منهاج الصلاح فی اختصار المصباح - کتاب
در برگ پ‍ای‍ان‍ی یادداشت م‍ال‍ک‍ی‍ت ک‍م‍ال‌ال‍دی‍ن‌ب‍ن م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی فشارکی اصفهانی
توضیح کتاب:
احکام «نماز» طهارت و دعاها از منظری روایی است. در این اثر روایاتی در مورد نماز، وضو، غسل، تیمم و ادعیه گردآوری شده و مناسبت ماههای قمری و اعمال و ادعیه و عبادات مربوط به هر ماه بیان گردیده است. نگارنده نخست به بحث درباره ماهیت دعا و فضیلت پرداخته و آداب دعا و اوقات اجابت آن و شرایط دعا و اقسام آن را بیان نموده است. سپس به بحث در مورد طهارت پرداخته و انواع طهارات و احکام آنها را تبیین نموده است. در ادامه وی به احکام نمازهای یومیه و اوقات نماز، کیفیت آنها، تعقیبات نماز، نوافل و ادعیه ساعات روز و روزهای هفته را ذکر نموده است. در بخش دیگری از کتاب آداب، ادعیه و عبادات ماهها قمری بهویژه ماه رمضان، رجب و شعبان بیان شده و احکام نمازهای آیات، اموات، باران، نذر، جمعه، فطر و قربان ذکر شده است. در پایان برخی از مباحث اعتقادی مانند توحید، صفات خداوند، عدل، نبوت، امامت و معاد مورد شرح و بررسی روایی قرار گرفته است.
| مرکز نگهدارنده نسخه | : | سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران |
| شماره بازیابی نسخه | : | ۵-۲۸۴۴ |
| شماره های شناسایی دیگر | : | ۲۸۴۴ع ۴۴۳ |
| سرشناسه | : | علامه حلی، ح‍س‍ن‌ب‍ن یوسف، ۶۴۸ - ۷۲۶ق. |
| عنوان و نام پدیدآور | : | منهاج الصلاح فی اختصار المصباح[نسخه خطی]/ ح‍س‍ن‌ب‍ن یوسف علامه حلی |
| وضعیت استنساخ | : | قرن۱۳؟ق. |
| آغاز ، انجام ، انجامه | : | آغاز: ل‍ح‍م‍دل‍ل‍ه ع‍ل‍ی ج‍زی‍ل ن‍ع‍م‍ائ‍ه و ج‍م‍ی‍ل آلائ‍ه و حسن ص‍ن‍ی‍ع‍ه و ب‍لائ‍ه ال‍م‍ت‍طول ب‍ارس‍ال ان‍ب‍ی‍ائ‍ه... اما ب‍ع‍د ف‍ان ال‍ع‍ب‍د ال‍ض‍ع‍ی‍ف... ی‍ق‍ول ان ال‍ع‍ق‍ل و ال‍ن‍ق‍ل م‍ت‍طاب‍ق‍ان ع‍ل‍ی ان ک‍م‍ال نوع الان‍س‍ان انجام: و ان ی‍ک‍ون مما س‍ی‍ق‍ع‍ان ف‍ان الام‍ر و ال‍ن‍ه‍ی ب‍ال‍م‍اض‍ی و عنه ع‍ب‍ث و ت‍ج‍وی‍ز ال‍ت‍اث‍ی‍ر و الام‍ن من ال‍ض‍رر |
| مشخصات ظاهری | : | ۲۸۱برگ، ۱۵سطر: ۷۰×۱۴۰؛قطع: ۱۲۰×۱۹۵ |
| یادداشت مشخصات ظاهری | : | نوع و درجه خط:ن‍س‍خ نوع کاغذ:اصفهانی نخودی تزئینات متن: عناوین و س‍رف‍ص‍ل‍ه‍ا ب‍ش‍ن‍گ‍رف و م‍رک‍ب س‍رخ نوع و تز ئینات جلد:ت‍ی‍م‍اج م‍ش‍ک‍ی، م‍ق‍وای‍ی |
| خصوصیات نسخه موجود | : | حواشی اوراق:نسخه در حواشی ت‍ص‍ح‍ی‍ح شده |
| معرفی نسخه | : | ش‍ی‍خ‌طوس‍ی (م. ۴۶۰) در ارت‍ب‍اط با ق‍وه ع‍م‍ل‍ی‍ه ان‍س‍ان - که با ب‍ک‍ارگ‍ی‍ری آن ق‍وه م‍ی‌ت‍وان به ب‍الات‍ری‍ن درج‍ات ک‍م‍ال رسید، کتاب «مصباح المتهجد» را به رش‍ت‍ه تحریر درآورد و در آن عبادات سال و ادعیه و اقسام و احکام عبادات را ذکر نمود. علامه حلی به دستور وزیر محمد بن محمد قوهدی، کتاب شیخ طوسی را در ابواب دهگانه کتاب حاضر مختصر نموده سپس مسائلی از اصول دین- که مورد نیاز عامه مکلفین باشد- را با عنوان« الباب الحادی عشر» بدان اقزود. و چون مباحث اصول عقاید کتاب در باب یازدهم آن بیشتر مورد استفاده دیگران قرار گرفت سپس این باب بصورت یک کتبا مستقل در آمد وجدا گانه تحریر و به چاپ رسید. تمامی ابواب یازده گانه « منهاج الصلاح» در نسخه حاضر موجود است. |
| یاداشت تملک و سجع مهر | : | یادداشت های تملک:در برگ پ‍ای‍ان‍ی یادداشت م‍ال‍ک‍ی‍ت ک‍م‍ال‌ال‍دی‍ن‌ب‍ن م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی فشارکی اصفهانی |
| توضیحات نسخه | : | نسخه بررسی شده . |
| یادداشت کلی | : | زبان: عربی تاریخ تالیف: ۷۲۳ق. |
| کشف الایات ، کشف اللغات، نمایه داخل اثر | : | فهرست ابواب کتاب در ۴ برگ اف‍ت‍ت‍اح نسخه |
| منابع اثر، نمایه ها، چکیده ها | : | الذریعه ۲۳: ۱۶۴، ۲۱: ۱۱۸؛ مرعشی ۳: ۳۲۸؛ آستان قدس: ص۵۶۴ |
| موضوع | : | شیخ طوسی، محمد‌بن حسن، ۳۸۵ - ۴۶۰ ق . مصباح‌المتهجد -- نقد و تفسیر |
| موضوع | : | دعاها Prayers کلام شیعه امامیه *Imamite Shiites theology |
| شناسه افزوده | : | شیخ طوسی، محمد‌بن حسن، ۳۸۵ - ۴۶۰ ق . مصباح‌المتهجد. شرح |
| دسترسی و محل الکترونیکی | : | آدرس الکترونیکی منبع |
http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=809249&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_&sortKeyValue2=sortkey_
|
منهاج الصلاح فی اختصار المصباح
منهاج الصلاح فی اختصار المصباح اثر عربى جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر، معروف به علامه حلى (648-726ق) است که با تحقیق سید عبدالحمید میردامادى منتشر شده است. این کتاب گزیده‌اى از «المصباح المتهجد» شیخ طوسى (متوفى 460ق) پیرامون ادعیه و عبادات است که علامه حلى بنا به خواهش وزیر محمد بن محمد قوهدى تلخیص نموده است. کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در یازده باب تنظیم شده است. این اثر گزیده‌اى از ده فصل کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسى است که علامه حلى، هر فصلى را نامى نهاده و براى هر سرفصل، جمله‌اى شرح‌گونه نگاشته است و فصل یازدهم آن را «فی ما یجب على عامة المکلفین من معرفة أصول‌الدین» نام گذارده است[۱]. علامه حلى آن کتاب را در ده باب تلخیص کرد و از آنجا که دعا و عبادات، فرع بر شناخت خدا و داشتن اعتقادات صحیح است، بخش دیگرى بر آن کتاب افزود که متضمن بیان اعتقادات صحیح اسلامى است و آن را باب یازدهم کتاب قرار داد و بعدها همین باب یازدهم به جهت اختصار و در عین حال، جامعیتى که داشت، مورد توجه ویژه اهل علم واقع شد و آن را جداگانه استنساخ کردند و به عنوان «باب حادى عشر» معروف شد[۲]. هرچند که علامه این اثر را در تلخیص «مصباح المتهجد» نوشته، اما نمى‌توان آن را صرف تلخیص نامید، زیرا داراى امتیازات ویژه‌اى است که مى‌توان آنها را در مؤلفه‌هاى زیر، خلاصه نمود:
گزارش محتوادر مقدمه محقق، ابتدا نام، نسب و محل رشد علامه حلى، مشایخ در روایت و فهم حدیث، شاگردان و راویان از او، کلام بزرگان در مورد ایشان، جایگاه و منزلت علمى و اجتماعى وى ذکر شده است. در ادامه، به معرفى شیخ طوسى و کتاب «المصباح» و امتیازات کتاب علامه نسبت به آن پرداخته شده است[۷]. در باب اول، که مباحث مقدماتى را در خود جاى داده، ابتدا، ماهیت و فضیلت دعا مورد بحث قرار گرفته و در ادامه، به آداب دعا، اوقات استجابت، کسى که دعایش مستجاب مى‌شود و شرایط و اقسام دعا پرداخته شده است[۸]. در باب دوم، به انواع طهارت شامل وضو، غسل و تیمم پرداخته شده و در باب سوم نیز از شرایط، اوقات و عدد نمازها و اذان و اقامه بحث شده است[۹]. باب چهارم کتاب به کیفیت نمازهاى روزانه و واجبات و مستحبات آن اختصاص یافته و در باب پنجم، از دعاهایى که در تعقیبات نوافل و نمازهاى واجب خوانده مى‌شود، سخن به میان آمده است[۱۰]. در ابواب ششم تا دهم کتاب به ترتیب دعاهاى هر صبح و شب[۱۱]، دعاهاى ساعات شبانه روز و ایام خاص[۱۲]، اعمال ماه‌هاى سال[۱۳]، اعمالى که وقت خاصى براى آنها ذکر نشده[۱۴] و دعاهاى وارده پیرامون حوائج ذکر شده است[۱۵]. باب یازدهم به عنوان تکمله‌اى بر کتاب نوشته شده است. در این باب، معرفت خدا و وحدانیت و صفات او، عدل و نبوت انبیا و امامت امامان و معاد بیان گردیده است[۱۶]. این باب، در هفت فصل تنظیم شده که عنوان فصول آن عبارتند از: اثبات واجب‌الوجود؛ بیان صفات ثبوتى؛ بیان صفات سلبى؛ بیان عدل؛ نبوت؛ امامت و معاد. امروزه باب حادى عشر را که تا چندى از کتب درسى حوزویان نیز به شمار مى‌رفت، هم از خامه علامه حلى و هم اثرى مستقل قلمداد مى‌نمایند. همچنین این نگارش که شاید روزى براى عوام یا طلاب مبتدى خلاصه گشته است، هم اکنون از پر ارج‌ترین کتب اعتقادى و بلکه نگارش‌هاى کلامى به شمار مى‌رود؛ صد البته که این موضوع، تبحر بى‌اندازه علامه را در تلخیص و یا بهتر است بگوییم بازشناخت و خلق جدید آثار گذشتگان و بازپرداخت و بازآفرینى، بر ما روشن‌تر مى‌سازد[۱۷]. علامه در این باب، ابتدا نظر خود را مطرح کرده، سپس دلایل آن را به اجمال و اختصار آورده و دیگر به اختلافات متکلمین، نپرداخته و از کسى یا گروهى، نام نبرده است، جز در یک مورد که از اشاعره نام برده و آن در مسأله کلام خداست. بنابراین، باب حادى عشر، نه مانند اعتقادنامه‌هاى مختصرى است که خالى از استدلال بوده باشد و نه مانند کتب متداول کلامى است که نظرات مختلف در آن مطرح شده باشد. این رساله، قابل مقایسه با «تجرید الإعتقاد» خواجه نصیر طوسى است، با این تفاوت که در تجرید، مباحث عامه نیز- که بیشتر بحث‌هاى فلسفى است- آمده، ولى در باب حادى عشر نیامده است[۱۸]. بر این باب، به تنهایى شروح و تعلیقات بسیارى نوشته شده و مرحوم تهرانى، متجاوز از بیست‌وپنج شرح براى آن نام برده است. معروف‌ترین شرح از فاضل مقداد سیورى است که «النافع یوم الحشر فی شرح باب الحادی عشر» نام دارد و به عنوان یک کتاب درسى حوزه‌هاى علمیه تدریس مى‌شود. این شرح بارها به زبان فارسى ترجمه شده که شاید قدیمى‌ترین آنها، ترجمه علامه مجلسى است که در «الذریعة» از آن یاد کرده و نیز بعضى‌ها این باب را به نظم درآورده‌اند که یکى از آنها نظم فارسى سردار کابلى کرمانشاهى است[۱۹]. وضعیت کتابفهرست مطالب به همراه فهرست آیات، احادیث؛ آثار؛ اعلام؛ طوایف، قبایل و فرق؛ اماکن و شهرها و کتب وارد شده در متن، در انتهاى کتاب آمده است. در پاورقى‌ها که فراوان و مفصل مى‌باشد، علاوه بر ذکر منابع، برخى از کلمات و عبارات متن، توضیح و تبیین شده است. https://wikinoor.ir/%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD
|
