مقاله مبانی طراحی نمایشگاه چندمنظوره امن زیرزمینی

 دکترسیدجواد هاشمی فشارکی 

پذیرفته شده در: پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی دفاعی ،16 تیر ماه 1398، تهران ؛ دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین علیه‌السلام

مشخصات نویسندگان مقاله مبانی طراحی نمایشگاه چندمنظوره امن زیرزمینی

  سیداحمد مهدی نیا - پژوهشگر، کارشناسی ارشد پدافند غیرعامل، معماری، پژوهشکده مهندسی و پدافند غیرعامل، دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران،
    سیدجواد هاشمی فشارکی - مدرس معماری، دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران

چکیده مقاله:

فضاهای زیرزمینی نقش اساسی در حفاظت فیزیکی از سرمایه های ملی دارند و امروزه به عنوان یکی از جذابترین و مطمئنترین گزینه ها مطرح میباشند. اینگونه فضاها با برخورداری از امنیت فزآینده در کنار هزینه نگهداری و مصرف انرژی بسیار پایین، تحت کنترل بودن و در معرض اثرات زیست محیطی قرار نداشتن، کارآیی بسیار بالاتری را از نظر کاربری نسبت به سایر فضاها ارائه میدهند.لذا توجه جدی به رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل در برابر بخش عمدهای از این فضاها، مصونیت بخش بوده و به عنوان یکی از مولفه های برتری قدرت و امنیت در زمان تهدید خواهند بود.مسئله در این تحقیق این است که چه اصولی را با توجه به ملاحظات دفاع غیرعامل بایستی در معماری نمایشگاه چند منظوره امن زیرزمینی بکار برد تا هم فضا و افراد و تجهیزات مستقر در آن در زمان تهدیدات از امنیت لازم برخوردار باشند و هم در هنگام بهره برداری و شرایط عادی نیازهای نمایشگاهی را برآورده نماید.هدف این تحقیق تعیین اصول طراحی معماری نمایشگاه چند منظوره امن زیرزمینی با رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل میباشد تا نمایشگاه چند منظوره در شرایط عادی مورد استفاده بازدید کنندگان قرار گرفته و در زمان بحران از امنیت لازم برخوردار بوده و به نیازهای دفاع غیرعامل پاسخگو باشد و قابلیت استفاده به عنوان پناهگاه را داشته باشد.روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- پیمایشی است و پژوهش از نوع کاربردی میباشد. و با طرح سوالات هدفمند واستاندارد در پرسشنامه ها به جمع آوری داده اقدام و سپس با استفاده از نرم افزارهای آماری به بررسی و تجزیه و تحلیل داده های موجودپرداخته شد. براساس اطلاعات حاصل از تجزیه و تحلیلهای آماری، پرسشهای اصلی تحقیق پاسخ داده شد و در نهایت با توجه به تهدیدات احتمالی، مبانی طراحی نمایشگاه چند منظوره امن زیرزمینی به دست آمد.با توجه به هدف مطرح شده و اصول ارائه شده در یافته های طراحی معماری نمایشگاه زیرزمینی، هر نمایشگاه زیرزمینی با توجه به وضعیت حاکم بر آن مثل کوهستانی یا شیبدار بودن سطح، محصور بودن سطح روی فضای زیرزمینی و تراکم بالای ساختمانی در سطح، اهمیت نمایشگاه زیرزمینی و ... ، و نیز نوع نمایشگاه (دائمی یا موقت) و ...، دارای طراحی معماری خاص خود میباشد؛ که لحاظ کردن اهداف طراحی و نیز اصول ارائه شده کمک شایانی به بهرهبردای بهتر آن میکند و از نظر عملکردی نیز مشکلات کمتری گریبانگیر بهره برداران خواهد شد.

کلیدواژه‌ها:

طراحی، دفاع غیرعامل، نمایشگاه زیرزمینی، چند منظوره، امن

کد مقاله/لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:
https://www.civilica.com/Paper-ECDS05-ECDS05_094.html 
کد COI مقاله: ECDS05_094

 

 

http://www.civilica.com/Paper-ECDS05-ECDS05_094.html

 

مبانی طراحی نمایشگاه چندمنظوره امن زیرزمینی

مهندس سید احمد مهدی نیا ،  دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

 

پذیرفته شده در: پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی دفاعی ،16 تیر ماه 1398، تهران ؛ دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین علیه‌السلام

 

 

چکیده

فضاهای زیرزمینی نقش اساسی در حفاظت فیزیکی از سرمایه‌های ملی دارند و امروزه به عنوان یکی از جذاب‌ترین و مطمئن‌ترین گزینه‌ها مطرح می‌باشند. اینگونه فضاها با برخورداری از امنیت فزآینده در کنار هزینه نگهداری و مصرف انرژی بسیار پایین، تحت کنترل بودن و در معرض اثرات زیست محیطی قرار نداشتن، کارآیی بسیار بالاتری را از نظر کاربری نسبت به سایر فضاها ارائه می‌دهند.

لذا توجه جدی به رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل در برابر بخش عمده‌ای از این فضاها، مصونیت بخش بوده و به عنوان یکی از مؤلفه‌های برتری قدرت و امنیت در زمان تهدید خواهند بود.

مسئله در این تحقیق این است که چه اصولی را با توجه به ملاحظات دفاع غیرعامل بایستی در معماری نمایشگاه چند منظوره امن زیرزمینی بکار برد تا هم فضا و افراد و تجهیزات مستقر در آن در زمان تهدیدات از امنیت لازم برخوردار باشند و هم در هنگام بهره­برداری و شرایط عادی نیازهای نمایشگاهی را برآورده نماید.

هدف این تحقیق تعیین اصول طراحی معماری نمایشگاه چند منظوره امن زیرزمینی با رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل می‌باشد تا نمایشگاه چند منظوره در شرایط عادی مورد استفاده بازدید کنندگان قرار گرفته و در زمان بحران از امنیت لازم برخوردار بوده و به نیازهای دفاع غیرعامل پاسخگو باشد و قابلیت استفاده به عنوان پناهگاه را داشته باشد.

روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- پیمایشی است و پژوهش از نوع کاربردی می­باشد. و با طرح سؤالات هدفمند و استاندارد در پرسشنامه‌ها به جمع‌آوری داده اقدام و سپس با استفاده از نرم افزارهای آماری به بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌های موجود پرداخته ­شد. براساس اطلاعات حاصل از تجزیه و تحلیل‌های آماری، پرسش‌های اصلی تحقیق پاسخ داده ‌شد و در نهایت با توجه به تهدیدات احتمالی، مبانی طراحی نمایشگاه چند منظوره امن زیرزمینی به دست ‌آمد.

با توجه به هدف مطرح شده و اصول ارائه شده در یافته­های طراحی معماری نمایشگاه زیرزمینی، هر نمایشگاه زیرزمینی با توجه به وضعیت حاکم بر آن مثل کوهستانی یا شیب‌دار بودن سطح، محصور بودن سطح روی فضای زیرزمینی و تراکم بالای ساختمانی در سطح، اهمیت نمایشگاه زیرزمینی و ... ، و نیز نوع نمایشگاه (دائمی یا موقت) و ...، دارای طراحی معماری خاص خود می­باشد؛ که لحاظ کردن اهداف طراحی و نیز اصول ارائه شده کمک شایانی به بهره­بردای بهتر آن می­کند و از نظر عملکردی نیز مشکلات کمتری گریبانگیر بهره­برداران خواهد شد.

کلمات کلیدی: طراحی، دفاع غیرعامل، نمایشگاه زیرزمینی، چند منظوره، امن

 

Principles of designing secure multipurpose underground exhibition

Seyed Ahmad Mahdinia¹, Seyyed Javad hashemi fesharaki²

1- Researcher, Master of Nonprofit Defense - Architecture, Inertial Engineering and Defense Research Institute, Imam Hosein ^{(Peace Be Upen Him}) Comprehensive University, Tehran, Iran, [e-mail]

2- master of Imam Hosein (Peace Be Upen Him) Comprehensive University, Tehran, Iran, [e-mail]

Abstract:

Underground spaces play a basic role in safekeeping the national assets and currently, it is considered as the most attractive and safest option to use. The advantages of such spaces are high security, low keeping costs, low energy-concuming, high degree of control and prevention from biological impacts. With these characteristics, these spaces are more effective than other spaces.

Therefore, considering and using especially to the passive defense issues for many of these spaces can make them very safe and they will be the powerful and secure cases in dangerous and threatening conditions.

The problem in this research is that the principles of passive defense considerations should be used in underground secure multi-purpose architecture exhibition to secure the space, people and equipments in the time-based threats and as well as at exploitation times and normal condition meet the needs of the exhibition.

The purpose of this study was to determine architectural principles of passive defense considerations is underground secure multi-purpose exhibition until fair visitors were driven in normal conditions of use and and secure in times of crisis and be responsive to the needs of passive defense and have the potential to be used as shelters.

The used assay method is the descriptive-surveying mode. In this approach we collect the data using some targeted and standard questions as series of questionnaires, then we analyze the collected data by some statistic softwares and programs. The primary assay questionnaires are answered based on final statistic analyzed data. Eventually, the Principles of designing secure multipurpose underground exhibition acquired with respect to the predicted threats.

According to the proposed purpose and presented principles in the findings of the architectural design of underground exhibition, with respect to its periphery condition such as mountainous or inclined surface, being restricted underground space on the surface of the underground gallery and high density construction in the surface,importance of underground Exhibition and also the type of exhibition (permanent or temporary) and etc, every underground exhibition has its own architectural design; The terms of the design goals and principles provided will help to better use and from the functional point of view will have less problems experienced by users.

Keywords: Design, Passive Defense, underground exhibition, multipurpose, secure

 

 

1- مقدمه و بیان مسئله

2-مبانی نظری تحقیق

1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش

2-2- شناخت فضاهای زیرزمینی

3-2-دلایل اهمیت سازه­های زیرزمینی

4-2-خصوصیات فضاهای زیرزمینی

15-2-بررسی­های اقتصادی فضاهای زیرزمینی

6-2-کاربرد فضاهای زیرزمینی

موارد کاربرد فضاهای زیرزمینی نیز در جدول 1 به اختصار بیان شده است:

جدول 1: موارد کاربرد فضاهای زیرزمینی(حیدری شلمانی، 1392: 67)

رده بندی	کاربرد فضاهای زیرزمینی
شهری - خدماتی	بیمارستان، مراکز بایگانی اسناد، فروشگاه، مراکز مخابراتی، انبارکالا و مواد غذایی، تعمیرگاه کشتی، ایستگاه مترو، پارکینگ وسایط نقلیه
فرهنگی - هنری	موزه، کتابخانه، فرهنگسرا، سالن نمایش(سینما و تئاتر)
ورزشی	مجموعه­های ورزشی برای بازی­های سالنی(هاکی، والیبال و ...)، استخر شنا و سونا
نظامی	فضاهای دفاعی و پدافند عامل و غیرعامل نظیر سایت­های موشکی، پناهگاه، آشیانه هواپیما، انبار تسلیحات و مواد منفجره، پارکینگ زیردریایی، مراکز حساس نظامی نظیر سامانه­های کامپیوتری، پایگاه دریایی
نیروگاه و ذخیره انرژی	نیروگاه برق آبی، نیروگاه تلمبه ذخیره­ای، ذخیره هوای فشرده ، انرژی ابررسانا و آب داغ، فناوری­های هسته­ای، عملیاتی
ذخیره سیالات	مواد سوختی(نفتی)، گازها(به صورت مایع شده یا تحت فشار)، آب آشامیدنی
دفن فضولات و فاضلاب	فضولات سمی، غیرسمی و هسته­ای، سامانه­های فاضلاب و عمل آوری آب­های زیرزمینی

 

3-روش انجام پژوهش

3-1- روش تحقیق

4- یافته­های پژوهش

راهبردهای طراحی که بدان­ها اشاره می­شود، بیشتر پیشنهادی هستند تا قطعی. راهبردهای طراحی، جهت ایجاد ابزاری برای سازماندهی اطلاعات در مسیری مفید برای انواع مختلفی از مقاصد ارائه می­گردند:

1-4- طراحی نما، راه­های ورود و خروج و راهروها

2-4- الزامات پدافند غیرعامل در طراحی معماری

3-4- سازماندهی فضایی

4-4- اجزاء و نظام­های طراحی داخلی

5-4- نورپردازی متناسب با نمایشگاه امن و زیرزمینی

5- نتیجه‌گیری

طراحی نمایشگاه در هر برهه زمانی اقتضائات خاص خود را دارد و مباحث اقلیمی، زمین شناسی، شرایط اقتصادی، روابط و تعاملات سیاسی و ... نیز بر روند طراحی نمایشگاه‌ها اثرگذار می باشند. لذا با بررسی جمیع شرایط و اینکه یک نمایشگاه دائمی آن هم از نوع زیرزمینی و امن باید جوابگوی نیازهای کارفرما و کاربران باشد می‌توان به طرحی سازگار با طبیعت و پایدار دست یافت که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و در زمان  وقوع مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی، ایمنی و امنیت مردم را تأمین نماید.

مرور ویژگی‌های فضاهای زیرزمینی نشان می‌دهد که استفاده از این نوع فضاها می‌تواند ابزار مؤثری در نیل به اهداف پایداری باشد. فضاهای زیرزمینی دارای قابلیت‌های بالایی در صرفه جویی انرژی، کاهش آلودگی صوتی، کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی بصری، ایجاد فضاهای شهری پاسخده از نظر اقلیمی و کالبدی و ... می‌باشد.

همچنین پیش بینی شرایط و برنامه ریزی در نحوه اجرای نمایشگاه زیرزمینی جهت مقابله با تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی امری حیاتی بوده و موجب تضمین سرمایه گذاری‌های صورت گرفته می‌باشد که در غیر این‌صورت چه بسا هزینه‌های انجام شده از بین رفته و نمایشگاه زیرزمینی بلا استفاده می‌گردد و موجب هدر رفت سرمایه‌های ملی خواهد شد.

با توجه به هدف مطرح شده و اصول ارائه شده در یافته‌های طراحی معماری نمایشگاه زیرزمینی، هر نمایشگاه زیرزمینی با توجه به وضعیت حاکم بر آن مثل کوهستانی یا شیب‌دار بودن سطح، محصور بودن سطح روی فضای زیرزمینی و تراکم بالای ساختمانی در سطح، اهمیت نمایشگاه زیرزمینی و ...، و نیز نوع نمایشگاه (دائمی یا موقت) و ...، دارای طراحی معماری خاص خود می‌باشد؛ که لحاظ کردن اهداف طراحی و نیز اصول ارائه شده کمک شایانی به بهره‌بردای بهتر آن می‌کند و از نظر عملکردی نیز مشکلات کمتری گریبانگیر بهره‌برداران خواهد شد.

 

منابع

1. اکبری، ع؛ «پدافند غیرعامل، آشنایی با فضاهای امن پناهگاهی»، نشریه پدافند غیرعامل، معاونت پدافند غیرعامل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص)، شماره 5، 1384.
2. اکبری، ع؛ «پدافند غیرعامل، آشنایی با سنجنده‌ها و تأسیسات عمیق زیرزمینی حساس و راهبردی»، نشریه پدافند غیرعامل، معاونت پدافند غیرعامل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص)، شماره 6 ، 1386.
3. حسینی، س‌ب؛ «طراحی در بحران، مراکز درمانی صحرایی»، تهران، نشر صریر، 1386.
4. حیدری شلمانی، م؛ «ملاحظات پدافندغیرعامل طراحی ورودی فضاهای زیرزمینی در برابر آشکارسازی سنجنده‌های ماهواره‌ای»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده و پژوهشکده پدافند غیرعامل، دانشگاه جامع امام حسین^{(علیه السلام)}، 1392.
5. خزایی، ص و حسینی، س‌ع و منیری، ح؛ «ملاحظات اساسی دفاع غیرعامل در حین ساخت سازه‌های زیرزمینی به منظور اجتناب از شناسایی توسط سامانه‌های سنجش از دور»، همایش مدیریت ساخت با رویکرد دفاع غیرعامل، دانشگاه جامع امام حسین^{(علیه السلام)}، 1390.
6. سرمد، ز و بازرگان، ع و حجازی، ا؛ «روش‌های تحقیق در علوم رفتاری»، تهران، انتشارات آگاه، 1393.
7. صحفی، م، «ملاحظات پدافند غیرعامل در اجرای پروژه‌های دفاعی زیرزمینی»، پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده و پژوهشکده پدافند غیرعامل، دانشگاه جامع امام حسین^{(علیه السلام)}، 1391.
8. کارمودی، ج و استرلینگ، ر؛ «طراحی فضاهای زیرزمینی» ترجمه: وحیدرضا ابراهیمی، مشهد، مرندیز، 1388.
9. کریمی مشاور، م و نگین تاجی، ص؛ «جایگاه فضاهای زیرزمینی در طرح‌های شهری، دانش شهر، شماره 12، 1389.
10. فرزام شاد، م؛ «مبانی برنامه‌ریزی و طراحی معماری فضاهای زیرزمینی و کاربری‌های تجاری، اداری و درمانی»، تهران، مؤسسه انتشاراتی جهان جام جم، 1393.
11. فرزام شاد، م؛ «جایگاه فضای معماری در ساختمان مقاوم در برابر انفجار»، فصلنامه علمی- تخصصی انجمن علمی پدافند غیرعامل ایران، 1392، 1(2): 87-81.
12. گروت، ل و وانگ، د؛ «روش‌های تحقیق در معماری»، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1384.
13. مختاری، م و زارع، م و بصیری، ع؛ «معماری زیرزمینی راهکاری در جهت نگه داشت انرژی در فضاهای شهری»، اولین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین نگهداشت انرژی، پژوهشگاه نیرو، تهران، 1390.
14. مولائی، ا؛ «معماری پایدار با رویکرد استفاده از فضاهای زیرزمینی»، سومین کنفرانس ملی عمران شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، 1393.
15. نخعی، ج؛ «مبانی طراحی فضاهای امن عمومی در کلان شهرها از منظر دفاع غیرعامل»، تهران، عمارت پارس، 1394.
16. هاشمی فشارکی، س‌ج و قراباغی، م؛ «مبانی طراحی و ساخت فضاهای امن پناهگاهی»، تهران، نخبه‌سازان، 1390‏.