صفحه ویراستی دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
«ویراستی» چیست و آیا قابلیت جایگزینی با توئیتر فارسی را دارد؟
«ویراستی» که پس از ناآرامی‌های شهریور ۱۴۰۱ به عنوان جایگزین توئیتر معرفی شد تا به حال ۲۰ هزار بار در بازار و ۲۷ هزار بار در مارکت دانلود شده، با این وجود تا به حال فراگیری ویراستی آن‌چنان که تصور می‌رفت، نبوده است.
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- ایرنا نوشت: «ویراستی» شبکه اجتماعی تازه وارد ایرانی است که لوگو و فضای داخلی برنامه شباهت زیادی به توئیتر دارد. سازنده این شبکه اجتماعی در ایران همان سازنده «پیام‌رسان گپ» است. این شبکه بعد از محدودیت‌های اینترنت، فیلتر واتساپ و اینستاگرام آغاز به کار کرد.
ویراستی، نسخه توئیتر ایرانی
ویراستی(virasty) شبکه اجتماعی جدید ایرانی کوتاه‌نویسی است که چند ماهی است شروع به فعالیت کرده است. لوگو، رنگ فضای داخلی، رابط کاربری ویراستی شبیه به شبکه اجتماعی توئیتر است که کاربران از آن به عنوان توئیتر ایرانی یاد می‌کنند.
این شبکه اجتماعی بعد از اعمال محدودیت‌های اینترنت و فیلتر واتساپ (whatsapp) و اینستاگرام (instagram) در شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ و درپی رخدادهای بعد از فوت امینی آغاز به کار کرد. همچنین شروع جذب کاربران ویراستی با درخواست مدیران و بعضی از نمایندگان مجلس برای ورود کاربران به پلتفرم‌های داخلی همزمان شده بود.
امکانات ویراستی
در ویراستی انواع رسانه با فرمت‌های مختلف مانند عکس، فیلم و لوکشین (مکان) را می‌توان به اشتراک گذاشت. زبان فارسی و انگلیسی تنها زبان‌های این شبکه اجتماعی ایرانی هستند. ویراستی در کافه بازار بیش از۲۰ هزار بار (تصویر۱) و در مایکت بیش از ۲۷ هزار مرتبه (تصویر۲)دانلود شده است که در زیر قابل مشاهده است.
ویراستی از نظر رابط کاربری به توئیتر شباهت زیادی دارد. همان‌طور که در تصاویر زیر می‌بینید مطالب ویراستی مثل توئیتر نمایش داده شده و امکان کامنت و بازنشر (مشابه ریتوییت) نیز وجود دارد. همچنین کاربر می‌تواند با ایموجی‌ها (شکلک) به مطالب دیگران واکنش نشان دهد این ویژگی جایگزین لایک طراحی شده است.
چگونه عضو ویراستی شویم؟
ویراستی با شماره تلفن امکان ثبت نام دارد و برای معرفی و عضویت دیگران از لینک دعوت و ثبت نام که حاوی امتیاز است می‌توان استفاده کنید.
حریم خصوصی در ویراستی
ویراستی در زمان ثبت نام تمام مخاطبان کاربر را به صورت شماره تلفن و نام ذخیره می‌کند. در قسمت قوانین و سیاست‌های حفظ حریم خصوصی این شبکه اجتماعی آمده است که تمام داده‌های مورد نیاز این شبکه اجتماعی ذخیره می‌شوند اما جزئیات اینکه چه داده‌ای از کاربر ذخیره می‌شود نامشخص است. همچنین ویراستی حساب کاربرانی که ۱۲ ماه غیرفعال باشند، حذف می‌کند.
ویراستی در توئیتر
گروه داده‌کاوی ایرنا با توجه به جدید بودن شبکه اجتماعی ویراستی به بررسی آمار و نظرهای این شبکه اجتماعی ایرانی در فضای توئیتر فارسی پرداخته است. داده‌های استخراج شده از سامانه پایشگر نشان می‌دهد در بازه زمانی یکم آذر ماه ۱۴۰۱ تا ۲۹ اسفند ماه ۱۴۰۱، دوهزار و ۸۵۵ توئیت مرتبط با این موضوع از سوی یک هزار و ۶۶۷ کاربر مختلف منتشر شده است. این تعداد توئیت ۱۰ هزار لایک گرفتند و ۹۰۳ مرتبه بازنشر شده‌اند.
بررسی روند انتشار توئیت‌ها شاخص مفیدی برای واکاوی و تحلیل مسیر انتشار تولید محتوا است. در نمودار زیر (نمودار۱) که هر ۴ فعالیت توئیتری‌ها اعم از توئیت، ریتوئیت، ریپلای و کوت را نشان می‌دهد شاهد انتشار نخستین توئیت در ۵ آذرماه ۱۴۰۱ مرتبط با این شبکه اجتماعی ایرانی در توئیتر است. همچنین در ۳ دی ماه ۱۴۰۱ با ۳۰۶ توئیت شاهد افزایش ناگهانی محتوا در این موضوع بوده‌ایم و پس از دو هفته کاهش تولید محتوا دوباره شاهد افزایش محتوای توئیتری از ۲۴ دی ماه ۱۴۰۱ تا یکم اسفندماه بوده‌ایم. مقایسه محتوای توئیت‌های قله این نمودار نشان می‌دهد اکانت‌های مختلف به شکل پویش در این بازه فعالیت کرده‌اند.
کلیدواژه‌ها موضوع ویراستی در توئیتر فارسی
در گراف زیر (نمودار۲) نمودار ابرنمای کلیدواژه‌های پرتکرار مورد استفاده از سوی کاربران مرتبط با موضوع ویراستی منتشر شده استخراج و ارائه شده است:
کلیدواژه‌های «توئیتر»، «نسخه ایرانی»، «حمایت می‌کنیم»، «راستی و درستی»، «شبکه اجتماعی ایرانی»، «کاملا ایرانی» و «پایبندی به قانون» که بیشترین تکرار را در توئیت‌ها داشته‌اند در اینجا نیز با برجستگی نشان‌داده شده‌اند که دلالت به حمایت از این شبکه اجتماعی در میان کاربران دارد. به عبارت روشن‌تر، در این پویش کم جمعیت توئیتری‌ها حمایت و استفاده از شبکه اجتماعی ایرانی را مورد اشاره قرار داده‌اند.
در این پویش مجازی چه افرادی حضور داشته‌اند؟
بررسی نمودار انتشار توئیت‌های این موج در توئیتر فارسی نشان می‌دهد که نخستین توئیت در تاریخ ۵ آذر ماه ۱۴۰۱زده شده است.
همچنین چند کاربر سرشناس توئیتر فارسی و معروف به طرفداری از اعمال محدودیت‌های اینترنت نیز در این موضوع چند توئیت منتشر کرده است. همچنین کاربر ناشناس «غریب خویشتن» ۴۰ مرتبه با موضوع ویراستی محتوا منتشر کرده است. این کاربر در آبان ماه ۱۴۰۱ اکانت را ساخته است.
افراد سرشناس در ویراستی
افراد و شخصیت‌های مختلف سیاسی،اجتماعی مانند «جلیل محبی، سید محمود رضوی مشاور رئیس مجلس، سید یاسر جبرائیلی و روح الله مومن نسب» در توئیتر به معرفی اکانت خود و نصب ویراستی پرداخته‌اند. اکانت روح الله مومن نسب و سید یاسر جبرائیلی در ویراستی دارای تیک آبی هستند. اکانت‌های دیگری چون اکانت khamenei.ir نیز در ویراستی است که تیک آبی ندارد و مورد توجه مخاطبان توئیتر قرار گرفت.
مضمون توئیت‌ها با موضوع ویراستی
تحلیل مضمون یکی از روش‌های مرسوم در میان روش‌های کیفی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به شمار می‌رود که در این گزارش از این روش برای آنالیز کیفی داده‌های توئیتری استفاده شده است. تحلیل نمونه‌آماری استخراج شده منجر به کشف ۴ مضمون پرتکرار در توئیت‌ها شد که مقایسه درصدی هریک از این مضامین در گراف زیر (نمودار۳) آمده است:
۵۶ درصد توئیت کاربران حاکی از انتقاد به این برنامه و شائبه اعمال فیلترینگ به واسطه ورود این برنامه پس از رخدادهای شهریورماه ۱۴۰۱ است.
معرفی ویراستی، نصب و حمایت از این شبکه اجتماعی ایرانی از برجسته‌ترین و پرتکرارترین مضامینی است که در توئیت‌های کاربران به کرات مطرح شده است.مضمون توئیت‌های این بخش ۲۴ درصد توئیت‌ها را شامل می‌شود. گرایش کاربران حامی این پلتفرم، اصولگرا و ارزشی بوده‌اند. سرعت مناسب بدون فیلتر، حمایت از نسخه‌ی بومی و داشتن امکانات توئیتر از موضوعات توئیت‌های این بخش بوده است.
۱۲ درصد کاربران با ویراستی توئیت‌های فان (شوخی) منتشر کردند. توئیتی مثل «ویراستی، اتوبوس راهیان نور» که به اختصاصی بودن کاربران ویراستی اشاره دارد، نمونه‌ای از این بخش است.
نسخه کپی توئیتر و هدر رفت بیت‌المال با ۸ درصد، مضمون چهارم این واکاوی کیفی بوده است.
در ادامه توئیت‌های برجسته این موضوع را که در واقع مصادیقِ مضامین بالا بوده‌اند، بر اساس میزان لایک ارائه شده‌اند:
فعالیت گرایش‌های مختلف با موضوع ویراستی
بررسی نمونه آماری از میان پرلایک‌ترین کاربران موضوع شبکه اجتماعی جدید ویراستی نشان می‌دهد که ۶۶ درصد کاربران فعال در این بازه، کاربران اصولگرا هستند که به طور عمده توئیت‌های مربوط به محتوای حمایت و نصب این شبکه اجتماعی جدید را منتشر کرده‌اند. روزمره‌نویس‌ها با پروفایل مذهبی با ۲۹ درصد جایگاه دوم فعالیت را از آن خود کردند. اکانت‌های اصلاح‌طلب با ۴ درصد و اکانت‌های مخالف نظام با یک درصد کمترین طیف سیاسی بودند که در ارتباط با موضوع ویراستی در توئیتر تولید محتوا کردند. روزمره‌نویس به اکانت‌هایی گفته می‌شود که در موضوعات غیرسیاسی بیشترین محتوا را دارند (نمودار ۴).
جمع‌بندی
بررسی‌ها نشان می‌دهد که این شبکه اجتماعی پس از محدودیت‌های اینترنت، فعال شده است که طراحی و لوگوی شبیه توئیتر دارد. تحلیل محتوای ویراستی در توئیتر حاکی است این موضوع تاکنون در میان طیف‌های مختلف کاربران در توئیتر فراگیر نبوده است.
پایان پیام/ت فارس
