مشخصات کلی ،برنامه و سر فصل دروس دوره دکتری معماری
جمهوری اسلامی ایران
وزارت فرهنگ و اموزش عالی
شورایعالی برنامه ریزی
مشخصات کلی ،برنامه و سر فصل دروس دوره
دکتری معماری
کمیته معماری و شهرسازی
گروه هنر
مصوب دویست هفتادمین چهارمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی مورخ ٨/١٢/٧٢
مقدمه :
با نگاهی کوتاه به محیط اطراف خود می توان دریافت که معماری کشور ما گرفتار بیماری پیچیده ای است که مهمترین عارضه آن تنزیل کیفیت و بی هویتی می باشد.برای مبارزه با این بیماری باید از جهات مختلف اقدام کرد که در این میان سهم دانشکده های معماری بسیار کلیدی است .
به منظور مبارزه با تنزل کیفیت باید در صدد ارتقاء دانایی و توانایی جامعه دانشگاهی بر آمد و برای مبارزه با بی هویتی باید که دانشکده های معماری کشور محمل پرورش و رشد ارزشهای خودی گردد.
در مورد نخست چنانچه دانایی و توانایی را اعتبارا" از یکدیگر مجزا کنیم دوره دکتری معماری وظیفه ارتقاء دانایی معماری را بر عهده خواهد داشت . برای ارتقاء دانایی معماری گسترش و تعمیق دانش معماری و تنقیح آنها با صافی فرهنگ خودی ضرورت پیدا می کند .
گسترش دانش نیازمند سفر رئحانی و گذر از مرز عرصه های علوم دیگر و انتخاب ره آورد مناسب معماری ازین سیرو سفر روحانی می باشد . نخستین مدرک مکتوب معماری تألیف شده در اول *قرن میلادی گواه معتبری بر وسعت مرز مشترک معماری با دیگر عرصه های علوم است و این عرصه وسیع معماری را از یک طرف با علوم طبیعی و از سوی دیگر با علوم نظری هم مرز می سازد . بدیهی است که در این میان گذشتن از مرز علوم تجربی ،انسانی و تفحص در آن عرصه همواره برای معماران منشاء فایده بوده و جاذبه های بسیار داشته است .
با آرزوی مقابله با تنزیل کیفیت و بی هویتی در تنظیم برنامه دوره دکتری معماری همواره دو نکته به شرح ذیل مد نظر بوده است :
١ – توسعه دانش معماری با تعمق در عرصه های علوم هم مرز معماری و تعمیق یافته ها .
٢ – تنقیح یافته های به هنگام معماری و گذراندن آن از صافی فرهنگ خودی و یافتن دانش معماری در خور و مناسب جامعه .
بهترین جایگاه تبلور اهداف بالا رساله های دوره دکتری می باشند . امید است که هر رساله دکتری بتواند ضمن اعتلای دانش معماری راه را به منظور تقرب جامعه معماری به فرهنگ خودی هموارتر و نزدیکتر نماید.
٢ –هدف :
علاوه بر نکات ملحوظ در آئین نامه دوره دکتری خاطر نشان می سازد که هدف این دوره تربیت فارغ التحصیلانی است که جامع صفات انسانهای معلم ،محقق و اندیشمند در رشته معماری می باشد . چنین انسانهای جامعی در هر مسئولیتی قابلیت پویا کردن محیط اطراف خود را داشته ولی عمدتا" برای تدریس در دانشکده های معماری آمادگی لازم را دارا خواهند بود.
٣ – استخوان بندی کلی دوره :
دوره دکتری از دو بخش آموزش و پژوهش تشکیل می شود در مرحله آمزشی داوطلبان دوره دکتری متعاقب یا همزمان با اخذ دروس جبرانی که متناسب با وضعیت علمی داوطلبان در صورت نیاز از سوی شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده تعیین خواهد شد ، موظف به شرکت در کلاسهای دروس آموزشی می باشند.
دروس آموزشی که نقش جمع بندی دانش به هنگام رشته معماری را دارد به دو دسته اصلی و ویژه تقسیم می شود. دروی اصلی متناسب با سابقه مطالعات گذشته داوطلب و زمینه پژوهش آینده او و دروس ویژه در صورت لزوم متناسب با زمینه رساله داوطلب ارئه خواهد شد . داوطلب دوره دکتری پس از تکمیل مرحله آموزشی و قبولی در امتحان جامع به عنوان اثبات آمادگی مجوز ورود به مرحله پژوهشی و تهیه و نگارش رساله دکتری را اخذ خواهد کرد.
٤ – ساختار آموزشی دوره :
مجموع واحدهای دوره دکتری معماری ٤٤ واحد است . داوطلب دوره دکتری در دوره آموزشی و قبل از ورود به دوره پژوهشی باید تعداد ٨ درس . ٢٤ واحد درسی از مجموع ١١ دروس اصلی و دروس ویژه اخذ کند و پس از گذراندن دوره آموزشی و امتحان جامع رساله تحقیقاتی معادل ٢٠ واحد درسی تهیه نماید.
تبصره ١ : در مواردی برای رفع کاستی ها ی مطالعاتی داوطلب و درک بهتر از دروس اصلی حداکثر تا ١٨ واحد دروس جبرانی (طبق ماده ٩ آئین نامه دوره دکتری ) توسط شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده تعییین و به دانشجو تکلیف خواهد شد. فهرست نمونه های از دروس جبرانی پیشنهادی در جدول ١ آمده است .
تبصره ٢: حداقل واحدهای اخذ شده از دروس اصلی ١٥ واحد معادل ٥ درس می باشد و در مواردی که در رابطه با رساله های پایانی نیاز به تعمق بیشتر دانش خود داشته باشد با صلاحدبد استاد راهنما و تصویب شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده می تواند حداکثر سه درس معادل ٩ واحد از مجموعه دروس ویژه انتخاب نماید . ساختارآموزشی دوره دکتری در تصویر شماره ١ آمده است .
٥ – شرایط ورود و ادامه تحصیل :
علاوه بر شرایط ورود به برنامه دوره دکتری (مندج در آئین نامه دوره دکتری) قابل ذکر است که دوره دکتری معماری فقط از دوره کارشناسی ارشد معماری داوطلب می پذیرد . داوطلبان ورود به این دوره موظف به شرکت در امتحان کتبی و شفاهی می باشند . در امتحان کتبی دانش و کارآیی حرفه ای متقاضی سنجیده می شود
و در امتحان شفاهی علاوه بر سنجش شخصیت خلاق داوطلب توان او از جهت
١- انتخاب زمینه مطالعاتی
٢ – تعمیق و پژوهش در آن زمینه مورد بررسی قرار می گیرد.
تحقیقات انجام شده قبلی توسط داوطلب نیز می تواند یکی از ملاکهای ارزیابی در امتحان شفاهی قرار گیرد . ضمنا" تسلط به یک زبان خارجی و آشنایی کافی به کاربرد کامپیوتر در معماری برای ورود به دوره آموزشی الزامی است . داوطلبان دوره دکتری در صورت دارا بودن شرایط بالا مرحله آموزشی را آغاز و پس از اخذ واحدهای لازم با امتحان جامع به پایان می رساند .
برای ورود به مرحله پژوهشی که نهایتا" منجر به تهیه و نگارش رساله دکتری خواهد شد قبولی در امتحان جامع که بصورت کتبی و شفاهی برگزار می شود و ناظر بر اندوخته های قبلی داوطلب و قابلیت او از جهت هدایت پژوهش مربوط به رساله می باشد ضروری است . شرایط شرکت در امتحان جامع علاوه بر قبولی در کلیه دروس به شرح زیر است :
١ – ارائه مجموعه مقالاتی که در دوره آموزشی بوسیله داوطلب تهیه گردیده است .
٢ – تائیدیه شورای آموزشی تکمیلی دانشکده مبنی بر قابل انتشار بودن حداقل سه مقاله پژوهشی تهیه شده در دوره آموزشی در نشریات علمی معتبر .
٣ –تعیین عنوان پژوهش همراه با چکیده مقدماتی از رساله تحقیقاتی داوطلب که می بایست از آن دفاع نماید و موافقت شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده با موضوع پیشنهادی داوطلب .
٦ – دروس دوره دکتری معماری :
منظور از درس مجموعه مباحث و مطالبی است که با ساختار محتوایی معقول هدفی را دنبال و به نتیجه گیری می رساند . دروس دوره دکتری معماری ماهیتا" تحلیلی و فرهنگ ساز می باشد و به دو دسته عمده تقسیم می شود :
الف) دروس اصلی :
دروسی هستند که در گسترش و تعمیق دانش داوطلب در بدو ورود به دوره دکتری نقش عمده دارند . دروس اصلی به صورت کلاس نظری و مباحثه ای ارائه می شونند و هر داوطلب جمعا" ١٥ تا ٢٤ واحد از مجموعه آنها کسب خواهد نمد . عنوان دروس و ارزشهای آنها به واحد در جدول ٢ آمده است .
تبصره :انتخاب دروس برای دانشجویان با مشاورت اسناد راهنما و تأیید کمیته تحصیلات تکمیلی دانشکده به انجام می رسد.
ب) دروس ویژه :
دروس ویژه دروسی است که پیوستگی خاص با مطالعات مربوط به پایان نامه داوطلب خواهد داشت و به پیشنهاد استاد راهنما و تصویب شورای تحصیلات تکمیلی ارائه خواهد داشت .
دروس ویژه که تا سقف ٩ واحد اخذ خواهد شد ماهیتا" از زمره دروس پژوهشی به حساب آورده می شود .بدیهی است در مواردی خاص و با صلاحدید استاد راهنما تأیید شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده شرکت داوطلب در کلاسهای درس مربوط به زمینه پژوهش او از مقطع فوق لیسانس یادکتری خارج از دانشکده های معماری و شهر سازی بلامانع می باشد . در این صورت گواهی موفقیت داوطلب از شرکت رسمی او در آن کلاسها و تأییدیه استاد راهنما ضروری است . در جدول شماره ٣ چند زمینه و دروس ویژه مرتبط با آن زمینه ها به منظور آشنایی با این دروس آورده شده است .
٧ – نحوه ارائه دروس :
ارائه دروس دوره دکتری به دو صورت کلاس نظری ،کلاس مباحثه ای انجام می شود.
کلاس نظری:
به کلاسهای اطلاق می شود که مطالب درسی عمدتا" توسط استاد در اختیار داوطلبان قرار می گیرد . کلای نظری باید از خصوصیتهای زیر برخوردار باشد :
١ – شرح آن بر اساس ساختار محتوایی ارائه شده در این برنامه قبلا" تهیه و به تأیید شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده رسیده باشد.
٢ – منابع درسی مشخص و در دسترس باشد.
کلاس مباحثه ای :
به کلاسهای اطلاق می شود که جهت تعمیق دانش دانشجویان تعیین و مسیر مطالعه و منابع با هدایت استاد راهنما و با مشارکت حداقل یک داوطلب تشکیل و به صورت بحث و گفت و گو میان استاد و دانشجو بانجام می رسد . دروس ویژه می تواند به صورت کلاس مباحثه ای ارائه گردد.
امتحان پایان کلاس : نحوه ارزیابی دانشجویان در کلاسها بستگی به نظر استادان مربوطه دارد . ولی تهیه حداقل یک رساله تحقیقاتی قابل انتشار (به تشخیص استاد )و ارائه آن در پایان کلیه کلاسهای دوره دکتری اجباری است .
٨ – پایان دوره :
دوره پژوهشی دکتری معماری با ارائه پایان نامه و دفاع از آن طبق ضوابط آئین نامه دوره دکتری مصوب شورایعالی برنامه ریزی بانجام خواهد رسید.
٩ – معرفی اجمالی دروس:
در برنامه های موجود ذیلا" به هدف ،ساختار محتوایی و جمعبندی دروس اصلی به عنوان تعریف محصول آنها بسنده شده است .ضروری است که چکیده و شرح مبسوط این دروس همچنین ساختار محتوایی و تعریف محصول دروس ویژه به وسیله اساتید دروس تهیه گردد و بهتصویب شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده زیر بط برسد.
لازم به تذکر است که تعیین منابع برای دروس دوره دکتری و به خصوص انتخاب منابع از میان کتابهای فارسی و عربی که گنجینه فرهنگ این مرزو بوم را تشکیل می دهند ،کاری خطیر و نیاز به تعمق محققانه دارد . به همین مناسبت مشارکت استاد و دانشجوی دوره دکتری را طلب می کند و می تواند بخشی از کار تحقیقی کلاسهای این دوره را تشکیل دهد.
با وجو این ذیلا" فهرستی از کتابهای منتشر شده به زبان انگلیسی که عدم آگاهی از محتوای آنها برای دانشجویان دوره دکتری جایز نیست آمده است . از آنجا که امید است دانشجویان دوره دکتری به محتوای منابع مطالعاتی این دوره همواره با دیدی تحلیلی مراجعه داشته باشند . لذا توصیه می شود منابع مذکور را نیز مستثنی از این قاعده ندانند.
جدول توزیع واحد:
دروس اصلی: 9واحد
دروس تخصصی: 9واحد
پایان نامه: 18واحد
جمع: 36واحد
جدول 1- دروس جبرانی:
|
نام درس |
تئوری |
عملی |
دروس پیش نیاز، همنیاز، متضاد و معادل |
اجبار در اخذ |
|
کاربرد کامپیوتر درمعماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
روش تحقیق پیشرفته در معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
شناخت شناسی |
2 |
0 |
غیراجباری |
|
|
تاریخ عمومی هنر و معماری اسلامی (ایران وجهان) |
2 |
0 |
غیراجباری |
|
|
تاریخ معماری معاصر |
2 |
0 |
غیراجباری |
|
|
تاریخ عمومی معماری جهان |
2 |
0 |
غیراجباری |
|
|
کارگاه استفاده ازمتون معماری به زبان اصلی |
0 |
3 |
غیراجباری |
جدول 2- دروس اصلی :
|
نام درس |
تئوری |
عملی |
دروس پیش نیاز، همنیاز، متضاد و معادل |
اجبار در اخذ |
|
شیوه های آموزش و طراحی در معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
مطالعات تطبیقی در معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
||
|
3 |
0 |
غیراجباری |
جدول 3- دروس تخصصی:
|
نام درس |
تئوری |
عملی |
دروس پیش نیاز، همنیاز، متضاد و معادل |
اجبار در اخذ |
|
مباحث نظری در مرمت |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
تکنولوژی منطبق |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
زبان مشترک معماری در ادوار تایخی |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
مباحثی در حقوق و معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
ادبیات معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
سازه های نو در معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
آسیب شناسی ساختمانی |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
مباحث نظری در پیش ساختگی |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
مباحثی در روانشناسی محیط |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
شیوه ها و مکاتب آموزش معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
استانداردها و طراحی معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
سازه های سنتی |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
مباحث منتخب درمعماری منطبق با اقلیم |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
قلمروهای جامعه شناسی در معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
اقتصاد معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
آرمان شهرها و معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
برنامه ریزی معماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
ادوار معماری اسلامی ایران |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
معماری و قناعت درانرژی |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
معماری و انرژی های نو |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
اکوسیستمهای طبیعی و محیط مصنوعی |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
معماری معاصر ایران |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
سنت و مدرنیسم درمعماری |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
معماری پیش از اسلام ایران |
3 |
0 |
غیراجباری |
|
|
معماری هند و جنوب شرقی اسیا |
3 |
0 |
غیراجباری |
جدول 4- دروس تحقیقاتی:
|
نام درس |
تئوری |
عملی |
دروس پیش نیاز، همنیاز، متضاد و معادل |
اجبار در اخذ |
|
پایان نامه |
0 |
18 |
غیراجباری |
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjQiNH4y6fcAhUB2KQKHXnkAJkQFgglMAA&url=ftp%3A%2F%2Fftp.iust.ac.ir%2Fsylabes%2FMemari%2FDoctora%2FMemari.docx&usg=AOvVaw2QnU0tSaNX8rPMVRj4Qwsy
