بررسی بیمارستان های صحرایی از منظر پدافند غیرعامل

یکی از منابع مورد استفاده واستناد :

مبانی طراحی و ساخت فضای امن پناهگاهی، تهران، 1315 . هاشمی فشارکی، سید جواد و قراباغی، محسن. نخبه سازان. 

https://www.civilica.com/Paper-PDFCONF01-PDFCONF01_016=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%BE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84.html

 

https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=26025

 

https://www.sid.ir/FileServer/SF/4211395H0117.pdf

 

مشخصات نویسندگان مقاله بررسی بیمارستان های صحرایی از منظر پدافند غیرعامل

  حجت الله آتش پنجه - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر،گروه معماری، شوشتر، ایران
  فرهاد دست داده - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بهبهان، گروه معماری، بهبهان ،ایران
  زهرا پربین - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بهبهان،گروه معماری،بهبهان، ایران

چکیده مقاله:

آنچه در این تحقیق صورت پذیرفته است، تهیه و تدوین روش ها، الزامات و ملاحظه ی جهت طراحی بیمارستان-های صحرایی ش.م.ه در دو نوع سیار و ثابت از منظر پدافند غیرعامل می باشد. مطالعات، طراحی و ساخت ایننوع مراکز درمانی از اهمیت قابل توجهی در پشتیبانی دفاعی حوزه سلامت و درمان کشور در شرایط بحرانیبرخوردار می باشد و تعداد زیادی از این مراکز درمانی در زمره مراکز حساس و مهم کشور می باشند. بررسیسیر تحول این گونه مراکز درمانی در طول 8 سال دفاع مقدس و سایر جنگ ها نشان داده است. این گونه مراکزبه طور مستقیم و غیرمستقیم مورد هدف تهدیدات طبیعی و انسان ساز اعم از متعارف و غیرمتعارف قرار گرفتهاند. لذا تدوین روش ها و ملاحظاتی جهت طراحی معماری و مکان یابی بیمارستانهای صحرایی ش.م.ه از منظرپدافند غیرعامل بسیار ضروری بوده و هدف این تحقیق می باشد.روند کمی تحقیق بدین شکل است که پس از طرح تحقیق که شامل بیان و اهداف موضوع، پیشینه موضوع،سوالات و قلمرو موضوع می باشد، نوع و روش تحقیق بیان گردیده است. سپس با استفاده از پرسشنامه، شخص-های تعیین شده برای طراحی بیمارستان صحرایی امن، مطرح و بیان شده است. سپس نتایج پرسشنامه دررسیدن به طرح موردنظر مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه، به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده و ملاحظاتکمی طراحی بیمارستان صحرایی مورد بحث قرار گرفته است. سپس اهداف پدافند غیرعامل در حوزه بیمارستانصحرایی ش.م.ه بازگو شده و در ادامه به تاریخچه احداث بیمارستان صحرایی در دوران دفاع مقدس و انواع آناشاره شده و پس از بحث در حوزه مبانی معماری از منظر پدافند غیرعامل در طراحی فضاهای امن، به طور موردیاجزاء بیمارستانهای صحرایی امن در برابر تهدیدات نامتعارف بازگو شده و نمونههای کاربردی از یک بیمارستانصحرایی امن در برابر انواع تهدیدات ارائه شده است.

 

 

بررسی بیمارستان های صحرایی از منظر پدافند غیرعامل  ،102، زهرا پربین105 ، فرشاد دست داده100 حجت اله آتش پنجه [e-mail] - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر،گروه معماری،شوشتر،ایران 1 Farshad.da - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بهبهان،گروه معماری،بهبهان ،ایران، 2 [e-mail]  [e-mail] - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بهبهان،گروه معماری،بهبهان،ایران 7 [e-mail]  
چکیده آنچه در این تحقیق صورت پذیرفته است، تهیه و تدوین روش ها، الزامات و ملاحظهی جهت طراحی بیمارستانهای صحرایی ش.م.ه در دو نوع سیار و ثابت از منظر پدافند غیرعامل می باشد. مطالعات، طراحی و ساخت این نوع مراکز درمانی از اهمیت قابل توجهی در پشتیبانی دفاعی حوزه سلامت و درمان کشور در شرایط بحرانی برخوردار می باشد و تعداد زیادی از این مراکز درمانی در زمره مراکز حساس و مهم کشور می باشند. بررسی  سال دفاع مقدس و سایر جنگ ها نشان داده است. این گونه مراکز 8سیر تحول این گونه مراکز درمانی در طول به طور مستقیم و غیرمستقیم مورد هدف تهدیدات طبیعی و انسان ساز اعم از متعارف و غیرمتعارف قرار گرفته اند. لذا تدوین روش ها و ملاحظاتی جهت طراحی معماری و مکان یابی بیمارستانهای صحرایی ش.م.ه از منظر پدافند غیرعامل بسیار ضروری بوده و هدف این تحقیق می باشد. روند کمی تحقیق بدین شکل است که پس از طرح تحقیق که شامل بیان و اهداف موضوع، پیشینه موضوع، سوالات و قلمرو موضوع می باشد، نوع و روش تحقیق بیان گردیده است. سپس با استفاده از پرسشنامه، شخصهای تعیین شده برای طراحی بیمارستان صحرایی امن، مطرح و بیان شده است. سپس نتایج پرسشنامه در رسیدن به طرح موردنظر مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه، به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده و ملاحظات کمی طراحی بیمارستان صحرایی مورد بحث قرار گرفته است. سپس اهداف پدافند غیرعامل در حوزه بیمارستان صحرایی ش.م.ه بازگو شده و در ادامه به تاریخچه احداث بیمارستان صحرایی در دوران دفاع مقدس و انواع آن اشاره شده و پس از بحث در حوزه مبانی معماری از منظر پدافند غیرعامل در طراحی فضاهای امن، به طور موردی اجزاء بیمارستانهای صحرایی امن در برابر تهدیدات نامتعارف بازگو شده و نمونههای کاربردی از یک بیمارستان صحرایی امن در برابر انواع تهدیدات ارائه شده است . 
 
کلید واژه ها: تهدیدات ش.م.ه، پدافند غیرعامل، بیمارستان صحرایی، طراحی. 
                                                          
 
مدرس دانشگاه1  دانشجو1  دانشجو1 
Archive of SID
www.SID.ir
 
391 
 
خلاصه تجارب هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و درسهایی از جنگهای ویرانگر دیگر منطقه، مؤید این نظر است که کشور مهاجم جهت درهم شکستن کشور مورد تهاجم با اتخاذ استراتژی انهدام مراکز ثقل شهری، توجه خود را صرف بمباران اماکن غیر نظامی واز جمله بیمارستانها می نماید. یکی از مهمترین جوانبی که جهت آمادگی رویایی با چنین حوادثی باید به آن پرداخته شود فراهم نمودن امکانات پزشکی و بهداشتی مناسب جهت رسیدگی به مصدومان است. احداث بیمارستانهای صحرایی در زمان صلح و قبل از بحران واستفاده از بیمارستانهای سیار در زمان حین و بعد از وقوع بحران، بهترین راهکار جهت عدم توقف چرخه بهبود مصدومین می باشد . با رعایت الزامات پدافند غیرعامل در زمان طراحی و ساخت بیمارستانهای صحرایی، مانند مکانیابی مناسب، استفاده از اصل پراکندگی،رعایت اصل کوچکسازی، استفاده از تکنیکهای استتار و اختفا و فریب و... می توان خسارات جانی و مالی را به حداقل رساند وآسیب پذیری را کاهش داد. علاوه برآن میتوان با دومنظوره سازی بیمارستانهای معمولی آنها را برای خدمات رسانی در زمان بحران آماده نمود. واژههای کلیدی: پدافندغیرعامل، بیمارستان صحرایی، بحران 
 
 . مقدمه1 سال دفاع مقدس و نیز تجارت حملات نظامی آمریکا به تعدادی از همسایگان ما در طول سال 8تجارب های اخیر جای تردیدی نگذارده اند که در جنگ های آینده کلیه مراکز اسکان و فعالیت کشورهای هدف حتی شهر ها و ساختمان های عمومی مواجهه با تهدید انهدام و نابودی گسترده هستند. از این رو در کلیه ی مطالعات پدافند غیرعامل، تهدید شناسی و برآورد تهدید جزء لاینفک فرآیند تحقیق محسوب می شود. زیرا متناسب با نوع و شدت هر تهدید، راهکارها و تکنیک های پدافندی (اعم از عامل و غیر عامل ) به خصوص همراه با هزینه های متفاوتی توجیه پذیر می گردد. از این رو در این بخش از مطالعات تعیین مهم ترین تهدیدهایی که بر پایه ی آن جهت گیری فرایند تدوین معیارهای طراحی معماری ساختمان های عمومی را مشخص می سازد، لازم است. 
Archive of SID
www.SID.ir
 
بیمارستان به عنوان مهمترین زیرساختهای شهری میتواند در شرایط صلح و بحران از خسارات انسانی به عنوان ارزشمندترین سرمایه جامعه بکاهد. لازمه شکلگیری چنین بیمارستانی طراحی معمارانهی درست بیمارستان است که علاوه بر شناخت تخصصی مقولهی درمانی، حس مکان، حس آرامش، امنیت را نیز به مخاطب القا کند و خدمات درمانی را نیز به بهترین نحو به استفاده کنندهی بنا بدهد. بیمارستان از نظر روحی روانی و فیزکی میبایست تسکین دهنده باشد در شرایط بحرانی لازمهی آن بررسی کمی و کیفی فضا، بررسی حس مکان و  سایر مباحث معمارانه طرح در عین مباحث پدافند غیر عاملی نیز میباشد. با بررسی نتایج حاصله و نگاه اجمالی به آمار  بیمارستانهای در دست ساخت کشور نشان میدهد که در این زمینه کوتاهی هایی اعمال شده است. با  توجه به ضرورت ساخت یکصد هزار تخت بیمارستانی جدید در کشور به دلیل کمبود فضای درمانی و همچنین عدم توجه به اصول پدافند غیرعامل بیمارستان و سرانههای درمانی. علاوه بر ازبین رفتن هزینه مورد نظر، عدم عملکرد بجای بیمارستان در شرایط حساس و بحرانی مواردی است که این تحقیق نسبت اهمیت موضوع، به آن پرداخته است. 
 
 . اهمیت مساله2 این پژوهش قصد دارد به اهمیت اصول 113با پیشرفت فناوری و تغییر شکل جنگ ها به جنگ های جدید طراحی و احداث بیمارستان ها در برابر سلاح های نا متعارف و درمان مصدومین ناشی از بحران جنگ های هسته ای، میکروبی و شیمیایی بپردازد. توضیح مفصل سلاح ها هدف این پژوهش نیست. لذا از بیان و باز کردن این مسئله خودداری کرده ایم بلکه اثر و راهکارهای مقابله با این سلاح ها بررسی شده است. تا در نهایت اصول و استاندارد هایی بدست آید که بیمارستان های مختلف در زمان بحران و شرایط صلح باید دارا باشند. تا توان مقابله با هر گونه بحران را دارا باشیم. آسیب های پدافندی در مقابله با اقدامات ش.م.ه مورد کنکاش قرار می گیرند تا بتوان با بهره گیری از یافته های آنها توان مقاومت مراکز درمانی صحرایی در مقابله با تک های ش.م.ه را افزایش داد. به منظور دست یابی به آسیب های پدافندی یک مرکز درمانی صحرایی در برابر عوامل ش.م.ه، متغیرهایی از قبیل سازمان، نیروی انسانی، به روز بودن تجهیزات حفاظت ش.م.ه. 
 . اهداف تحقیق3 هدف اصلی در این پژوهش تدوین روش ها، الزامات و ملاحضات پدافند غیر عامل در جهت کاهش آسیب پذیری بیمارستان. 
                                                          
 117_ Modern 
Archive of SID
www.SID.ir
 
393 
 
اهداف فرعی:  . شناسایی آسیب های ساختاری و کارکردی بیمارستان ها 1 . دستیابی به راه کار های مناسب برای طراحی مراکز درمانی جهت مقابله با تهدیدات 2 شیمیایی،میکروبی و مخاطرات هسته ای  . دستیابی به اصول معماری پدافند غیر عامل در بیمارستان 3 . سوالات اصلی پژوهش 1
 
 ) شاخص های اثرگذار و اصلی در طراحی معماری بیمارستان ایمن در برابر تهدیدات کدامند؟ 1 ) الزامات و ملاحضات طراحی معماری بیمارستان در حوزه ش.م.ه. از منظر پدافند غیر عامل 2 چیست؟  ) راهکار های کاهش آسیب پذیری بیمارستان در معرض تهدیدات چیست؟ 3 ) بیمارستان امن چیست، و دارای چه مزیتی نسبت به بیمارستان عادی و از جهت کالبدی، 1 مدیریتی و عملکردی است؟  . سوالات فرعی 8
 
 . راهکار های پایدار سازی بیمارستان در برابر تهدیدات چیست؟ 1 . نقش طراحی معماری و استفاده از ملاحضات پدافندی در بیمارستان چیست؟ 2 . مؤلفههای اصلی تاثیر گذار در طراحی بیمارستان امن کدام است؟ 3
  . فرضیه تحقیق 6 مؤلفه های زیر که هر یک دارای شاخص هایی می باشند در پایداری بیمارستان های صحراییدر برابر تهدیدات ش.م.ه. و در نتیجه، طراحی معماری بیمارستان صحرایی از منظر پدافند غیرعامل موثرند:   -معماری داخلی بیمارستان صحرایی 1 -امکان سنجی و زمین شناسی منطقه محل احداث بیمارستان صحرایی 2 -شکل ظاهری و فرم بیمارستان صحرایی 3
  . پدافند غیر عامل 7   کلیه اقدامات و تعابیری که سبب ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری و افزایش پایداری در برابر تهدید ) دیدگاه ونظریاتی که در زمینه دفاع غیر عامل در 8:1386گردد پدافند غیرعامل است (سند راهبری ملی 
Archive of SID
www.SID.ir
 
کنار دفاع عامل است به یک کشور این امکان را می دهد که بااستفاده از کلیه امکانات موجود ضمن ایجاد بازدارندگی به دفاع همه جانبه بپردازد و ضمن وارد کردن آسیب جدی به دشمن وکاهش آسیب پذیری های خودی بر تلفات دشمن افزوده و اورا از کرده ی خود پشیمان نماید .  118 .تهدیدات و اقدامات پدافند غیر عامل در مدیریت بحران 1 .7    تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی مثل زلزله، سیل، آلودگی هوا، جنگ، تروریسم و ... همواره دامنگیر کشورها بوده است برخی، برخی از تهدیدات، منجر به بروز  بحران هایی می شوند که تأثیرات تضعیفی بر امنیت یک کشور داشته و کشورها نیازمند مدیریت بحران هستند. اقدامات پدافند غیرعامل که سبب کاهش آسیب پذیری ها و افزایش پایداری و تداوم فعالیت سامانه های کشور، در بحران می گردد، در مدیریت بحران به عنوان ابزاری برای مقابله با بحران ها (ناشی از تهدیدات) مطرح است. تجربیات تاریخ بشری در بحران ها، شواهدی هستند که اهمیت حیاتی پدافند غیرعامل را ثابت می نماید. به کارگیری اقدامات پدافند غیرعامل، موجب ادامه حیات نیروی انسانی به عنوان عنصر اصلی مدیریت بحران می شود ممکن است همه اصول پدافند غیرعامل، مثل فریب، پوشش و... در بحران ناشی از تهدیدات طبیعی کاربرد نداشته باشد، ولی اقدامات پدافند غیرعامل مثل مکان یابی صحیح اولیه، مقاوم سازی، ایجاد استحکامات و ... می تواند ضمن صرفه جویی کلان اقتصادی، در حفظ تأسیسات، تجهیزات، اسناد و مدارک، و همچنین کاهش خسارت به مراکز حیاتی، حساس و مهم اقتصادی، سیاسی، نظامی، ارتباطی و...، ادامه فعالیت را در شرایط بحران ممکن سازد. با توجه به این که اقدامات پدافند غیرعامل در مدیریت بحران برای مقابله با تهدیدات (طبیعی و غیر طبیعی) دارای اهمیت بوده و تأثیرگذار است، این مقاله تلاش دارد با بررسی این موضوع به این سؤال بپردازد که اقدامات پدافند غیرعامل در مدیریت بحران (قبل، حین وبعد از بحران) در برابر تهدیدات چیست. در این مقاله برای پاسخ به این سؤال ابتدا به مقوله تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی، بحران و مدیریت بحران اشاره مختصر شده، سپس اقدامات پدافند غیرعامل در مدیریت بحران در چرخه آمادگی قبل از بحران (پیشگیری و...)، حین بحران (هشدار و ...) و پس از بحران ( بهسازی و ...) بیان شده اند.     111 . ضوابط و ملاحظات طراحی درمانگاه با رویکرد پدافند غیر عامل 8
 
                                                          
 
 1781 – - مجموعه مقالات همایش سراسری تبیین سیستم های مهندسی و مدیریت پدافند غیرعامل 111 .1781 وزارت راه و شهرسازی،  ،تهران ، مبحث بیست و یکم مقررات ملی، پدافند غیرعامل ، 21  - مبحث 108
 
Archive of SID
www.SID.ir
 
395 
 
در حوادث طبیعی مانند زلزله و سیل، و غیرطبیعی مانند جنگ نیاز جامعه آسیب دیده به بیمارستان چه به لحاظ کیفی و چه به لحاظ کمی افزایش می یابد. مطمئناً در شرایطی که حادثه ای پیش آمده، تدارک مراکز خدماتی بسیار مشکلتر و پرهزینه تر نسبت به پیش از وقوع حادثه است. لذا باید پیش از وقوع حادثه برای آن برنامه ریزی کرد و با مدیریت سیستماتیک مشکلات مدیریت بحران را کاهش داد. بنابراین به نحوه و کیفیت طراحی و ساخت بیمارستان به عنوان یکی از ضروریترین بناها در حوادث طبیعی و غیر طبیعی باید توجه ییشتری کرد. بیمارستان از دو جنبه مد نظر قرار گرفته است. نخست از لحاظ درجه اهمیت بنا که در دسته بندی پنج گانه ساختمان ها به لحاظ اهمیت جزء دسته اول یعنی جزء بناهای حیاتی محسوب می شود. طراحی فضاهای درمانی یکی از بزرگترین پروژه های طراحی در زمینه ی معماری است و طراحی این پروژه نیازمند مشاوره های فشرده با مشتریان، پزشکان، مهندسین معمار، طراحان و کارشناسان بیمارستانی و کلینیکی است و ممکن است طراحی یک فضای درمانی سالها به طول انجامد.  
 
 . ویژگی های یک مرکز درمانی با رویکرد پدافند غیر عامل عبارتند از: 9 Article I.    داشتن بنایی امن، زیبا و پاکیزه با قابلیت سرویس دهی در شرایط بحران و صلح   پاسخگویی به نیاز شدید درمانی به جمعیت بسیار نیازمند به هنگام بحران  انعطاف پذیر در برابر تغییرات آتی ( طراحی فضای درمانی ممکن است سالها به طول انجامد بنابراین باید در انتخاب  مصالح تجهیزات و .... نهایت دقت را داشت تا با استانداردهای روز مطابقت داشته باشد).  مصرف بهینه ی انرژی و مرکز تولید انرژی ثانویه برای شرایط بحرانی ( توجه خاص به مصالح و سیستم های سرمایش  و گرمایش)   قابلیت دسترسی انبوه جمعیت برای شرایط بحران   قابلیت دسترسی برای افراد کم توان و ناتوان جسمی.   دارای فضاهای چند عملکردی برای شرایط بحران   قابلیت پاسخگویی به نیازهای بیماران.   دسترسی سریع و آسان(ارتباط مناسب با شبکه ی معابر و حمل و نقل)   دارای دسترسی های مخفی و ثانویه برای شرایط بحران   محیطی بدیع، مهیج، پذیرای بیماران و کارکنان.   دارای ورودی متناسب با شرایط بحران جهت فیلترینگ و جلوگیری از موج انفجار و ورود گازهای سمی   دارای سیستم فشار مثبت جهت جلوگیری از ورود گاز های سمی 
 
 
Archive of SID
www.SID.ir
 
 185. بررسی بیمارستان های صحرایی ش.م.ه از منظر پدافند غیرعامل11  .اهداف پدافند غیرعامل 1. 11 این اهداف را می توان در دو سطح اهداف کلان و اهداف خرد بیان نمود. همچنین اصول پدافند غیرعامل، مجموعه خطوط راهنمایی محسوب می شوند که طراحان تدابیر پدافند غیرعامل را در مسیر دستیابی به اهداف، راهنمایی و هدایت می نمایند. الف ) اهداف کلان پدافند غیرعامل: این اهداف در حوزه مدیریت راهبردی، بیشترین اثر گذاری را بر سطوح راهبردی دارند. این اهداف را می توان چنین مشخص نمود:  ـ 2ـ کاهش احتمال آغاز جنگ و جلوگیری از گسترش جنگ ها 2 - افزایش ظرفیت و توان بازدارندگی 1 حفاظت و پاسداشت از نیروی انسانی و سرمایه های ملی در جنگ.  ب) اهداف خرد پدافند غیرعامل: این اهداف در حوزه مدیریت اجرایی، بیشترین اثرگذاری را در سطوح اجرایی دارد. لازم به یادآوری است که پدافند غیرعامل از اهداف ویژه ای در خارج از صحنه نبرد نیز برخوردار  ) اهداف عملیاتی پدافند غیرعامل در صحنه نبرد و روش های دستیابی به آن را نشان می دهد. 3است. جدول ( مراحل اهداف روش های دستیابی  تلاش برای دیده نشدن توسط دشمن، شناخته 1 نشدن استتار، اختفا، فریب ( ایجاد اهداف کاذب) 
 در صورت دیده نشدن، شناخته نشدن پوشش و فریب در شناخت ماهیت 2 هدف 
 در صورت شناخته شدن، عدم امکان هدف گیری 3 توسط دشمن 
عوامل طبیعی و مصنوعی، تونل و ... 
 در صورت هدف قرار گرفتن، آسیب پذیر نبودن و یا 1 حداقل آسیب پذیری را داشتن 
مقاوم سازی و رعایت اصول ایمنی با پراکنده نمودن بخش های مهم و حساس 
 در صورت آسیب دیدن، به سرعت قابل بازسازی و 8 احیا شدن و امکان تداوم فعالیت داشتن 
به صورت سلولارسازی بخش ها و اجزاء و نیز تهیه طرح های مرمت و جایگزین 
  )اهداف عملیاتی پدافند غیرعامل در صحنه نبرد 1جدول (
                                                          
 
 .1781 -  سوادکوهی فر، ساسان و میرزای، محمد ،بررسی بیمارستان های صحرایی ش.م.ه از منظر پدافند غیرعامل، 152
 
Archive of SID
www.SID.ir
 
397 
 
 
   .اهداف پدافند غیرعامل در حوزه بیمارستان های صحرایی 2 . 11  ـ 3ـ کاهش تأثیر اقدامات دشمن 2ـ مقاوم سازی بیمارستان در برابر تهدیدات طبیعی و غیر طبیعی 1 ـ اعطای کارکرد 8ـ ایفای نقش امدادی در شرایط بحران 1کاهش تلفات و خسارات و حفظ نیروی انسانی ـ حفظ تداوم خدمات 3ـ مکان یابی ساختمان در فضای دور از خطر ( گسل و...)  6مجازی به بنا برای فریب  ـ حفظ کارکرد زیرساخت های ساختمان ( آب، برق، سیستم تهویه و...) 8کارکنان ساختمان در شرایط بحرانی ـ تبدیل بیمارستان 15ـ تولید قابلیت حفظ در بیمارستان برای نیروی انسانی بیمارستان در یک دوره بحرانی 1 به فضای امن.  
  .بیمارستان صحرایی 11 بیمارستان صحرایی بنا به ضرورت و در مواقع بروز حوادث طبیعی و جنگ، همچنین قبل از وقوع بحران در مناطق بحران خیز، با اهداف آمادگی در مقابل هرگونه تهدید احتمالی انسان ساز و یا طبیعی به فراخور نوع و حجم تهدید به صورت سیار و یا امن درجا، به منظور درمان سریع مصدومین و مجروحین در مناطق حادثه ) انواع 1خیز ایجاد می گردد و پس از رفع ضرورت، برچیده و یا تغییر کاربری داده می شود. در ادامه ( جدول بیمارستان صحرایی مرسوم که تا به حال مورد استفاده قرار گرفته، نشان داده شده است.  
 
  
 
 
 
 
 ) تقسیم بندی انواع بیمارستان های صحرایی مرسوم2جدول (
 
Article II.  
 
                                
 
 )  کانکسی دابل ایکسپند2 ) بیمارستان صحرایی چادری معمولی                                    شکل  ( 1                     شکل (
 بیمارستان صحرایی
چادر  بادی
اتوبوس ی کانکس تلفیقی زیرزمینی سازه امن شناور هوایی 
Archive of SID
www.SID.ir
 
 
                                                                                 
 
 
 
 
 ) بیمارستان صحرایی پیش ساخته 1) کانکسی دگر کششی                           شکل (3                                    شکل (
 
 
   .مبانی طراحی معماری ابنیه از منظر پدافند غیرعامل 12   در این بخش به بیان رابطه میان معماری و آسیب پذیری ابنیه در برابر تهدیدات - به خصوص موج انفجار - پرداخته شده و طی آن بر اساس اسناد علمی موجود، به موضوعات مختلفی از فبیل اثر شکل بر کاهش اثر موج انفجار، حفاظت سلسله مراتبی، تأثیر شکل بر تسهیل مدیریت بحران و...  پرداخته می شود.    .تأثیر شکل ابنیه بر کاهش اثر موج انفجار 1 . 12 فضای عبور موج: بررسی فیزیکی اثر موج انفجار بر سازه نشان می دهد که آنچه موجب تخریب ساختمان در فاز اول موج ( فاز مثبت) می شود، مقاومت و ایستادگی در برابر موج می باشد.  در حقیقت اگر مانعی متحرک باشد یا منافذی جهت عبور موج انفجار از خود داشته باشد، بسیار کمتر از یک مانع صلب و ایستا آسیب می بیند. 
 
 )مشخصات انواع سازه های پیش ساخته بیمارستان های صحرایی در دفاع مقدس3جدول (
   .حجم خارجی ابنیه 2 . 12 بهتر است از احجامی استفاده شود که عملکرد آیرودینامیکی در برابر موج انفجار داشته باشند. کمترین ضربه، به شکل دایره ای و بیشترین ضربه، به شکل مستطیل خطی وارد می گردد ). البته به دلیل نزدیک تر بودن وجه خارجی دایره به محل انفجار، بیش 8( شکل فشار وارده به آن بالاتر است ولی در مجموع عملکرد بهتری دارد. 
 
 
 
قرارگیری سطوح مختلف در برابر انفجار 
Archive of SID
www.SID.ir
 
399 
 
الف) دایره، ب) لوزی، ج) مربع، د) مستطیل با طول زیاد 
  181 .پدافند غیرعامل در حوزه تهدیدات ش.م.ه 13 پدافند غیرعامل از دیدگاه ش.م.ه شامل اقدامات غیر  مسلحانه ای است که با انجام آنها، آسیب پذیری اثرات سلاح های کشتار جمعی مورد استفاده دشمن بر علیه نیروها، تجهیزات، تأسیسات حیاتی و...  خودی، کاهش یافته و به حداقل برسد و موجب افزایش بازدارندگی، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات ش.م.ه دشمن می گردد. هدف کلی پدافند غیرعامل این است که نیروها بتوانند در محیط آلوده به عوامل ش.م.ه زنده مانده و به مأموریت خود ادامه دهند. به عبارتی دیگر، پدافند غیرعامل به معنی توانایی اجتناب و یا نجات یافتن از یک حمله هسته ای، بیولوژیکی یا شیمیایی و ادامه مأموریت در محیط آلوده است. به نظر می رسد در سطح پدافند غیرعامل در حوزه تهدیدات غیرمتعارف، تمام کشورها بر سه اصل زیر اتفاق نظر دارند.  ـ کنترل آلودگی عوامل ش.م.ه.3ـ حفاظت در برابر عوامل ش.م.ه 2ـ اجتناب از آلودگی با عوامل ش.م.ه 1 : .پارامترهای مؤثر در احداث بیمارستان صحرایی 1 .13     برای تصمیم گیری جهت احداث یک بیمارستان صحرایی امن، مهم ترین موضوعی که مورد توجه قرار می گیرد، انتخاب نوع روش طراحی متناسب با نیازها، نوع تهدید (متعارف یا نا متعارف)  و شرایط موجود است. از این رو با توجه به اهمیت موضوع، ابتدا به فاکتورها و عواملی که در طبقه بندی انواع بیمارستان صحرایی مؤثر می باشند پرداخته شده و در ادامه، مشخصات عمومی و فنی آن مورد بررسی قرار می گیرند. مواردی که در طبقه بندی بیمارستان صحرایی امن حائز اهمیت می باشند عبارتند از:   ـ سطح محافظت در برابر تهدیدات متعارف (انفجار و پیامدها) 1 ـ سطح محافظت در برابر تهدیدات نامتعارف (ش.م.ه) 2 ـ نحوه ارتباط با فضای پیرامونی 3 ـ موقعیت و امکان سنجی1
                                                          
 
  - همان 151
Archive of SID
www.SID.ir
 
 ـ ظرفیت .8 سطوح محافظت یک بیمارستان صحرایی در برابر تهدیدات متعارف ( انفجار و موج) به سه دسته تقسیم می شود.   اتمسفر 3 تا 2 ـ سطح محافظت کمینه: در این سطح، فاکتور محافظت در طراحی سازه با تقویت آن بین 1  سانتی متر در نظر گرفته می شود . 35در نظر گرفته می شود.  میزان پوشش خاک برای این سطح ـ سطح محافظت متوسط: در این سطح فاکتور محافظت در طراحی سازه با تقویت آن برای پناهگاه 2  سانتی متر در نظر گرفته می شود.125 اتمسفر و پوشش خاک برای این سطح، حداقل 1 تا 6بین  اتمسفر در نظر 18 ـ سطح محافظت بیشینه: در این سطح، فاکتور محافظت در طراحی سازه بیش از 3 گرفته می شود. در این سطح اتخاذ تدابیر سازه ای جهت مقابله با سلاح های خاص مانند بمب های نفوذی الزامی است. سطوح محافظت بیمارستان صحرایی در برابر تهدیدات نامتعارف (ش.م.ه)به دو دسته تقسیم می شود.   12ـ8ـ سطح محافظت (الف) یا بیشینه: دفاع در برابر کلیه تهدیدات ش.م.ه برای زمان محدود ( بین 1  می باشد) .155ساعت)  و پس از آن محافظت نسبی است. ( فاکتور محافظت برابر   .ملاحضات معماری در طراحی بیمارستان صحرایی ایمن عبارتند از: 2 .13 مکان یابی و امکان سنجی محل احداث بیمارستان صحرایی،  ظرفیت، تهویه و سیستم هوادهی، فضای لازم برای تأسیسات، فضای لازم برای کاربران و پرسنل، شکل و پلان و فرم معماری، تراز طبقاتی بیمارستان صحرایی، سطح سرانه خالص و ناخالص،  دسترسی ها به بیمارستان صحرایی، راه های ارتباطی، ورودی اصلی، ورودی های ثانویه و فرعی، خروجی های اضطراری، درب ها و دریچه ها، مقاومت در برابر اثر ترکش ها، تدابیر لازم برای حرکت برانکارد، استتار و اختفا، روشنایی و سیستم الکتریکال بیمارستان های صحرایی، سیستم برق اضطراری و ذخیره سازه، سیستم ارتباطی، مشخص کردن مسیر دسترسی به بیمارستان های صحرایی، ذخیره فراوان آب شرب و شستشو، سیستم دفع فاضلاب، سرویس های بهداشتی، مبلمان و معماری داخلی بیمارستان های صحرایی . 
 
Archive of SID
www.SID.ir
 
101 
 
  .سیستم های اصلی بیمارستان صحرایی با قابلیت دفاع در برابر تهدیدات غیرمتعارف 3 .13  الف) سیستم حفاظت فیزیکی :سیستم حفاظت فیزیکی به مجموعه ای از سدهای فیزیکی،  درب ها و دیوارها که وظیفه ی ایجاد ایمنی در برابر تهدیدات فیزیکی و شیمیایی و تنش های مکانیکی را بر عهده دارند، اطلاق می شود. ب- سیستم هوا رسان :این سیستم شامل کانال های عبور هوا ، فن ها، لوله های توزیع هوا، سوپاپ های یکطرفه و شهرهای هوا می باشد که وظیفه ی تأمین هوای مورد نیاز برای مصارف داخل و خارج کردن هوای مصرفی را بر عهده دارد. ج ـ سیستم فیلتراسیون :مجوعه ای از فیلترهای ویژه ای است که گازهای شیمیایی، عوامل بیولوژیک، ذرات رادیو اکتیو و گرد و غبار موجود در هوای ورودی به بیمارستان را جذب می نماید. این سیستم در صورت لزوم،  در مسیر سیستم هواساز قرار می گیرد و هوای تأمین شده توسط آن را از عوامل ش.م.ه عاری می نماید. 
 
 ) مدل شماتیک کارکرد سیستم مختلف بیمارستان صحرایی ش.م.ه 6شکل (
 
 از نکات اساسی در پدافند جنگ نوین، تأمین هوای پاک و عاری از هر گونه آلاینده محیطی جهت حفظ سلامت نیروهای درون بیمارستان در حین عملیات است. به همین منظور دستگاه هواساز با ظرفیت های متنوع ساخته شده است. این دستگاه علاوه بر تأمین هوای پاک، قابلیت تأمین سرمایش و گرمایش هوای داخل و نیز نصب در دو وضعیت نصب در خارج و نصب در داخل بیمارستان صحرایی را دارد. عملکرد سیستم فیلتراسیون به شرح زیر می باشد.   ) تأمین هوای تنفسی نیروهای حاضر در بیمارستان صحرایی 1 ) ایجاد فشار مثبت مورد نیاز مجموعه بیمارستان صحرایی 2 ) کنترل میزان رطوبت موجود در محیط بیمارستان صحرایی 3 ) کنترل میزان دی اکسید کربن موجود در محیط بیمارستان صحرایی 1 . ) اعمال ایجاد تهویه مطبوع 8
Archive of SID
www.SID.ir
 
د ـ سیستم رفع آلودگی: سیستم رفع آلودگی، مجموعه ای است که در مسیر ورودی به بیمارستان صحرایی تعبیه می گردد و در صورتی که افراد وارد شده به بیمارستان صحرایی، آلودگی ش.م.ه را به همراه داشته باشند، این سیستم آلودگی را رفع می کند . و ـ سیستم آشکارسازی: این سیستم شامل دستگاه های شناساگر عوامل ش.م.ه است که در صورت لزوم، از آن ها جهت بررسی محیط اطراف بیمارستان صحرایی و یا افراد وارد شده به آن از لحاظ آلودگی به عوامل فوق استفاده می شود . ز ـ سیستم ذخیره سازی: سیستم ذخیره سازی شامل امکانات و تجهیزاتی است که جهت ذخیره سازی مواد غذایی، تجهیزات، وسایل انفرادی،  لوازم یدکی و سایر نیازهای حیاتی مورد نیاز بیمارستان صحرایی و نیروهای مستقر در آن در نظر گرفته شده اند . ح ـ سیستم آب و فاضلاب: این سیستم شامل مجموعه ای از لوله های ارتباطی، مخازن، شیرها و پمپ ها است که وظیفه تأمین آب مورد نیاز برای مصارف داخل بیمارستان صحرایی و جمع آوری فاضلاب داخلی را بر عهده دارد.  ط ـ سیستم اطفاء حریق: یکی از ملزومات اصلی بیمارستان صحرایی است که بسته به نوع و کاربری آن، شامل تجهیزات مختلف می گردد . ی ـ سیستم مدیریت: سیستم مدیریت بیمارستان صحرایی، عملکرد سیستم های دیگر را کنترل می نماید .  .روشهای طراحی بیمارستان صحرایی (از دیدگاه پدافند غیرعامل) ـ طراحی بیمارستان صحرایی به صورت ثابت 14 (پیش ساختگی یا درجاسازی) Article III.  در شرایط عادی و صلح، جهت آمادگی و مقابله در برابر تهدیدات و حوادث ـ اعم از طبیعی و غیر طبیعی ـ همچنین متناسب با سطح تهدیدات دشمن براساس قلمروهای سه گانه دفاعی ( حاشیه ای،  میانی و مرکزی)، پیش بینی و احداث مراکز درمانی لازم، به صورت ثابت و امن در مقابل تهدیدات متعارف و نامتعارف پیشنهاد می گردد. لذا بایستی متناسب با حجم و نوع تهدید، اقدامات لازم در خصوص طراحی و اجرای مراکز درمانی مورد نظر را به عمل آورد . 
 
 )اورژانس (ش.م.ه) صحرایی ثابت با قطعات پیش ساخته3(شکل 
Archive of SID
www.SID.ir
 
103 
 
 
 
 
 
 ) نمایی از بیمارستان صحرایی سیار با سازه کانکسی دارای اورژانس رفع آلودگی 8(شکل 
 
 
 
 ) اورژانس ش.م.ه و بیمارستان صحرایی ثابت بتنی با قطعات پیش ساخته مجهز با اتاق عمل1          شکل (
 
 
  .طراحی بیمارستان صحرایی به صورت سیار 18
 
در مواقعی که حوادث ـ اعم از طبیعی و یا غیرطبیعی، همچنین تهدیدات متعارف و یا غیرمتعارف ـ در منطقه رخ دهد، در صورتی که قبل از وقوع حادثه یا بحران، متناسب با سطح حادثه و یا تهدید، پیش بینی و آماده سازی مراکز درمانی ثابت و امن انجام نشده باشد، بهترین گزینه، برپایی مراکز درمانی سیار متناسب با ) انواع بیمارستان 1 شکل و نوع حادثه که سازگاری با محیط و اقلیم داشته باشد، پیشنهاد می گردد. جدول ( صحرایی سیار در مناطق مختلف جغرافیایی را نشان می دهد. 
 
 ) انواع بیمارستان صحرایی متناسب با شرایط جغرافیایی1( جدول
 
 
 
 
 
 
 
ردیف بیمارستان صحرایی سیار مناطق جغرافیایی 
  چادری کلیه مناطق غیر از مناطق سیل خیز و پر آب 1
 کانکسی ساده مناطق دشت و هموار و دامنه مناطق کوهستانی غیر از 2 مناطق صعب العبور 
 کانکسی و چادری منطقه هموار کوهستانی قابل دسترس- مناطق قابل 3 دسترسی به ترابری هوایی، زمینی و ریلی 
  اتوبوسی مناطق قابل عبور با اتوبوس 1
Archive of SID
www.SID.ir
 
 
 
 
  .روش های طراحی و الگوی توسعه 16 روش های متفاوتی جهت طراحی و الگوی توسعه ای جهت برپایی بیمارستان صحرایی ثابت با قطعات بتنی پیش ساخته موجود می باشد که ) مورد ارزیابی 8 متغیرهای کیفی چهار روش متداول ذیل مطابق جدول ( کیفی و کمی قرار گرفت که در نهایت، روش شطرنجی ( ناحیه ای) دارای بالاترین امتیاز ارزیابی گردید . 
  ) جدول ارزیابی کمی و کیفی روش های طراحی و الگوی توسعه8جدول (
 
 
 
 
 
 ) بیمارستان صحرایی با قطعات پیش ساخته15                شکل (
 
 ـ روش شعاعی1ـ روش مولکولی( حیاط باز) 3ـ روش شطرنجی ( ناحیه ای) 2 ـ روش خطی 1
  .ساختار سازه ای بیمارستان صحرایی ثابت ش.م.ه 13
 
از مجموع نتایج استخراجی شاخص ها می توان این طور نتیجه گرفت که مد نظر قرار دادن فضای امن زیرزمینی درجه یک، با رعایت و بکارگیری معیارها و ضوابط خاص این گونه مراکز، با بهره گیری از الگوی سازه ای مقاوم پیش ساخته بتنی جهت احداث بیمارستان صحرایی (ش.م.ه) که امنیت قابل قبولی در برابر انواع تهدیدات متعارف و غیرمتعارف داشته باشد، امری الزامی است . 
 
 
  کانکسی دابل ایکسپند کلیه مناطق صحرایی و شهری 8
  امبولانس هوایی کویر، دشت، کوهستان 6
Archive of SID
www.SID.ir
 
105 
 
 
 ) نمودار مسیرهای سواره و پیاده در بیمارستان صحرایی11(شکل 
 
   .عناوین فضاهای بیمارستان 18 .Article IV صحرایی بتنی ثابت ( پیش ساخته) با اورژانس ش.م.ه  Article V.  ـ 8ـــ اورژانس ش.م.ه 1 -رفع آلودگی 3 ـــ فضای تفکیک و تشخیص ( تریاژ ) 2ـــ ورودی آمبولانس 1 ـ آماده سازی مجروح 8ـ اتاق عمل سرپایی 3   ـ اورژانس مجروحین برانکاردی6اورژانس مجروحین سرپایی  -11  - رادیولوژی 13 - آی. سی.یو 12 - ریکاوری 11 ــــ اتاق عمل 15 ــــ رختکن و آماده سازی پز شک 1 - استراحت پزشک 11 - کشیک بخش 18 ـــ سرویس بهداشتی 13 - داروخانه 16  - آزمایشگاه 18سی.اس.آر - خروجی 21 - اتاق برق و مخابرات 23 - انبار موقت 22 - مدیریت 21 - اســتراحت شــیف اتاق عمل 25 -28  - سردخانه 23 - تخلیه متوفین 26 - خروجی مجروحین برانکاردی و آی. سی.یو 28مجروحین سرپایی  - سردخانه 21 خروجی اضطراری   .عناوین فضاهای اورژانس ش.م.ه 19 ـ فضای 8ـ رختکن و محفظه لباس آلوده  1ـ تشخیص اولیه 3 ـ اتاق های هوابند  2ـ ورودی آمبولانس 1 ـ 8ـ داروخانه  3 ـ محفظه لباس تمیز  بخش اورژانس، پانسمن، جراحی سرپایی، احیاء 6دوش و رفع آلودگی  . ـ اتاق فیلترهای شیمیایی، هواساز، تاسیسات ویژه 1بستری مصدومین ش.م.ه 
 
Archive of SID
www.SID.ir
 
  .نمودارهای ارتباطات فضاهای داخلی، محوطه و مسیرهای تردد بیمارستان صحرایی ثابت ش.م.ه 21 از پارامترهای تأثیرگذار در طراحی بیمارستان ش-م-ه توجه به نمودار ارتباطات فضاهای مختلف سایت ( )، و همچنین نحوه ارتباط مسیرهای سواره و پیاده می باشد. 12 ) ارتباطات فضاهای داخلی (شکل 11شکل تمامی بخش های دیاگرام زیر دارای فیلتر شیمیایی بوده و منطقه فشار مثبت هوای تصفیه شده این منطقه باعث ایمن ماندن در برابر هوای آلوده می شود. 
 ) نمودار ارتباطی فضاهای مختلف بیمارستان صحرایی12( شکل
  .استراتژی بقا 21
 
  لایه) اقداماتی است که اجرای دقیق و به موقع آن ها می تواند ضامن بقاء یک فرد 8شامل پنج مرحله ( یا یک مجموعه با تجهیزات در برابر دشمن شود. در این استراتژی، ضروری است به سؤالات زیر پاسخ دهیم. ـ چگونه در تیررس دشمن 2ـ چگونه مورد شناسایی قرار نگیریم 1 ـ چگونه مانع نفوذ 1ـ چگونه از اصابت گلوله جلوگیری کنیم 3قرار نگیریم  ـ چگونه از افزایش تلفات جلوگیری کنیم.8گلوله در هدف شویم  
 
 
 ) لایه های پنج گانه استراتژی بقا و سلسله مراتب13شکل (
 
Archive of SID
www.SID.ir
 
107 
 
  .اصول و مبانی پدافند غیرعامل در طراحی بیمارستان های صحرایی ش.م.ه 22
 
) تعیین روش طراحی ( سیار یا ثابت) که ناشی از اقدام در زمان های مختلف بحران ( قبل،حین و 1 بعد) می باشد. ) تعیین الگوی مناسب جهت طراحی که تابع شرایط مکانی، اقلیمی و... متأثر از نحوه استقرار دشمن 2 می باشد. ) مکان یابی دقیق علمی که وابسته به شاخص ها و پارامترهای کمی و کیفی زیادی متناسب با موضوع 3 می باشد.  ) استتار و اختفا که تابع شرایط محیطی و اقلیمی متناسب با سطح تهدید و اهمیت موضوع می باشد. 1 ) استفاده از سامانه های اعلام خطر به موقع جهت داشتن آمادگی لازم متناسب با نوع تهدید 8 ) استفاده از تکنیک های فریب جهت ارسال اطلاعات غلط و تأخیر درشناسایی تجهیزات و 6 تأسیسات خودی   ) پراکندگی و تفرقه در سایت به لحاظ آسیب پذیری کمتر 3 ) احداث بیمارستان صحرایی به صورت پناهگاه درجه یک با ضریب محافظت بالا جهت مقابله با 8 تهدیدات ش.م.ه  )  ایجاد استحکامات متناسب با نوع ابنیه و تأسیسات جهت آسیب پذیری کمتر فضاهای بیمارستان 1 صحرایی  
 
 
 
 
 ) مکانیابی صحیح بیمارستان صحرایی با رعایت اصول پدافند غیرعامل 18) عوامل پدافند غیرعامل بیمارستان صحرای                    شکل (11شکل (
 
 
 
 
 
     
                            ) کاربرد پانل جهت حفاظت در مقابل موج و ترکش13) کاربرد خاک به اشکال مختلف در استحکامات                     شکل (16شکل (
Archive of SID
www.SID.ir
 
 
) استفاده از ایده لایه های سه گانه دفاعی جهت محافظت بیشتر با بهره گیری از محافظت سلسله 15 مراتبی  ) محافظت سازه ای با استفاده از عناصر مقاوم در برابر موج انفجار و ترکش 11 ) محافظت در برابر تهدیدات ش.م.ه با استفاده از اتاق های هوابند، رفع آلودگی و درب های ضد 12 انفجار  ) حفاظت ضد بمب با استفاده از دال های انفجاری در ترازهای مختلف جهت جلوگیری از نفوذ پرتابه 13 ها 
 
 )استفاده از دال انفجاری جهت افزایش پایداری بیمارستان صحرایی ثابت 18(شکل 
  .نتیجهگیری 23 در بیمارستانهای احداث شده در کشورمان که در حال حاضر مورد بهره برداری هستند، الزامات خاصی جهت تامین امنیت بیمارستان در مقابل تهدیدات انسان ساز و یا استفاده از این بیمارستانها در حین بحران در نظر گرفته نشده است و پس از وقوع حوادث مختلف چرخه درمانی بیماران و مصدومین با اصابت کوچکترین صدمه به بیمارستان های شهری مختل خواهد شد.لذا بیمارستان امن در زمان صلح و قبل از بحران و استفاده از بیمارستان های سیار در زمان بحران و بعد از بحران امری ضروری می باشد. بیمارستانها از بخش های گوناگونی تشکیل شده که دارای ارتباط مستقیم و یا غیر مستقیم با یکدیگرند، چگونگی روابط داخلی وخارجی آن از اهمیت قابل توجهی برخوردار است . از سوی دیگر برخلاف بیمارستانهای شهری که می توانند گسترش های افقی وعمودی(ارتفاعی) داشته باشند . بیمارستانهای رزمی فقط در سطح توسعه می یابند. برخی از الزامات پدافند غیرعامل در مکانیابی و طراحی معماری فضاهای بیمارستان امن و سیار به شرح ذیل می باشند:   مکان یابی صحیح برای محدوده سایت و فضاهای داخلی بیمارستان، ورودی و خروجی ها و ...  جهت  ایجاد امنیت پایدار   پیش بینی ورودی ها و خروجی های اصلی و اضطراری در جهات مختلف، ایمن بودن و در صورت  امکان غیر قابل شناسایی بودن آن ها. 
Archive of SID
www.SID.ir
 
109 
 
 ، استفاده از اصل پراکندگی، رعایت اصل کوچک سازی ، ایجاد موانع در اطراف محوطه بیمارستانها   توجه به آمایش دفاعی و لحاظ نمودن ملاحظات پدافند ، مطالعه تمام پتانسیل های موجود در منطقه غیر عامل نکاتی است که از دید طراحان نظامی به خصوص متخصصین صاحب تجربه مهندسی جنگ نباید پوشیده بماند و می بایست با دقت نظر و ژرف نگری به آن توجه گردد. 
 
 
 
 . مراجع 21
). اصول طراحی معماری بیمارستان با تأکید بر پدافند 1318 . ساسان، سوادکوهی فر. حجت اله، آتش پنجه. ( 1 غیرعامل. چاپ اول. ). آسیب شناسی پدافند غیرعامل در برابر اقدامات ش.م.ه، فصلنامه شماره 1386 . نیازی تبار، محمد ابراهیم. ( 2  مدیریت نظامی، دانشگاه عالی دفاع ملی.28 ). مبانی طراحی و ساخت فضای امن پناهگاهی، تهران، 1315 . هاشمی فشارکی، سید جواد و قراباغی، محسن. ( 3 نخبه سازان.  ).  بیمارستان های سیار با سازه تمام کانکسی، نشر مجتمع صنعتی بعثت قم.1381 . یزدانی نژاد، احمد. ( 1 ). مبانی نظری معماری در دفاع غیرعامل ، تهران ،جهان جام جم.1386 . فرزام شاد ، مصطفی . ( 8 6. Doxiadis , Contentions –A  . (2553Nov). "Ekistics": (Biography, Research, Projects , publications), Athense, Greece. 3. Drury, Helen. ( 1112). Writing a Thesis Proposal. University of Sydney Australia. 8. Ericson, Jr & David , M -Varnado,  G-Bruce. (11181). Nuclear Power Plant Design Concepts for sabotage Protections: (passive defense), NTIS, Springfield, USA. 1. Fallahi, Alireza. ( 1116). "Post –Earthquake Reconstruction In Iran", (PhD Thesis ), Department of  Architecture, University of Sydney. 15. FEMA. ( 2553). "Guidelines for Benefit-Cost analysis of  PDM application". Attachment IV, Pre Disaster Mitigation Program  FY 2553, USA. 11. Goldsimth, R. P,( 1183). Techniques for Deleting Cover and Deception, NTIS, Springfield, USA. 12. Grossi P.A. ( 1111). Assessing the Benefit & Cost of earthquake mitigation, University of Pennsylvania, USA.

بررسی بیمارستان های صحرایی از منظر پدافند غیرعامل

https://www.civilica.com/Paper-PDFCONF01-PDFCONF01_016=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%BE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84.html