الزامات و راهکارهای پدافند غیر عامل در طراحی معماری مصلی‌ها (نمونه موردی : مصلی امام خمینی تهران)

استاد داور : دکتر سید جواد هاشمی فشارکی

عنوان طرح: الزامات و راهکارهای پدافند غیر عامل در طراحی معماری مصلی‌ها (نمونه موردی : مصلی امام خمینی تهران)  
نام محقق: امیر کلانتری فرد
نام ناظر یا استاد راهنما: دکتر سید باقر حسینی

عنوان طرح: الزامات و راهکارهای پدافند غیر عامل در طراحی معماری مصلی‌ها (نمونه موردی : مصلی امام خمینی تهران)  

نام محقق: امیر کلانتری فرد

نام استاد راهنما: دکتر سید باقر حسینی

فهرست مطالب

 

 

فصل اول | کلیات پژوهش.... ۸

فصل دوم | مبانی نظری.. ۱۴

2-3 مبانی پدافند غیرعامل.. 200

      ۲-۴ پدافند غیرعامل  شهری.. ۲۵

۲-۷ شناسایی تهدیدات  ........................................................................................................................................................60

     ۲-۲۲ الزامات و ملاحظات معماری در مصلی‌ها ......................................................................................................................114

    فصل سوم | روش تحقیق.. 118

3-3 روش ارزیابی تهدید.. 127

فصل چهارم | تحلیل داده ها 137

4-1 مقدمه. 138

4-2 دسته بندی اماکن مذهبی.. 138

4-3 کاربری های ثانویه و چندمنظوره سازی.. 144

4-۴ شاخص های چندمنظوره سازی مساجد.. 145

4-5 تجزیهوتحلیل شاخص‌ها با روش AHP. 148

4-6 پیشنهاد تغییر کاربری فضاهای مساجد در زمان بحران.. 152

4-7 ملاحظات  چند منظوره سازی فضا های مصلی همساز با پدافند غیرعامل.. 153

4-8 تعیین میزان اهمیّت ملاحظات چندمنظوره سازی.. 165

4-9 تهدیدات محتمل بر مصلی ها 171

4-10 پیشینه تهدیدات اماکن مذهبی.. 171

4-11 تعیین میزان اهمیت الزامات طراحی مصلی از منظر از منظر پدافند غیرعامل بر اساس تهدیدات... 176

4-12 مکانیابی مصلی ها و شرایط مناسب موقعیتی و همسایگی.. 181

فصل پنجم | نتایج، راهبردها و راهکارها 184

5-1 مقدمه. 185

5-2 دسته بندی اماکن مذهبی.. 185

5-3 درجه بندی اماکن مذهبی.. 186

5-4 فضا های کارکردی و فعالیت های قابل استقرار در مصلی.. 187

5-5 پیشنهاد تغییر کاربری فضاهای مصلی در زمان بحران.. 189

5-6 الزامات چند منظوره سازی مصلی‌ها 190

5-7 الزامات طراحی معماری مصلی از منظر پدافند غیرعامل.. 195

5-8 مکانیابی مصلی ها و شرایط مناسب موقعیتی و همسایگی.. 200

5-9 بررسی الزامات در مصلی امام خمینی تهران.. 202

فصل اول | کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

سرزمین ما ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی همواره در معرض انواع خطرات طبیعی (زلزله و سیل و ...) و تهدیدات انسان‌ساز (جنگ و حملات تروریستی) قرار داشته است و تلفات انسانی و خسارات مالی سنگینی متحمل شده است (Asgharian, 2004). بحران شناسی بخش مهمی از فرآیند مدیریت بحران و پدافند غیرعامل را تشکیل می‌دهد از این رو شناخت هر چه دقیق‌تر بحران و ابعاد همه جانبه آن به کنترل بحران و اجرای راهبردهای پدافند غیرعامل کمک شایانی می‌نماید (Branscomb, 2006). به هنگام وقوع بحران یا اغتشاش معمولا ارزش‌های اساسی یک منطقه، شهر یا کشور تهدید می‌‌شود که این ارزش‌های اساسی می‌تواند امنیت عمومی، رفاه شهری، جان و مال شهروندان و ... را شامل شود لذا یکی از مباحث بسیار مهم در مورد ایمنی و امنیت شهری طراحی فضای قابل دفاع شهر است ؛یعنی مناطق عمومی و خصوصی شهری باید طوری طراحی شوند که دارای توان دفاعی بالا در مواقع بحران باشد (Brent, 2003). هنگام وقوع بحران به ویژه بلایای طبیعی ایجاد امینت در محیط‌های بحران زده بسیار مهم است (Kargar, 2006). بنابراین امنیت از جمله عوامل بنیادین و اساسی است که فقدان آن باعث ایجاد مشکلات بنیادین می‌شود امروزه توسعه امنیت در کلان شهرهای بزرگ یکی از مهم ترین وظایف دولت‌ها به شمار می‌رود (Coaffee, 2009).

هریک از ساختمان‌های عمومی بسته به کاربری و درجه اهمیت آن می‌بایست در مقابل طیفی از تهدیدات طبیعی و غیرطبیعی نظیر زلزله، سیل، آتش‌سوزی، تهدیدات نظامی و... پایدار باشند. هرچند مطالعات و تحقیقات مناسبی در راستای طراحی ساختمان با رویکرد پدافند غیرعامل صورت گرفته است، کمبودی در رابطه با الزامات دفاعی بناهای عمومی شهری نظیر مصلی‌ها احساس می‌شود. بدین منظور محقق در این پژوه در نظر دارد با توجه به ماهیت تهدیدات، الزامات و ملاحظات طراحی را در مصلی امام خمینی با تأکید بر پدافند غیرعامل مورد مطالعه و شناسایی قرار دهد.

1-2 بیان مسأله و هدف از انجام طرح

مسئله اصلی عدم تطابق طراحی معماری مکان‌های مذهبی از جمله مصلی امام خمینی تهران با ضوابط و ضروریات پدافند غیر عامل در حوزه طراحی ساختمان‌های جمعی است که با اشاره اجمالی به برخی از این اصول و عدم تطابق آنها با شرایط موجود مشکلات مشخص‌تر خواهند شد.

اصول پدافند غیرعامل:

اصول پدافند غیرعامل مجموع اقدامات بنیادی و زیربنایی است که در صورت بکارگیری می‌توان به اهداف پدافند غیرعامل از قبیل تقلیل خسارات و صدمات، کاهش قابلیت و توانایی سامانه های شناسایی اهداف، هدف‌یابی و دقت هدف‌گیری تسلیحات آفندی دشمن و تحمیل هزینه بیشتر به وی، نائل گردید. اصول عمده پدافند غیرعامل عبارتند از:

انتخاب عرصه‌های ایمن در جغرافیای کشور، تعیین مقیاس بهینه استقرار جمعیت و فعالیت در فضا، پراکندگی در توزیع عملکردها متناسب با تهدیدات و جغرافیا، انتخاب مقیاس بهینه از پراکندگی و توجیه اقتصادی پروژه، کوچک‌سازی و ارزان‌سازی و ابتکار در پدافند غیرعامل، موازی سازی سامانه‌های پشتیبانی وابسته، مقاوم سازی، استحکامات و ایمن سازی سازه‌های حیاتی، مکان‌یابی استقرار عملکردها، مدیریت بحران دفاعی در صحنه‌ها، استتار و نامرئی‌سازی، کور کردن سیستم اطلاعاتی دشمن، اختفا با استفاده از عوارض طبیعی، پوشش در همه زمین‌ها، فریب، ابتکار عمل و تنوع در کلیه اقدامات، حفاظت اطلاعات سیستم‌های حیاتی و مهم، تولید سازه‌های دومنظوره (موانع) (جلالی و فشارکی، ۱۳۸۹).

آسیب پذیری‌های حوزه ساختمان :

آسیب‌های ناشی از حملات نظامی (بمباران) و خراب‌کاری (بمب گذاری)، در محیط‌های شهری و باز عمدتاً مشتمل بر دو گروه هستند: آسیب‌های کالبدی (ساختمان‌ها، تجهیزات و زیربناها) و آسیب‌های جانی.

۱- آسیب‌های کالبدی، خود شامل دو دسته اند:

الف)آسیب‌های اولیه: کلیه صدماتی که بلافاصله پس از عملکرد یک سیستم انفجاری متعارف وارد می‌شوند. از جمله : تخریب ساختمان ها، تاسیسات و زیربناها، وقوع آتش سوزی‌های محدود.

ب)آسیب‌های ثانویه: تشدید و بسط دامنه آسیب‌های اولیه بر اثر عملکرد عوامل محیطی. از جمله: گسترش آتش سوزی‌های اولیه، ریزش آوار بر درون معابر و مانند آن.

۲- آسیب‌های غیرکالبدی مشتمل بر آسیب‌های انسانی (آسیب‌های جانی و روانی)، آلودگی‌های محیطی و بیولوژیکی، و نارسایی‌های غذایی و دارویی است.

از نظر آسیب پذیری، شهرها دارای چند بخش اصلی مانند: بلوک‌های ساختمانی، تاسیسات و زیربناها، دسترسی‌ها و فضاهای باز هستند. لذا عوامل مؤثر بر آسیب پذیری محیط در شرایط اضطراری در فضاهای شهری را در دو گروه عمده می‌توان معرفی نمود.

الف)عوامل عمومی: سازماندهی ساختمان‌ها، نحوه‌ی ترکیب فضاهای باز و بسته، بافت فشرده، تراکم زیاد ساختمانی، ناخوانایی محیط، همجواری کاربری‌های ناهمساز، شبکه ارتباطی ناکارآمد و فضای باز ناکافی، آسیب پذیری نمای ساختمان‌ها، طرح نامناسب اجزا و عناصر مستقر در محیط

ب)عواملی که صرفاً در شرایط جنگی موجب افرایش آسیب پذیری می‌شوند: فاصله کم از نقطه شروع انفجار، شکل مانع و وضعیت قرار گیری آن (قائم، مایل یا افقی بودن مانع) در برابر نیروهای انفجاری، فقدان حائل بین نمای شکننده ساختمان‌ها و فضای بیرونی (حسینی، آریانا، ۹۵).

مبانی طراحی معماری ساختمان از منظر پدافند غیرعامل:

تاثیر شکل ساختمان بر کاهش اثر موج انفجار

فضای عبور موج:

بررسی فیریکی اثر موج انفجار بر سازه نشان می‌دهد آنچه موجب تخریب ساختمان در فاز اول موج (فاز مثبت) می‌شود، مقاومت و ایستادگی در برابر موج می‌باشد. در حقیقت اگر مانعی متحرک باشد یا منافذی جهت عبور موج انفجار از خود داشته باشد، بسیار کمتر از یک مانع صلب و ایستا آسیب می‌بیند.

از این اصل علمی در طراحی ساختمان در برابر زلزله و انفجار هم استفاده می‌شود. در طراحی ساختمان در برابر بارگذاری زلزله، هنگامی که تحلیل دینامیکی صورت می‌گیرد، در حقیقت این طور فرض می‌شود که مصالح (بخصوص فولاد) به مرز تسلیم شدن یا جاری شدن می‌رسد. در چنین شرایطی بخش عمده‌ای از نیروی وارده به ساختمان صرف تغییر شکل اعضا گردیده و در مجموع تخریب کمتری به ساختمان اعمال می‌گردد. در طراحی ساختمان در برابر موج انفجار نیز می‌توان حتی الامکان از روش عبور موج استفاده نمود تا فشار کمتری به بدنه ساختوان وارد و در نتیجه تخریب کمتری صورت گیرد.

نقش شکل ساختمان در کاهش آسیب پذیری ناشی از اصابت مستقیم:

بررسی جنگ‌های اخیر بخصوص جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ وجنگ ۲۲ روزه غره نشان داد، دشمنان قادرند با هدف گیری نقطه‌ای هسته باربر ساختمان، در کمتر از چند ثانیه منجر به فروریزش کلی ساختمان شوند. طراحی ساختمان در برابر خرابی پیشرونده امر پیچیده ایست که بیشتر مربوط به طراحی سازه ای ساختمان می گردد، اما شکل خارجی ساختمان نیز تاثیر بسزایی در پایداری ساختمان می تواند ایفا نماید. همان طور که مشخص است هرچه نسبت ارتفاع به عرض و عمق ساختمان بیشتر باشد پایداری آن در برابر فروریزش کامل ساختمان در اثر اصابت مستقیم کمتر می شود (در حادثه ۱۱ سپتامبر، تحت شرایط مشابه دو ساختمان فرو ریختند و یک ساختمان دچار تخریب جزئی شد). لذا هر چه ساختمان در سطح گسترده‌تر باشد از پایداری بیشتری برخوردار است. به علاوه استفاده از درزهای انقطاع که سیستم سازه‌ای ساختمان را به چند قسمت مجزا تقسیم می‌کند، موجب می‌شود تخریب یک قسمت کمتر به بخش دیگر وارد شده، فروریزش کامل اتفاق نیفتد. همچنین گسترده نمودن ساختمان در سطح و استفاده از درز انقطاع، امکان موفقیت دشمن در یک بار تهاجم را کاهش داده و او را مجبور به تکرار حملات برای تخریب کامل ساختمان می‌نماید که این دست آورد از اهداف پدافند غیرعامل مبنی بر بالا بردن هزینه تهاجم دشمن می‌باشد.

درحال حاضر طراحی معماری مکان‌های مذهبی از جمله مصلی امام خمینی تهران بدون در نظر گرفتن و اجرای ضوابط طراحی از منظر پدافند غیر عامل صورت پذیرفته است، که این مسئله باعث افزایش آسیب پذیری بنا و کاهش کارایی آن به عنوان یک مکان جمعی شهری در مواقع بحران می‌شود.

هدف پژوهش

هدف اصلی:

تدوین الزامات و ملاحظات پدافند غیر عامل در طراحی معماری اماکن مذهبی

اهداف فرعی:

• ارائه راهکارهای چند منظوره سازی مصلی‌ها
• ارائه الزامات مکان‌یابی مصلی‌ها از منظر پدافند غیر عامل
• تدوین الزامات تسهیل خروج اضطراری
• تدوین الزامات ورودی‌ها و خروجی‌های مصلی‌ها از منظر پدافندغیرعامل
• تدوین الزامات طراحی معماری کالبد مصلی‌ها از منظر پدافند غیرعامل
• کاهش آسیب پذیری مصلی‌ها در برابر تهدیدات انسانی و طبیعی

 

• فرضیه

در این پژوهش فرض بر این است که اگر مکان‌یابی و طراحی اماکن  بر اساس الزامات پدافند غیر عامل صورت پذیرد و پیشبینی‌ها و تمهیدات لازم برای مواجهه با شرایط بحران (چه انسان ساخت و چه طبیعی) در هنگام طراحی معماری در نظر گرفته شود، آسیب‌ها و خسارات ناشی از بحران به طور چشم گیر کاهش خواهد یافت.

سوالات پژوهش

سوال اصلی:

الزامات و راهکارهای طراحی معماری اماکن مذهبی نظیر مصلی‌ها از منظر پدافند غیر عامل کدامند؟

سوالات فرعی:

• راهکارهای چند منظوره سازی مصلی‌ها در زمان وقوع بحران چگونه است؟
• مکان مناسب مصلی‌ها از منظر پدافند غیر عامل باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
• از منظر پدافند غیرعامل ورودی‌ها وخروجی‌های مصلی‌ها باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟
• چه راهکار و شیوه طراحی به تسهیل خروج اضطراری در مواقع بحران منتج می‌شود؟
• کالبد معماری مصلی‌ها، از منظر پدافند غیرعامل باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟
• اصلی ترین تهدیدات انسان ساخت مصلی‌ها کدامند؟
• چگونه می‌توان الزامات پدافند غیر عامل معماری را جهت کاهش آسیب‌های تهدیدات انسان ساخت لحاظ نمود؟

1-3 اهمیت و ضرورت انجام پروژه

اصل حفاظت از جان انسان‌ها و حفظ محیط زندگی انسانی باید به عنوان یک راهبرد در تصمیم گیری‌های کلان ملی و شهرسازی لحاظ شود، آنگاه مطالعه و پژوهش در زمینه پدافند غیرعامل اجتناب ناپذیر خواهد بود. نظر به توجه نظام جمهوری اسلامی به اهمیت ملاحظات پدافند غیرعامل جهت افزایش نسبی سطح امنیت شهروندان و حفظ و ارتقاء توان دفاعی کشور در صورت رویداد یک بحران طبیعی و یا یک جنگ احتمالی، پژوهش در حوزه مطالعات معماری و طراحی شهری و نیز تدوین معیارهای فنی طراحی ساختمان‌های عمومی یک نیاز ضروری و مهم به شمار می‌آید (Hosseyni, 2015).

معماری و شهرسازی به عنوان یک واسطه، قدرت دفاعی را بالا می‌برد، تدابیر پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی می‌تواند علاوه بر کاهش خسارات تهدیدات انسان ساز مانند جنگ، جهت کاهش خطرپذیری در برابر انواع خطرات طبیعی نیز مفید واقع شود (Farzam Shad, 2009).

امروزه پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در مقابل تهدیدات، همواره مد نظر اکثر کشورهای جهان قرار دارد و حتی کشورهای برخوردار از توان نظامی بسیار بالا مثل آمریکا به این موضوع به صورت ویژه ای توجه داشته اند و کشوری مانند سوئیس با وجود بی طرفی در اکثر معادلات سیاسی و نظامی به این موضوع توجه بسیار،داشته است (Kiyan Nezhad, 2012).

گستردگی پدیده شوم جنگ در طول تاریخ به حدی است که کمتر نقطه سکونتی بر روی کره زمین مصون از آن بوده است. از این رو آرامش کنونی به معنای تداوم دائمی آن نبوده و لذا اهمیت تقویت توان دفاعی در تمامی ابعاد و از جمله در زمینه پدافند غیرعامل، فرآیندی کاملاً ضروری است (Vahidi Ashtiani, 1991).

برخی آمارهای مربوط به حملات ارتش بعث عراق نمایانگر علاقه ارتش مهاجم بعثی به حمله به مناطق جمعیتی و شهری کشورمان در سال های دفاع مقدس است. طبق این اطلاعات در طول هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شش شهر شامل خرمشهر، سومار، مهران، نفت شهر و هویزه به میزان ۱۰۰ درصد تخریب شدند. به علاوه ۱۷ شهر دیگر بین ۱۵ تا ۸۵ درصد بر اثر حملات توپخانه ای، هوایی و موشکی دشمن تخریب شدند. در مجموع مناطق مسکونی ۶۱ شهر کشور مورد تهاجم نظامی قرار گرفت (Daei Nezhad, 2007).

مصلی، با توجه به کاربری‌های گوناگون (محل برگزاری نماز جماعت، سخنرانی‌ها، نمایشگاه‌ها و ...) در طول سال به عنوان یک مرکز تجمع شهری باید دارای توان دفاعی بالا در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی باشد. مصلی امام خمینی تهران به علت موقعیت قرارگیری آن در قلب تهران و دسترسی بسیار مناسب به شریان‌های اصلی شهری می‌تواند یکی از اصلی ترین مراکز جمعی در مواقع بحران باشد، پس اجرای اصول و راهکارهای پدافند غیر عامل در ساخت بنا، محوطه و جزئیات ساختمانی آن، امری ضروری است.***********************************************************************************************

***چکیده ندارد

1-2 ***بیان مسأله مطول و همچنین مبهم هست  و ***هدف از انجام طرح

مسئله اصلی عدم تطابق طراحی معماری مکان‌های مذهبی از جمله مصلی امام خمینی تهران با ضوابط و ضروریات پدافند غیر عامل در حوزه طراحی ساختمان‌های جمعی است که با اشاره اجمالی به برخی از این اصول و عدم تطابق آنها با شرایط موجود مشکلات مشخص‌تر خواهند شد.

مکانهای مذهبی فرا تر از موضوع تحقیق است

هدف پژوهش

هدف اصلی:

تدوین الزامات و ملاحظات پدافند غیر عامل در طراحی معماری اماکن مذهبی

*** مصلی امام ؟ توصیف و تحلیل وضع موجود نشده است  .

اهداف فرعی: اشکال دارد . اهداف کلان پدافند ذکر شده در حالیکه بایستی اهداف واسطه ای ذکر شود

• ***ارائه راهکارهای چند منظوره سازی مصلی‌ها
• ***ارائه الزامات مکان‌یابی مصلی‌ها از منظر پدافند غیر عامل
• ***تدوین الزامات تسهیل خروج اضطراری
• ***تدوین الزامات ورودی‌ها و خروجی‌های مصلی‌ها از منظر پدافندغیرعامل
• ***تدوین الزامات طراحی معماری کالبد مصلی‌ها از منظر پدافند غیرعامل
• ***کاهش آسیب پذیری مصلی‌ها در برابر تهدیدات انسانی و طبیعی

***فرضیه بدیهی است ، اصلاح شود

در این پژوهش فرض بر این است که اگر مکان‌یابی و طراحی اماکن  بر اساس الزامات پدافند غیر عامل صورت پذیرد و پیشبینی‌ها و تمهیدات لازم برای مواجهه با شرایط بحران (چه انسان ساخت و چه طبیعی) در هنگام طراحی معماری در نظر گرفته شود، آسیب‌ها و خسارات ناشی از بحران به طور چشم گیر کاهش خواهد یافت.

سوالات پژوهش

سوال اصلی:

الزامات و راهکارهای طراحی معماری اماکن مذهبی نظیر مصلی‌ها از منظر پدافند غیر عامل کدامند؟

***سوالات فرعی:

• راهکارهای چند منظوره سازی مصلی‌ها در زمان وقوع بحران چگونه است؟
• مکان مناسب مصلی‌ها از منظر پدافند غیر عامل باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
• از منظر پدافند غیرعامل ورودی‌ها وخروجی‌های مصلی‌ها باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟
• چه راهکار و شیوه طراحی به تسهیل خروج اضطراری در مواقع بحران منتج می‌شود؟
• کالبد معماری مصلی‌ها، از منظر پدافند غیرعامل باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟
• اصلی ترین تهدیدات انسان ساخت مصلی‌ها کدامند؟
• چگونه می‌توان الزامات پدافند غیر عامل معماری را جهت کاهش آسیب‌های تهدیدات انسان ساخت لحاظ نمود؟
• سوالات فرعی: اشکال دارد . همانند اهداف واسطه ای اصلاح شود  

***-3 اهمیت و ضرورت انجام پروژه

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق  شود

 اهمیت و ضرورت مجزا و اصلاح شود

اصل حفاظت از جان انسان‌ها و حفظ محیط زندگی انسانی باید به عنوان یک راهبرد در تصمیم گیری‌های کلان ملی و شهرسازی لحاظ شود، آنگاه مطالعه و پژوهش در زمینه پدافند غیرعامل اجتناب ناپذیر خواهد بود. نظر به توجه نظام جمهوری اسلامی به اهمیت ملاحظات پدافند غیرعامل جهت افزایش نسبی سطح امنیت شهروندان و حفظ و ارتقاء توان دفاعی کشور در صورت رویداد یک بحران طبیعی و یا یک جنگ احتمالی، پژوهش در حوزه مطالعات معماری و طراحی شهری و نیز تدوین معیارهای فنی طراحی ساختمان‌های عمومی یک نیاز ضروری و مهم به شمار می‌آید (Hosseyni, 2015).

معماری و شهرسازی به عنوان یک واسطه، قدرت دفاعی را بالا می‌برد، تدابیر پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی می‌تواند علاوه بر کاهش خسارات تهدیدات انسان ساز مانند جنگ، جهت کاهش خطرپذیری در برابر انواع خطرات طبیعی نیز مفید واقع شود (Farzam Shad, 2009).

امروزه پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع در مقابل تهدیدات، همواره مد نظر اکثر کشورهای جهان قرار دارد و حتی کشورهای برخوردار از توان نظامی بسیار بالا مثل آمریکا به این موضوع به صورت ویژه ای توجه داشته اند و کشوری مانند سوئیس با وجود بی طرفی در اکثر معادلات سیاسی و نظامی به این موضوع توجه بسیار،داشته است (Kiyan Nezhad, 2012).

گستردگی پدیده شوم جنگ در طول تاریخ به حدی است که کمتر نقطه سکونتی بر روی کره زمین مصون از آن بوده است. از این رو آرامش کنونی به معنای تداوم دائمی آن نبوده و لذا اهمیت تقویت توان دفاعی در تمامی ابعاد و از جمله در زمینه پدافند غیرعامل، فرآیندی کاملاً ضروری است (Vahidi Ashtiani, 1991).

برخی آمارهای مربوط به حملات ارتش بعث عراق نمایانگر علاقه ارتش مهاجم بعثی به حمله به مناطق جمعیتی و شهری کشورمان در سال های دفاع مقدس است. طبق این اطلاعات در طول هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شش شهر شامل خرمشهر، سومار، مهران، نفت شهر و هویزه به میزان ۱۰۰ درصد تخریب شدند. به علاوه ۱۷ شهر دیگر بین ۱۵ تا ۸۵ درصد بر اثر حملات توپخانه ای، هوایی و موشکی دشمن تخریب شدند. در مجموع مناطق مسکونی ۶۱ شهر کشور مورد تهاجم نظامی قرار گرفت (Daei Nezhad, 2007).

مصلی، با توجه به کاربری‌های گوناگون (محل برگزاری نماز جماعت، سخنرانی‌ها، نمایشگاه‌ها و ...) در طول سال به عنوان یک مرکز تجمع شهری باید دارای توان دفاعی بالا در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی باشد. مصلی امام خمینی تهران به علت موقعیت قرارگیری آن در قلب تهران و دسترسی بسیار مناسب به شریان‌های اصلی شهری می‌تواند یکی از اصلی ترین مراکز جمعی در مواقع بحران باشد، پس اجرای اصول و راهکارهای پدافند غیر عامل در ساخت بنا، محوطه و جزئیات ساختمانی آن، امری ضروری است.

فصل دوم | مبانی نظری

2-2 واژه شناسی

*** مصلی ؟؟؟

***الزامات  ؟؟؟

***راهکارهای پدافند غیر عامل  ؟؟؟

 ***طراحی معماری ؟؟؟

2-3 مبانی پدافند غیرعامل

در منابع لاتین، معادل دقیق پدافند غیرعامل "Passive Defence" به کار برده می‌شود. ولی عبارت «پدافند غیرعامل» به شکل‌های مختلفی بیان شده است

نبایستی با لاتین شروع شود

2-3-1 تاریخچه و سوابق پدافند غیرعامل

*** در مراکز مذهبی ؟؟؟

2-3-2 تاریخچه و سوابق پدافند غیرعامل در ایران

*** در مراکز مذهبی ؟؟؟

2-4 پدافند غیرعامل  شهری

***ارتباطی با مراکز مذهبی واقع در شهر داده شود

2-4-1 اهداف پدافند غیر عامل شهری

***ارتباطی داده شود

2-4-2 راهبردهای پدافند غیر عامل شهری

***ارتباطی داده شود

2-4-3 اهمیت پدافند غیر عامل شهری

• واحد مسکونی
• محله
• ناحیه
• منطقه شهری
• شهر
• منطقه
• ***ارتباطی داده شود

2-4-5 پیشینه تاریخی پدافند غیر عامل شهری

*** مراکز مذهبی ؟؟؟ مثل مسجد خرمشهر ودر شهرها پشتیبانی اضافه شود

2-4-6 نقش عوامل دفاعی در شهرسازی / شهرسازی دفاعی در ایران باستان / تاریخچه پدافند شهری در جهان / نتایج پیشینه مسائل دفاعی در شهرسازی

*** موارد فوق بی ارتباط هستند و یا تعریفی شود

2-6 دسته بندی سرمایه‌ها و دارایی‌ها

2-۶-۱ دسته بندی از نظر ماهیت

*** موارد زیر ارتباط ندارند

تصویر ۲-۱۶: ترکیب­بندی سامانه آب‌رسانی شهری

تصویر ۲-۱۷: ترکیب­بندی سامانه فاضلاب شهری

تصویر ۲-۱۹: ترکیب­بندی سامانه گازرسانی

تصویر ۲-۲۲: حمله به شهرها در جنگ­های اخیر

***-۶-۲ دسته بندی از نظر اهمیت / شناسایی تهدیدات  / تحلیل ریسک یا مخاطره / تهدید و سناریوی پایه مساجد و مصلی ندارد

***-12 آسیب پذیری شهری / اسیب پذیری مساجد و مصلی بیان نشده

۲***-13 دیدگاه های تحلیل آسیب پذیری در نواحی شهری // ارتباط ؟؟

۲۲-15 عوامل فزاینده و کاهنده آسیب­پذیری شهرها / مساجد و مصلی ؟؟

2-15-1 اندازه شهر / عملکردهای شهری / الگوی تقسیمات کالبدی شهر / فرم شهر // ارتباط ؟؟

2-16 سیاست کلی نظام در رابطه با پدافند غیرعامل // مصلی ؟؟

2-17 بررسی و استنتاج اطلاعات مرتبط با موضوع// مصلی ؟؟

2-18 جایگاه پدافند غیرعامل در قوانین جمهوری اسلامی ایران// مصلی ؟؟

• ***بررسی و استنتاج اطلاعات مرتبط با موضوع : با توجه به آنچه مطرح شد، اهمیت توجه به مسئله پدافند غیرعامل و برنامه‌ریزی همه‌جانبه در ارتباط با آن، در همه سطوح به‌روشنی مشخص می‌شود. این موضوع در سطح استان شهر تهران هم از این جهت که پایتحت کشور است و هم از این جهت که مهم‌ترین مراکز سیاسی، شهری، نظامی، آموزشی و صنعتی در آن قرار دارند، حائز اهمیت می‌باشد.  ناکافی هست

2-19 جایگاه پدافند غیرعامل در طرح‌های شهرسازی (طرح‌های فرادست و مؤثر) بررسی و استنتاج اطلاعات مرتبط با موضوع :  از آنجا که اهداف آمایش سرزمین به اهداف پدافند غیرعامل نزدیک می‌باشد و با توجه به ضوابطی که در طرح آمایش سرزمین مطرح شده است، می‌توان این‌گونه بیان نمود که هر اقدامی که در راستای تحقق آمایش سرزمین (توزیع متناسب جمعیت و فعالیت) صورت گیرد، به پدافند غیرعامل نیز کمک خواهد کرد. ناکافی هست

2-20 سطح بندی مساجد و الزامات معماری اماکن مذهبی از منظر پدافند غیرعامل // الزامات ارایه نشده

2-20-1   ضوابط سطح بندی مساجد درتقسیمات شهری  /2-20-3   ضوابط طراحی پلان مصلی / زیاد بود و مباحث پدافند ندارد

از مصلی های ساخته شده ذکر نشده است

2-21   الزامات و ملاحظات مکان‌یابی در مصلی‌ها /// بی ارتباط می باشد

*** اینها خوبه ولی منبع ندارد :

2-21-1 الزامات و ملاحضات معابر و دسترسی‌ها (تعداد، عرض و کیفیت، وضیعت و نوع دسترسی)

2-21-2 الزامات و ملاحضات هم‌جواری‌ها و حرایم (مجاورت با مراکز امداد و نجات)

2-21-3 الزامات و ملاحظات هم جواری‌ها و حرایم (مجاورت با مراکز پرخطر(

2-22 الزامات و ملاحظات معماری در مصلی‌ها

2-22-2 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (حفاظت فیزیکی)

2-22-3 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (عملکرد در برابر موج انفجار و حریق)

2-22-4 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (محوطه و فضای باز)

2-22-5 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (نما)

2-22-6 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (بازشوها(

2-22-7 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (پلان و جانمایی فضا‌ها)

2-22-8 الزامات و ملاحظات معماری در اماکن فرهنگی و مذهبی (بهسازی)

2-22-9 الزامات و ملاحظات چند منظوره سازی و تبدیل کاربری در اماکن فرهنگی و مذهبی

• ***در تحقیق حاضر افرادی که توانایی پر کردن پرسشنامه فوق را دارند می‌بایست دارای شروط زیر باشند:
• دارای حداقل مدرک کارشناسی ارشد معماری، شهرسازی و عمران  با سابقه فعالیت در حوزه پدافند غیرعامل.
• دانشجوی ترم چهارم یا فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی پدافند غیرعامل
• افراد با تجربه بالا و سابقه تحقیقات در زمینه مربوط

فصل چهارم | تحلیل داده ها

اینها خوبه : کاربری های ثانویه و چندمنظوره سازی / اسکان اضطراری /   پناهگاه / مرکز درمان اضطراری / انبار / مرکز پشتیبانی محله  / فضا ها و فعالیّت های قابل استقرار در مصلی ها / شاخص های چندمنظوره سازی مساجد

۴-۲-۲ فضا‌ها و فعالیت های قابل استقرار در مساجد منطقه‌ای و ناحیه ای  / بی ارتباطند

فصل پنجم | نتایج یافته‌ها

5-2 دسته بندی اماکن مذهبی  ( مسجد زیر محله تا مصلی ) شهری وفراشهری تلقی کردن / بی ارتباط با فصل

۵-۷ الزامات طراحی معماری مصلی از منظر پدافند غیرعامل

ولی جدول میزان اهمیت الزامات طراحی معماری ذکر شده ، الزامات بایستی بصورت صراحت ذکر شود

۵-۸ مکانیابی مصلی ها و شرایط مناسب موقعیتی و همسایگی // مبهم است

تعیین میزان سازگاری کاربری مصلی  با کاربری های شهری /// بعد چکار باید کرد ؟؟

تعیین فواصل بهینه کاربری  مصلی  با کاربری های شهری // بی ارتباط

توصیف مصلی تهران ضعیف است بخصوص معماری ان

۵-۹ بررسی الزامات در مصلی امام خمینی تهران // ناکافی هست

*************************************