وصیت نامه : نقطه پایان ، آخرخط ، وصیت آخر،....... سوت پایان و صوت غزل خداحافظی

باسلام - و با پوزش، به زودی وصیت نامه بارگزاری میشود - در زیر اطلاعات کلی وصیت نامه ارایه شده است : 

کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۗ وَنَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَیْرِ فِتْنَةً ۖ وَإِلَیْنَا تُرْجَعُونَ
هر کسی مزه‌ی مرگ را می‌چشد (و قطعاً می‌میرد، اعم از پیغمبر و غیر پیغمبر. چرا که زنده‌ی جاوید تنها خدا است و بس). ما شما را با سود و زیان و بدیها و خوبیها (در زندگی دنیا) کاملاً می‌آزمائیم، و سرانجام به سوی ما برگردانده می‌شوید (و جزا و سزای اعمال خود را دریافت می‌دارید).

نمونه وصیت نامه شرعی و قانونی

بسم الله الرحمن الرحیم

پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند : سزاوار نیست که مسلمان شبی را به صبح آورد مگر اینکه وصیت او آماده باشد .

الحمدلله رب العالمین و الصلاه علی سیدنا محمد و آله الطاهرین

بخش اول: مشحصات فردی

این جانب سیدجواد هاشمی فشارکی  فرزند ………………………….  متولد : ………………………….. به شماره شناسنامه : …………………. در تاریخ ………………………………….. با اعتراف به یگانگی پروردگار و رسالت خاتم پیامبران و امامت دوازده معصوم ،

در کمال صحت ، سلامت و اختیار به موارد ذیل و صیت می کنم ، وصیت نامه های دیگر، قبل از این تاریخ از درجه اعتبار ساقط می باشد .

این وصیت نامه در شش بخش تنظیم شده است :

بخش اول : تعیین وصی ، ناظر و قیم برای اطفال صغیر

۱ – وصی خود قرار دادم جناب …………………………..ساکن ………………………………. به شماره تلفن : ……………………………

۲ – ناظر بر انجام وصیت جناب ………………………………… ساکن …………………………… به شماره تلفن : ……………………….

۳ – سرپرست و قیم فرزندان صغیرم جناب ……………………….. ساکن : ……………….. به شماره تلفن : ……………………….

بخش دوم : بدهکاری ها

بدهی های اینجانب به شرح زیر می باشد :

۱ – تمام مهریه همسرم خانم …………………………… که مبلغ …………………….. می باشد

۲ – خمس در آمد های اینجانب از سال خمسی گذشته تا تاریخ فوت

( سال خمسی اینجانب در تاریخ  ………………….  می باشد )

۳ – مبلغ  …………………………  خمس از سال های گذشته  .

۴ – مبلغ ………………………… زکات از سال های گذشته  .

۵ – حج واجب یعنی  حج تمتع به عهده من می باشد ( نمی باشد )

۶ – رد مظالم به مبلغ ……………………..

۷ – به افراد ذیل این مبالغ را بدهکارم

الف : آقای/ خانم …………………………  مبلغ …………………………

ب :  آقای/ خانم …………………………  مبلغ …………………………

ج :   آقای/ خانم …………………………  مبلغ …………………………

۸ – اماناتی که دیگران نزد من دارند و باید به صاحبان آن تحویل گردد :

الف : …………………………………………

ب : …………………………………………………..

ج : …………………………………………………

بخش سوم : وصیت به ثلث ( یک سوم اموال )

یک سوم از اموالم در این امور هزینه شود .

۱ – ………………………… سال نماز و ………………………… سال روزه .

۲ – مبلغ ………………………… بابت رد مظالم احتیاطی من پرداخت گردد .

۳ – این کفارات به عهده اینجانب میباشد که هزینه آن از محل ثلث اموالم پرداخت گردد :

الف : …………………………….

ب : ……………………………………..

ج : ……………………………………………

۴ – هزینه غسل ، کفن ، دفن و مراسم اول ، سوم ، هفتم و چهلم و سایر مراسم و هزینه های مورد نیاز مجالس

۵ – وصیت برای خویشاوندان نیازمندی که ارث نمی برند ( مثل خواهر زاده ، برادر زاده ، خاله ، عمو، دایی ، عمه و…… )

مثلا مبلغ ……….. برای …………… و مبلغ ………….. برای ………………..و ………

۶ – باقیمانده از ثلث اموالم برای ………………………… هزینه شود .

(مثلا مدرسه ، مسجد ، بیمارستان و ….. )

بخش چهارم : مطالبات

۱ – از افراد زیر این مبالغ را طلب دارم .

الف : آقای/ خانم  …………………………  مبلغ …………………………

ب :  آقای/ خانم …………………………  مبلغ …………………………

ج :   آقای/ خانم  …………………………  مبلغ …………………………

۲ – فهرست امانتهایی که نزد دیگران دارم و چگونگی دریافت آن به شرح زیر است :

الف : ………………………………..

ب : ……………………………………

ج : ……………………………………

بخش پنجم : وصایای اخلاقی

بسیار مناسب است در این قسمت سفارش های اخلاقی ، مانند سفارش به نماز ، حجاب ، احترام به پدر و مادر، مهربانی فرزندان با یکدیگر و امثال آن آورده شود و یا اینکه به صورت برگه ای جداگانه ضمیمه وصیت نامه شود

بخش ششم : فهرست اموال

فهرست اموال منقول و غیر منقول اینجانب ( شامل مواردی مثل منزل مسکونی ، وسیله نقلیه ، موجودی حسابهای بانکی ، زمینهای زراعتی و باغات ، مغازه و دفتر کار و …….. ) به شرح پیوست می باشد .

این وصیت نامه در شش  بخش به گواهی این آقایان رسید .

۱ – …………………………………………….

۲ – …………………………………………….

۳ – …………………………………………….

و در دفتر خانه اسناد رسمی به شماره ……………………………………………. ثبت گردید .

در پایان یادآور می شوم اینجانب مقلد حضرت آیت الله ………………………………. می باشم  و تمایل دارم که درصورتی که مقدور بوده و موجب زحمت وارثان نگردد در …………………. مدفون شوم .

نام و امضاء وصیت کننده :

نام و امضاء وصی :

نام و امضاء ناظر :

نام و امضاء شهود :

***************************

همچنین ببینید: نحوه صحیح نوشتن وصیت نامه

 

***************************

نکات مهم در نوشتن وصیت نامه

۱- برای جلوگیری از مشکلات احتمالی بهتر است وصیت نامه خود را در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسانیم .

۲- سعی کنید وصیت نامه خود را در چند نسخه بنویسید تا درصورت مفقود شدن برخی از نسخه ها ، وارثان دچار مشکل نشوند .

۳- انسان فقط نسبت به نحوه هزینه کردن یک سوم از دارائی خود پس از مرگ ،اختیار دارد و بیش از آن از اختیار او بیرون است.

چگونگی تقسیم دو سوم باقیمانده آن به گونه ای است که خداوند معین فرموده است.

۴- محروم کردن برخی از ورثه  از ارث معنا ندارد و بی تاثیر  است .

۵- همه ساله وصیت نامه را مورد تجدید نظر قرار دهید تا اگر مواردی از آن نیازمند تغییر و یا اصلاح بود ، این کار انجام پذیرد .

۶- به فتوای بعضی از مراجع تقلید باید پرداخت آن به نرخ روز و با محاسبه تورم صورت پذیرد، لذا در این مساله باید از مراجع تقلید خود سوال کنیم .

۷- بعد از مرگ باید فورا به وصیت نامه عمل شود و تاخیر آن بدون عذر شرعی جایز نیست .

توصیه های لازم در نوشتن وصیت نامه

۱- انسان می تواند برای آن که همسرش پس از مرگ او گرفتار مشکلاتی در مسکن نشود در زمان حیات خود ،حق استفاده از خانه مسکونی خود را به همسرش تا زمان حیات همسرش واگذار کند.

در این صورت با مرگ شوهر استفاده از خانه مسکونی در اختیار همسر خواهد بود و پس از فوت او خانه میان وارثان تقسیم می شود.

به این کار در اصطلاح فقه اسلامی ( حبس ) و یا ( عمری ) می گویند.

هم چنین انسان می تواند استفاده از تمامی اثاث خانه  را به همین شکل به همسرش تا زمان حیات همسرش واگذار نماید.

۲– وصیت به پرداخت مقداری از ثلث برای خویشاوندان نیازمندی که وارث نیستند مستحب است و در قرآن کریم و  روایات تاکید فراوانی  به آن شده است .

۳- انسان میتواند از یک سوم اموالش برای انجام کارهای خیر بعد از خودش وصیت کند ، اما وصیت به یک سوم برای امور خیریه در صورتی خوب است که وارثان ما ، نیازمند نباشند اما در صورتیکه آنان حقیقتا نیازمندند، بهتر است به کمتر از یک سوم مثلا یک چهارم یا یک پنجم وصیت کرد.

 

یکی از اسنادی که به ما کمک می کند تا نسبت به امول بعد از مرگ خود تصمیم بگیریم و یا اینکه فردی را مامور به انجام اموری از قبیل اختصاص بخشی از اموال در راه مصارف عام المنفعه نماییم، وصیت نامه است. از جهت شکل تنظیم باید گفت وصیت‌نامه به صورت رسمی، از آمار پرونده‌های قضایی می‌کاهد زیرا درصد بالایی از پرونده‌های موجود در محاکم، مربوط به دعواهایی از قبیل ارث یا عدم پذیرش وصیت‌نامه عادی متوفی یا وصیت‌نامه ناقص است. در حقیقت، در وصیت‌نامه رسمی، نیازی به گذراندن مراحل دست و پاگیر و طولانی قضایی و اداری وجود ندارد.

 

تعریف و انواع وصیت
وصیت عمل حقوقی است که به موجب آن وصیت کننده (موصی) به طور مستقیم یا بواسطۀ دیگری در اموال یا حقوق خود برای بعد از مرگ تصرف می کند. در همین جا لازم است اشاره شود عناصر وصیت عبارتند از:
1- موصی: یعنی وصیّت کننده، 2- موصی له: کسی که از وصیّت استفاده می کند،3- موصی به: چیزی که به عنوان وصیّت پرداخت می شود،4- وصی: کسی که به وصیّت عمل می کند.
بدیهی است موصی به کسی گفته می شود که اقدام به وصیّت تملیکی یا عهدی می کند و داشتن اهلیت که شامل بلوغ، عقل، اختیار، رشد، افلاس و ورشکستگی و مستی و بیهوشی است، شرط شده است. منظور از موصی له کسی است که به وسیله وصیّت تملیکی مالی به او واگذار می شود. موصی له نیز باید واجد دو شرط باشد تا وصیّت صحیح و نافذ باشد؛ یکی موجود بودن در هنگام وصیّت و دوم اهلیت تملک داشتن. موصی به عبارت از مالی است که مورد وصیّت قرار می گیرد و آن ممکن است عین باشد یا منفعت و یا حق، کلی باشد یا شخصی و امثال اینها. وصی در لغت به معنای سرپرست شرعی و عامل به وصیّت است.
البته وصیت می تواند چهره های گوناگونی داشته باشد و لذا ممکن است وصیت کننده مالی را به کسی ببخشد و یا دیگری را از پرداخت دین و بدهی معاف کند و یا در امور خیریه مانند رسیدگی به امور ایتام سفارشی داشته باشد. بر اساس قانون مدنی وصیت به دو قسم تقسیم می گردد که ذیلاً به توصیف آنها پرداخته می شود.

وصیت تملیکی
گاهی شخصی مال یا منفعتی از مال خویش را در وصیت‎نامه‌ خود برای دیگری وصیت می‌ کند، که به این نوع وصیت تملیکی می‌ گویند. در واقع، این نوع وصیت عمل حقوقی مجانی یا باصطلاح حقوقی غیر معوض است که اموال شخص متوفی پس از فوتش، به تملّک دیگری در می‌آید. لیکن در هر صورت این تملیک با قبول وصیت شونده در پی فوت وصیت کننده تحقق می یابد، گرچه در وصیت بر افراد نامحدود و غیر محصور قبول آنها شرط نیست.
نکته حائز اهمیت اینکه؛ قبول موصی له قبل از فوت موصی مؤثر نیست، زیرا موصی می تواند از وصیت خود منصرف شود. لیکن چنانچه موصی له وصیت را بعد از فوت موصی قبول کند و موضوع وصیت را قبض (تصرف) کند، دیگر نمی تواند وصیت را رد کند و بعبارت دیگر، تمّلک موضوع وصیت تحقق می یابد.

وصیت عهدی
گاهی شخص وصیت‌کننده از شخصی می‌خواهد تا عملی را برایش انجام دهد مثلاً وصیت می‌کند که بعد از مرگش بعضی از اموالش را وقف کند یا بدهی‌های وی را پرداخت کند این نوع وصیت در اصطلاح حقوق وصیت عهدی خوانده می‌شود.
کسی که مجری انجام وصیت قرار می‌گیرد در زمان زنده بودن وصیت کننده می‌تواند با این وصیت مخالفت کند و نپذیرد اما پس از مرگ وی، مجری باید به انجام آنچه که موضوع وصیت متوفی بوده عمل کند. به طور مثال ممکن است شخصی از وصی بخواهد یکصد میلیون به فلانی و خانه اش را به همسرش و یک حج نیابتی برای وی انجام دهند. بدیهی است این امکان وجود دارد که در زمان حیات موصی بلحاظ موانعی مانند خطر جانی نسبت به سفر حج مخالفت شود، لیکن بدون تردید بعد از فوت وی، باید پس از رفع مانع به موضوع وصیت عمل شود.

شرایط صحت وصیت
از جهت شرایط صحت وصیت نامه به دو دسته ذیل تقسیم می شود:
1) وصیت کتبی- کتبی بودن مطالب مندرج در وصیت نامه از اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا از آنجاییکه آخرین نوشته (وصیت کننده) به عنوان آخرین اراده وی تلقی می شود، لهذا جهت اطمینان خاطر موصی له (کسیکه بنفع او وصیت شده) ضمن اینکه قانونگذار اختیار هرگونه تغییری را داده، به همین جهت از نظر قانونی وصیت شفاهی قابلیت استناد ندارد.
2) وصیت شفاهی: این نوع وصیت به آن دسته ای اطلاق می شود که در موارد اضطراری مانند جنگ و زلزله نمی‌توان تشریفات نوشتن وصیت نامه را رعایت کرد، و بدین جهت در حضور دو شاهد به‌طور شفاهی بعمل می آید، مشروط بر اینکه یکی از شاهدان مفاد وصیت‌نامه را با تاریخ روز، ماه و سال تنظیم کند و به امضای حاضران برساند.
البته اگر وصیت‌کننده تا زمان عادی شدن شرایط در قید حیات باشد، باید وصیت نامه‌ی خویش را با تشریفات صحیح قانونی تنظیم کند. بنابراین ممکن است شخصی شفاهاً وصیت کند و ورّاث هم به وصیت او عمل کنند، لیکن چنانچه بین آنها اختلافی وجود داشته باشد، برای اثبات آن در دادگاه با مشکل روبرو خواهند شد.
نا گفته نماند که موصی می‌تواند در هر شرایطی از وصیت خود برگردد و وصیت دومی بعد از وصیت اول خود صادر کند. در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش است و به اجرا درمی‌آید.

شرایط طرفین وصیت
الف) شرایط موصی: وصیت کننده باید دارای پنج شرط باشد که عبارتند از: 1- بلوغ 2- عقل 3- اختیار 4- رشد 5- عدم خودکشی. به عبارت دیگر، وصیت‌کننده باید اهلیت داشته و مجاز به تصرف در اموال خود باشد. لذا وصیت کودک، فرد دیوانه، مست و کسی که مجبور شده باشد و نیز محجوری که از تصرف در اموالش ممنوع است، صحیح نیست.
ب شرایط وصی: وصی یا به عبارتی شخص اجرا کننده وصیت باید بالغ، مسلمان و قابل اطمینان باشد. بنابراین، وصیت به نابالغ، دیوانه و کافر صحیح نیست. ضمناً همین که وصی مورد اعتماد باشد، کافی است گرچه احتیاط آن است که عادل باشد.
از جمله شرایط دیگر اینکه، اگر وصی وصیت را بپذیرد و تا زمان مرگ وصیت‌کننده آن را رد نکند یا اگر رد کرد، به اطلاع او نرساند، اجرای وصیت بر وی واجب است. لیکن اگر وصی پس از مرگ وصیت‌کننده از وصیت اطلاع یابد، حق رد آن را ندارد و باید آن را اجرا کند.

اقسام وصیت نامه
گاهی پیش می آید که شخص وصیت‌کننده، گفته‌های خود خطاب به ورثه را بر ورقه‌ای از کاغذ با دست‌خط خودش می‌نویسد و از چند معتمد محل نیز می‌خواهد تا زیر آن را امضا کنند که به آن وصیت‌نامه عادی می گویند. البته اگر ورثه صحت و درستی آن را تایید کنند، معمولاً در مراجع رسمی پذیرفته می‌شود.
لیکن از لحاظ اصولی نوشتن وصیت نامه به سه طریق ریر انجام می شود:

الف) وصیت‌ نامه‌ خودنوشت
وصیت نامه خودنوشت به خط وصیت‌کننده است و دارای تاریخ به روز، ماه و سال به همراه امضای وصیت‌کننده است. لازم بذکر است به لحاظ پنهان نگاه داشتن وصیت نامه و نیز به جهت تن ندادن به هزینه های محضر، برخی این نوع وصیت را ترجیح می دهند. در حالی که ممکن است به دلیل نداشتن اطلاعات حقوقی و در اثر اشتباهات قانونی، موارد خلاف مقررات در متن وصیت‌نامه درج ‌شوند.
به عنوان مثال، فردی که قصد نوشتن وصیت‌نامه خودنوشت را دارد و بر اساس آن، می‌خواهد یکی از فرزندانش را از ارث محروم کند، با نوشتن چنین وصیت‌نامه‌ای، بدون دارا بودن اطلاعات حقوقی مورد نیاز در این زمینه، تصور می‌کند که اموالش در زمان پس از فوت، به طریق دلخواه و مورد نظر به وراثش منتقل شده و فرزند محروم از ارث البته به تصور خودش، هیچ بهره‌ و سهمی از این اموال نخواهد برد. لیکن باید بدانیم بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی: وصیت به زیاده بر ثلث ترکه، نافذ نیست؛ مگر به اجازه‌ وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه دهد، فقط نسبت به سهم او نافذ است.
با این توصیف، افراد تنها می‌توانند تا میزان یک سوم از اموال خود را وصیت کنند و در صورت وصیت بر بیش از آن، نیاز به تایید وتنفیذ ورّاث می باشد. بر این اساس، دو سوم باقیمانده اموال، طبق قانون ارث بین وراث تقسیم می‌شود؛ زیرا کسی نمی‌تواند در وصیت‌نامه خود، وراث خود را از ارث محروم کند مگر اینکه در زمان حیات، تکلیف اموال خود را مشخص کرده باشد.

ب) وصیت‎نامه‌ سرّی 
وصیت نامه‌ سرّی، وصیتی است که توسط موصی امضاء و لاک مهر می شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری معین شده است، به امانت گذارده می شود. بنابراین چنین مواردی مخلوطی از وصیتنامه رسمی و خود نوشت است. لیکن برخلاف وصیت خودنوشت به خط هرکسی می‌تواند باشد اما به طور مسلّم باید به امضای شخص وصیت‌کننده برسد و طبق قانون باید به اداره‌ ثبت محل اقامت وصیت‌کننده یا در مکانی که آیین‌نامه‌ مذکور تعیین کرده تحویل داده شود. البته طبق قوانین امور حسبی، شخص بی‌سواد نمی‌تواند وصیت‎نامه‌ی سرّی تنظیم کند.

ج) وصیت‌نامه‌ رسمی
بهترین نوع وصیت‌نامه، وصیت‌نامه رسمی است؛ زیرا امکان دخل و تصرف و جعل در آن وجود ندارد. به علاوه با ثبت این نوع از وصیت در دفاتر اسناد رسمی،‌ نگرانی‌های ناشی از گم شدن، تحریف شدن و از بین بردن وصیت‌نامه از بین می‌رود و اراده وصیت‌کننده از خطرات و وقوع حوادث مصون می‌ماند.
وصیت‌نامه رسمی، سندی رسمی و لازم‌الاجرا به شمار می‌رود و مفاد آن خواه ناظر به اموال منقول باشد و خواه ناظر به اموال غیرمنقول،‌ بدون نیاز به حکم دادگاه، قابل اجرا است و اسناد عادی تاب مقاومت در مقابل اسناد رسمی را ندارند. به عنوان مثال، دادگاهی که گواهی حصر وارثت را صادر می‌کند، به موضوع صحت اصالت سند و نیز رعایت تشریفات و سایر امور لازم درباره وصیت‌نامه عادی، به نحوی که در قانون امور حسبی و سایر قوانین مقرر شده است، وارد نشده و رسیدگی نمی‌کند و فقط مراتب ارائه وصیت مزبور را در گواهی حصر وراثت ذکر می‌کند و چنانچه از حیث ثلث و مازاد بر آن اختلافی وجود نداشته نباشد، وصیت‌نامه بدون هیچ‌گونه منعی قابل اجرا خواهد بود.

موضوع وصیت نامه
موردی که به آن وصیت می شود باید دارای شرایط ذیل باشد:
1- جایز باشد. 2- دارای منفعت حلال باشد. 3- از ملک شخص وصیت‌کننده باشد یعنی وصیت‌کننده باید مالک آن چیزی باشد که وصیت می‌کند. بنابراین اگر فردی نسبت به اموال دیگران وصیت کند، صحیح نیست، اگرچه مالک آنها نیز اجازه بدهد. 4- آنچه وصیت می ‌شود باید قابلیت نقل و انتقال و معامله داشته باشد، لهذا طبق این قاعده نمی‌توان اموال عمومی و موقوفه را مورد وصیت قرار داد. 5- مالی را که در آینده به وجود می‌آید می‌توان وصیت نمود مثلاً سود سپرده ای را که در آینده پرداخت می‌شود، وصیت کرد. 6- در زمان اجرای وصیت، باید توجه داشت بعضی از واجبات مانند حج واجب و بدهکاری موصی همچون خمس و زکات، باید از اصل مال پرداخت شود. 7- هنگام تنظیم وصیت نامه، وصیت کننده نمی‌تواند ورّاث را از همه‌ ارث محروم کند یا تمام اموال خود را به یک نفر ببخشد و یا یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم کند و الا وصیت نامه‌ وی فقط تا ثلث اموالش صحیح و نافذ است. بنابراین وصیت متوفی تنها تا میزان یک سوم اموال نافذ بوده و اگر متوفی بیشتر از یک سوم اموالش را وصیت کرده باشد، در آن صورت، اجرای وصیت نیاز به اجازه ورّاث دارد.

سؤالات متداول
پرسش: یکی از مسائلی که ممکن است بعد از فوت شخصی پیش آید این است که، ورّاث وصیت‌نامه خودنوشت را انکار می‌کنند، در اینصورت چه باید کرد؟
پاسخ: برای رسیدگی به این ادعا باید به دادگاه حقوقی مراجعه و رسیدگی به آن باید با تشریفات صورت گیرد.
پرسش: در پاره ای موارد مشاهده شده که اشخاص نمی‌توانند دیون و طلب‌هاى خویش را در زمان حیات خود پرداخت یا مطالبه کنند یا تمایل به انجام کارى داشته‌اند که قسمتى از آن را در زمان حیات انجام داده‌اند و بخشی از آن با فوت آنها ناتمام مانده است، در اینخصوص ورّاث با چه تکلیفی مواجه اند؟
پاسخ: در این ارتباط ماده 868 قانون مدنی مقرر می دارد: مالکیت ورثه نسبت به ترکه‌ متوفی مستقر نمی‌شود، مگر پس از ادای حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته. لهذا از آنحاییکه وراّث، قائم‌مقام متوفی در امور مالی او هستند و بنابراین حق تصرف فوری در ترکه را ندارند، بلکه در ابتدا مسئولیت اداره و نگهداری ترکه و پرداخت دیون متوفی و انجام تکالیف قانونی دیگری را به‌عهده دارند که بعد از انجام این تشریفات، آنگاه نوبت به تقسیم ترکه بین ورثه می‌رسد.
پرسش: انجام چه تعهداتی از ترکه متوفی الزامی است؟
پاسخ: این تعهدات عبارتند از:
1- مهمترین وظیفه پرداخت هزینه کفن و دفن خود متوفی به اندازه متعارف است.
2- اگر فردی یا افرادی از متوفی طلب داشته و در ازای این طلب از وی، وثیقه یا حق رهنی گرفته باشند، با فوت بدهکار می‌توانند بدهی خود را از محل وثیقه یا رهن وصول کرده و از این جهت بر همه بستانکاران و طلبکاران دارای حق تقدم هستند.
3- پرداخت حقوق و دستمزد افراد در خدمت متوفی است، حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت، حقوق خدمتگزاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت و دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت جزو دیون فوری است که باید از اموال متوفی پرداخت شود.
4- طلب اشخاصی است که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت یا قیمومت مدیون شده ‌است. ‌این نوع‌ طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که مرگ در دوره قیمومت یا ولایت یا در ظرف یک‌سال بعد از آن واقع شده باشد.
5- متعاقباً نوبت به ‌طلب پزشک و دارو فروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است، می ‌رسد و بعد از آن اگر متوفی مرد باشد، نوبت به پرداخت نفقه و مهریه همسرش می ‌رسد.
6- سپس نوبت به بستانکاران عادی می‌رسد تا طلب آنها از محل ترکه متوفی پرداخت شود و با پرداخت این قسمت، دیگر ما ترک متوفی صاف شده و بدهی بر گردن او نیست.
7- النهایه، نوبت به اجرای وصیت متوفی می‌رسد و اگر چیزی از اموال متوفی باقی مانده باشد، آنگاه براساس سهم الارث، بین ورثه تقسیم می‌شود.
پرسش: اگر اموال متوفی برای پرداخت همه دیون و بدهی‌های وی، کافی نبود، تکلیف ورثه چیست؟
پاسخ: در جواب ماده 226 قانون امور حسبی مقرر می دارد: ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای ادای تمام دیون کافی نباشد، ترکه مابین تمام بستانکاران به ‌نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود. بنابراین ورثه متوفی حق دارند تا یک ماه پس از فوت متوفی، ترکه را رد کنند، در اینصورت در برابر کمی یا زیادی اموال و جوابگویی آن در برابر بدهی‌ها مسئولیتی ندارند. اما اگر ترکه را قبول کنند یا در مدت زمان قانونی یک ماه از تاریخ فوت، آن را رد نکنند در این صورت دارای مسئولیت‌هایی هستند که قانون برای آنها مقرر کرده است.
پرسش: در صورت قبول ترکه میزان سهم هریک از ورّاث، چگونه تعیین می شود؟
پاسخ:  در اینصورت هریک مسئول ادای تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود، مگر اینکه ورّاث ثابت کنند دیون‌ متوفی زاید بر ترکه بوده و در واقع بار اثبات این‌که ترکه جوابگوی بدهی‌ها نیست به‌عهده آنان قرار می‌گیرد و در فرضی که نتوانند این امر را ثابت کنند، باید تمام دیون را به نسبت سهم خود از اموال خودشان پرداخت کنند.

 

http://www.farhangionline.ir/article/4032/%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%http://www.farhangionline.ir/article/4032/%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B986%D9%88%D8%A7%D8%B9

وصیت نامه «کامل و قابل اجرا» چه شرایطی دارد؟

وصیت عقدی اسـت که به موجـب آن موصـی (وصـیت کننده) نسبت به اموال یا دارایـی خود بـرای شخـص یا اشخاصی پس از مرگ خود تعیین تکلیف می‌نماید.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، هیچ کس نمی‌داند تا چه روز و ساعتی در این کره خاکی زندگی می‌کند در واقع همان طور که روزی پای در این کره خاکی گذاشته ایم روزی هم باید آن را ترک کنیم، اما واقعیتی که وجود دارد این است که همه ما مرگ را از خود بسیار دور می‌بینیم به همین دلیل هم غالباً دست به تنظیم وصیت نامه نمی‌زنیم یا تنظیم آن را به تعویق می‌اندازیم، اما در کنار همه این بحث‌ها با نوشتن وصیت نامه می‌توانید از بروز مشکلات و سوءتفاهمات در میان بازماندگان جلوگیری کنید.

وصیت عقدی اسـت که به موجـب آن موصـی (وصـیت کننده) نسبت به اموال یا دارایـی خود بـرای شخـص یا اشخاصی پس از مرگ خود تعیین تکلیف می‌نماید به شخصی که وصیت می‌کند، موصی و به کسی که به نفع او وصیت تملیکی شده است موصی‌له گفته می‌شود.

در قانون امور حسبی برای وصیت نامه قابل پذیرش در دادگاه‌ها سه شکل پیش بینی شده است که عبارتند از:

۱- وصیت نامه خود نوشت
۲- وصیت نامه رسمی
۳- وصیت نامه سری

هر سندی که خارج از این سه شکل باشد به عنوان وصیت نامه پذیرفته نمی‌شود با وجود این هر گاه اشخاص ذینفع (ورثه) به وجود وصیت نامه اعتراف کنند، دادگاه آن را رد نمی‌کند. وصیت نامه باید کتبی باشد تا بتوان در دادگاه به آن استناد کرد. وصیت شفاهی پذیرفته نمی‌شود یعنی، با شهادت نمی‌توان وصیت را اثبات کرد.

شرایط صحت وصیت نامه
شرایط صحت وصیت نامه شامل شرایط مورد نیاز برای موصی (وصیت کننده) و شرایط موضوع وصیت است.

شرایط مربوط به موصی
وصیت کننده باید دارای پنج شرط باشد که عبارت از بلوغ، عقل، اختیار، رشد و عدم خودکشی است. در حقیقت وصیت کننده باید اهلیت داشته و مجاز به تصرف در اموال خود باشد بنابراین وصیت کودک، فرد دیوانه، مست و کسی که او را مجبور کرده باشند وصیت کند و محجوری که از تصرف در اموالش ممنوع است، صحیح نیست.

هرگاه فرد دست به خودکشی یا اعمالی بزند که باعث جراحت و از بین رفتن خود شود و بعد از آن وصیت کند در صورت فوت، وصیت باطل است و در صورتی که زنده بماند وصیت نافذ می‌باشد.

لازم به ذکر است که موصی می‌تواند در هر صورت از وصیت خود برگردد و وصیت دومی بعد از وصیت اول خود صادر کند در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش است و به اجرا در می‌آید.

شرایط مربوط به موضوع وصیت
اموال وصیت شده نباید بیش از یک سوم کل اموال باشد بدهی‌ها، حقوق واجب الهی همچون خمس و زکات، مظالم و کفارات از اصل مال کم می‌شود؛ اگرچه فرد به آن وصیت نکرده باشد و شامل همه مال نیز بشود.

البته موصی می‌تواند تمامی اموال و دارایی هایش را برای بعد از فوت وصیت نماید، اما این ورثه هستند که باید وصیت بیشتر از ثلث را قبول نمایند. در واقع، زمانی که متوفی بیشتر از ثلث اموال خود را وصیت کرده باشد ورثه می‌توانند این وصیت را قبول یا رد کنند که این امر برای رعایت حقوق ورثه است.

اگر تعدادی از ورثه وصیت بیشتر از ثلث را رد کنند، ولی تعدادی از ورثه آن را قبول کنند، در این صورت مقدار بیش از ثلث فقط از سهم الارث کسانی که آن را پذیرفته اند، کسر خواهد شد.

در یک تقسیم بندی کلی وصیت به دو دسته تملیکی و عهدی به شرح ذیل طبقه بندی می‌شود:

وصیت تملیکی
گاهی شخص مال یا منفعتی از مال خویش را در وصیت نامه خود برای دیگری وصیت می‌کند، که به این نوع وصیت، وصیت تملیکی می‌گویند بر این اساس اموال شخص متوفی پس از فوتش، به تملک دیگری در می‌آید.

وصیت عهدی
گاهی شخص وصیت کننده از شخصی می‌خواهد تا عملی را برایش انجام دهد مثلاً وصیت می‌کند که بعد از مرگش بعضی از اموالش را وقف کند یا بدهی‌های وی را پرداخت کند این نوع وصیت در اصطلاح حقوقی وصیت عهدی خوانده می‌شود.

کسی که مجری انجام وصیت قرار می‌گیرد در زمان زنده بودن وصیت کننده می‌تواند با این وصیت مخالفت کند و نپذیرد، اما پس از مرگ وی، مجری باید به انجام آنچه که موضوع وصیت متوفی بوده عمل کند.

همان طور که در ابتدا گفته شد در قانون امور حسبی برای وصیت نامه قابل پذیرش در دادگاه‌ها سه شکل پیش بینی شده است که عبارتند از:

۱- وصیت نامه خود نوشت
در وصیت خود نوشت، وصیت کننده باید تمام متن وصیت را به خط خود نوشته باشد تا در دادگاه اعتبار قانونی داشته باشد. به همین دلیل شخص بی‌سواد یا شخصی که به سبب فقدان بینایی، توانایی نوشتن ندارد نمی‌تواند وصیت خود نوشت تنظیم کند در نگارش چنین وصیت نامه‌ای امکان وکالت دادن به شخص دیگری وجود ندارد.

وصیت کننده حتماً باید تاریخ روز، ماه و سال را به خط خود در وصیت نامه درج کند تا چنانچه وصیت نامه‌های متعددی از او موجود بود، آخرین نسخه وصیت نامه مشخص باشد، زیرا فقط آخرین وصیت نامه وصیت کننده دارای اعتبار است.

وصیت نامه خود نوشت حتماً باید به امضاء وصیت کننده رسیده باشد مهر و اثر انگشت موصی جایگزین امضاء او نمی‌شود. تغییر‌هایی که بعد از امضاء وصیت نامه در آن داده می‌شود، در واقع وصیت نامه جدیدی است که باید مجدد امضاء شود و تاریخ در آن قید شود وگرنه اعتبار وصیت نامه خود نوشت را نخواهد داشت. امضاء وصیت نامه به طور معمول در پایان آن واقع می‌شود، ولی مانعی ندارد که امضاء در آغاز یا حتی در پاکت وصیت نامه درج شود البته مشروط بر اینکه احراز شود پاکت جزء وصیت نامه است.

وصیت نامه خود نوشت ساده‌ترین شکل وصیت نامه است و به موصی امکان می‌دهد که خود به طور پنهانی وصیت نامه اش را بنویسد و هیچ هزینه‌ای هم نپردازد. تنها خطر این است که وصیت نامه از بین برود یا در معرض تحریف قرار گیرد پس باید آن را در محلی محفوظ نگه داشت.

اعتبار وصیت نامه خود نوشت
وصیت نامه خود نوشت سند عادی است بنابراین وارثان و سایر اشخاص ذینفع می‌توانند در اصالت آن اظهار تردید کنند. یعنی می‌توانند بگویند که خط و امضاء منتسب به موصی نیست؛ در این صورت بر عهده موصی له (شخصی که به نفع او وصیت شده) است که انتساب وصیت نامه را به شخص موصی اثبات کند. در موردی که اصالت وصیت نامه محرز گردد، اما به درستی تاریخ آن اعتراض شود در این حالت کسی که ادعا دارد تاریخ وصیت نامه نادرست است و یا تحریف شده باید این موضوع را در دادگاه ثابت کند.

افرادی که وصیت نامه خودنوشت به آن‌ها سپرده شده می‌بایست بلافاصله بعد اطلاع از تاریخ فوت موصی وصیت نامه را به دادگاه محل وقوع ترکه (دارایی زمان فوت متوفی) ارائه نمایند.

۲- وصیت نامه رسمی
وصیت نامه رسمی مانند سایر اسناد رسمی خواه با موضوع اموال منقول و خواه غیرمنقول، از اعتبار سند رسمی برای اجرا برخودار می‌باشد. اجرای وصیت نامه رسمی نیازی به رضایت وراث نداشته و وراث تنها می‌توانند نسبت به جعلی بودن آن اعتراض نمایند.

تنظیم وصیت نامه رسمی، مانند تنظیم سایر اسناد رسمی در دفتر اسناد رسمی خواهد بود؛ بنابراین وصیت نامه رسمی باید در دفتر اسناد رسمی تنظیم گردد و تابع تشریفات و مقررات اسناد رسمی است و اعتبار و رسمیت آن از وصیت نامه خود نوشت و سری بیشتر است. اگر کسی وصیت خود را به صورت رسمی تنظیم کند هیچ خدشه‌ای به آن وارد نیست.

با توجه به اعتبار وصیت نامه رسمی بی سوادان و کسانی که توانایی نوشتن ندارند می‌توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی برای خود وصیت نامه رسمی تنظیم کنند.

۳- وصیت نامه سری
وصیت نامه سری برخلاف وصیت خود نوشت به خط هرکسی می‌تواند باشد، اما در نهایت حتماً باید به امضاء شخص وصیت کننده برسد و طبق قانون باید به اداره ثبت محل اقامت وصیت کننده یا در مکانی که آیین‌نامه وزارت دادگستری تعیین می‌کند به امانت سپرده شود. طبق قوانین امور حسبی، شخص بی‌سواد نمی‌تواند وصیت نامه سری تنظیم کند.

لازم به ذکر است که ضرورتی ندارد وصیت نامه سری به خط موصی باشد یا تاریخ داشته باشد بلکه کافی است که به امضاء او برسد مگر اینکه موصی قدرت تکلم و حرف زدن نداشته باشد که در این صورت طبق ماده ۲۸۱ قانون امور حسبی باید تمام وصیت نامه را به خط خود بنویسد و امضاء کند و در حضور مسئول دفتر رسمی روی نوشته خود بنویسد که این برگ وصیت نامه او است در این صورت مسئول دفتر نیز باید روی پاکتی که وصیت نامه در آن است بنویسد که عبارت مزبور را موصی در حضور او نوشته است.

امضاء موصی مهم‌ترین رکن این نوع وصیت نامه است مهر و اثر انگشت نمی‌تواند جانشین امضاء شود. طبق ماده ۷۵ قانون ثبت وصیت نامه سری باید لاک و مهر گردد و در لفافی پیچیده شود تا قابلیت امانت گذاردن را بیابد.

وصیت نامه سری در عمل کمتر دیده می‌شود، زیرا دارای تشریفات پیچیده‌ای است و عدم رعایت تشریفات تنظیم و امانت گذاردن باعث بی اعتباری وصیت نامه سری می‌شود. به همین جهت کسانی که مایلند وصیتشان پنهان بماند وصیت نامه خود نوشت را انتخاب می‌کنند و کسانی هم که می‌خواهند سند رسمی مصون از دسترسی داشته باشند، وصیت نامه رسمی را انتخاب می‌کنند.

نکاتی که باید در هنگام تنظیم وصیت نامه رعایت گردد:
۱- آنچه وصیت می‌شود باید قابلیت نقل و انتقال و معامله داشته باشد، طبق این قاعده نمی‌توان اموال عمومی و موقوفات را مورد وصیت قرار داد. همچنین وصیت کردن برای موضوعاتی مثل مواد مخدر و مشروبات الکلی باطل است، زیرا چیزی که وصیت می‌شود بایستی منفعت عقلائی، مشروع و ارزش مادی داشته باشد.

۲- وصیت کننده نمی‌تواند مال دیگری را حتی اگر با اجازه آن شخص باشد، موضوع وصیت قرار بدهد، زیرا وصیت کننده باید مالک آن چیزی باشد که وصیت می‌کند.

۳- وصیت کننده نمی‌تواند وراث را از همه ارث محروم کند؛ شخص وصیت کننده نمی‌تواند تمام اموال خود را به یک نفر بدهد یا یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم کند و اگر چنین کاری انجام دهد وصیت نامه وی فقط تا ثلث اموالش صحیح و نافذ است؛ بنابراین هر شخص تا یک سوم اموال خویش را به هر نحوی که بخواهد می‌تواند وصیت کند و پس از فوت شخص، دو سوم دیگر اموال طبق قانون ارث، میان ورثه تقسیم می‌شود.

منبع: فرارو

https://www.yjc.ir/fa/news/7206621/%D9%88%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7-%DA%86%D9%87-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF