پدافند غیرعامل و تأثیرآن بررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی

یکی از منابع مورد استفاده واستناد:

18-هاشمی فشارکی،سید جواد، مقاله جایگاه فرهنگ در دفاع غیرعامل، نشـریه کتاب مـاه علـوم اجتمـاعی، 1389

یونس غلامی بیمرغ ،1 سیدعزیزمعزی 2 ، محمدصدیق 3

چکیده

بسترسازی فرهنگی برای مقابله با هرگونه تهدید و دفاع در مقابل تجاوز و آماده سازی روانی جامعه برای ناکام سازی دشمن در تهاجم به کشور به یکسری برنامهریزیها نیازمند است کـه موجـب کاهش آسیبپذیری و افزایش پایداری در برابر تهدیدات خارجی شود. پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که به کمک آن میتوان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات وتأسیسات حیاتی و تلفات انسانی جلوگیری نمود و یا از میزان این خسارات و تلفات کم نمود. امـروزه بیشـترین حملات دشمن از طریق مسایل فرهنگی انجام میشود. یکی ازمهم ترین هدفهای پدافند غیرعامل هم کسب آمادگی برای کاهش آسیبپذیری جامعه وتداوم فعالیتها و پایدارسازی سطوح مختلف اجتماعی و فرهنگی جامعه دربرابرتهدیدات دشمن است. روش تحقیق درایـن مقالـه براسـاس تحقیقات کتابخانهای وپژوهشی بوده است. همچنین از منابع الکترونیکی و مقالات نیز استفاده شده است، باتوجه به انجام مطالعه و بررسی منابع به این نتیجه میرسیم که اگـر مشـکلات فرهنگـی برطرف شود به طور یقین آسیبهای اجتماعی به حداقل میرسد. به همین منظور باید با توسعه و گسترش پدافند غیرعامل از تمامی امکانات بهرهمند شویم و با فرهنگسازی به کمـک ابزارهـای فرهنگی و بسترسازی فرهنگی تمهیدات لازم رابرای کاهش آسیبها بکاربندیم.

کلیدواژه ها:

آسیبهای اجتماعی، پدافند غیرعامل، تلفات انسانی، رفع مشکلات

 

1-مقدمه

مسئولین دولت باید مهارت را باجدیت دنبال کنند. امروز درهای کشور ما برای رشد مهارتهای فنی وحرفه ای باز است. اقشار آسیب پذیر ودرمعرض آسیب باید تحت حمایت و پوشش هـای همگـانی، مهـارتی و همـه جانبـه قرارگیرند1 . هر جامعهای متناسب با شرایط خود، فرهنگ، رشد و انحطاط خود با انـواعی از انحرافـات و مشـکلات روبروبوده است که این مشکلات، تاثیرات مخربی روی فرآیند ترقی آن جامعه داشته است. شـناخت چنـین عواملی میتواند مسیر حرکت جامعه را بسوی ترقی و تعامل هموار سازد، بطوری که علاوه بـر درک عمـل آنها و جلوگیری از تداوم آن عمل با ارائه راه حلهایی به سلامت جامعه کمک نماید. مثلااگر مسأله اعتیـاد را در نظر بگیریم. این مساله هم به عنوان یک مشکل فردی و هم یک معضل اجتماعی مطرح است کـه در سطح اجتماعی منجر به از بین رفتن نیروها و انرژی بارآور جامعه میشود. شناسایی علل اساسی و کنترل آنهـا میتواند بسیاری از نیروهای از دست رفته جامعه را تجدید نموده، در مسیر کار سالم جامعـه هـدایت کنـد، مطالعه و شناخت آسیبهای اجتماعی و علل و انگیزههای پیدایش آنها و نیز بررسی شخصـیت کژرفتـاران و ویژگیهای جسمانی، روانی، فرهنگی و اجتماعی آنان. شناخت درست دردها و آسیبهـا، کـه جـزو نخسـین شرط چاره جویی و درمان است از اهمیت خاصی برخوردار است که در ایـن مسـیر، پدافنـدغیرعامل نقـش مهمی در پیشگیری از آسیبهای اجتمـاعی بـه منظـور بهسـازی محـیط زنـدگی دارد(کنگـره علـوم تربیتـی وآسیبهای اجتماعی،1392.(در این مقاله،به شناخت مشکلات وآسیبهای اجتماعی ونقـش پدافنـدغیرعامل درکاهش تاثیرات آن پرداخته شده است:ابتدامفاهیم انحراف اجتماعی یا کجـروی اجتمـاعیو آسـیب شناسـی اجتماعیوسپســبرخی از آســـیب هاومشــکلات اجتماعیوبعـــدازآنعلل و عوامــل پیـــدایش آســیب هـــای اجتماعی،همچنینتأثیراتپدافندغیرعامل وآگاهی درکاهش آسیب های اجتماعی و فرهنگی بررسیشده است ودر آخر،ارزیابی وارائه راه کارهای عملی جهت کاهش آسیبهای اجتماعی وفرهنگی پیشنهادمی گردد. 2-مفاهیم انحراف اجتماعی یا کجروی اجتماعی و آسیب شناسی اجتماعی 1-2 انحراف اجتماعی یاآسیب اجتماعی انحراف اجتماعی یا آسیب اجتماعیبه هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق میشود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی عام رسمی یا غیررسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمیگیرد و در نتیجه با منع قانونی و یا قبح اخلاقی واجتماعی روبرو میگردد.به همین دلیل کجروان سعی دارند کجرویهای خود 1 .مقام معظمرهبری(مدظلهالعالی) پدافند غیرعامل و تأثیرآن بررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی q 1097 را ازدید ناظران قانون، اخلاق عمومی و نظم اجتماعی پنهان نمایند. زیرا در غیر این صورت با تعقیب قانونی، تکفیر اخلاقی و طرد اجتماعی مواجهه میشوند .آسیبهای اجتماعی پدیدههایی متنوع، نسبی و متغیر می باشند(گروه علو م اجتماعی شهرضا،1392 .( 2-2 آسیب شناسی اجتماعی 1 آسیب شناسی اجتماعی عبارت است از مطالعه و شناخت ریشه بی نظمی های اجتماعی. در واقع، آسیب شناسی اجتماعی مطالعه و ریشه یابی بی نظمی ها، ناهنجاریها و آسیب هایی نظیر بیکاری، اعتیاد، فقر، خودکشی، طلاق و...، همراه با علل و شیوه های پیش گیری و درمان آنها و نیز مطالعه شرایط بیمارگونه و نابسامانی اجتماعی است. به عبارت دیگر، مطالعه خاستگاه اختلال ها، بی نظمیها و نابسامانی های اجتماعی، آسیب شناسی اجتماعی است; زیرا اگر در جامعه ای هنجارها مراعات نشود، کجروی پدید می آید و رفتارها آسیب می بیند. یعنی، آسیب زمانی پدید می آید که از هنجارهای مقبول اجتماعی تخلفی صورت پذیرد. آسیب شناسی اجتماعی مفهوم جدیدی است که از علوم زیستی گرفته شده اسـت و مبتنـی برنشـانه هـایی 2 است که دانشمندان بین بیماریهای عضوی و انحرافات اجتماعی قائل میشوند. 3-2 کجروی اجتماعی 3 اگر رفتاری با انتظارات مشترک اعضای جامعه و یا یک گروه یا سازمان اجتماعی سازگار نباشد و بیشتر افراد آن را ناپسند و یا نادرست قلمداد کنند، کجروی اجتماعی تلقّی می شود.درواقع کسانی که رفتار انحرافی و نابهنجاری آنان دائمی باشد و زودگذر و گذرا نباشد، کجرو یا منحرف نامیده می شوند. این گونه رفتارها را انحراف اجتماعی یا کجروی اجتماعی گویند. سازمان یا هر جامعه ای از اعضای خود انتظار دارد که از ارزشها و هنجارهای خود تبعیـت کننـد. امـا طبیعی است که همواره افرادی در جامعه یافت می شوند که از پاره ای از این هنجارهـا و ارزشهـا تبعیـت نمی کنند. افرادی که همساز و هماهنگ با ارزشها و هنجارهای جامعه و یا سازمانی باشند، «همنـوا» و یـا «سازگار» و اشخاصی که برخلاف هنجارهای اجتماعی رفتار کنند و بدانها پای بند نباشند، افرادی «ناهمنوا» و «ناسازگار» می باشند(همت،1392 .( 3-برخی از آسیب هاو مشکلات اجتماعی بهداشت روانی امروزه مورد توجه سازمانهای جهانی است. زیرا نقش مهمی را در زندگی اجتماعی انسانها ایفا میکند. و کسی که بهداشت روانی نداشته باشد بالطبع توان ایفای نقشهای اجتماعی , روانی و جسمی را 1.Social Pathology 3 بروس کوئن،ترجمه غلامعباس توسلی،213 2.Social Devianced ی سا ع وما ا ند لو 1098 q مجموعه مقالات همایش ملی د رعا نخواهد داشت .مسئله اجتماعی بسترساز آسیب اجتماعی است، مثلاً طلاق یا افزایش سن ازدواج، تجرد یا بیکاری لزوماً آسیب اجتماعی نیست، اما یک مسئله اجتماعی است. در مواردی، مددکار به زوج پیشنهاد میکند، طلاق بگیرد، چون یک راه نجات است. اما طلاق میتواند زمینهساز گرفتاریهای دیگر مثل فرار بچهها از خانه، ناسازگاری اجتماعی، تکدی گری، توزیع مواد مخدر، سرقتهای کودکانه و غیره باشد، اما مسئله اجتماعی و آسیب اجتماعی را باید از هم تفکیک کرد(زاهدی اصل،1392 ( اعتیاد 3-1 ایران یک هزار کیلومتر مرز مشترک با مرکز تولید مواد مخدر دارد و کانال ارتباطی افغانستان با جهان کشور ماست، هر چقدر هم که وضعیت کنترل شود، اگر حتی یک درصد از چند درصد تن مواد مخدری که ترانزیت میشود، در کشور ما رسوب کند، مصیبت به وجود میآورد. چه بخواهیم و چه نخواهیم این وضعیت وجود دارد و تنها راه فرار این است که شرایطی در کشور به وجود بیاید که خواهان مواد مخدر وجود نداشته باشد تا تقاضای آن به حداقل برسد. بزهکاری 3-2 میانگین سنی بزهکاران 25 سال است و این خیلی دردآور است. این میانگین سنی نشان دهنده این است که این بچهها بعد از پیروزی انقلاب به دنیا آمده اند، باید به این موضوع پرداخت که چه وضعیتی به وجود آمده که نسل دوم انقلاب، چنین شرایطی یافته است؟ چرا فرار از خانه زیاد شده است؟ چرا بچههای معصوم، فرار را بر قرار ترجیح میدهند؟ در حالی که قانون اساسی کشورمان تأکید کرده که نهاد خانواده باید انسجام داشته باشد(همان نویسنده). : خشونت 3-3 یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی خشونت است که به شکل خشونتهای خانگی و اجتماعی به فراوانی دیده میشود، مردم نسبت به هم نامهربان شده اند و تحمل و گذشتشان به حداقل رسیده است. مردم در رفت و آمدهای عادی خود نیز بی قراری میکنند و آستانه تحملشان به حداقل رسیده است. در حالی که در فرهنگمان تعارفات عجیب و غریبی وجود دارد، در حال حاضر در خیابانها میبینیم که هیچ اثری از این فرهنگ باقی نمانده است. 4-3 مهاجرت و حاشیه نشینی: جمعیت مهاجر اغلب در حاشیه شهرها ساکن میشوند، چون نه از لحاظ اقتصادی و نه از لحاظ فرهنگی نمی توانند جذب مرکز شهرها شوند. به این خاطر انواع حلبی آبادها و حصیرآبادها در حاشیه شهرها به وجود میآیدلذاحاشیه شهرها از پتانسیل تخریب بالایی برخوردارند مهاجرت علاوه بر مشکلات اجتماعی، اقتصادی پدافند غیرعامل و تأثیرآن بررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی q 1099 و سیاسی که دارد مستلزم تغییراتی خاص است که مطابقت و سازگاری با آنها اغلب مشکلاتی را برای فرد و جامعه ایجاد میکند. به عبارتی علاوه بر اینکه مهاجرت در برنامه ریزیهای کلان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مشکلاتی را ایجاد میکند، مثل مهاجرت روستاییان به شهرها که خالی شدن روستاها از سکنه، کاهش کشاورزی، افزایش مشاغل کاذب و ... را به دنبال دارد موجب میشود، تا فرد برای سازگاری با تغییرات حاصل فشار زیادی را متحمل شود .شوک فرهنگی یکی از عوارض حاصل از مهاجرت است که بااضطرابوافسردگی، احساس جدا شدن و مسخ واقعیت و مسخ شخصیت مشخص است. تحقیقات نشان میدهد شیوع مشکلات روحی و روانی بین مهاجرین بخصوص در بین مهاجرینی که شرایط مقصد بسیار متفاوت از شرایط مبدأ یا محل سکونت قبلی آنها بوده است شیوع بیشتری دارد. رایجترین اختلال علائم پارانوئید یاسوء ظناست که به احتمال قوی به دلیل تفاوتهای آنان از نظر زبان، عادات و آداب و رسوم، چهره نوع لباس و غیره است . 5-3تبعات اجتماعی جنگ بر جامعه ایران: جنگ یک بلای خانمانسوز است که هشت سال به کشورمان تحمیل شد اما جنگ سال 67 تمام شد و از آن تاریخ 19 سال گذشته است. جنگ را هم همین مردم، با همدلی و احساس مسئولیت اداره کردند ولی الان این پارامترهای مثبت وجود ندارد، چرا؟ اگر الان حادثه ای در خیابان ببینیم، جرأت نمی کنیم واردش شویم چون میدانیم که گرفتار میشویم. 4 -علل و عوامل پیدایش آسیب های اجتماعی امام علی (ع)میفرمایند:همواره با بزرگترین جمعیتها باشید که دست خدا با جماعت است از پراکندگی بپرهیزید که انسان تنها بهره ی شیطان است آن گونه که گوسفند تنها طعمه ی گرگ خواهد بود.آگاه باشید هر کس مردم را بهتفرقه و جدایی دعوت کند او را بکشید هر چند که زیر عمامه من باشد 1 (نامه 47 ( از علتهای اصلی پیدایش آسیب های اجتماعی میتواندجنگ وناامنی ومشکلات اقتصادی و...باشد کـه بـا برنامه ریزی دقیق میتوان این موانعرا برطرف کرد. اما علل اجتماعی را نباید نادیده گرفـت. فقـدان سـرمایه اجتماعی و یا تقلیل رفتن آن هم از دیگرعلل ایجاد آسیبهای اجتمـاعی اسـت(زاهـدی اصـل،1392.(مشـکل باورهای فرهنگی هم یکی از مهمترین مشکلات فراروی پدافندغیرعامل است که موجب بـروز آسـیبهـای اجتماعی میگردد. در پیدایش انحرافات اجتماعی و رفتارهای نابهنجار و آسیب زا عوامل زیادی به عنوان عوامـل پیـدایش و زمینه ساز می تواند مؤثر باشند: 5 نهج البلاغه،ص752-753 ی سا ع وما ا ند لو 1100 q مجموعه مقالات همایش ملی د رعا 1-4:عوامل فردی: جنس، سن، وضعیت ظاهری و قیافه، ضعف و قدرت، بیماری، عامل ژنتیک و.... 2-4:عوامل روانی: حساسیت، نفرت، ترس و وحشت، اضطراب، کم هوشی، خیال پردازی، قدرت طلبـی، کمرویی، پرخاشگری حسادت، بیماری های روانی و... 3-4:عوامل محیطی: اوضاع و شرایطاقلیمی، شهر و روستا، کوچه و خیابان، گرما و سرما و.... 4-4:عوامل اجتماعی: خانواده، طلاق، فقر، فرهنگ، اقتصـاد، بـی کـاری، شـغل، رسـانه هـا، مهـاجرت، جمعیت و.... از آنجا که ممکن است در پیدایش هر رفتاری، عوامل فوق و یا حتی عوامل دیگری نیزمؤثر باشد، از ایـن رو، نمی توان به یک باره فرد بزهکار را به عنوان علت العلل درجامعه مقصـر شـناخت و سـایر عوامـل را نادیده گرفت. اگر فرد، هر چند برای سرگرمی وتنوع و تفرّج دست به بزهکاری بزند، این کار وی کـم کـم زمینه ای خواهد بود تا به سمتو سوی بزهکاری سوق یابد. دلیل عمده این کار، چگونگی شروع به انجام عمل بزهکارانه وکشیده شدن فرد به این راه است. افراد بزهکار افرادی هستند که همـه زمینـههـا و شـرایطلازم برای انحراف در آنان وجود دارد(فئوادیان،1390 .( انواع آسیبهای اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع):ظلم وستم، بی ایمانی،رشوه خواری و ربا، دنیا گرایی،فقر، ثروت اندوزی همنشینی با افراد منحرف،کاستی درعقل ونادانی، نفاق،تکبر و خود پسندی،بی تفاوتی در یـاری حـق،ترک امـر بـه معـروف و نهـی از منکر،حاکمیـت نـا اهـلان و انـزوای صـالحان،پیمان شکنی،انحصـار طلبی،فتنه،زمینههای فتنه،استبداد،تجاوز، تهدید و ارعاب سلطه گری و سلطه پذیری میباشند.( نهـجالبلاغـه، خطبه192 ( 5 -تأثیرات پدافندغیرعامل وآگاهی درکاهش آسیب های اجتماعی و فرهنگی در هر شرایطى باید بنیه دفاعى کشوردر بهترین وضعیت باشد، مردم در طول سال هاى جنگ و مبارزه ابعاد کینه وقساوت و عداوت دشمنان خدا و خود رالمس کرده اند، باید خطر تهاجم جهانخواران در شیوهها و شکل هاى مختلف راجدى تر بدانند.1 دفاع جزئى از هویت یک ملت زنده است،هر ملتى که نتواند از خود دفاع بکند زنده نیست، هر ملتى هم که به فکر دفاع از خودنباشد و خود را آماده نکند، در واقع زنده نیسـت، هـر ملتـى هـم کـه اهمیـت دفـاع رادرک نکند به یک معنا زنده نیست.2 پدافند غیرعامل بهمعنای کاهش آسیبپذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با 1 .امام خمینى(ره 1.مقام معظمرهبرى پدافند غیرعامل و تأثیرآن بررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی q 1101 بهرهگیری از فعالیتهای غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکنـدگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استحکامات، استتار، اختفـاء، ماکـت فریبنـده و سازههای امن میباشد. در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمانها، صنایع و حتی مردم عادی میتواننـد نقش موثری ایفا کنند در حالیکه در پدافند عامل مانند سیستمهـای ضـدهوایی و هواپیماهـای رهگیـر، تنهـا نیروهای مسلح مسئولیت برعهده دارند. موضوع پدافند غیرعامل در جهان از قدمتی به انـدازه تـاریخ زنـدگی انسان برخورداراست. ودر طول تاریخ همیشه جزء مهمی از زندگی بشر بوده است.زیرااقدامات دفـاعی انسـان سبب دفع یا کاهش میزان اثر تجاوز مهاجمان میشود. اما چگونگی دفاع به عوامل و شرایط مختلفـی بسـتگی دارد و انسانها در دوران حیات خود سعی کرده اند تا با استفاده از عقل و تدبیر و اراده خود بهترین راه دفـاع را در وضعیتهـای متفـاوت، در مقابـل تهـاجم دشمنانشـان انتخـاب و آن را بـه کـار بندند(سـایت یـاعلی) . جامعهشناسان میگویند جنگ یکی از عناصر پایدار تـاریخ بشـری اسـت و آن را بـه عنـوان یـک پدیـده و واقعیت اجتماعی قلمداد نمودهاند. بشریت در طول 5 هزار سال تاریخ تمدن خود 14 هزار جنـگ را دیـده و در این جنگها بیش از 4 میلیارد انسان جان باختهاند. گفتنی اینکه در طول چنـد هـزار سـال تمـدن بشـری صرفا 268سال بدون جنگ و مناقشه بوده است، در طی 45سال (از سال 1945تا 1990 (در کره زمین فقط 3 هفته بدون جنگ بوده و اکثر این جنگها در کشورهای جهان سوم به وقوع پیوسته است. در قرن بیسـتم بیش از 220 جنگ به وقوع پیوسته و بیش از 200 میلیون تلفات انسانی داشته است. میهن اسلامیمـان طـی سالیان گذشته شاهد چند جنگ مهم (هشت سال جنگ تحمیلی، جنـگ خلـیج فـارس، جنـگ افغانسـتان و جنگ آمریکا و انگلیس علیه عراق) بوده است و وقوع مناقشات و جنگهای دیگری با اهداف ژئوپلتیـک، مهار، محاصره و مقابله با انقلاب اسلامی جزء اهداف راهبردی استکبار جهانی میباشد. درحال حاضر عمده ترین هدف پدافند غیرعامل، ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساختهـای مـورد نیـاز مـردم اسـت تـا بتدریج شرایطی را برای امنیت ایجاد نماید. این گونه اقدامات مهم در اکثر کشورهای دنیایا انجام شده و یا در حال اقدام است. اگر آرامش و صلح را میخواهیم باید خود را بـرای شـرایط جنگـی هـم آمـاده کنـیم بایـد آسیبپذیریهایمان را کاهش دهیمبه طوری که بتوانیم در برابر تهدید پایداری کنیم. دشمن باید بفهمد که با اعمال تهدید نمیتواند سیستم را به هم بریزد و اگر به این نتیجه برسد موجـب بازدارنـدگی مـیشـود(پایگاه یاعلی). در جنگها تحول اساسی ایجاد شده و نسل بندی شده اند، آمریکاییها جنگها را بـه چهارنسـل تقسـیم بندی کردهاند. جنگهای آینده از مدل جنگهایی است که آمریکاییها در حال حاضر بـا اسـتفاده از آن مـیجنگنـد، آنها در برخورد با کشورها مدلهای مختلفی را دارند، ویژگی جنگهـای گذشـته بـر قسـمتهـای نظـامی، ی سا ع وما ا ند لو 1102 q مجموعه مقالات همایش ملی د رعا تلفات عمده، برخورد با مردم و عمدتاً سختافزاری تمرکز پیدا میکرد. در جنگهای جدید تصرف خـاک معنایی ندارد، هدف اصلی جابهجایی حکومتهاست؛ حکومتها نیز با رای و پذیرش و باور مردمـی سـر و کار دارند. در جنگهای گذشته عملیات روانی پشتیبان عملیات نظامی بود، در جنگهای جدیـد بـر عکـس شده، عملیات اصلی همان عملیات روانی و سیاسی است و بخش نظامی از بخش سیاسی حمایت میکند. به این صورت که ابتدا یک عملیات روانی و یا سیاسی بزرگ را طراحی و اجرا میکنند و در نهایت نیـز با بمباران چند هدف نظامی، به هدفشان میرسند، اصطلاحاًَ به این اقدام نظامی، جراحی مـیگوینـد. تقریبـاً 70 درصد کار در جنگهای جدید عملیات روانی است. از این نظر شکلدهی به افکار عمـومی و مقابلـه بـا عملیات روانی دشمن کار دستگاههای فرهنگی و به ویژه رسانهها است. هدف قراردادن انسجام ملی با اینکـه یک هدف نظامی نیست و یک هدف سیاسی-اجتماعی است. اما انسجام ملی را با ابزار روانـی هـدف قـرار میدهند، با به هم خوردن این انسجام به بخش مهمی از هدف خود رسیدهاند. اینجاست که میتــوان پـی بـه عملکرد خطیر دستگاههای فرهنگی برد. افکار عمومی ورسانهها در فرهنگسازی و تغییر باورهای مردم در پدافند غیرعامل قبل، حین و بعد از دفاع نقش اساسی دارند.یکی از اهداف مهم دشمن در عملیات روانـی، القـا «نمیتوانیم» است. باید این جمله را که «ما میتوانیم در مقابل تهدیدات دشمن و کاهش آسیبپذیریها اقدام موثر انجام دهیم» در باور مردم بگنجانیم. مشکل باورهـای فرهنگـی یکـی از مهمتـرین مشـکلات فـراروی پدافندغیرعامل است.(باشگاه اندیشه،1392 ( پدافندغیرعاملباآموزش وفرهنگسازی مردم مانع آسیبهای فرهنگی-اجتماعی میشود مثلا مقـاوم سـازی افکار عمومی که یک کار درازمدت فرهنگی است و در شرایط فتنه، افکار مقاوم بـه عنـوان سـپر محـافظ عمل کرده و ضربات فرهنگی را دفع میکند پدافند غیرعامل، افکارمردم را همیشه آماده نگاه مـیدارد. ایـن آمادگی فکری مردم باعث میشود در صورت هرنوع تهدیدآسیب ندیـده و بـا صـبر و اندیشـه راهـی را کـه کمترین خسارت را داشته باشد برگزینند.(محمودلو،1392 ( میدان افکار مردم و مومنین، عرصه کارزار امروز است. امروز در یک میدان جنگو کارزار حقیقی قـرار داریم. این کارزار فکری به هیچ وجه به زیان ما نیست، به سودماست. اگر وارد این میدان شویم و آنچه کـه نیاز ماست از مهمات تفکراسلامی وانبارهای معارف الهی و اسلامی بیرون بکشیم و صرف کنیم، قطعاً برد با ماست، لیکنمساله این است که ما باید این کار را بکنیم.1 برخی از عوامل زمینه ساز، همان آسیب های فرهنگی، اقتصادی، اجتمـاعی و سیاسـی و روانـی اسـت کـه درجامعه و افراد وجود دارد و به صورت بالقوه بهانه هایی در دست دشمن هستند که بااسـتفاده از آنهـا و از طریق رسانهها و ابزارهای پیشرفته ارتباطی و دروغ افکنی اذهانو اعتقادات و باورها ی مردم را مورد هجـوم 1.مقام معظمرهبری در جمعطلاب کرمان11/2/1384 پدافند غیرعامل و تأثیرآن بررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی q 1103 قرار می دهد.بایددر مقام مقابله با تهدیدات و تهاجم دشمن آسیبها را شناخت و با پیشگیری و مقابله باآن، زمینه را برای ورود یا ضربه دشمن از بین برد. 6-ارزیابی و ارائه راه کارهای عملی جهت کاهش آسیبهای اجتماعی وفرهنگی آسیبهای اجتماعی، نه تنها شاخص توسعه نیستند بلکه نشانههای بحراناند. بنابراین هرچه میزان آسیبهای اجتماعی درجامعه بیشتر باشد شدت بحران هم بیشتر است. روند رو به رشد آسیبها از تداوم و تشدیدبحران موجود حکایت دارد. بنابراین آسیبهای اجتماعی نوعی انرژی هرز رفتهای است که بر مردم یک جامعه تحمیل میشود. این آسیبها هزینههایی است که مردم جامعه میپردازند. به طور مشخص می توان عوامل عمده ای را به عنوان بسترها و زمینه های پیدایشآسیبهای اجتماعی نام برد، عواملی که نقش بسیار تعیین کننده ای در پیدایش هر رفتاری، اعم از بهنجار و یا نابهنجار، ایفا می کنند. در عین حال، مهم ترین عوامل یعنی بحران وتهدیدات دشمن وتبلیغات سوء نیز نقش تعیین کننده ای در آسیبهای اجتماعی وفرهنگی دارند. برخی معتقدند که در قرن 21 ،آسیبهای اجتماعی برای جوامع انسانی اجتناب ناپذیر است اما جامعه ما، اسلامی است و خیلی با جامعه جهانی قابل مقایسـه نیسـت و بایدکشـورومردم خصوصـا جوانـان رادرمقابـل هرگونه تهدیدوتهاجم با آموزش همگانی پدافند غیرعامل بیمه نماییم. آسیبهای اجتماعی مثـل یـک زخـم هستند که اگر آن را از جریان هوا دور نگهداریم، آلوده و عمیقتر میشوند. راهحل رفع آسیبهای اجتمـاعی وفرهنگیبالابردنفرهنگپدافنـدغیرعامل است.بررسـیهادراین مقالـه حــاکی ازایـن مــیباشـد کههنوزموضـوع پدافندغیرعامل دربین مردم وحتی مسئولین فرهنگ سازی نشده ونقش وتاثیرات آن هم جدی گرفتـه نشـده است.بنابراین به منظوررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی وبالابردن تاثیرات پدافندغیرعامل مواردذیل پیشنهادمی شود: -بالابردن توان علمی وآگاهی عمومی درزمینه پدافندغیرعامل -توجه به امر پیشگیری و اجرای رفتارهای مداخله ای جهت عدم وقوع این آسیب هااجتماعی - دستگاههای فرهنگی با اجرای طرحهای مختلف زمینه جذب مشـارکتهای مـردم درامرپدافنـدغیرعاملشناسایی انواع آسیبهای احتمالی وریشه یابی آن رافراهم نمایند - رسانهها ی ملی در جلب اعتماد مردم در اجرای برنامههای فرهنگی جهت کاهش آسیبهای اجتمـاعی تلاش بیشتری نمایند - با اقدامات و تدابیر موثر و اتخاذ راهبردهای دفاعی غیرعامل در جهت خنثی سازی و تقلیـل و کـاهشکارگروههای تخصصی با توجه به مهارتهای مختلف در جهت آموزش عمومی جامعه تشکیل گردند ی سا ع وما ا ند لو 1104 q مجموعه مقالات همایش ملی د رعا تهدیداتوتبلیغات مخرب دشمن و بالا بردن آستانه مقاومت ملی تلاش کنیم. -جهت تحقق عمده ترین هدف پدافند غیرعامل که ایمن سازی و کاهش آسیب پـذیری وایجـاد شـرایطی مناسب برای ایجاد امنیت است باورهای فرهنگی درزمینه پدافندغیرعامل راباید تقویت نماییم . 7 -نتیجه گیری برشما جوانان مسلمان،لازم است که در تحقیق وبررسی حقایق اسلام در زمینههای سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و...اصالتهای اسلامی رادر نظر گرفته وامتیازاتی که اسلام رااز همه مکاتب دیگر جدا میسازد فراموش نکنیم.مبادا قرآن مقدس وآئین نجات بخش اسلام را با مکاتب غلط ومنحرف کننده ای که از فکر بشر 1 تراوش کرده است خلط نمایید . بررسیها نشان ازاین دارندکه با توسعه و گسترش فرهنگ پدافند غیرعامـل، بـا برنامـه ریـزی، هـدایت، کنترل، نظارت و ظرفیـت سـازیدر حـوزه پدافنـد غیرعامـل مـیتـوانیم تهدیـدات دشـمن راخنثـی کرده،بـا فرهنگسازی به کمک ابزارهای فرهنگی و بسترسـازی مناسب،مشـکلاتفرهنگی راکـاهش دهـیم وازبـروز آسیبهای اجتماعی پیشگیری نماییم. منابع و مراجع 1-کنگره علوم تربیتی وآسیبهای اجتماعی،تهران،1392 2--زاهدی اصل،محمد، پایگاه خبری آفتاب،1392 3-همت،زهرا، گروه علو م اجتماعی، شهرضا،1392 4 -خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، کد خبر 80982403 ،تاریخ 16/10/1392 5-جدی،اصغر، مجموعه تمهیدات دفاع عامل و غیرعامل برای افراد و تاسیسات غیرنظامی،1383 6 -حسینی، سید شهاب الدین، کـارگره فرهنگـی و اجتمـاعی پدافنـد غیرعامـل، مـدیرکل پدافنـد غیرعامـل استانداری،کرج،1392 ˈ 7-محمودلو،قدرت اله،پدافند غیرعامل،حوزه بهداشت و درمان،1392 8-شمسایی زفرقندی،فتح اله،مقدمه ای برآمایش سرزمین ومکان یابی،دانشگاه جامع امام حسین (ع)،1391 9-کریمی آشتیانی، حسین،ملاحظات دفاعی-امنیتی؛ آمایش؛ تهدیدات نظامی؛ خراسان رضوی 10-آهنگران،محمد اسماعیل،مدیریت بحران در پدافند غیرعامل، کتاب ماه علوم اجتماعیدوره جدید، بهمـن 35 شماره -1389 11-برنامه پنجساله چهارم توسعه کشور، آشنایی با اصول و ملاحظات پدافند غیرعامل،1392 9 امام خمینی،1361،جلد1 پدافند غیرعامل و تأثیرآن بررفع مشکلات فرهنگی وکاهش آسیبهای اجتماعی q 1105 12-جلالی، مبانی نظری در معماری دفاع غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، سال 1385 . 13-گزارش تلفیق طرح کالبدی ملی ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، 1375 14-مقاله دیدگاههای نظری پدافند غیرعامل در مجله (نشریه) کتاب ماه علوم اجتماعی، بهمن 1389 . 15-جلالی فراهانی،غلامرضا،مقدمه ای برمبانی نظری پدافندغیرعامل بارویکردتهدیدات جدید،دانشگاه امـام حسین (ع)،تهران،1391 16-علیعسگری،زهره، کتاب ماه علوم اجتماعی، بهمن 1389 17-فکری،مجید، نشریهبسیج فرهنگ و ارتباطات اجتماعی،کتاب ماه علوم اجتماعیدوره جدیـد، شـماره 35، بهمن 1389 18-هاشمی فشارکی،سید جواد، مقاله جایگاه فرهنگ در دفاع غیرعامل، نشـریهکتاب مـاه علـوم اجتمـاعی، 1389 19-فئوادیان،رسول، علل و عوامل پیدایش آسیب های اجتماعی و راههای پیشگیری از آن،1390 20 -گــروه علــو م اجتمــاعی شهرضــا، ســایت یــاران ســبز،1392 ،بــه نشــانی اینترنتــی http://www.yaranesabz.ir/index.php Support United Nations Humanitarian Activities in Complex Emergencies-21 http://svr.irantvto.ir/index.aspx اینترنتی سایت- 22 http://www.bashgah.net/fa الکترونیکی نشانی،١٣٩٢،اندیشھ باشگاه- ٢٣ http://ali7mc.blogfa.com/post-222

 

 

https://kashanu.ac.ir/Files/Content/MHPadafandKashan1393.pdf

 

 

·سخنرانی در دانشگاه کاشان همایش ملی پدافند غیر عامل و علوم انسانی 28 اردیبهشت 1393

·سخنرانی در کارگاه تخصصی دانشگاه کاشان همایش ملی پدافند غیر عامل و علوم انسانی 28 اردیبهشت 1393