###.....نقش ماشین آلات مهندسی رزمی در احداث استحکامات دفاعی در دوران دفاع مقدس.....####

دکتر  سیدجواد  هاشمی فشارکی   و.....

منتشر شده در خبرگزاری ایثار پرس

گروه : آخرین اخبار / ادبیات پایداری / تاپ / صفحه اول

• شناسه : 4644
• 10 فروردین 1400 - 17:13

• http://www.isarpress.ir/?p=4644

نقش ماشین آلات مهندسی رزمی در احداث استحکامات دفاعی در دوران دفاع مقدس

برخی از ماشین آلات مهندسی نقش زیادی در تامین نیاز های مهندسی رزمی و امور دفاع مقدس داشته است ، که در این مقاله تعریف ونمونه عملیاتی آن تبیین شده است .

 

مهندس عبدالامیر ابراهیمی - دکترسید جواد هاشمی فشارکی

 

• مقدمه

هرگونه حفاظی که در مقابل اصابت مستقیم بمب، راکت، موشک، توپخانه، خمپاره یا ترکش آن‌ها مقاومت نموده و مانع صدمه رسیدن به نفرات، تجهیزات یا تاسیسات شده و اثرات ترکش و موج انفجار را به طور نسبی خنثی نماید، استحکامات اطلاق می­شوند. به عبارت دیگر کلیه کارهایی که جان نفر و وسایل و تجهیزات را از عملیات خصمانه دشمن محفوظ نگه می­دارد(به جز قدرت آتش) استحکامات نامیده می­شود و به منظورهای زیر تهیه می­شود:

1- در مقابل حمله­ای که از طرف دشمن انتظار می­رود؛

2- مستحکم کردن یک موضع قبل از شروع یک حمله؛

3- حفاظت علیه حمله متقابله در زمینی که از دشمن گرفته شده است.(جزوه آموزشی مهندسی ارتش.ص 3)

در تعریف دیگر استحکامات می توان گفت :

به آن دسته از اقدامات مهندسی که موجب حفاظت و ایمنی بیشتر نفرات، تجهیزات، سیستم ها و تأسیسات از اقدامات خصمانه ی دشمن می گردد، استحکامات دفاعی گویند. (پوریرحیم & صادقی, بی تا, ص. 12)

عوارض طبیعی و مصنوعی که به منظور حفظ جان نیروها و تجهیزات و نیز اختفاء و استمرار فعالیت های خودی در مقابل عملیات خصمانه ی دشمن (دید و تیر دشمن) بکار می رود را استحکامات می گویند.( نمایندگان، مصاحبه شماره9)

  مختصراً در این مبحث به جای استحکامات دفاعی، از واژه ی  استحکامات استفاده می کنیم.

استحکامات یکی از اساسی ترین اقدامات جنگی در جهت حفظ و حراست از جان نیروها و محافظت از تجهیزات می باشد و از دیرباز نقش مهمی را در سرنوشت جنگ ایفا کرده است و طراحان نظامی همیشه سعی کرده اند از نقش مهم آن در جنگ برای پیروزی نیروهایشان استفاده کامل را ببرند و در اکثر جنگ های کلاسیک پیروزی با طرفی بوده که از استحکامات کافی برخوردار بوده است.

در ابتدا، استحکامات همان عوارض طبیعی زمین همانند شیارها، دره ها و تپه های موجود در خط جبهه بود ولی بعدها باتوجه به حجم آتش دشمن و قرار گرفتن امکانات در خدمت جنگ، روز به روز تکامل یافت.(توکلی, 1371, ص. 59)

استحکاماتی که در دوران دفاع مقدس ساخته می شدند، شامل انواع سنگر، قرارگاه، بیمارستان، اورژانس، پناهگاه، پاسگاه، پد هلی کوپتر، سایت موشکی، دال انفجاری، مواضع توپخانه، مواضع تانک، مواضع ضد هوائی و از این قبیل موارد بود که در جبهه مورد نیاز واقع می شد و می بایست احداث شوند. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. 31)

کلیه استحکامات اصلی و سنگرهای اجتماعی و مواضع سلاح‌های اجتماعی و همچنین شبکه‌های ارتباطی و راه‌های مواصلاتی نیروهای ارتش در مناطق عملیاتی در دفاع مقدس با استفاده از ماشین آلات سنگین و تجیزات مهندسی توسط یگان‌های مهندسی تابعه لشکرها و تیپ‌های مانوری مربوطه احداث می‌گردید.(مصاحبه سرهنگ انصاری)

 

 

• نقش ماشین آلات مهندسی رزمی در احداث استحکامات

در ساخت و احداث تمامی این موارد، به نوعی ماشین آلات مهندسی رزمی نقش مهمی داشت ، که در ادامه به عنوان نمونه، به بررسی نقش ماشین آلات مهندسی رزمی در احداث سنگر به عنوان یکی از پرکاربردترین استحکامات در جنگ می پردازیم.

 

• الف _  نقش ماشین آلات مهندسی رزمی در سنگرسازی

برای سنگر سازی می بایست چند مرحله اجرا شود که به ترتیب عبارتند از :

1. پیش از اینکه سنگر احداث شود می بایست محل کف سنگر صاف شده، سپس با غلطک کوبیده شود تا سنگر نشست نکند، زیرا نشست سنگر، استحکام آن را کم کرده و محل را برای اسکان نیروها نامناسب می گرداند. لذا ماشین آلاتی همچون بولدوزر و غلطک برای این مرحله از احداث سنگر لازم می شد.
2. مرحله ی بعدی در سنگرسازی، عموماً نصب قطعات پیش ساخته می باشد که در این مرحله نیز باتوجه به اینکه با گذشت زمان و طولانی شدن جنگ، روز به روز سنگرها پیشرفته تر و مستحکم تر می شدند، و کمتر از کیسه های شن استفاده می شد، لذا سنگرها از قطعاتی که قبلاً در پشت جبهه ساخته می شدند و بعد به جبهه انتقال داده شده و در محل مناسب نصب می گشتند، ساخته می شدند. در این مرحله برای حمل این قطعات نیاز با کمپرسی و برای نصب این قطعان نیز نیاز به لیفتراک بود.
3. پوشاندن سنگر با ریختن خاک بر روی آن که در این مرحله نیز نیاز به ماشین آلاتی همچون لودر برای عملیات خاکریزی روی سنگر بود. (توکلی, 1371, ص. 12-13)
4. در احداث بعضی از انواع سنگرها، نیاز به مصالح ساختمانی برای احداث سنگر بود که جهت حمل و نقل این مصالح نیاز به کمپرسی بود.

 نمونه ی عملیاتی

• • در اوایل جنگ که بعثی ها وارد خاک ایران شدند، مسئول سپاه پاسداران هویزه؛ شهید علم الهدی نامه ای به جهاد سازندگی استان خوزستان می نویسند که در این نامه، جهت حفر خندق، پناهگاه سازی و سنگرکنی در هویزه، درخواست یک نفر راننده بلدوزر، یک عدد بیل مکانیکی و یک دستگاه کمرشکن می کنند.

 

• ب- نقش ماشین آلات مهندسی در احداث کانال

 

تعریف کانال:  کانال شکافی است که با مقاطع و ابعاد مختلف در یک امتداد، به منظورهای مختلف در سطح زمین حفر می شد و از نگاه مهندسی رزمی عارضه ای بود که توسط ماشین آلات مهندسی و یا تجهیزات انفرادی توسط افراد بر روی زمین احداث می شد و از آن جهت حفظ جان افراد و تجهیزات هنگام مواجهه با دشمن یا عبور در مقابل دید دشمن و یا در هنگام پدافند یا آفند دشمن استفاده می گشت. (پوریرحیم & صادقی, بی تا, ص. 9) از نگاه مهندسی رزمی، کانال عارضه‌ای است که توسط ماشین‌آلات مهندسی و یا تجهیزات تخصصی مناسب بر روی زمین و گاهاً بر روی دژها احداث می‌شود و کاربرد های مختلفی دارد همچون کانال انتقال آب، کانال موانع.

کانال ها بسته به نوع کاربری آنها و شرایط زمین، انواع مختلفی داشتند و در احداث هر یک از انواع آنها نیز، نوع ماشین آلات بکار گرفته شده برای آن کمی متفاوت بود.

 

نقش ماشین آلات مهندسی در احداث کانال  : برای حفر کانال های بزرگ تر از ماشین آلاتی همچون بیل مکانیکی و دراگلاین برای حفر و از لودر و بولدوزر جهت انتقال خاک های برداشت شده به فاصله ی دورتری از لبه ی کانال( در موارد استفاده از بیل مکانیکی) استفاده می شد. (برگرفته از زنگنه،1373)در تصویر، کانال کنده شده توسط بیل مکانیکی با عمق 6 تا 7 متر و دهانه ی 12 تا 14 متر برای ممانعت از عبور تانک های عراقی به نمایش گذاشته شده است. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. 231) .برای حفر کانال های کوچکتر از کانال کن تراکتوری استفاده می شد که شامل تیغه ای بود که به پشت تراکتور وصل می شد، و یا کانال کن خودکششی و یا کانال کن گاوآهنی که شامل گاوآهنی بزرگ بود که به پشت دستگاه بولدوزر 155- Dنصب می شد(بجای ریپر) و به آن کانال کن نهنگ نیز گفته می شد.

روش احداث کانال های نفر رو در زمین های متفاوت با هم فرق می کرد. در زمین های سست، پس از احداث کانال توسط می بایست دو دیواره ی کانال، بوسیله ی بلوک چیده شوند که نیاز به کمپرسی برای حمل مصالح بود و در کانال هایی که روی سطح زمین احداث می شد(بدلیل اینکه حفر زمین، ممکن نبود) بوسیله ی لودر و یا بولدوزر دو خاکریز به موازات هم و به فاصله ی 5/1 متر در طول مسیر مشخص شده، احداث می گردید. (توکلی, 1371, ص. 61-63)

هنگامی که باتوجه به شرایط زمین، حفر کانال مقدور نبود و می بایست از  طریق احداث دو دژ به موازات هم، کانالی برای عبور آب ایجاد گردد، نیز نقش ماشین آلات در احداث دژ نقشی اساسی بود.

- نمونه ی عملیاتی

یگان‌های مهندسی تیپ‌ها و لشکرهای عملیاتی ارتش در طول سال‌های دفاع مقدس با استفاده از وسایل سنگین و تجهیزات مهندسی نسبت به حفر کانال‌های ارتباطی اصلی در خطوط مقدم اقدام می‌نمودند.(مصاحبه سرهنگ انصاری) در عملیات رمضان 13کیلومتر کانال احداث شد 7کیلومتر هم قبلاً احداث شده بودکه عمق و ارتفاع و بدنه کانال کم بود که به آن وسعت بیشتری بخشیدند و در مجموع 20کیلومتر کانال احداث شدعرض دهانه کانال50 متر در نظر گرفته شده بود و عمق آن که از ابتدای دریاچه حدود50تا75سانتی متر بود در انتها به حدود3متر می رسید از کیلومتر13 کانال باید داخل هور و نخلستان احداث می شد و دارای عمق زیاد و عرض کمی بود و به اصطلاح حالت مخروطی شکل داشت که به دلیل افزایش عمق، شیب را هر100متر یک سانتیمتر افزایش می دادند که با کمک نقشه برداری این کار صورت می گرفت و بعد از هر5یا6 مرتبه غلتک زدن و کار با گریدر و بلدوزر نقشه برداری کلی صورت می گرفت. بیش از 30 بولدوزر و حدود 10 لودر و 1 یا 2 اسکریپر و 180 نفر نیرو به صورت 24 ساعته در 3 شیفت 8 ساعته کار می کردند و کل پروژه 2 ماه طول کشید.

• • شاخه اصلی کانال شهید پوست فروش در محل تقاطع 14 پل لوله ای و با احتساب انشعابات و فرع های کانال مجموعا22پل نصب شده است در مجموع حدود 3400متر انواع لوله با قطرهای 25و30و32و42 اینچ جهت پل های مسیر مصرف شده که تماما از لوله های انتقال نفت واقع در منطقه فاو استفاده شده است.لوله ها به صورت مستغرق عمل کرده و کف آنها اکثراً هم سطح کف کانال است. لوله های مسیر مخزن در دو ردیف و لوله های مسیر کانال در یک ردیف قرار گرفته اند. نصب لوله ها عمدتا توسط بیل مکانیکی و لودر صورت گرفته است. (زنگنه, 1373, ص. 53)
  • نمونه ی عملیاتی کاربرد ریپر، غلتک و لایروب در احداث کانال

در عملیات رمضان برای احداث کانال اولین بلدوزر بوسیله ریپرش خط دو طرف کانال را مشخص کرد و با تعیین باکس اصلی 25متر از هر طرف آن علامت گذاری شد که این خط سرتاسری مسیر کانال را مشخص می کرد و با علامت گذاری های انجام شده میزان گودبرداری در قسمت های مختلف تعیین گردید با نقشه برداری های صورت گرفته از دقت کار اطمینان حاصل کردند و سپس با کمک غلتک ها کف کانال را صاف کردند تا دبی آب کم نشود .در قسمت هایی از نهرها که عرض کم شده بود بوسیله دستگاه های لایروبی عرض نهرها را افزایش دادند و مناطق گل آلود را با بیل مکانیکی 300 افزایش عمق دادند و دهانه را باز تر کردند و در نهایت کانال را به رودخانه کارون متصل کردند.

• • نمونه ی عملیاتی کاربرد اسکریپر در احداث کانال

در عملیات کربلای5 عراقی ها برای کندن یک کانال به عمق دو متر به کمک چند اسکریپر این عملیات را در زمان کوتاه انجام می دادند به صورتی که اسکریپر اول کانالی به عمق 40تا50سانتی متر حفر می کرد و می رفت. اسکریپر دوم آن را 40سانتی متر دیگر عمیق می کرد و می رفت. تا اسکریپر پنجم که کانالی به عمق دو متر حفر کرده بود .آن وقت این کانال ها را با مین و سیم خاردار پر می کرد. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. 149-150)

• • نمونه ی عملیاتی کاربرد دراگلاین در احداث کانال

درجریان عملیات والفجر 8 در  مجموع 132675متر مکعب خاکبرداری(رس اشباع ) توسط بیل مکانیکی و دراگ لاین انجام شده است. (زنگنه, 1373, ص. 77)

 

• • ج- نقش ماشین آلات مهندسی در پمپاژ آب

عمل پمپاژ آب به منطقه یا به درون کانال، در جنگ های آب مطرح بود، که با استفاده از عملیات پمپاژ و هدایت آب و غرقاب سازی، دشمن در منطقه ی مورد نظر زمین گیر می شد و امکان پیشروی از دشمن سلب می گشت.  البته امکان داشت غیر از آب، موارد دیگری همانند نفت را نیز بسته به نوع عملیات، پمپاژ می کردند. عمل پمپاژ توسط پمپ هایی با ظرفیت های گوناگون، بنا به نیاز عملیات مورد نظر انجام می گرفت.(تصاویر شماره 25و26)

• • نمونه ی عملیاتی پمپاژ آب

یکی از عوامل مهم نجات اهواز، مهندسی آب بود؛شیب زمین باتوجه به جریان آب رودخانه کارون از شمال به جنوب اهواز به طرف خرمشهر و خلیج فارس و با توجه به جریان رودخانه ی کرخه از شرق به غرب به طرف هورالعظیم بود. فلش حرکت دشمن نیز از جنوب به شمال در ایستگاه حسینیه به طرف اهواز و از غرب به شرق از بستان به طرف سوسنگرد، حمیدیه و اهواز بود. به این علت هرکجا آب رودخانه ها به وسیله ی پمپاژ و یا سدهای خاکی و تنظیمی بر روی زمین ها سوار می شد، درجهت مقابل فلش حرکت دشمن، حرکت می کرد و زمین ها را زیر آب می برد. باتوجه به این که دشمن منطقه ی جلوی نیروهای زرهی خود را با بمباران هوایی، توپخانه و تیر مستقیم تانک زیر آتش می گرفت، پمپ های آب مستقر بر روی رودخانه ها که زمین های زیردست رودخانه ها را آبیاری می کردند، بعضاً در وضعیت روشن رها شدند و پمپاژ آب ادامه پیدا کرد و باعث به زیر آب رفتن زمین ها و به گل نشستن تانک ها شد. (سرداری کرمانی, بی تا, ص. 35-36) 

• • نمونه ی عملیاتی پمپاژ نفت

فرمانده قرارگاه دریایی نوح در گزارش خود به فرمانده کل سپاه می گوید: « یک تیم از برادران با پمپ هایی که آورده بودند، نفت عراق را از اینجا(فاو) به داخل لوله ها پمپاژ کردند و با فشاری که بر روی دریچه لوله های اسلکه البکر وارد آمد، نفت ها بیرون ریخت که بعد با توپخانه 155 میلی متری روی آنجا آتش ریختیم که اسکله آتش گرفت و نصف اسکله البکر سوخت و تجهیزات آن از بین رفت». (سرداری کرمانی, بی تا, ص. 149)

 

• • د- نقش ماشین آلات مهندسی در لایروبی

از آنجا که عمق آب سواحل معمولاً کم بود، به منظور پهلو گرفتن شناورها، بسته به میزان آبخور آن، لازم بود ساحل را لایروبی نمود که برای لایروبی های سطحی از بیل مکانیکی و برای لایروبی های عمیق و طول بیشتر از «دراگلاین» معمولا استفاده می شد.

از دستگاه آمفی درچ (نهرکن آبی) که درون آب، نهرکنی می کرد نیز جهت لایروبی و افزایش عرض و عمق کانال ها استفاده می شد.

- نمونه ی عملیاتی

• • در لایروبی خورعبدالله، با گرفتن لایروب از سازمان آب خوزستان در منطقه فاو که دامنه لجن به حدود 3 کیلومتر هنگام جذر می‌رسید لایروبی برای عبور قایق ها انجام شد.(سرداری کرمانی, بی تا, ص. 143)
  • جهت احداث پل 22 بهمن بر روی رودخانه ی کارون، یکی از اقداماتی که صورت گرفت، عملیات لایروبی بستر رودخانه، در مقطع پل بود که با دستگاه لایروبی که از صنایع فولاد گرفته شد، عملیات لایروبی انجام گردید.

 

• • ه- نقش ماشین آلات مهندسی در پل و عبور از آب

تعریف پل: پل، قطعه ای از راه است که بر روی یک بریدگی واقع می شود. این بریدگی ممکن است یک تقاطع همسطح، رودخانه، شیار و دره یا ... باشد.

پل ها نقش بسیار مهمی را در عملیات ها داشتند و در طول جنگ، انواع مختلفی از پل ها احداث گردید که برخی از ماشین آلات مهندسی در آنها نقش اساسی داشتند. از جمله ی این ماشین آلات، تریلی، جرثقیل، لودر و کامیون بود که به منظور حمل قطعات پل، نصب پل، حمل مصالح مورد نیاز و عملیاتهای خاکبرداری و ... بکار گرفته می شدند.

  نمونه های عملیاتی کاربرد جرثقیل در عملیات عبور از آب

• در عملیات والفجر8 جهت حمل لوله ها از اهواز به منطقه از تریلر و جرثقیل جهت بارگیری و تخلیه استفاده می شد. جرثقیل معمولا در اهواز و در منطقه عملیاتی 20یا 40تنی بود. جرثقیل چنگکش را به اتصال نرینگی می انداخت و لوله را بلند می کرد و دو نفر لوله را با طنابی که به انتهای چنگک جرثقیل بسته بودند تا لوله حرکت اضافی نداشته باشد. جرثقیل جهت قرار دادن لوله در آب روی اسکله ها جلو می آمد تا بتواند لوله را در آب قرار دهد.
• همچنین در عملیات والفجر8 در جریان ساخت پل بعثت لوله ها توسط پتی بن سوپر30 بارگیری و تخلیه می شدند و دیگر این که لوله ها را بعد از زدن هر اتصال توسط پتی بن جابجا می نمودند این دستگاه همچنین لوله ها را جهت انجام عملیات نصب اتصالات در محل مخصوص قرار می داد.

 

 نمونه های عملیاتی کاربرد تریلی در عملیات عبور از آب

• در عملیات والفجر8 تریلرها را برای حمل و نقل لوله ها آماده می کردند به این صورت که زین هایی را توسط سیم بکسل و یا جوشکاری به کف تریلرها متصل می کردند هر تریلر دو زین یکی در جلو و دیگری در قسمت عقب که در روی زین ها دو لوله و یک لوله نیز در روی دو لوله دیگر قرار می گرفت و حمل می شد.

 

• • و- نقش ماشین آلات مهندسی در منحرف کردن آب رودخانه

گاهاً در عملیات های گوناگون لازم می شد تا مسیر آب رودخانه را منحرف نمود. لذا برای این کار ابتدا کانال مورد نظر که می بایست آب رودخانه به داخل آن منحرف شود، توسط ماشین آلات مخصوص این کار احداث می شد. ابتدا کپه های خاک در کنار آن مقطع از رودخانه که می بایست منحرف شود، انباشته می شد سپس برای هدایت آب به داخل کانال، یک بولدوزر به منظور شیب دادن محل ارتباط آب رودخانه و کانال(به منظور هدایت آب رودخانه به درون کانال) شروع به گود کردن آن سوی رودخانه می کرد و در لحظه ی مشخصی 3 عدد بولدوزر همزمان شروع به دپو کردن خاک های انباشته شده در اینطرف رودخانه کرده و جلوی آب را سد کرده و مسیر آب، به درون کانال تغییر می یافت.

- نمونه ی عملیاتی منحرف کردن آب رودخانه

• رودخانه ای وحشی به نام زیمکان در شرایط جوی بارانی که وارد فصل زمستان شده بود. در دورترین نقطه اگر ابری بود، 2 تا 3 ساعت بعد، سیل آن می آمد پیش ما. در چنین شرایطی و با این رودخانه وحشی، ما می خواهیم مسیر آن را تغییر دهیم. ما کانال خیلی عمیقی را با عرضی متناسب با حجم آب رودخانه و حتی بیشتر، احداث کردیم. آن هم در شب این کار را کردیم زیرا جایی را که می خواستیم رودخانه را به آنجا منتقل کنیم در دید مستقیم دشمن بود. ما می خواستیم جاده را بیاندازیم جای رودخانه و رودخانه را بیاندازیم در دید دشمن. چندین شب طول کشید تا کانالی را زدیم . حالا می خواهیم آب را بیاندازیم در کانال. با توجه به اینکه می بایست آب را توسط دپو کردن خاک منحرف کنیم. کمی کار سخت می شد. من قبلاً در کشاورزی این کار را با بیل می کردم و تجربه در این زمینه داشتم. من دو شب قبل، فکر کردم در این رابطه و تصمیم گرفتم خاک های زیادی را در کنارِ جایی که می خواستیم آب را منحرف کنیم از تپه های کناری، دپو کردیم و روی هم انباشته کردیم. این انحراف کردن می بایست در شب انجام شود، زیرا در دید دشمن بود آن نقطه، از طرفی هم وقتی هوا تاریک بود نمی شد، انجام داد. لذا هنگامی که هوا گرگ و میش بود که حدود 20 دقیقه چنین وضعیتی را داشتیم، می بایست ظرف این مدت، کار را تمام می کردیم. از طرفی هم با توجه به فشار آب می بایست حجم خاکی که می ریختیم ،خیلی زیاد می بود که آب آن را نبرد و زحمات ما هدر رود. من یک بلدوزر را آن طرف رودخانه گذاشتم که زمین را گود کند تا آب تمایل پیدا کند به آن طرف. سه بلدوزر را هم این طرف رودخانه قرار دادم که خاک را دپو کنند و در داخل رودخانه بریزند. این کار را شروع کردیم و تا اواسط رودخانه مشکلی نداشتیم ولی هرچه مسیر رودخانه تنگ تر می شد، سطح آب می آمد بالا و فشار آب روی خاک زیادتر می گشت و می دیدیم، میزان آبی را که می ریزیم، به نسبت آبی که خاک را می شوید، شستن آب، بیشتر شده بود. راننده بلدوزرها هم خیلی ماهر بودند. و مرتب و با فشار شدید به دستگاه و با سرعت خیلی بالایی کار می کردند. و تند تند، خاک می ریختند که بتوانند بر آب غلبه کنند. کم کم، راننده بلدوزر پایین دست رودخانه، خاک کم آورد و با توجه به اینکه ما هم هرچه جلوتر می رفتیم فشار آب شدیدتر می شد، عملاً آن مقدار آبی را هم که می آورد بریزد، شسته می شد و می رفت، در همین هنگام دیدیم ، این راننده، تیغه بلدوزر خود را مستقیم قرار داد روبروی آب، در همین هنگام آب آمد روی بلدوزر و با توجه به عمق رودخانه، آب تا زانوی راننده آمد بالا. ولی همین کار این راننده، باعث شد که جلوی شدت جریان آب گرفته شود و با خاک هایی که دوتا بلدوزر دیگر می ریختند توانستیم جلوی این مسیر را ببندیم و آن بلدوزر هم برگردد عقب. البته در دو جای دیگر هم به چنین نحوی، مسیر آب را منحرف کردیم. این کار که پایان پذیرفت.

 

• ز- نقش ماشین آلات مهندسی در احداث سد خاکی

ایجاد سد بر روی رودخانه و بالا آوردن سطح آب رودخانه به منظور انتقال آب به درون کانال و هدایت آن به منطقه ی از پیش تعیین شده، یکی از شیوه های جنگ آبی بود که برای زمین گیر کردن دشمن استفاده می شد. سدها انواع مختلفی داشتند که در همه ی انواع این سدها ماشین آلاتی همچون بولدوزر، لودر، کمپرسی، بیل مکانیکی مهمترین نقش را در احداث آنها ایفا می کردند.

- نمونه ی عملیاتی

• در منطقه ی جنوب اهواز، استفاده از کانال های آب و ایجاد سد خاکی بر روی رودخانه ی کرخه در ده سیدشریف و در ده کوهه و هدایت آب کرخه و همچنین احداث ایستگاه پمپاژ کنار رودخانه ی کارون و احداث کانال و هدایت آب کارون به کمک آب کرخه به دب حردان باعث توقف و عقب نشینی دشمن شد.( محور دب حردان، یکی از محورهای اصلی هجوم عراق به اهواز بود.) (سرداری کرمانی, بی تا, ص. 36-37)

 

• ح - نقش ماشین آلات مهندسی در ساحل سازی و احداث اسکله

تعریف: ساحل سازی عبارت است از آماده کردن ساحل از لحاظ ارتفاع و یکنواختی سطح و نیز عمق آب ساحلی، به منظور تسهیل در بارگیری و تخلیه شناورها .

 

نقش ماشین آلات مهندسی در احداث اسکله و ساحل سازی : در ساحل سازی، بخشی از خاک های ساحلی را (درحد قرار گرفتن یک قطعه پل) توسط بولدوزر نسبتاً هم سطح آب کرده و سپس با قرار دادن قطعه ی اول پل (بدون فوم) بر روی خشکی توسط جرثقیل و مهار کردن آن از دو جهت قطعات بعدی پل آماده ی نصب می گردید. (سند شماره 24، ص 1) در قسمت هم سطح کردن ساحل و آب می بایست عملیات احداث سکو در ساحل صورت گیرد که در این قسمت، کار به همان شکل که در بحث سکو (عملیات خاکی) توضیح داده شد، انجام می گرفت و از ماشین هایی همچون، کمپرسی، لودر ، بولدوزر و غلتک برای احداث سکو استفاده می گردید.

بخشی از کار نیز مربوط به استقرار شناورها در کنار ساحل بود که با توجه به زیادتر بودن آبخور شناورها نسبت به عمق آب می بایست این مشکل رفع گردد لذا برای رفع این مشکل، خاک ریزی درون آب و اضافه کردن ساحل(پیشروی در درون آب) آنقدر ادامه می یافت تا اینکه به نقطه ی عمیق تر بتوان رسید که این کار همانند احداث سکو منتها این بار در داخل آب و توسط همان ماشین آلات انجام می گرفت.

لازم به توضیح است که گاهی اوقات برای اینکه قایقها بتوانند مستقیماً در ساحل کناره بگیرند، از دستگاه آمفی درچ (نهرکن آبی) که درون آب، نهرکنی کرده و عمق آب را افزایش می داد، استفاده می شد. (سند شماره 24، ص 2)

 نمونه ی عملیاتی ساحل سازی و احداث اسکله

• در عملیات خیبر، برای احداث پل خیبر، طرحی که توسط قسمت انجام عملیات خاکی ارائه شد، به این صورت بود که یک اسکله ی خاکی به طول 750 متر زده شود که از این مقدار، 500 متر پل ارتباطی بود که به اصطلاح «کازوی» به آن گفته می شد و 500 متر طول و 30 متر عرض و 5/3 متر تقریبا ارتفاع داشت. همچنین یک سکوی تخلیه ی بار به طول 150 متر و عرض 50 متر و عمق حدود 5/4 متر، جهت عمل تخلیه توسط 15 تریلی و 15 جرثقیل در دو طرف سکو طراحی گردید و عملیات خاکی جهت احداث اسکله ی خاکی(سکو) از روز بعد شروع شد. امکانات مورد نیاز ما در این مرحله حدود 80 کمپرسی، 4 لودر، 4 بولدوزر و حدود 3 غلتک بود که با پیگیری های فراوان این امکانات تهیه شد و عملیات شروع شد و ظرف مدت 8 شبانه روز در سه شیفت برادران کار می کردند تا اینکه احداث سکوی خاکی جهت تخلیه ی بار به اتمام رسید.

 

• جمع بندی
• ابتدای ورود به دفاع ، سپاه نیز نونهال بوده و نیروهای بسیجی نیز عاشقانه ولی بدون تجربه و با حداقل ماشین الات مهندسی وارد امور مهندسی رزمی دفاع مقدس شدند ولی با به غنیمتی های عراق و نیز آموزشهای خودجوش به مرور از توان بسیار بالایی برخودار شده و کارهای گسترده و خارق العاده ای صورت گرفت .
• اقدامات و عملیات مهندسی رزمی که حاصل انگیزه اسلامی ، تجارب و ابتکارات و خلاقیتهای رزمندگان مهندسی رزمی کشورمان در دوران دفاع مقدس با همین ماشین الات محدود بوده است. که تقریبا مشابه خارجی در جنگهای طول تاریخ نداشته یا بسیار کم بوده است.
• لازم است این تجارب مدون و بهمراه مسایل به روز شده به نیروهای مهندسی رزمی محور مقاومت آموزش داده شود.
• پس از پایان جنگ تحمیلی ، فقط از توان اجرایی ماشین الات و تجهیزات مهندسی وبخشی از نیروها در سازندگی کشور بکار گرفته شد. درحالیکه اگر از فکر و روحیه جهادی و قوه ابتکار و برنامه ریزی درکشور استفاده میشد؛ همانند دوران مقدس ، شاهد تحولات بسیار عظیمی در حوزه فنی ومهندسی میشدیم و کیفیت امورمهندسی ، بسیار فراتر از شرایط امروزی میشد . و بسیاری از معضلات حرفه مهندسی یا اساسا بوجود نمی آمد و کمتر می بود . ولازم است این تحول در گام دوم انقلاب اسلامی محقق گردد.

http://www.isarpress.ir/1400/01/10/%d9%86%d9%82%d8%b4-%d9%85%d8%a7%d8%b4%db%8c%d9%86-%d8%a2%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%85%d9%87%d9%86%d8%af%d8%b3%db%8c-%d8%b1%d8%b2%d9%85%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%ad%d8%af%d8%a7%d8%ab-%d8%a7%d8%b3%d8%aa/