الگویی برای علمای بلاد
و در محضر اساتیدی همچون آیات عظام سیدمحمد فشارکی،....ر تلمذ کرد.
26مرداد برابر با 6 رمضان سالروز ارتحال آیت الله سید مهدی یثربی امام جمعه فقید کاشان است، متن ذیل بخشی از زندگینامه آن عالم وارسته است که از سوی بیت آن مرحوم در اختیار سرویس علمی فرهنگی مرکز خبر حوزه قرار گرفته است.
آیت‌الله سیدمهدی یثربی از علمای بلاد بود؛ علمایی که پیوندی عمیق میان راس هرم سازمان روحانیت (مراجع تقلید) و بدنه (روحانیون و وعاظ) و جامعه شیعی (متدینین) برقرار می‌کنند. ایشان بنا بر توصیه مرجع عامه وقت شیعیان – آیت‌الله العظمی سیدمحمدحسین بروجردی- به کاشان رفت و وکالت وی را برعهده گرفت. پس از رحلت آیت الله بروجردی، با تمامی مراجع تقلید در قم و نجف به خصوص امام خمینی، مرتبط و نمایندگی ایشان را پذیرفته بود.
نسب مرحوم یثربی
نسب خاندان یثربی به «عبدالله الباهر» فرزند امام سجاد(ع) می‌رسد که او و امام محمدباقر(ع) هر دو از مادری به نام ام‌عبدالله (فاطمه)، فرزند امام حسن مجتبی(ع) هستند. از لحاظ علمی باهر را فاضلی فقیه شمرده‌اند که احادیث بسیاری را از نیاکان بزرگوارش نقل کرده است. سابقه حضور این خاندان در کاشان به هفت قرن قبل بازمی گردد .
آیت‌الله سیدمحمدرضا یثربی‌کاشانی، پدر آیت‌الله سید مهدی یثربی هم از دانش آموختگان حوزه نجف و سامرا بود و در محضر اساتیدی همچون آیات عظام سیدمحمد فشارکی، سیدمحمدحسن شیرازی، میرزا حسین نوری و سیداسماعیل صدر تلمذ کرد. او آنچنان به برپایی شعائر مذهبی شیعیان معتقد بود که در سامرا در دسته عزاداری حوزه علمیه، روضه خوانی می کرد و دیگر هم شاگردی اش؛ آیت الله شیخ عبدالکریم حائری‌یزدی مداحی می نمود.
برادر آیت الله سید مهدی یثربی (آیت‌الله العظمی آقا میر سید علی) هم از علمای بزرگ عصر خود بود و علمای بزرگی آیات عظام امام خمینی، سیدمحمد محقق‌داماد، سیدشهاب‌الدین مرعشی‌نجفی، میرزاهاشم آملی و... نزدش شاگردی کردند.آیت الله العظمی میرسیدعلی یثربی برادر آیت الله سید مهدی یثربی پس از درگذشت پدرش در سال 1347 هجری‌قمری به امور شرعی مردم و تدریس در کاشان پرداخت. او اگرچه در عداد مراجع قرار داشت و رتبه والای علمی خویش را در موارد مختلف از جمله مباحثه معروفی که به تغییر فتوای آیت الله بروجردی در مورد بقا بر تقلید میت منجر شد، نشان داده بود، اما فتوای مشهور را می‌گفت و معتقد بود: «در هر عصری یک رساله عملیه برای مردم آن عصر کافی است... تمام علما و مراجع باید با آقای بروجردی همراه باشند و تا او زنده است، نیازی به نوشتن رساله دیگری نیست. چون علم به دست آقای بروجردی است، رساله هم باید یکی باشد.» پس از رحلت برادر، آیت الله سید مهدی یثربی وارث معنوی و حوزوی او شد.
حضور در حوزه
آیت الله سیدمهدی یثربی پس از ششم ابتدایی با توجه به شرایط اقتصادی بد خانواده مجبور می‌شود در کنار علوم دینی کار کند، اما پس از تعطیلی حوزه کاشان، یکی از بازاریان کاشان مشوقش می شود و به قم می رود و بعد از اتمام سطوح عالی در درس خارج آیت‌الله بروجردی حاضر شد. و در کنار آن، در درس خارج فقه و اصول سایر اساتید همچون حضرات آیات سیدمحمد محقق داماد، امام خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و محمدعلی اراکی حضور یافت. البته در این میان؛ محفل تفسیر علامه طباطبایی را نیز برگزید و از این جلسات کسب فیض کرد.
جانشینی برادر
درگذشت برادرش - آیت‌الله میرسید علی یثربی- در کاشان، مسیر حضورش در قم را به سوی کاشان تغییر داد. بزرگان کاشان به دلیل جایگاه علمی‌اش، او را برای جانشینی برادر برگزیدند و آیت‌الله بروجردی هم از او خواست تا برای اداره امور شرعی و وکالت ایشان به کاشان رود.
آیت‌الله سید مهدی یثربی با ورود به کاشان جلسه درس خود را برپا کرد؛ از ادبیات تا معالم‌الاصول و سپس رسائل تدریس می‌کرد که در سال های اخیر و با رشد علمی شاگردانش، به تدریس خارج فقه منتهی شد.
تقویت سازمان روحانیت
آنچه بیش از تمام اقدامات او به چشم می‌‌‌‌آمد، تقویت سازمان روحانیت و سازماندهی امور تبلیغی طلاب در سه ماه محرم، صفر و رمضان بود. او به زیبایی این اقدام خود را بیان کرده بود: «ابتدای حضور در کاشان و پذیرفتن مسوولیت با آمارگیری از تک‌تک روستاها برنامه‌ریزی کردم و نگذاشتم محلی بدون روحانی باشد و بحمدالله این سنت ادامه پیدا کرد. همچنین به مجرد حضور در کاشان، درب منزل را به روی طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، مشهد، اصفهان و بعضا نجف باز کردم و در ایام محرم و رمضان در اعزام آنان به روستاها و بعضا مجالس و مساجد شهر، اهتمام کامل نشان دادم... »
عنایت و توجه به مبلغین
او تنها به برنامه‌ریزی برای اسکان و فرستادن آنان به نقاط مختلف کاشان، آران و بیدگل، نطنز، دلیجان و حتی شهرکرد و روستاهای آن بسنده نکرد، از آنها گواهی و نامه‌ای از بیوت مراجع و شخصیت‌های شناخته شده درخواست می‌کرد. همچنین از آنها امتحاناتی گرفته می‌شد تا واقعا «سلیم‌النفس»، «متدین» و از حوزه‌های علمیه و در تبلیغ کارآزموده باشند. از آنها می‌خواست که بالای منبر روند و سخنرانی کنند تا منبر آنها را ببیند و پس از آن براساس شیوه منبر و وضعیت علمی آنان، منطقه‌ای را برایشان در نظر می‌گرفت.
حضور در عرصه مبارزه
آیت‌الله مهدی یثربی در آن دوران که با آغاز نهضت امام خمینی همراه بود، نه‌تنها از فرستادن طلاب انقلابی به تبلیغ ابایی نداشت، بلکه خود نیز در آغاز سال‌های حضور در کاشان طی حکمی از سوی امام خمینی، به وکالت امور شرعی ایشان منصوب شد. پس از آن نیز، گاهی امام در نامه‌هایی در مورد برخی افراد به ایشان توصیه می‌کرد. آن مرحوم می‌گوید:«در رژیم سابق با توجه به حساسیت‌هایی که بعد از سال 41، به وجود آمد و لزوم آشنا کردن مردم به مقام مرجعیت امام خمینی که ظرافت خاصی را می‌طلبید، شهرستان کاشان مامنی برای انقلابیون شد. به نحوی که بسیاری از روحانیونی که بعدا مصدر امور کشور شدند، در بسیاری از روستاهای کاشان پایگاه داشتند... از وقایع جالب توجه [آن ایام]، اعزام مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین آقای ربانی املشی توسط حضرت امام(ره) در سال 42 به کاشان و سخنرانی پرشور ایشان در عاشورا در مجلسی که اینجانب تشکیل داده بودم و حمله مستقیم به شاه بود که منجر به دستگیری ایشان شد. متعاقب آن حضرت امام نامه تشکرآمیزی برای اینجانب ارسال فرمودند...»
بدین‌سان، او در آن ایام از برخی بزرگان و فضلای حوزه برای سخنرانی در حسینیه ای که برخلاف رسم آن سال ها در آن صندلی چیده شده بود همچون حضرات آیات ناصر مکارم‌شیرازی، سبحانی، حسین نوری‌همدانی، مرتضی مطهری، مفتح، فلسفی، هاشمی‌نژاد، مصطفی محقق‌داماد، ربانی‌املشی، خزعلی و... برای تبلیغ در منطقه کاشان دعوت می‌کرد.
تاسیس حوزه علمیه
آیت الله سیدمهدی یثربی برای تبلیغ احکام شریعت و تقویت نهاد روحانیت، فقط به دعوت طلاب از حوزه قم، اصفهان، مشهد و نجف اکتفا نکرد و خود نیز حوزه کاشان را که تقریبا راکد شده بود، بازسازی کرد و حوزه‌ای به نام برادر بزرگوارش در سال 1347 هجری‌شمسی راه‌اندازی کرد تا بنابر قول خودش، از یک سو به احیا و تقویت حوزه علمیه کهن کاشان بپردازد و از دیگر سو به تبلیغ و ارشاد مردم همت گمارد.
تبدیل میکده به مسجد
محور مواجهه آیت‌الله یثربی با رژیم پهلوی هم اصول و مبانی شرعی ودینی‌اش بود؛ در مبارزات سیاسی «اعتدال» را پیشه کرده بود و به گونه‌ای رفتار می‌کرد که اتفاقی نیفتد تا نتواند به اقدامات خود برای مردم و امور شرعی آنان بپردازد. از دیگر سو در پیگیری رفتارهای غیردینی رژیم مسامحه نمی‌کرد و تندوتیز با آنان برخورد می‌کرد. در جریان برپایی یک میکده به نام «کلبه» در جاده منتهی به فین کاشان، او به شدت علیه رژیم تاخت و از ادامه فعالیت آن جلوگیری کرد و در نهایت آن میکده را خرید و یک مسجد به نام «مسجد الحسین(ع)» ساخت.
او در 24 مهر 57 مجلسی برای سالگرد درگذشت حاج آقا مصطفی در کاشان برگزار و 8 آبان نیز اطلاعیه‌ای تحت عنوان «زنگ خطر» با امضای خود منتشر کرد و به دستگاه حاکمه هشدار داد. همچنین در ایام تحصن دانشگاهیان و حوزویان در اعتراض به بستن فرودگاه توسط دولت بختیار در دانشگاه تهران، حاضر شد و همراه با سایر روحانیان مبارز در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی گام برداشت.
حضور در جبهه
با پیروزی انقلاب اسلامی، آیت‌الله سیدمهدی یثربی یکی از مدافعان سرسخت نظام بود و در جهت پیش برد دغدغه‌های امام خمینی تلاش می کرد در جریان جنگ ایران و عراق، آیت‌الله یثربی از ائمه جمعه‌ای بود که بیشترین حضور را در جبهه‌ها داشت.
ارتحال
او آنگونه بود که پس از درگذشتش، در 8 مهر 1385 مصادف با 6 رمضان 1427، منتقد و دوست در مراسم تشییع‌اش، از منزل تا دارالسلام کاشان به فاصله چند کیلومتر حضور داشتند.
گفتنی است یاد و خاطره آن روحانی مجاهد سه‌شنبه 6 رمضان‌المبارک برابر با 26 مرداد بعد از افطار در مسجد جامع حبیب‌بن موسی علیه‌السلام برگزار می‌گردد.
