دکتر سید جواد هاشمی فشارکی 

منتشر شده در : 

 سازمان بسیج مهندسین عمران و معماری کشور 

 سازمان بسیج مهندسین تهران بزرگ 

 

http://omranbasij.ir/node/39754

 

 

https://engbt.ir/resalat-basiji/

 

مهندسی و رسالت مهندسین بسیجی

• نوشته شده در ۱۳-۰۹-۱۳۹۹
•  

مهندسان، برنامه ریزان، طراحان، سازندگان بسیاری اززیرساختهای سخت ونرم جامعه بوده و نقش بی بدیلی درشکل گیری سرمایه‌های ملی داشته ونقش بسیار اساسی در هویت بخشی و استحکام وایمنی وپایداری آنها دارند.وبسیج مهندسین به عنوان بازوان توانمند در گردش چرخ صنعت، ساختمان‌سازی و سازندگی داشته وخواهند داشت . لکن متاسفانه عوامل وعللی سبب عدم جهت گیری صحیح گردیده و ضعفهاو اسیب پذیری های زیادی در زیر ساختهای کشور بوجود می اید، که علاوه بر ایجاد مشکلات برای مردم بعنوان بهره برداران، سبب آسیب به منافع وامنیت ملی میگردد.

رشته های مهندسی
دامنه رشته های مهندسی گسترده و دهها حوزه را در بر میگیرد. لکن انچه درحوزه مهندسی ساختمان، تعریف شده، شامل رشته های عمران، معماری، تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی، نقشه برداری، شهرسازی، ترافیک بعنوان رشته های اصلی (رشته های هفتگانه نظام مهندسی) می باشد.

سازمان بسیج مهندسین در سند چشم انداز بیست ساله
با اتکا به قدرت لایزال الهی و توجهات حضرت ولی عصر (عج ا…تعالی فرجه) و براساس تعالیم عالیه قرآن کریم، مکتب اهل بیت (ع)، آرمان ها و اندیشه های حضرت امام (ره) و تدابیر حکیمانه مقام معظم رهبری و در راستای اهداف سازمان بسیج مستضعفین، سازمان بسیج مهندسین سازمانی است ارزشی، علمی، تخصصی، اثرگذار، فراگیر و یادگیرنده، بالنده، منسجم، مردمی، الگوساز، دارای تعامل سازنده با مراکز علمی و موسسات پژوهشی، دستگاه های اجرایی و مجامع مهندسی، برخوردار از نیروهای داوطلب مردمی، متخصص، متعهد و ولایت مدار و سازمان یافته در گروه های تخصصی، قادر به دفاع از دستاوردهای انقلاب اسلامی و مقابله با تهدید نرم دشمن با مشارکت همه جانبه در کمک به ارتقاء کارآمدی نظام و با تربیت مهندسین طراز انقلاب اسلامی و هدایت قابلیت های آنان در عرصه های علمی، فن آوری، اقتصادی، سازندگی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و مروج ارزشها و فرهنگ و تفکر بسیجی در جامعه مهندسی کشور.

رسالت عمومی مهندسین بسیجی
سازمان بسیج مهندسین، بخشی ازبسیج، این نعمت عظیم خداوند ویادگار بی بدیل بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، کانون جوشان ومناسب ترین بستر حضور ومشارکت مهندسین کشور در دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن است و در راستای تحقق ارمانهای امامین انقلاب وتحقق بخشی از بسیج دهها میلیونی رسالت زیر را بر خود فرض میداند : «کمک به ارتقاء کارآمدی نظام اسلامی در عرصه های سازندگی، اقتصادی، علمی، فناوری ومدیریتی با تربیت مهندسین طراز انقلاب اسلامی وحفظ وکسترش فضای ارزشی درجامعه مهندسی جهت تحقق جامعه پیشرفته اسلامی.

به دنبال رهنمودهای مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت توجه بیش از پیش به موضوع حضور متخصصین در بسیج، سازمان بسیج مهندسین به عنوان متولی تحقق اوامر معظم له مبنی بر بسیج جامعه بزرگ و کارآمد مهندسین کشور از سال ۱۳۷۹ به صورت مستقل در مجموعه نیروی مقاومت بسیج آغاز به فعالیت نموده است.

اهداف کلان بسیج مهندسین
اهداف کلان بسیج مهندسین شامل موارد زیر می باشد :

1. توسعه و تعمیق فرهنگ و ارزشهای انقلاب اسلامی و تفکر بسیجی و روحیه جهادی در جامعه مهندسی کشور.
2. کمک به ارتقاء کارآمدی نظام اسلامی در عرصه های سازندگی، اقتصادی، علمی پژوهشی و فن آوری مدیریتی.
3. حضور موثر و کارآمد در عرصه های فنی و مهندسی برای پیشگیری و مقابله با تهدید نرم دشمن.

اهداف هفت گانه جامعه مهندسین بسیجی
اهداف هفت گانه جامعه مهندسین بسیجی به شرح زیر تدوین و تصویب گردیده است :
الف ـ تشکل مهندسین متعهد و بسیجی
ب ـ توسعه فرهنگ و ارزش های اسلامی و ترویج تفکر بسیجی در عموم فعالیت های مهندسی
ج ـ حفظ و بهره برداری از تجربیات مهندسی دفاع مقدس
د ـ مشارکت در رشد و ارتقای توان فنی و مهندسی در طرح های توسعه و عمران کشور
هـ ـ مشارکت فعال در تشکل های فنی و مهندسی کشور
و ـ ارائه خدمات علمی و فرهنگی و مشاوره حرفه ای به اعضاء
ز ـ بهره گیری از توان مهندسین بسیجی در حوادث غیر مترقبه

 حوزه های تعاملی سازمان بسیج مهندسین
سازمان بسیج مهندسین در راستای تحقق اهداف خود در دو بخش زیر با سازمانهای دولتی و غیر دولتی تعامل و همکاری موثری دارد :
۱- بخش دولتی :
الف) وزارتخانه ها : شامل وزارت مسکن و شهر سازی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، وزارت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت صنایع و معادن و …
ب) سازمانها : سازمان انرژی هسته ای، سازمان نوسازی مدارس، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداریها، قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) سازمان نقشه برداری و مهندسی سپاه و …
۲- بخش خصوصی نظام مهندسی ساختمان، نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، نظام مهندسی معدن، شرکتهای مشاوره ای، شرکتهای پیمانکاری، تشکلهای صنفی مهندسی، مراکز آموزشی مهندسی، کانون کارشناسان، جامعه مهندسان مشاور، انجمن پیمانکاران، انجمن مفاخر معماران، سندیکای پیمانکاران و… (پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج مهندسین استان البرز)

شرح وظایف عمومی گروههای تخصصی
هر گروه به تناسب موضوعات مربوط به خود، و با مبنا قرار دادن شرح وظایف مصوب گروه های تخصصی، ساختار و شرح وظایف گروه را تهیه و پس از تصویب به اجرا گذاشته است. شرح وظایف عمومی گروه های تخصصی در زیر ذکر شده است :

• شناسایی شرکت های فنی مهندسی که دارای فضای بسیجی هستند و تشکیل بانک اطلاعاتی از شرکت های مذکور و اعضای جامعه.
• ایجاد ارتباط و زمینه های همکاری با سازما ن ها و مراکز فنی ـ تخصصی در چارچوب اهداف جامعه مهندسین بسیجی.
• شناسایی و معرفی مهندسین متعهد به عنوان نامزد در تشکل های صنفی و حمایت از آنان با همکاری گروه های تخصصی.
• اقدام حمایتی از شرکت های مهندسی بسیجی از طریق معرفی به مراجع مربوطه، پشتیبانی تخصصی، ایجاد ارتباط با یکدیگر و پشتیبانی حقوقی.
• ایجاد زمینه فعالیت برای راه اندازی تشکیلات مناسب به منظور ارائه خدمات فنی مهندسی و مشاوره تخصصی به سازمان ها و اعضاء جامعه مهندسین بسیجی.
• شناسایی و پیشنهاد منابع و برنامه ریزی جهت تأمین اعتبارات مورد نیاز جامعه برابر ابلاغ شورای مرکزی.
• تشکل شرکت ها و مؤسسات وابسته بسیجی به منظور اجرای طرح های مصوب و نظارت و کنترل بر نحوه فعالیت های آنها و تنظیم و ارائه گزارش به شورای مرکزی.
• پیگیری و تلاش در جهت ایجاد اشتغال برای اعضاء جامعه و ارائه طرح های اشتغال زا به مراجع ذیربط.
• مطالعه و شناسایی طرح های مؤفق و بهر ه گیری از آنها در جهت اهداف جامعه.
• تحقیق و بررسی نقش مهندسی در طرح های دفاعی کشور.
• گردآوری و ارائه طرح های مؤفق مهندسی در دوران دفاع مقدس.
• بررسی طرح های عمرانی کشور و ارائه راه کارهای مناسب به مراجعه ذیربط و همکاری در جهت همکاری جامعه در برنامه ریزی های کلان عمرانی دولت.
• شناسایی، ارتباط و ایجاد زمینه های همکاری با مراکز تحقیقاتی.
• حمایت از محققین و پژوهشگران مهندس بسیجی و معرفی تحقیقات و نوآوری های آنان به مراکز تحقیقاتی.
• مشارکت در فعالیت های علمی و برگزاری همایش های تخصصی.

رسالت تخصصی مهندسین بسیجی
مهندسین بسیجی در راستای اهداف انقلاب اسلامی، رسالت خطیری بعهده دارند، که بخشی از آن عمومی بوده ومشترک با همه حوزه های بسیج میباشدو بخش عمده ان رسالت تخصصی شان می باشد . بعبارت دیگرمهندسان بسیجی در رشته وحرفه کاری خود، رسالتی بعهده دارند، که درحوزه های دیگر بسیج نمی گنجد. صرفا باید مهندسان بسیجی درحوزه های کارهای تخصصی خود دنبال نمایند. که دو بخش می باشد :

الف-رسالت مشترک همه رشته های مهندسی
رسالت مهندسین بسیجی، مشترک در همه رشته های مهندسی شامل موارد زیر می باشد :

• گسترش فرهنگ وروحیه بسیجی وجهادی در محیط کاری در فرایند امورطراحی و اجرا ونظارت و…
• ارتقا انگیزه و باور ما می توانیم در تولید استانداردومحصولات وفن اوری و…..
• کمک به شتاب علمی ورشد کیفی و کمی تولید ملی و فناوریهای بومی
• در اجرای صحیح قوانین ومقررات و تلاش در جهت ارتقای ان
• دفع مفاسد احتمالی موجود و سالم سازی عرصه های مهندسی
• تهیه طرحهای امادگی برای شرایط بحرانهای مختلف به. منطور امکان مشارکت مهندسان بسیجی در مدیریت بحران
• مستند سازی و ثبت و ترویج اقدامات صورت گرفته برای تجربه اموزی و انتقال به ایندگان
• شناسایی ضعفها و آسیب پذیریهای درونی حوزه تخصصی، بخصوص آنها که مغایر اهداف انقلاب اسلامی می باشند و تلاش برای رفع آن
• شناسایی اسیب های وارده به حوزه تخصصی، بخصوص آنها با اهداف انقلاب اسلامی اصطحکاک دارند.
• شناسایی گلوگاههای مهم واساسی و اثرگذاری در فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری و اجرایی براساس امارنها و اهداف انقلاب اسلامی
• شناسایی تهدیدات و مخاطرات وارده برحوزه تخصصی؛ بویژه تهدیداتی که از سوی دشمنان خارجی و یا داخلی محتمل است .
• دفع جریانات انحرافی در حوزه هویت زدایی ویا ترویج بی هویتی درحوزه تخصصی مربوطه
• شناسایی فرصتهای پیش رو و برنامه ریزی برای بهره مندی از فرصتها به منظور ارتقای اهداف عالیه انقلاب
• اینده نگاری و رصد کردن تحولات اینده مهندسی از منظر شناسایی وبهره مندی از فرصتها وپیشگیری از بروز اثر گذاری تهدیدات
• پرهیز از تحقیقات کم اهمیت و بی تناسب با نیازهای روز جامعه
• رشد و پرورش مهندسان اینده ساز برای گام دوم انقلاب اسلامی
• ایجاد شبکه اندیشه ورز برای اثر گذاری بر فرایندها و تصمیمات
• مشارکت در انتخابات سازمان نظام مهندسی مربوطه و دادن رای افراد توانای علمی و انقلابی وتوانمند
• مشارکت موثر در تصمیم گیری های ساختارها و نظامات و طرحهای مهم وکلیدی کشور و….
• بسیج کردن سازمانهای مرتبط، بجای ابزار شدن
• تبدیل به اطاق فکر و راهبر شدن امور در جهت اهداف عالیه انقلاب
• کمک به ارتقای امادگی های دفاعی در حوزه تخصصی مربوطه وکمک ومشارکت در بحرانها حسب نیاز
• استفاده از مهندسی ارزش برای اجرایی شدن اهداف اقتصاد مقاومتی شامل صرفه جویی، استفاده بهینه از امکانات، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی
• و سایر موارد احتمالی دیگر
• مطالبه‌گری از نهادها و سازمانها و مسولین مربوطه، در موارد مذکور
• اتش به اختیار بودن در حوزه تخصصی، هنگامی که نهاد مسول حرکت انحرافی دارد ویا حرکت لاک پشتی دارد

ب-رسالت خاص هر رشته
رشته های تخصصی؛ برخی موضوعاتی دارند که حسب حوزه تخصصی و شرایط جامعه با دیگری کاملا متفاوت باشد، که بایستی مهندسین بسیجی به موارد مذکور اضافه شودو بعنوان مثال درحوزه شهرومعماری در ادامه ارایه شده است.

رسالت خاص هر نهاد استانی و یا شهری
بسیج استانها ویا شهرها لازم است موارد مذکور را متناسب با شرایط جعرافیایی و فرهنگی و اجتماعی و….در مقیاس استان وشهرخود در تصمیمات استانی و شهری و….دنبال نمایند

رسالت خاص هر سازمان و نهاد
بسیج استانها ویا شهرها لازم است موارد مذکور را متناسب با شرایط جعرافیایی و فرهنگی و اجتماعی و….در مقیاس استان وشهرخود در تصمیمات استانی و شهری و….دنبال نمایند.مانند بسیج وزارت خانه های راه وشهرسازی و… بسیج شهرداری و ….

نمونه موردی
از انجا که مهمترین رشته های اثرگذار در کیفیت فضاها معماری و شهرسازی هستند؛ مشکلات این حوزه استخراج و ارایه گردیده است . موارد زیر نمونه از از مشکلات موجود درحوزه تخصصی معماری وشهرسازی است، که لازمست از بسترهای قانونی و تعاملات دنبال شده ومرتفع گردد :

• هجوم غیر معماران به عرصه ساخت وساز وتاثیر گذاری نامطلوب برکیفیت معماری شهرو روستا
• بی تعهدی برخی معماران، در ارایه برخی طرحهای نامتناسب ونامتجانس با فرهنگ بومی
• ترویج عملی ونظری هویت نامتنجانس با فرهنگ غنی جامعه و یا ارایه بی هویتی
• نبود الگوی مدون مناسب معماری با سبک اسلامی ایرانی
• تخریب بسیاری از اثار کهن وغنی معماری سنتی (اهرم‌های بازدارنده‌‌ برای جلوگیری از تخریب آثار تاریخی روزآمد نیستند)
• تغییر ذائقه برخی از مصرف کنندگان (شهروندان) نسبت به محصول معماری
• متوقف بودن و بلاتکلیفی مصوبه سندمعماری انقلاب اسلامی در شورای عالی انقلاب فرهنگی وعدم ابلاغ آن
• کاهلی شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران درحوزه غنی سازی معماری براساس هویت اسلامی ایرانی
• نبود تعریف جامعی از معماری ومعماری اسلامی و اصول ومبانی آن
• حذف شدن ” هویت معماری اسلامی ایرانی ” برای اولین بار از قانون پنج ساله (برنامه ششم توسعه کشور در حالیکه در قوانین قبلی وجود داشته است .
• کشمکش فیمابین وزارت راه وشهرسازی و وزارت کشور ونظام مهندسی در صدور پروانه ساختمانی و…
• ضعف در نظام آموزش عالی در پرورش معماران توانمند در طراحی معماری متناسب با فرهنگ اسلامی جامعه
• ضعف در نظام مهندسی ساختمان در ایفای وظایف خود در بروز رسانی دانش و توانایی مهندسان معمار عضو سازمان (عدم اجرای بند ۱ ماده ۲ وظایف مصرح در قانون نظام مهندسی ساختمان مبنی بر ” تقویت و توسعه فرهنگ و ارزشهای اسلامی در معماری و شهرسازی)
• ضعف در کمیته عمران مجلس شورای اسلامی در تدوین قوانین الزام اور برای نهادهای مسول
• ضعف درشورای عالی آمایش سرزمین در ابلاغیه جهت گیریهای ملی آمایش سرزمین (ناکافی بودن بند ۸۳ مصوبه ۸ آذر ۱۳۹۶)
• ضعف در سازمان مدیریت وبرنامه ریزی در کم توجهی به هویت اسلامی ایرانی (در تعیین تکلیف وظایف شرکتهای مشاور در تهیه طرحهای متناسب با هویت اسلامی ایرانی)
• ضعف در مجمع تشخیص مصلحت، در تدوین سیاستهای کلی نظام در حوزه معماری وشهرسازی و عدم الزام اور بودن مصوبات سال۱۳۸۹ (ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در امور «شهرسازی» و سیاست های کلی در بخش مسکن)
• ضعف در اجرایی شدن سیاست‌های کلی علم و فناوری (نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری) از سال ۱۳۹۳ تا کنون دربخشهای مختلف، بخصوص در بخش مهندسی
• انتخاب مسیر مغایر هویت اسلامی ایرانی کشور توسط برخی سازمانهای دولتی از مجرای سازمان های مردم نهاد با خط گیری از دفترنظام سلطه در ایران
• ضعف و تعلل در شورای شهر و برخی شهرداری ها بخصوص در تهران در رعایت کامل ضوابط ومقررات طراحی معماری و سیمای شهری
• ضعف جدی در نهادهای مسول در پیگیری مشکلات معماری و جامعه معماران کشور
• بی توجهی بسیاری از شرکتهای مشاور معماری و مشغول بودن به فعالیتهای حرفه ای خود ودست وپنجه با بازار آشفته و کم رونق
• هجوم معماری وحشی و معماری بی هویت، به عرصه های اجرایی درجامعه و ظهور وبروز بناها نامتنجانس
• منفعل بودن اغلب انجمن ها و اتحادیه های صنفی معماران
• منفعل بودن اغلب دانشجویان، مهندسان معمار واساتید معماری وشهرساز نسبت به هویت بومی
• مساله اشتغال انبوه فارغ التحصیلان معماری وشهرسازی و برنامه ریزی شهری و…

سخن پایانی
لازم است نسبت به اقدامات نظری و عملی گذشته که در چله اول انقلاب صورت گرفته مورد بررسی و واکاوی شده ودر راستای گام دوم انقلاب اسلامی، نقاط قوت آن ارتقابخشی گشته و از ضعفها مجدانه جلوگیری شود.و در بستر مهندسی مطلوب پایه ریزی تمدن نوین اسلامی درجامعه عملی گردد.
پیشنهاد میشود بسیج مهندسی های کشوری و استانی نسبت به موارد مذکور تدبر کرده ومواردی که موجود نیست را در فرایندها وبرنامه های کاری خود ملحوظ کرده و براساس اولویت ها و ظرفیت ها از کارگروههای تخصصی دنبال نمایند .
همچنین مهندسان بسیجی میتوانند در بسترهای موجود و تعاملاتی که درحوزه کاری خود دارند؛ بعنوان هسته های فکری؛ موارد را به عنوان رسالت خود دنبال نمایند.
به امید تعالی بخشی مهندسی و شکوفا شدن ثمرات رسالت خطیر بسیج مهندسی در حوزه های مختلف و عرصه های گوناگون جامعه

دکتر سید جواد هاشمی فشارکی، استاد دانشگاه و مولف کتب مهندسی

 

https://engbt.ir/resalat-basiji/

 

 

پیوست : 

 سازمان بسیج مهندسین تهران بزرگ

تاریخچه

به دنبال فرامین و رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه‌ای (مدظله العالی) مبنی بر ضرورت توجه بیش از پیش به موضوع حضور متخصصین در بسیج ، سازمان بسیج مهندسین بعنوان متولی تحقق امر بسیج در جامعه بزرگ و کارآمد مهندسین کشور از سال ۷۹ بصورت مستقل در مجموعه نیروی مقاومت بسیج آغاز به کار نموده است. پیش از این خلاء ناشی از عدم انسجام نیروهای متخصصی که در طول دهه اول انقلاب و خصوصاً ایام دفاع مقدس منشاء دمات و فعالیت چشمگیر و خارق العاده بودند به خوبی در صحنه های اجتماعی و مدیریتی کشور محسوس و قابل رویت بود. علاوه بر این پیشرفت روز فزون دنیا در شئون مختلف علم و فناوری بویژه شاخه های جدید آن از جمله فضای مجازی و سایبری ، فناوری نانو ، صنعت هوا و فضا ، فناوری هسته ای و لزوم حضور نیروهای متعهد و متخصص در این عرصه ها اهمیت وجود این تشکل کارآمد به عنوان بخشی از بدنه شجره طیبه بسیج دهها میلیونی را بیش از پیش نمایان ساخته بود. بر این اساس سازمان بسیج مهندسین به منظور ایجاد جاذبه لازم برای به هم پیوستن نیروهای متخصصی که بتوان با ایجاد بستری مناسب از توان آنها در مسیر اعتلای کشور و تمدن پویای اسلامی استفاده نمود زمینه حضور موثر بسیجیان را در فعالیت های مختلف اجتماعی گسترش داده و ضمن پرداختن به مسائل برجسته علمی ( مهندسی) با ارائه طرح ها و عملکرد مناسب در مسیر ایجاد تشکل و انسجام لازم گام برمی دارد.
این سازمان با ایجاد کانونهای تخصصی عمران ، صنعت و معدن ، انرژی ، کشاورزی و منابع طبیعی ، فناوری اطلاعات و ارتباطات زمینه دستیابی قشر مهندسین بسیجی را به اهداف علمی در گروه های فنی تخصصی ایجاد نموده است. شایسته است که همه عناصر متعهد در رشته های مختلف مهندسی به ویژه آنها که اندوخته گرانبهای ۸ سال دفاع مقدس را دارند گرد هم آیند و با هم افزایی سرمایه های علمی ، فکری ، تخصصی ، تجربی و … در سازمان بسیج مهندسین حضور منسجم یافته و کارایی بیشتر این ذخیره های گرانسنگ را در مسیر رشد انقلاب اسلامی ممکن سازند.