درس حاج میرزا حبیب الله رشتی و شیخ زین العابدین مازندرانی استفاده کرد. پس از بازگشت به اصفهان در محله خواجو سکونت گزید و پس از فوت پدر زنش آیت الله میرزا حسن عراقی به محله نیم آورد نقل مکان کرد و در مسجد سلام به امامت جماعت پرداخت. محضرش مرکز فضلا بود و در اواخر عمر مرجعیت تاّمه در تدریس، تقلید و حل خصومات داشت، وی از شیخ زین العابدین مازندرانی، حاج میرزا حبیب الله رشتی و حاج میرزا محمد حسن شیرازی اجازه روایت داشت و از مشایخ اجازه روایتی آیت الله سید شهاب الدین مرعشی (ره) بود.
از جمله آثار او حاشیه بر رسائل و طهارت شیخ انصاری را نام برده اند. ایشان شاگردان زیادی داشته که از جمله مبرزترین آنها میرزا محمد احمد آبادی معروف به طبیب زاده، حاج آقا رحیم ارباب، شیخ محمود مفید و آقا سید محمد رضا خراسانی را نام برده اند. (همان)
مرحوم فشارکی (ره) فاقد تسامح و تساهلی بوده است که بزرگانی چون آقا حسین خوانساری یا فیض کاشانی و حتی آیت الله جزی، معاصر خود او در موسیقی داشته اند
تألیفات زیادی از ایشان به جای نمانده، اما از بهترین ناقلان فقه جعفری و مبلغان شریعت علوی و آمران به معروف و ناهیان از منکر به شمار می رفته است. بنا به قول پدر و نیز استاد جلال الدین همایی(شاگرد شاگرد او) شمّ فقاهتی او از اقرانش برتر بوده، هر چند در بعضی شاخه های علوم و فنون اسلامی، چون معقول و عرفان، دیگران بر او رجحان داشته اند. از مرحوم همایی (ره) منقولست که آن بزرگ تا آنجا که من شنیده ام، تا اندازه ای حالت تقشّر و تقشّف نیز داشته است. معروف است با عمله طرب هیچ سازگاری نداشته و فاقد کیفیت تسامح و تساهلی بوده است که بزرگانی چون آقا حسین خوانساری یا فیض کاشانی و حتی آیت الله جزی، معاصر خود او در موسیقی داشته اند. وی شخصیتی سخت محتاط بوده و در اجرای احکام سعی تمام داشته است.(همان).
نقش آیت الله فشارکی (ره) در حوادث سیاسی مشروطه و اقتصادی زمان خود
وی جزو علمایی بوده که در حوادث سیاسی مشروطه و پس از آن نقش داشته است. یکی از مهمترین انجمن های اصفهان در عصر مشروطه «انجمن اتحادیه علما» بود که با حضور 22 نفر از بزرگترین علمای اصفهان به تاریخ اول ذی حجه 1324ق شکل گرفت. این انجمن، عامل مهمی در وادار کردن ظل السلطان برای تأسیس انجمن ولایتی بود. یکی از برنامه های این انجمن، نظارت بر هماهنگی و مطابقت احکام قانونی با قوانین شریعت بود. آخوند فشارکی از اعضای مهم این انجمن بود که به همراه حاج آقا نورالله نجفی و سایر بزرگان در آن نقشی مؤثر داشت. در حرکت اقتصادی عصر مشروطه به منظور اصلاح اوضاع اقتصادی شهر در زمینه ترویج کالاهای خارجی حضور داشت و جزو امضاکنندگان اعلامیه پنج ماده ای علما و بزرگان اصفهان در سال 1324 ق بر ضد سلطه اقتصادی بیگانگان بود. به این لحاظ، آخوند فشارکی از علما و مراجع با نفوذ سیاسی و دینی این دوره محسوب می شده و از قدرت معنوی و سیاسی زیادی برخوردار بوده است.(همان).
عالمی که 114 سال قبل با خرید کالاهای خارجی مخالف بود!
جزء امضاکنندگان اعلامیه پنج ماده ای علما و بزرگان اصفهان در سال 1324 ق بر ضد سلطه اقتصادی بیگانگان بود. در این نامه پس از ذکر موارد تحریم کالاهای خارجی اسامی علمایی که به حمایت از این اقدام ملی برخاستند، نوشته و مهر شده که نام «ملا محمد حسین فشارکی» اولین آنان بودایشان در حرکت اقتصادی عصر مشروطه به منظور اصلاح اوضاع اقتصادی شهر اصفهان در زمینه ترویج کالاهای خارجی حضور داشت و جزء امضاکنندگان اعلامیه پنج ماده ای علما و بزرگان اصفهان در سال 1324 ق بر ضد سلطه اقتصادی بیگانگان بود. در این نامه پس از ذکر موارد تحریم کالاهای خارجی اسامی علمایی که به حمایت از این اقدام ملی برخاستند، نوشته و مهر شده که نام «ملا محمد حسین فشارکی» اولین آنان بود. او از مراجع با نفوذ سیاسی و دینی این دوره محسوب می شودکه دارای قدرت زیادی بود.(هیئت تحریریه، تخت فولاد، بی تا، ص 125).
برگزاری احیای شبهای جمعه در قبرستان تخت فولاد اصفهان
آیت الله فشارکی به رسم برادرش، شیخ محمد باقر سنت پسندیده احیای شبهای جمعه همراه با منبر و وعظ و ارشاد تا طلوع فجر برقرار کرد. وی به زهد و تقوا و صلاح تا زمان فوتش معروف بود؛ آنچه مسلم است او از آخرین بازماندگان فقهای سنتی جهان تشیع بوده که علم، تقوا و حکومت شرعیه را یکجا داشته است.بزرگانی مانند آیت الله مرعشی و آیت الله زند کرمانی ایشان را ستوده اند و با القابی مانند «علامه شیخ معظم» و «استاد اعظم» یاد کرده اند. ایشان سرانجام پس از هشتاد و شش سال در هشتم ذی القعده سال 1353 قمری درگذشت.(همان).
پی نوشت:
1 - سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت قولاد اصفهان.
2 – هیئت تحریریه، مجموعه چهار جلدی دانشنامه تخت فولاد، اصفهان زیبا گروه رسانهای(شرکت فرهنگی مطبوعاتی پیام اصفهان زیبا)، بی تا.
https://rasekhoon.net/article/show/1442409/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%A6%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C
