عنوان رساله: نقش نقد در جهت دهی معماری معاصر ایران ، عنوان رساله: نقش نقد در جهت دهی معماری معاصر ایران

چکیده رساله دکتری معماری ایمان رئیسی

 

عنوان رساله: نقش نقد در جهت دهی معماری معاصر ایران

 

استاد راهنما: دکتر عبدالهادی دانشپور

استاد مشاور: دکتر غلامرضا اسلامی

 

چکیده:

اگر نقد در جامعه حضور نداشته باشد، ارزش واقعی آثار هنری مشخص نمی شود. چنانچه روند تحولات هنری در هر زمان بررسی نشود، به تدریج ادب و هنر گرفتار رکود می شود و در راه تقلید فرو می ماند. بنابراین توجه به نقد و اهمیت دادن به آن در جامعه، باعث رشد انسانهای آن جامعه- هنرمندان و مخاطبان آثار- می شود. از این منظر، توجه به نقد در معماری  به عنوان یک هنر چند بعدی- هنری، فنی، فرهنگی، اجتماعی و کاربردی- یکی از ضروریات هر جامعه به حساب می آید.

اما نقد معماری، کمتر به عنوان یک فرایند سازمان یافته مورد بررسی قرار گرفته است. شاید به این دلیل که مقوله ی نقد معماری، هنوز، به مرحله ی شکوفایی کامل دست نیافته است. عدم وجود پیکره ای واحد، که بتوان در مباحث و تحلیل های نقادانه ی وادی معماری بدان تمسک جست، خود شاهدی بر این ادعاست. علت دیگر وجود چنین آشفتگی در امر نقد معماری را، می توان در کثرت و وسعت عوامل دخیل در حیطه ی معماری ، جستجو کرد.

نامتوالی بودن تلاش های انجام شده در زمینه ی نقد معماری، باعث شده این مقوله نتواند به عنوان یک رشته ی تخصصی یا فرایندی انتظام یافته مطرح شود. منتقدین، که البته تنها به مفهوم قراردادی می توان آنها را منتقد نامید، نه تنها سهم چندانی در کمک به افرایش فهم مخاطبین از محیط مصنوع نداشته، بلکه در بهبود این محیط هم مثمر ثمر نبوده اند. این تحقیق، که به تبیین تاثیر نقد بر اثر معماری می پردازد، به قصد عینیت بخشیدن به مقوله ی نقد معماری آغاز شده و با تمرکز بر اینکه نقد چه نقشی در ادبیات معماری معاصر ایران داشته است، به پایان می رسد.

سئوال پژوهش: نقش و تاثیر نقد در جهت دادن به معماری معاصر ایران چیست؟

موضوع پژوهش: در این پژوهش موضوع اصلی تبیین تاثیر نقد بر معماری معاصر ایران است که نگارنده این تاثیر را با بررسی ادبیات معماری معاصر ایران جستجو می نماید.

فرضیه اصلی: نقد نقش کمی در ادبیات معماری معاصر ایران داشته است.

هدف اصلی: تاثیرگذاری نقد بر کیفیت معماری معاصر ایران و آینده نگر بودن نقد از اهداف اصلی این پژوهش می باشد.

اهداف خرد:

هدف 1. مشخص نمودن نقش نقد در معماری معاصر ایران

هدف 2. شناخت معیار ها و الگو های نقد آثار معماری و ارائه ی مدلی جهت نقد

پرسش های خرد:

پرسش 1- نقد چه تاثیری در معماری معاصر ایران داشته است؟

پرسش 2- چه مدلی برای نقد معماری معاصر ایران می توان پیشنهاد کرد؟

فرضیه های خرد:

فرضیه 1- به نظر می رسد که نقد در ادبیات معماری معاصر ایران نقش کمی داشته است.

فرضیه 2- به نظر می رسد در نقد معماری می توان از جنبه های مختلف به اثر نگاه کرد و معیار ها را از زمینه های مختلفی مانند فرم، فضا، عملکرد، رابطه با محیط، اقتصاد، تکنولوژی و پایداری استخراج کرده و اثر را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد.

چارچوب نظری این پژوهش با نظریات آبراهام کاپلان در زمینه ی چگونگی ساختن نظریه، آبراهام مازلو در زمینه ی سلسله مراتب نیاز های انسان، جان لنگ در زمینه ی انگیزش اجتماعی، نظریه محتوایی معماری و طرح واره های ذهنی، برونو زوی در زمینه ی سازماندهی فضایی، ادموند بیکن و زیگفرید گیدئون در زمینه ی مقوله ی زمان، مارتین هایدگر و کریستین نوربرگ شولتز در زمینه ی مقوله ی مکان، وین اتو در زمینه ی انواع نقد معماری و ادوارد هال در زمینه ی زبان و فرهنگ شکل گرفته است.

این پژوهش با رویکرد تفسیری، به­صورت بنیادی، با استدلال استنتاجی (قیاسی) مبتنی بر اجرای تجربی، با محوریت نظریه­ پیش از پژوهش (روش پوپر)، با آزمون نظریه متغیرهای کیفی، با روش تحلیلی، با رویه­ی پژوهش اسنادی و تحلیل محتوا در مقطعی از زمان با رویکردی ژرفانگر و وسعتی میانه انجام گرفته است. متغیر ها در این پژوهش ناشناخته و قابل اندازه گیری کیفی است و به صورت پژوهش تجربی انجام خواهد شد. این داده ها از بررسی متون منتشر شده بدست آمده و متغیر های مورد نیاز در فرضیه ها از متون آن استخراج شده است.

با توجه به آمار و نتایج استخراج شده از نشریات تخصصی معماری معاصر ایران (از 1325 تا 1380 خورشیدی)، تحلیل فرضیه یک نشان می دهد که نقد نقش کمی در معماری معاصر ایران داشته است و بدین ترتیب فرضیه یک تایید می شود.

ضمنا با توجه به آمار و نتایج استخراج شده از دیدگاه های معماران و منتقدان منتخب و معیار های بدست آمده از نشریات معماری منتخب، تحلیل فرضیه دو نشان می دهد که نمی توان در مورد معیار های مشخصی به توافق نظر رسید، چون اکثرا با یک رویکرد شخصی معیار هایی را مطرح نموده اند. لذا به این نتیجه می رسیم که در نقد معماری نمی توان با یک دسته معیار مشخص به نقد همه ی آثار معماری پرداخت، بلکه می توان از جنبه های مختلفی به اثر نگاه کرد و معیار ها را از زمینه های بسیار گسترده ای انتخاب نمود، و بدین ترتیب فرضیه دو هم تایید می شود.

نتایج پژوهش نشان می دهد که داده های گردآوری شده هر دو فرضیه را تایید می کنند.

 

واژگان کلیدی:

نقد، معماری، معاصر، ایران، معیار، مدل نقادی

 https://onsa.persianblog.ir/y01x1yDrx7unnxn4xxyx-چکیده-رساله-دکتری-معماری-ایمان-رئیسی