مقاله " سازماندهی فضایی در شهرسازی از منظر پدافند غیرعامل "
سازماندهی فضایی در شهرسازی از منظر دفاع غیرعامل
سید جواد هاشمی فشارکی[1]
مجتبی عراقی زاده[2]
· پذیرفته شده در : - اولین علمی پژوهشی همایش شهر سازی ومعماری – دانشگاه مالک اشتر -21 و 22 / 2 /1390 - ص 107
چکیده:
دفاع از طریق معماری وشهر سازی در برابر تهدیدات با شکل گیری مجتمع های زیستی همواره عجین بوده است . و باگسترش تهدیدات نوین دشمن نیازمند شناخت ادبیات و اجزای دو علم معماری و شهر سازی ونیز تهدیدشناسی می باشد. این موضوع که امروزه با عناوینی نظیر ملاحظات دفاع غیرعامل در معماری شناخته می شود، صلح آمیزترین و مقرون به صرفه ترین روش دفاع در برابر دشمن و در بطن طراحی و شکل گیری مراکز و مجتمع ها ی مسکونی وغیره می باشد. از اینرو پرداختن به مفاهیم بنیادی این دو زمینه، می تواند منجر به نتایج کاربردی در زمینه معماری وشهر سازی پایدار و ایمن گردد.
سازماندهی فضایی نوع و روش چیدمان یا کنارهم قرارگیری احجام، فضاهای مختلف و... می باشد. نوع سازماندهی فضا نقش بسیار مهمی در کاهش آسیب پذیری و افزایش ایمنی مراکز و مجتمهای مسکونی ،اداری ، خدماتی وغیره را با توجه به نوع کاربری وسطح اهمیت کارکرد آن در شرایط بحران دارد. بر این اساس، این تحقیق، تحلیل و بررسی انواع مختلف سازماندهی فضایی و تبیین مزایا و معایب هریک ،از منظر دفاع غیرعامل می باشد.
انتخاب بهینه سازماندهی فضایی برای یک مجموعه، با توجه به تهدید مبنایی که متوجه آن است تاثیر قابل توجهی در کاهش آسیب پذیری و تسهیل مدیریت بحران آن مجموعه دارد. شناخت ویژگی های هریک از سازماندهی های خطی، مرکزی، شعاعی، شبکه ای و طبیعی از منظر دفاع غیرعامل، طراح را در ارائه ی طرحی پایدار کمک می کند. بنابراین لازم طراحان مراکز ومجموعه ومجتمع ها با کاربریهای مختلف ، براساس سطح اهمیت وکاربری وامکان استمرار فعالیت در شرایط بحران ،متناسب با قابلیت ها و نقاط ضعف و قوت هر سازماندهی فضایی ، از آن در طرح خود بکار برند.
این مقاله با معرفی انواع مختلف سازماندهی فضایی که از عناصر معماری می باشد، و ترکیب با بحث تهدیدات مختلف بدنبال یافتن وارائه ملاحظات قابل قبولی برای سازماندهی فضایی در شهر سازی از منظر دفاع غیرعامل می باشد.
در این مقاله که به روش موردی زمینه ای و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از نظرات خبرگان و متخصصان در این زمینه صورت گرفته است، پس از ارائه تعاریف پایه، انواع مختلف سازماندهی ها معرفی می شود. این سازماندهی ها عبارتند از سازماندهی ها ی خطی، مرکزی، شعاعی، شبکه ای و طبیعی. در ادامه، تحلیل و بررسی هر یک از سازماندهی های فضایی از منظر دفاع غیرعامل صورت پذیرفته و مزایا و معایب هریک تبیین می گردد. در پایان به عنوان نمونه، مقایسه ای میان دو سازماندهی مرکزی و شعاعی در برابر اثر موج انفجار ارائه می شود.
واژگان کلیدی:
سازماندهی فضا، دفاع )پدافند(غیرعامل، معماری، شهر،پایداری
[1])مدرس دانشگاه صنعتی مالک اشترJavad. Fesharaki@yahoo.com
[2]) پژوهشگر پژوهشکده شهرسازی و معماری دفاعی، دانشکده آمایش و دفاع غیرعامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر
Researcher of Defensive urban and Architectural research center of MUT.Mojt_civil@yahoo.com
