منتشر شده در خبرگزاری دفاع مقدس

دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

دفاع پرس :

https://defapress.ir/fa/news/482432/%D8

حماسه و جهاد >> دفاع مقدس

دفاع‌پرس گزارش می‌دهد؛

خلاقیت‌ها و ابتکارات رزمندگان ایرانی در تامین ادوات مهندسی رزمی در دوران دفاع مقدس

این گزارش باتوجه به نیاز‌ها، حوادث، محدودیت‌ها و مشکلات گوناگون صحنه‌های جنگ، خلاقیت‌ها وابتکاراتی که در زمینه‌ی ماشین آلات مهندسی رزمی بکار برده شده، تبیین شده است.

کد خبر: ۴۸۲۴۳۲

تاریخ انتشار: ۱۵ مهر ۱۴۰۰ - ۰۰:۴۱ - 07October 2021

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، مهندسی رزمی در دفاع مقدس دارای ویژگی‌هایی بود که شاید بتوان گفت نسبت به سایر مهندسی رزمی‌های ارتش‌های جهان متفاوت بود و آن اینکه به دلیل پیوند خوردن مهندسی رزمی با روحیه‌ی ایمان و توکل الهی رزمندگان، با توفیقاتی از سوی خدواند متعال همراه بود که این توفیقات اغلب در قالب خلاقیت‌ها و ابتکارات گوناگون بروز می‌کرد و البته باید گفت که از نظر علمی نیز موارد مختلفی همچون کمبود امکانات، روابط خوب میان فرماندهان و رزمندگان و نیز روابط بین رزمندگان، ارتباط میان یگان‌های مهندسی رزمی ارگان‌های مختلف و … عوامل گوناگونی بود که سبب مهیا شدن زمینه‌ی نصرت الهی شده بود.

لذا مهندسی رزمی رزمندگان در دوران دفاع مقدس، با خلاقیت‌های گوناگون در عرصه‌های مختلف و استفاده‌ی همه جانبه و بهینه از مکان، زمان و امکانات موجود تلفیق یافته بود. علاوه بر این، جهان بینی که حاصل از دین اسلام بود، سبب شده بود رزمندگان در راه خداوند متعال هرگونه ایثارگری از خود بروز داده و در این راه نهایت تلاش خود را بکار گیرند و از یأس بپرهیزند. از نظر علمی نیز به اثبات رسیده که هرگاه خلاقیت در کنار تلاش بی وقفه قرار می‌گیرد، بالاخره موفقیت حاصل خواهد شد.

۱- دو زیست کردن برخی از ماشین آلات مهندسی

یکی از شرایط دشواری که در جبهه بوجود آمده بود، انجام کار ماشین آلات مهندسی در باتلاق بود که رزمندگان را بر آن داشت تا چاره‌ای برای آن بیاندیشند؛ لذا اقدام به دوزیست کردن برخی از ماشین آلات مهندسی کردند.

۱-۱- ساخت لودر باتلاقی (باتلاق رو)

به منظور باتلاقی کردن لودرها، باتوجه به اینکه تنش تحملی سطح باتلاقی به مراتب از تنش تحملی سطح‌های غیرباتلاقی کمتر می‌باشد، لازم بود که سطح اتکای لودر بر روی زمین افزایش یابد تا تنش منتقل شده از طریق لودر به زمین کمتر شود، برای این منظور دو طرح زیر مطرح شد:

طرح اول: استفاده از چرخ‌های فلزی عریض با تیغچه‌هایی که بر روی این چرخ‌ها نصب می‌شود.
طرح دوم: استفاده از چرخ‌های دوبله (به جای هر چرخ، از دو چرخ استفاده شود.)

الف– طرح اول: چرخ‌های فلزی

چرخ‌های فلزی حسنی که داشتند این بود که مقاوم در مقابل ترکش نیز بودند.

اگرچه فلزی نمودن چرخ لودر، آن را به میزان زیاد از آسیب پذیری حفظ می‌کرد، منتهی اثرات سوئی نیز بر مکانیزم لودر وارد می‌ساخت که خوب بود مورد توجه قرار می‌گرفت و چنانچه این اثرات شدید بود، می‌بایست تغییراتی در طرح فوق داده شود. اما بررسی دقیق این اثرات روی مکانیزم لودر، مستلزم اطلاعات دقیق فنی از لودر موردنظر بود که متأسفانه در این زمینه مرجعی در دست نبود و اگر هم چنین مرجعی موجود بود، حداقل یک ماه یا بیشتر وقت لازم داشت تا بشود آن را بررسی نمود و ضمناً شرایط کاری نیز آن قدر مشخص نبود که بشود روی آن حساب باز کرد، مخصوصاً برای طرحی که اولین بار می‌خواهد اجرا شود، آزمایش یکی از بهترین راه حل‌ها خواهد بود. به هر حال اثراتی که چرخ فلزی روی لودر می‌گذاشت، تحت عناوین زیر کلاسه می‌شدند. ارتعاشات- وارد شدن ضربات شدید به دستگاه- کم شدن قدرت مانور- کم شدن سرعت و شتاب (ناشی از اصطکاک و اضافه وزن) برای بررسی اثرات چرخ فلزی روی مکانیزم لودر، می‌بایست هر یک از عوامل فوق مورد بررسی قرار می‌گرفت.

ب- طرح دوم: استفاده از دو چرخ لاستیکی به جای یک چرخ لاستیکی

همانطور که قبلاً گفته شد، مبنای اصلی طرح، اضافه کردن سطح اتکای لودر بر روی زمین بود؛ لذا برای دست یافتن به این هدف، یکی از راه‌های پیشنهادی، اضافه کردن یک چرخ به هر چرخ بود.

باتوجه به محاسبه‌ای که قبلاً برای سطح تماس در مورد چرخ فلزی انجام گرفت و باتوجه به ابعاد چرخ لاستیکی، به نظر می‌رسید که با اضافه کردن یک چرخ، به عرض مناسب نمی‌توان دست یافت، اما از آنجایی که در مورد تنش مجاز خاک، اطلاعات زیادی در دست نبود و عدد انتخاب شده، فرضی بود، لذا اجرای کامل طرح می‌بایست در چند مرحله صورت می‌گرفت و با جواب گرفتن در هر مرحله، به مرحله‌ی بعد می‌رفت. در نهایت تصمیم بر استفاده از چرخ فلزی شد.

بررسی امکان استفاده از چرخ فلزی ساخته شده برای لودر کوماتسوی مدل W۹۰ و W۱۲۰ باتوجه به مقایسه لودر‌های JCB۴۲۸ چرخ فلزی و چرخ لاستیکی و نیز مقایسه‌ی مشخصات فنی لودر‌های کوماتسوی مدل W۹۰ (۳) و W۱۲۰ (۳) چرخ لاستیکی با لودر هانوماگ مدل C۶۶C نکته‌های زیر را در بر داشت:

سرعت نهایی و تعداد دنده‌های جلوبر و عقب بر در لودر‌های چرخ فلزی کمتر است.
قدرت موتور در لودر‌های چرخ فلزی معمولاً بیشتر است.
سیستم تورک کنورتور و دیفرانسیل در چرخ فلزی به مراتب حجیم‌تر و قوی‌تر از چرخ لاستیکی است که گویای انتقال تورک بیشتر به چرخ هاست.
تورک اعمال شده به چرخ‌ها در لودر چرخ فلزی بیشتر است.
تعداد و زاویه و شکل زایده‌های روی پوسته‌ی چرخ فلزی مستقیماً با محل کار دستگاه متناسب است.
حجم روغن سیستم هیدرولیک، تورک کنورتور و حجم آب سیستم خنک کننده در چرخ فلزی بیش از چرخ لاستیکی است که گویای قوی‌تر بودن سیستم پمپ هیدرولیک و آب است.

نتیجه گیری حاصل از این نکات عبارت بودند از:

می‌بایست چرخ‌های فلزی ساخته شده را بر روی دستگاه بسته و در زمین باتلاقی (زمین نرم کار نشده) اقدام به انتقال و باربرداری نمود. دور زدن باید ملایم صورت گیرد.
سرعت مجاز لودر با چرخ فلزی شده بایستی محدود گردیده و براثر آزمایش به دست آید.
راهنمای سرویس و نگهداری دستگاه تهیه و راننده‌ی آن ملزم به اجرا گردد.
عوارض دستگاه در حین آزمایش، بررسی و اقدام به رفع عیب گردد.

۲-۱- بولدوزر باتلاقی (باتلاق رو)

آزمایش روی بولدوزر کوماتسو- مدل D۸۵ صورت گرفت و پس از بررسی و مقایساتی که میان بولدوزر معمولی و بولدوزر باتلاقی در نوع خارجی آن صورت گرفت این نتیجه حاصل شد که فرق اصلی آن‌ها در شکل و حالت کفشک‌های آنهاست؛ لذا برای توانایی بر نصب و سوار کردن کفشک‌های باتلاقی بر روی شنی ها، تغییرات لازم را کارخانجات مربوطه روی شاسیِ نوعِ معمولی انجام دادند. مثلا شنی را به مقدار لازم، از بدنه‌ی بولدوزر فاصله داده بودند تا کفشک‌های جدید پس از نصب به بدنه گیر نکند.

کل کار‌های مربوط به باتلاقی کردن بولدوزر معمولی شامل سه مرحله می‌شد:

الف- ساخت کفشک

ب- بزرگ کردن کمان

ج- بزرگ کردن توپی

الف- ساخت کفشک

نمونه‌ی فابریک کفشک که ژاپنی بود، به طریق ریخته گری تهیه شده بود، ولی به علت اهمیت مسأله‌ی زمان، تصمیم گرفته شد که یک طریقه‌ی ضرب العجلی در پیش گرفته شود؛ لذا قرار شد کفشک توسط ورق‌هایی منشوری با قطر ۸ میلیمتر ساخته شود و با پیچ و مهره یا جوش به کار سوار شود که، چون با موفقیت همراه نبود، تغییرات مختصری روی آن دادندو این کفشک‌ها را به طریق سنبه ماتریسی ساختند که روی شنی بولدوزر جوش می‌شدند و در قسمت‌های بیرون زده شده از شنی، برای جلوگیری از ورود بیش از حد گل و لای و بالابردن مقاومت در خمش، در نمونه‌ی نسبه ماتریسی، ورقی به کف مثلث جوش می‌شد، ولی در نمونه‌ای دیگر که نیاز به جوش دادن نبود، فقط محدوده‌ی شنی را از کف برش می‌زدند تا روی شنی بنشیند. بزرگترین حُسن این روش، سرعت عمل و سادگی در نصب آن بود. حسن دیگر آن، کمی هزینه بود. سومین حسن آن، این بود که در داخل خودِ کارگاهِ ستاد و در نهایت در شهر اهواز قابل تولید بود. البته معایبی نیز داشت. سپس تصمیم به ساختن کفشک از نوع ریختگی آن شد. ابتدا کفشک نمونه‌ی ژاپنی از طریق لوله سازی اهواز آنالیز گردید و ترکیبات آن به دست آمد. سپس محل‌هایی برای مدل سازی نمونه‌ی ریخته گری شده‌ی آن درنظر گرفته شد.

ب- بزرگ کردن کمان و توپی

بزرگ کردن کفشک‌های بولدوزر، باعث شده بود تا کمان بولدوزر با کفشک‌ها برخورد کند، در نتیجه برای بزرگ کردن کفشک‌های بولدوزر، باعث شده بود تا کمان بولدوزر با کفشک‌ها برخورد کند، کفشک‌ها برخورد کند، در نتیجه برای رفع این مشکل، کمان را در امتداد عرض خود بزرگ‌تر کردند و مشکل جدیدی که پیش می‌آمد این بود که می‌بایست تعداد توپی آن نیز که در حقیقت مفصلِ اتصال کمان به بدنه بود، افزایش یابد.

برای بزرگ کردن کمان بولدوزر در جهات مختلف، می‌بایست این اضافه کردن، به مقدار ۳۵ سانتی متر از طرفین صورت گیرد که در مجموع ۷۰ سانتی متر می‌شد و ابتدا فرض بر این گرفته شد که جک‌های بولدوزر جوابگوی این افزایش بوده و تنها از نظر استاتیکی مسأله بررسی شود. برای این کار، نیروی افقی وارد بر کمان را می‌بایست حساب کرد و فرض شد که تیغه‌ی بولدوزر می‌خواهد خاکی به عمق ۳۰ سانتی متر را جابجا کند. در ادامه تصاویری از محاسبات انجام گرفته آورده می‌شود. پس از انجام محاسبات، ساخت آن انجام پذیرفت و در نهایت بولدوز باتلاقی ساخته و در جبهه بکار گرفته شد و رزمندگانی که با آن کار می‌کردند نیز ابراز رضایت از عملکرد آن داشتند.

۱-۳- بیل دوزیست

از دیگر وسیله‌هایی که مورد نیاز جبهه بود، بیل دوزیست بود که به منظور کار در مناطق باتلاقی و هور لازم می‌شد.

نمونه‌ی بیل دوزیست قبل از این در خارج از ایران ساخته شده بود، ولی در ایران نمونه‌ی آن ساخته نشده بود. بخاطر محدودیت‌ها و مشکلاتی که وجود داشت، نیاز بود در داخل کشور نمونه‌ی آن ساخته شود؛ لذا از مدل بیل دوزیست هیتاچی الگوبرداری شد و قرار شد بیل دوزیست توسط شرکت‌های داخلی ساخته شود و نام آن را پلیکان بگذارند.

برای ساخت بیل دوزیست، کل کار به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم شد که بخش اصلی شامل ساخت قطعات اصلی مانند قایق‌ها، چرخ زنجیر و محورها، شاسی، بوم، بازو، پاکت و قسمتی از ملحقات آن‌ها می‌شد و بخش فرعی شامل ساخت ملحقات قطعات فوق مانند جک ها، پین‌ها، بوش‌های محل نشستن جک ها، برخی قطعات یاتاقان‌ها و… بود؛ لذا با همکاری شرکت‌های داخل کشور این کار صورت گرفت که در ادامه تصاویری از بیل مکانیکی دوزیست و اسناد مربوط به طراحی و ساخت بیل دوزیست پلیکان آورده می‌شود.

۱-۴- تراکتور باتلاقی (باتلاق رو)

در دوره‌ای از جنگ نیاز شد تا تخلیه‌ی کامل آب‌های جزیره مجنون انجام گیرد، بخشی از این کار توسط پمپ انجام گردید، ولی در نقاطی که ارتفاع آب در آن مناطق کمتر از ۲۰ سانتیمتر بود و توسط پمپ نمی‌شد آب‌ها را تخلیه کرد، تصمیم بر آن شد تا از طریق زهکشی، آب‌های پراکنده‌ی آن مناطق را به سمت مشخصی هدایت کنند تا آب در یک جا جمع شده و توسط پمپ آن را تخلیه کنند؛ لذا رزمندگان، دو وسیله را برای این کار مناسب دیدند؛ بیل مکانیکی کفشک باتلاقی و تراکتور باتلاقی این مسئله می‌بایست از طریق مطالعه‌ی پرونده‌های مربوطه و در صورت نیاز انجام محاسبات تکمیلی و بررسی شرایط محل و نهایتاً آزمایش در منطقه صورت می‌گرفت. پس از بررسی‌ها و تحقیقات لازم در خصوص تراکتور باتلاقی و بررسی انواع تراکتورها، تراکتور جاندیر مدل ۳۱۴۰ برای این کار انتخاب شد که قرار شد با انجام تغییراتی، دیفرانسیل جلوی آن جابجا شده و برای به چرخش درآوردن چرخ‌های بزرگتر درنظر گرفته شود و در کنار چرخ‌های لاستیکی جلو که برای افزایش سطح تماس با زمین درنظر گرفته شده، چرخ‌های پره‌ای سبک نصب شود. در قسمت عقب نیز در هر سمت، سه چرخ نصب شود به این ترتیب که چرخ نزدیکتر به تراکتور چرخ پره‌ای (فلزی) و بعد چرخ لاستیکی با قطر کمتر نصب شود. به این ترتیب، بر روی زمین سخت، تراکتور با دو چرخ در عقب و در زمین‌های سست‌تر با چهار چرخ و در شرایط آبرفتی بسیار نرم، پره‌ها نیروی کششی را تأمین می‌کنند. پس از ایجاد تغییرات لازم، این تراکتور در چند مرحله مورد آزمایش قرار گرفت و در هر بار نقاط ضعفی که تشخیص داده می‌شد، برطرف می‌گردید.

۲- ساخت انواع کانال کن‌ها

یکی از نیاز‌های اساسی در جبهه، کانال کن بود، از ابتکاراتی که در این زمینه صورت گرفت، می‌توان به سه نوع کانال­کن اشاره نمود.

۲-۱- کانال کن گاوآهنی بزرگ (نهنگ)

کانال کن گاوآهنی شامل گاوآهنی بزرگ بود که به پشت دستگاه بولدوزر D-۱۵۵ نصب می‌شد (بجای ریپر) و به آن کانال کن نهنگ نیز گفته می‌شد. (سند شماره ۴، ص ۲) این کانال کن قادر بود کانالی حفر کند که گودی آن به حدی بود که یک تویوتای بدون سقف قادر بود از درون آن عبور کند. (سرداری کرمانی، بی تا، ص. ۲۲۱، ۲۲۸)

۲-۲- کانال کن تراکتوری

کانال کن تراکتوری تشکیل شده بود از تراکتور و تیغه‌ای که به پشت تراکتور وصل می‌شد و کانال را حفر می‌کرد و سرعت خوبی هم نسبت به دیگر کانال کن‌ها داشت.

۲-۳- کانال کن خودکششی

یکی دیگر از نیاز‌های جبهه، کانال کن خودکششی بود که برای تهیه‌ی آن، مبالغ هنگفتی را شرکت‌های خارجی جهت فروش یک دستگاه آن پیشنهاد می‌کردند، و باتوجه به اینکه تعداد زیادی از آن در جبهه نیاز می‌شد، تصمیم گرفته شد که نمونه‌ی آن در داخل کشور ساخته شود.

برای ساخت ابتدا اقدام به شناخت انواع کانال کن‌ها گردید و پس از چندی دو نوع کانال کن مناسب دیده شد که یکی بسیار مدرن بود و ساخت آن مقدور نبود و دیگری که نیمه مدرن بود، جهت شبیه سازی انتخاب گردید.

کانال کن خود کششی از هشت قسمت تشکیل می‌شد:

سیستم تولید انرژی که شامل یک دستگاه موتور دیزل می‌شد.
سیستم انتقال حرکت
شاسی و قاب‌های نگهدارنده‌ی سیستم‌های محرکه و انتقال
سیستم جابجا کننده
کانال کن
قطعات رابطه‌ای
سیستم کنترل
سیستم هیدرولیک

مراحل تولید کامل دستگاه عبارت بودند از:

تهیه‌ی نقشه و اطلاعات فنی در مورد کلیه‌ی قطعات مورد استفاده در ماشین
ساخت مدل برای قطعات ریخته گری شده‌ی فولادی یا چدنی
ریخته گری نمونه‌ای از قطعات
ماشین کاری قطعات ریخته شده برطبق نقشه‌های اولیه
ساخت نمونه‌ای شاسی و قطعات آهنگری
مونتاژ اولین نمونه و آزمایش آن
اصلاح نهایی طرح و تکمیل مدارک
تدارک قطعات
تولید ماشین

۳- تیغه یا بیل مین روب

یکی از مشکلات رزمندگان در جبهه ها، میادین مین بود که تلفات جانی بسیاری برای نیرو‌های خودی به همراه داشت؛ لذا لازم بود در این خصوص تدبیری اندیشیده شود و طرحی که داده شد، ساخت بیل مین روب بود که “اولین بار بر روی دستگاه بولدوزر اچ. پی هپکو نصب و آزمایش شد و این کار در کارگاه شهید مظفر انجام و تیغه یا بیل موردنظر بر روی بولدوزر نصب می‌گردید. ”

این بیل با دو عدد جک در طرفین و یک عدد جک در قسمت جلو، به بولدوزر نصب وصل می‌شد و این کارایی را داشت که با بردن جلوی مین روب به طرف پایین، لبه‌ی کانال‌ها را شکافته و به داخل کانال می‌رفت و با آوردن جلوی بیل به سمت بالا، لبه‌ی دیگر کانال را شکافته و از کانال خارج می‌شد.

مین روب با برداشت ۲۰ الی ۲۵ سانتی متر از خاک‌های سطحی و انتقال خاک‌ها به طرفین بیل، دو عدد خاکریز به ارتفاع حدود ۵/۱ متر در اطراف بولدوزر یا تانک ایجاد می‌کرد که البته برای حفاظت بولدوزر، تانک و نیرو‌ها از بغل بسیار مفید و موثر بود. درضمن ب این عملکردِ مین روب، مین‌های ضد نفر و تله شده، منفجر و مین‌های ضد تانک و ضد خودرو در پشته‌ها مدفون می‌شدند. (سرداری کرمانی، بی تا، ص. ۱۷۹)

البته بیل مین روب بعد‌ها تغییراتی کرد و از لحاظ طراحی بدنه تکمیل‌تر شد. همچنین این بیل به تانک نیز وصل می‌شد. (سرداری کرمانی، بی تا، ص. ۱۸۰-۱۸۱)

۴- زرهی کردن لودر و بولدوزر

یکی از ابتکاراتی که در جنگ توسط نیرو‌های خودی صورت گرفت، زرهی کردن لودر و بولدوزر، به منظور پایین آوردن آسیب پذیری دستگاه بود.

در مورد زرهی کردن بولدوزر، آن‌هایی خوب بود که تا کمر بولدوزر زرهی شده بود، زیرا آن‌ها که کامل زرهی می‌شد، راننده درون آن کمی احساس نگرانی می‌کرد.

طبق آزمایشاتی که روی آن‌ها انجام گرفت، گلوله‌های آر. پی. جی و دیگر سلاح‌های با کالیبر‌های مختلف نیز قابل عبور از ورق‌های به کار گرفته شده در این دستگاه‌ها نبود.

این دستگاه برای اولین با در عملیات کربلای ۸ مورد آزمایش قرار گرفت و آزمایشات عملی آن توسط رزمندگان مثبت اعلام شد.

البته کامیون کمپرسی نیز زرهی شد که تصویر آن در قسمت تصاویر موجود می­باشد.

۵- ساخت لودر و بولدوزر کنترل از راه دور

در اواخر جنگ، لودر و بولدوزر بدون سرنشین طراحی و ساخته شد که قابل کنترل از راه دور بود. (وزارت جهاد کشاورزی، فیلم شماره ۶۱, & فیلم شماره ۸۷۵، ۱۳۶۷)

۶- ساخت شیلد (دستگاه حفر تونل)

یکی از ابتکاراتی که برای عبور از رودخانه اندیشیده شده بود، حفر تونل در زیر رودخانه بود. این کار توسط دستگاهی به نام شیلد قابل انجام بود؛ منتهی در زمین‌های سست و آبدار.

به همین منظور موضوع ساخت یا خرید از خارج این دستگاه بررسی شد که نهایتاً به دلیل مسایل امنیتی و پیچیدگی تکنولوژی مدل‌های روز این دستگاه، قرار شد نسبت به ساخت در داخل کشور اقدام شود.

اولین دستگاه شیلد با وجود اطلاعات کم، بعد از حدود ۴ ماه ساخته شد که با موفقیت نسبی در محل موردنظر امتحان شد. قطر داخلی این دستگاه ۷/۲ متر و از نوع دستی بود، که بعداً قرار شد شیلدی جهت عبور از رودخانه‌ی اروند ساخته شود. (اقدامات ساخت دستگاه از تاریخ ۱/۵/۶۳ شروع شد و در تاریخ ۱/۳/۶۴ به اتمام رسید. دستگاه فوق دارای قطر داخلی ۲/۳ متر و دارای قسمت‌های زیر بود: پوسته- جکه‌های اصلی- نصاب قطعات- تیغ‌های برنده‌ی بالا- جک‌های صفحه‌ی جلو- صفحه‌ی جلو- واشر آب بندی- سیستم هیدرولیک- نوارنقاله- واحد قدرت- فرمان‌ها

۷- خلاقیت در تعمیر ماشین آلات مهندسی

یکی از جا‌هایی که رزمندگان خلاقیت‌های خوبی از خود به خرج می‌دادند، در تعمیر ماشین آلات مهندسی بود.

در تعمیرگاه‌های جبهه، قسمت‌هایی مخصوص تراشکاری وجود داشت که رزمندگان با استعداد، یک سری لوازم بدنه و قطعاتی که در بازار نایاب بود و یا می‌شد بدون هزینه کردن، آن‌ها را ساخت، با همکاری و همفکری یکدیگر می‌ساختند.

۸- خلاقیت در استفاده از ماشین آلات مهندسی

در جبهه، بسیار اتفاق می‌افتاد که به دلیل کمبود امکانات و ماشین آلات و یا محدودیت زمانی، نیاز می‌شد، خلاقیتی صورت گیرد و از ماشین آلات مهندسی موجود، برای انجام کار‌های مختلفی که برای آن ماشین تعریف نشده بود، استفاده گردد و مشکل را حل نمود. در ادامه به بعضی از اینگونه موارد اشاره می‌گردد.

در خاطره‌ای که در یکی از نشریات دوران دفاع مقدس آمده، از قول یکی از رزمندگان یکی از ابتکارات در این زمینه اینگونه بیان شده است: هنگامی که ما می‌خواستیم در یک منطقه پل بزرگی را نصب کنیم، از آنجائیکه نصب پل باتوجه به محاسبات تئوریک بسیار حساس بود؛ ازجهتی هم ما با کمبود امکانات روبرو بودیم، بطوریکه در شرایط عادی نصب این پل حداقل به ۴ عدد جرثقیل ۵۰ تن به بالا نیاز داشت و ما حتی یک دستگاه جرثقیل نداشتیم. ما توانستیم با همفکری دیگر برادران جهادگر بوسیله‌ی ۲ دستگاه بولدوزر و ۲ دستگاه لودر این کار را انجام دهیم؛ ابتدا ما دو طرف رودخانه را بوسیله‌ی خاک بالا آورده و سپس پل را در این دو شانه خاک قرار داده و بوسیله‌ی لودر، کم کم به خالی نمودن خاک زیر پل اقدام نمودیم و البته این کار می‌بایست با یک ظرافت خاص انجام می‌شد که پل در سوراخ‌های مخصوصی قرار می‌گرفت. در ادامه، به نمونه‌هایی از این قبیل خلاقیت‌های اشاره می‌شود.

در موارد بسیاری برای حمل و جابجایی وسایل و تجهیزات، از بیل مکانیکی، لودر و بولدوزر استفاده می‌شد.
استفاده از تراکتور جهت عبور از آب (طرح خضر): در طرح خضر، که بدون نصب پل ثابت قرار بود امکانات مختلف را از رودخانه عبور دهند، از تراکتور به عنوان محرک صفحه‌ی متحرکی که وسایل و تجهیزات روی آن قرار می‌گرفت و به آن طرف رودخانه انتقال داده می‌شد، استفاده می‌گشت.

۹- خلاقیت در نجات ماشین آلات مهندسی رزمی

در زمینه‌ی نجات ماشین آلات مهندسی در جبهه، خلاقیت‌ها و ابتکارات زیادی صورت می‌گرفت که بخشی از آن‌ها در مبحث مربوط به نجات ماشین آلات مهندسی در جبهه آمده است. بدون جرثقیل اگر کمپرسی چپ می‌شد، با یک لندکروز آن را راست می‌کردیم -در باتلاق و با آن سختی ها- برای ما یک سرگرمی شده بود؛ و می‌گفتیم اگر این را بعداً بگوییم ممکن است کسی باور نکند که یک کمپرسی چپ شده را راست کردیم و از توی باتلاق با لندکروز کشیدیم و بیرون آوردیم.

۱۰– خلاقیت در تعمیر، نجات و سرویس و نگهداری ادوات و ماشین آلات مهندسی در جبهه

تعمیر، نجات و سرویس و نگهداری ماشین آلات مهندسی با توجه به مشکلاتی که در مناطق جنگی وجود داشت از ضرورت‌هایی بود که می‌بایست در جبهه انجام گیرد. این قسمت شامل دو مبحث صورت می‌گرفت:

نجات ماشین آلات مهندسی رزمی در جبهه: نجات دستگاه در مناطق باتلاقی، نجات دستگاه از آب و نجات دستگاه در مناطق رملی یکی دیگر از مشکلاتی که وجود داشت، نجات دستگاه گیر کرده در مناطق رَملی بود.
تعمیر و سرویس و نگهداری ماشین آلات مهندسی رزمی در جبهه

همچنین بکسل کردن ماشین آلات (دستگاه‌های لودر و بلدوزر و….) آسیب دیده: متناسب با آسیب دیدگی دستگاه، شامل آسیب دیدگی دستگاه براثر اصابت ترکش، اصابت ترکش به رادیاتور، اصابت ترکش به فیلتر گازوئیل، اصابت ترکش به لوله روغن سوپر، اصابت ترکش به موتور و پاره شدن شنی، اصابت گلوله به سینی زیر پای راننده، اصابت ترکش به یکی از جک‌های بیل و یا ریپر، اصابت ترکش به دو جک ریپر و یا بیل و اصابت ترکش به چهار جک بیل و یا ریپرنیز با ابتکارات و تلاش‌های خستگی ناپذیر در شرایط خطر و اغلب در تاریکی شب صورت میگرفت؛ که در مقاله دیگری مشروح ان ارایه شده است.

سخن پایانی

ضرورت دارد این روحیات و ویژگی‌های دفاع مقدس، در بخش‌های اجرایی مهندسی کشور تشریح گردیده واین روحیات فرهنگ سازی گردد، تا سبب ارتقا روحیه و معنویت وشکوفایی گردد. همچنین جهت بخش‌های مهندسی دفاعی و بویژه برای محور مقاومت آموزش داده وانتقال تجارب صورت گیرد، تا سبب افزایش کارایی در شرایط خطر و بحرانی گردیده و همچنین باکاهش هزینه‌ها مواجه گردند.

منابع و مأخذ

کتب

برهانیان، ع. , & نجفی، ح. (۱۳۷۶). جنگ مهندسی، خاطرات، تاریخچه تشکیل و روند تکاملی واحد مهندسی لشکر ۳۱ عاشورا. واحد مهندسی لشکر ۳۱ عاشورا.

پوریرحیم، ع. , & صادقی، ی. (بی تا). ایران.

توکلی، ا. (۱۳۷۳). نقش مهندسی در دفاع مقدس.

سرداری کرمانی، ج. (بی تا، ۹). تجارب مهندسی جنگ. تهران، تهران، ایران.

مقالات

مقاله شماره ۱، مجموعه مقالات پروژه تدوین محتوی مهندسی رزمی در ۸ سال دفاع مقدس؛ مقالات مهندسی رزمی سپاه،۱۳۷۶

مقاله شماره ۸، مجموعه مقالات پروژه تدوین محتوی مهندسی رزمی در ۸ سال دفاع مقدس، بررسی توصیفی تحلیلی انواع خاکریز‌های دفاعی، نجفی

سایت

انصاری. (۱۳۸۶). کربلای ۴. بازیابی از پایگاه حجت الاسلام انصاری راد: تاریخ مراجعه ۲۳/۰۱/۱۳۹۴، ۱۰:۰۰

http://www.ansarirad.ir/index.php/۲۰۱۳-۱۲-۰۹-۲۰-۲۳-۳۵/۴/۸۲-۴

ایران ویکی. (۱۳۹۳). فضای معماری. بازیابی از تاریخ مراجعه ۲۳/۰۱/۱۳۹۴، ۱۱:۰۰

http://iranwiki.net/detail/۱۷۱۷۳۳۰/article/۴

آموزش نظامی،۱۳۹۰ تاریخ مراجعه ۲۴/۰۱/۱۳۹۴، ۱۲:۰۰

http://www.amoozeshnezami.blogfa.com/post/۹۲۲/%D۸%B۹%D۹%۸۵%D۹%۸۴%DB%۸C%D۸%A۷%D۸%AA%E۲%۸۰%۸C%D۹%۸۷%D۸%A۷%DB%۸C-%D۹%۸۶%D۸%B۸%D۸%A۷%D۹%۸۵%DB%۸C

پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس. (۱۳۸۹، ۳، ۱۵). مهندسی رزمی در صف مقدم نبرد. بازیابی از پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس: تاریخ مراجعه ۲۳/۰۱/۱۳۹۴، ۱۴:۰۰

http://www.dsrc.ir/View/article.aspx?id=۳۳۹۴

پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس۲، پ. ع. (۱۳۸۶، ۱۱، ۱۶). خلاقیت‌های مهندسی در دفاع مقدس. بازیابی از پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس تاریخ مراجعه ۲۷/۰۱/۱۳۹۴، ۱۵:۰۰

گزارش از عبدالامیر ابراهیمی ـ سید جواد هاشمی فشارکی و جهادگر امیر محمدزاده

انتهای پیام/ 112

 

 

 

https://defapress.ir/fa/news/482432/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3