سید مصلح الدین مهدوی

40- «شرح حال ملا محمد حسین فشارکی»؛......... 

سید مصلح الدین مهدوی

شهرت:

مهدوی

تاریخ وفات (قمری/شمسی):

1374/04/04

محل مزار:

سادات مهدوی

زمینه فعالیت:

مدرس,نویسنده,محقق

• زندگی نامه
• داستانها
• فیلم و صوت
• عکس
• دانلود اسناد و مدارک
• محل مزار

http://takhtefoulad.ir/TakhteFoolad/Pages/Mashahir.aspx?ItemId=1086

فرزند سید محمدتقی ملقب به سید شهاب الدین نحوی اصفهانی بن سید محمدحسن مجتهد اصفهانی دانشمند و محقق نامدار و عالم فرزانه در قرن چهاردهم هجری است.
تولد و خاندان؛ خاندان مهدوی از خاندان های علمی قدیم اصفهان هستند و از دورة صفویه تا امروز، علما، ادبا و دانشمندان بسیاری از میان این خانواده برخاسته اند.
پدرش حاج سید شهاب الدین محمدتقی نحوی از علمای محترم اصفهان در اواخر دورة قاجاریه، و دانشمندی محقق و اهل مطالعه بود. مادرش زنی مؤمنه و صالحه و دختر آخوند ملا محمدحسین کرمانی بود.
نام اصلی مهدوی، محمدحسین و لقب وی مصلح الدین است؛ اما ایشان به «مصلح الدین» معروف بود، ولی پدر و عموهای او به نحوی معروف بودند.
وی در 15 محرم 1334ق در اصفهان متولد شد. پدرش از کودکی نسبت به تربیت او اهتمام نمود؛ اما هنوز مصلح الدین 6 ساله نشده بود که پدر از دنیا رفت و مادر و برادران بزرگ تر او، سرپرستی اش را برعهده گرفتند.
تحصیل در مدارس جدید؛ در هفت سالگی برای تحصیل به مدرسة اقدسیه به مدیریت شیخ محمدحسین مشکوة زفره ای و نظامت نورعلی باستی رفت. وی در این مدرسه از محضر سید حسن حکیمی ها استفاده نمود. سپس به مدرسة گلبهار وارد شد و این مدرسه زیر نظر سید هاشم عدنانی اداره می شد. از اساتید وی در این مدرسه شیخ محمدعلی جبل عاملی، شیخ اسدالله ایزدگشسب، سید ابوالقاسم بدری و سید محمدحسین شوندی همدانی و سید محمد کیوانفر را می توان نام برد. مقطع متوسطه را در دبیرستان سعدی به مدیریت محمدتقی خان صدری طی نمود. دبیران آن موقع دبیرستان، از چهره های فاضل و دانشمند اصفهان شمرده می شدند؛ از جمله سید علی خان نوربخش آزاد و ملا محمد همامیو احمد آرام که کلاس درس آنان بسیار پربار بود و مهدوی از این استادان استفاده نمود. از اساتید خط وی نیز سید محمد گلستانه است.
تحصیلات حوزوی و دانشگاهی؛ استاد مهدوی هنگام تحصیل در دبیرستان، به تحصیل علوم حوزوی پرداخت، و تا سال های بعد، آن را ادامه داد. وی نام و شرح احوال این اساتیدش را در دو رساله «تذکرة المعاصرین» و «انیس الفارغین» خود آورده است. استادان ایشان در این زمان عبارت بودند از: ملا محمد همامی؛ حاج میرزا محمدباقر امامی؛ آقا کمال الدین خوانساری؛ شیخ عبدالوهاب زاهدی؛ سید حسن مدرس هاشمی؛ میرزا محمدعلی معلم حبیب آبادی؛ آقا شیخ محمدحسن داورپناه؛ آقا سید صدرالدین کوپایی؛ شیخ ابوالقاسم زفره ای؛ میرزا عباس خان شیدا؛ میرزا عبدالحسین قدسی؛ میر سید علی زنجیره فروش؛ سید آقاجان نوربخش؛ شیخ محمدعلی کرمانی؛ سید علی اصغر مدرس برزانی؛ شیخ محمدعلی مدرس دزفولی؛ حاج آقا رحیم ارباب؛ سید محمدعلی عریضیو میرزا علی-اصغر شریف(مهدوی، تذکرة المعاصرین، مخطوط؛ همو، انیس الفارغین، مخطوط؛ همو، اعلام اصفهان، ج4، مخطوط؛ همو، 1378،ج1، ص17-18).
وی در سال 1315ش به تهران رفت و در رشتة فلسفه و علوم تربیتی در دانشسرای عالی به تحصیل پرداخت. استادان او در این دوره، محمدحسین فاضل تونی، سید محمدکاظم عصار، صادق رضازادة شفق، آقا نصیرالدین خواجوی نوری، بدیع الزمان فروزانفر، عباس اقبال آشتیانی و سید جمال الدین رضوان خوانساری بودند (همو، تذکرة المعاصرین؛ همو، انیس الفارغین؛ همو، 1367، ج3، ص358). او در سال 1317ش به خدمت سربازی اعزام شد.
سفر به عتبات؛ او در سال 1323ش به عتبات عالیات سفر و با عده ای از علمای آن دیار دیدار کرد. او در مدرسة بزرگ آخوند خراسانی نزد همشهری خود شیخ ابوالفضل معزی رفت، و آن دو، خدمت شیخ آقا بزرگ تهرانی رسیدند، و از ایشان اجازة روایت دریافت کردند.
مشایخ اجازات؛ مهدوی از تعدادی از علمای عالی قدر موفق به دریافت اجازه نقل حدیث شد که عبارتند از: حاج شیخ آقابزرگ تهرانی؛ سید شهاب الدین مرعشی نجفی؛ حاج میر سید علی علامه فانی؛ حاج سید مصطفی صفایی خوانساری؛ حاج شیخ محمدعلی اراکی؛ حاج سید ضیاءالدین علامه؛ حاج شیخ محمدباقر کمره ای؛ سید محمد شیرازی؛ حاج سید اسماعیل هاشمی؛ حاج سید محمدعلی موحد ابطحی؛ حاج سید محمدعلی روضاتی؛ شیخ محمود مفید؛ شیخ محمدرضا کلباسی؛ سید جمال الدین گلپایگانی؛ سید محسن حکیم ( مهدوی،مخطوط؛ همو ،1387، ج2، ص13-26).
تدریس؛ وی چندین سال در تهران به تحقیق و مطالعه پرداخت. در سال 1331ش به استخدام آموزش و پرورش درآمد، و مدتی در دبیرستان پهلوی سابق به تدریس پرداخت. سپس به اصفهان منتقل شد، و در دبیرستان های ادب، گلبهار و سعدی به تدریس تاریخ، جغرافیا، منطق و تعلیمات دینی پرداخت.
او برای تدریس در دبیرستان ها در زمان حکومت پهلوی و دریافت حقوق از دولت از آیت الله العظمی بروجردی کسب اجازه کرد.
استاد مهدوی مقید بود همیشه با وضو به کلاس درس برود؛ چون علم و کلاس و تدریس را مقدس می دانست؛ همچنین در تدریس خود، همواره دانش آموزان را نصیحت و ارشاد می کرد و معارف دینی را به آنان می آموخت. او الگویی شایسته در گفتار و رفتار برای دانش آموزان و همکاران بود.
در عرصة پژوهش؛ مهدوی از همان کودکی به مطالعه و تحقیق، اشتیاق فراوان داشت. هنگامی که ده سال بیشتر نداشت، در کتابخانة پدر به مطالعه می پرداخت و گاه به مناسبت، در کلاس درس، آن ها را برای معلمان خود در مدرسة گلبهار بیان می کرد و باعث شگفتی و خوشحالی آنان می شد. آنان نیز که معلمانی فاضل و اهل مطالعه بودند، این دانش آموز علاقه مند و با استعداد را تشویق می کردند ( محقق، ص154-155؛ مهدوی، 1384، ج1، ص1-2).
اولین فعالیت تحقیقی ایشان، تکمیل کتاب« تذکرة القبور» بود. او پس از آن که یادداشت های فراوان برای کتاب آماده کرد، کتاب را به « رجال اصفهان یا تذکرة القبور» موسوم ساخت و آن را در سال 1328ش به چاپ رساند( مهدوی، 1384، ج1، ص3). پس از آن، دربارة شعرای اصفهان به گردآوری مطلب و شرح حال پرداخت و در سال1334ش کتاب «تذکرة شعرای معاصر اصفهان» را منتشر کرد.
پس از آن، چون خود و اجدادش از محلة خواجو بودند، کتابی مختصر در «تاریخچه محلة خواجو» نوشت؛ همچنین پس از وفات مرجع تقلید شیعیان سید حسین بروجردی کتابی در شرح حال ایشان منتشر ساخت.
در کنار این فعالیت ها به گردآوری احادیث و شرح حال چهارده معصوم، علیهم السلام، علاقة زیاد داشت؛ لذا کتابی با عنوان «عطیة الجواد» و کتاب «تاریخ سامرا و زندگانی عسکریین علیهم السلام» را به چاپ رسانید.
هم چنین جهت تدوین کتاب درسی «تعلیمات دینی» برای دبیرستان ها با تعدادی از دبیران دبیرستان های اصفهان همکاری داشت.
سید مصلح الدین مهدوی، اغلب اوقات فراغت خود را صرف یادداشت برداری از کتاب ها، جستجو در آثار و ابنیة تاریخی اصفهان می-نمود و هر روز که می گذشت، بر دامنة تحقیقات و بررسی های خود می افزود.
او پژوهش گری امانت دار بود. همیشه در نوشتن منبع مطالب خود اصرار داشت و سعی می کرد مطلبی را بدون مأخذ نقل نکند، علاوه بر کتاب ها، از افراد مطلع نیز در تهیة مطالب مورد نظر خود استفاده می کرد و از نسخه های خطی، کتیبه های ابنیة تاریخی و اسناد بهره می برد. او مطالب نقل شده از کتاب ها را مورد بررسی و نقد قرار می داد، و تلاش می کرد که اشتباهات آنها را رفع کند و مطالب مستند و دقیق به چاپ برساند.
او همواره چهره ای متبسم داشت و با گشاده رویی با دیگران برخورد می کرد و معلومات و اطلاعات خود را که حاصل سالها زحمت و مرارت بود، بدون هیچ گونه چشم داشتی در اختیار محققان قرار می داد و از راهنمایی و کمک به علاقمندان فرهنگ و تاریخ دریغ نمی کرد و در این کار حوصله ای عجیب داشت.
این دانشمند در دنیای تحقیق گمنام زیست و به استناد روایت معصومین، علیهما السلام، بارها می فرمود: «بهترین مردم دورة آخرالزمان کسی است که گمنام باشد» .
مصاحبان و دوستان؛ مهدوی با اغلب محققان، ادبا و فرهیختگان اصفهان، دوستی و رفاقت و مصاحبت داشت؛ از جمله میرزا محمد علی معلم حبیب آبادی، جلال الدین همایی، سید بدرالدین کتابی، جعفر نوا، عباس بهشتیان، سید محمدعلی روضاتی، لطف الله هنرفر، سید محمدباقر کتابی، ابوالقاسم سری. وی در آثار خود به نیکی از آنان یاد کرده است.
کتابخانة مهدوی؛ کتابخانة شخصی او شامل چندین هزار جلد کتاب چاپی و خطی بود که اغلب نسخه های خطی آن از پدر بزرگوارش به او به ارث رسیده بود. کتاب های چاپی کتابخانه نیز از کتب رجال، حدیث، ادبیات و تاریخ بود و اغلب کتاب های نایاب و کم یاب در آن یافت می شد. پس از وفات، بخشی از نسخه های خطی به کتابخانة ابن مسکویة اصفهان اهدا شد و بخشی از کتاب ها به قم انتقال یافت که اینک زینت بخش کتابخانة مرکز احیاء میراث اسلامی است. برخی از نسخه های خطی کتابخانة استاد مهدوی در «فهرست نسخه های خطی مرکز احیاء میراث اسلامی» معرفی شده است.
تألیفات و آثار؛
الف) کتاب های چاپ شده؛
1- «رجال اصفهان یا تذکرة القبور»؛ 2- « مختصری از تاریخچة محلة خواجو و وقف نامة حمام شریف»؛ 3- « تذکرة شعرای معاصر اصفهان»؛ 4- «زندگی نامة آیت الله العظمی بروجردی»؛ 5- «تاریخ سامرا و زندگی عسکریین علیهم السلام»؛ 6- « تذکرة القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان»؛7- «تعلیمات دینی»، دورة پنج جلدی، با همکاری سایر دبیران اصفهان؛ 8- « ارمغان اصفهان» یا شرح حال شاگردان آیت الله میر سید علی بهبهانی»؛ 9- « عطیة الجواد»؛ 10- « تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر یا بیان سبل الهدایة فی ذکر اعقاب صاحب الهدایه»، سه جلد؛ 11- «خاندان شیخ الاسلام»؛ 12- «بیان المفاخر»، در احوالات عالم جلیل صاحب مناقب و مآثر حاج سید محمدباقر حجت الاسلام شفتی، دو جلد؛ 13- « یادنامة فقیه اهل بیت سید بحرالعلوم میردامادی»؛ 14- «زندگی نامة علامة مجلسی»، دو جلد؛ 15- «سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان»؛ 16- «ابطال الصفا فی ذکر اسماء الشهدا» (یاران باوفای امام حسین علیه السلام؛ 17- «تاریخچة ارزنان و مقبرة علیا جناب زینب خاتون»؛ 18- « مزارات اصفهان»؛ 19-« اعلام اصفهان»ج1و2و3؛ 20- «اصفهان دارالعلم شرق».
ب) آثار چاپ شده در ضمن کتاب های نویسندگان دیگر؛
1-«شرح حال ابراهیم سری پوده ای» در مقدمة دیوان سری، آبادان1381ش؛ 2- «شرح حال حاج میرزا ابوالحسن آل رسول موسوی شمس آبادی( شهید اصفهانی) و خاندان او» در مؤخرة کتاب« تحفة الابرار»، اصفهان1409ق؛ 3- «شرح حال سه نفر از خاندان عالم زاهد جلیل حاج محمدابراهیم کلباسی» در مقدمة کتاب« حقوق زن در اسلام و ارث»، تهران1352ش؛ 4- مقاله ای دربارة «نقش اصفهان در جنبش و تحریم تنباکو » چاپ شده در کتاب« سدة تحریم تنباکو»، به کوشش موسی نجفی، تهران1373ش؛ 5- «غایة الامال و الامانی( شرح حال سید هاشم بحرانی)» در مقدمة کتاب « اللوامع النورانیه»؛ 6- «اصفهان یا دارالعلم شرق (فهرست اجمالی مدارس دینی اصفهان)» در کتاب «محیط ادب»، به کوشش حبیب یغمایی، تهران 1357ش؛ 7- «شرح حال آقا باقر خوراسکانی» در کتاب «خورشید جی»، به تصحیح اصغر منتظرالقائم، قم1384ش؛ 8- « حکایاتی از علمای اصفهان» در کتاب« ناگفته های عارفان»؛ 9- « شرح حال میر سید علی نجف آبادی» در کتاب« مجتهد نجف آبادی».
ج)مقالات چاپ شده در مطبوعات؛
1- «همدم مردم (یادی از علامة مجلسی)» روزنامة رسالت؛25/8/1368، نیز چاپ شده در شناخت نامة علامة مجلسی، ج1، تهران1378ش؛ 2- « شرح حال سید محمد باقر حجت الاسلام شفتی»، مجلة نور علم؛ دوره سوم، ش10( پیاپی34)، اسفند 1368ش؛ 3-« شرح حال آقا شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی»، مجلة نور علم، دوره دوم، ش9( پیاپی21)، مرداد1366ش؛ 4- «شرح حال حاج آقا حسین عمادزاده، هفته نامة نوید اصفهان، ش99، سال 2، مرداد1369ش؛ 5- « شرح حال حاج شیخ مرتضی مظاهری نجفی»، هفته نامة نوید اصفهان، ش48، سال1، مرداد1368ش؛ 6- « شرح حال سید کریم نیکزاد امیر حسینی»، هفته نامة نوید اصفهان، ش98، سال 2، مرداد1369ش؛ 7-« شرح حال آیت الله العظمی مرعشی نجفی»، هفته نامة نوید اصفهان، ش113، سال 2، آبان 1369ش و ش114، سال 2، آبان 1369ش؛ 8- «به یاد تخت فولاد»، هفته نامة نوید اصفهان، ش20، سال1، دی 1367ش؛ 9- «مسجد سید اصفهان پایگاه مشروطیت و انقلاب اسلامی»، هفته نامة نوید اصفهان؛ 10- «نامه ای امیدبخش» هفته نامة نوید اصفهان، ش72، سال1، دی 1368ش؛ 11- «محمدعلی معلم حبیب آبادی»، یادنامه حبیب آبادی، به ضمیمه جلد5«مکارم الاثار» اصفهان 1355ش؛ 12- «قصیده تاریخی- سیاسی دخانیه از عصر تنباکو» در « سدة تحریم تنباکو» به کوشش موسی نجفی و رسول جعفریان، تهران1373ش؛ 13- مقدمه بر «لمعات حسینی» از حسین شمس، ج4، اصفهان1339ش.
ﻫ) آثار چاپ نشده؛
1- «تذکرة شعرای اصفهان»(متقدمین)؛ 2- «گوهر گرانبها در ماده تاریخ وفات علما و شعرا»؛ 3- «تحفة الشعرا»؛ 4- « شجرة طیبه یا سادات اصفهان»؛ 5- «انیس الفارغین» جنگ اشعار و متفرقات؛ 6- «کتاب شناسی قرآن مجید»؛ 7- «امام زادگان اصفهان و توابع»؛ 8- « اربعین در فضائل امیرالمؤمنین(ع)»؛ 9- «فدک و سیر تاریخی آن»؛ 10- «اربعین»، در ذکر چهل حدیث دربارة فضیلت علم و علما؛ 11-« کلمات المعصومین علیهم السلام»؛ 12- «قرآن در احادیث»، مجموعه احادیث با موضوع قرآن؛ 13-«صحیفة جوادیه»؛ 14- «الحائریون»، مدفونین در کربلا؛15- «به یاد کربلا»؛ 16- «الحجة البالغه» احادیث در فضائل علی و اهل بیت علیهم السلام از کتب اهل سنت؛ 17- «شرح حال و کلمات قصار چهارده معصوم علیهم السلام» چهارده جلد؛ 18- «تاریخ کاظمین»؛ 19- «اعراب کلمات مشکلة قرآن مجید»؛ 20- «منطق و فلسفه»؛ 21- «خاندان شفروة اصفهان»؛ 22- «خاندان خجندیان (آل خجند) و محدثین شافعی اصفهان»؛ 23- «خاندان ترکة اصفهان (آل ترکه)»؛ 24- «اشعری های قم و اصفهان»؛ 25- «مستبصرین» در شرح حال کسانی که شیعه شده اند؛ 26- «گنجینه»؛27-«بهشت و جهنم»؛ 28- «جغرافیای اصفهان»مأخوذ از کتاب «ذکر اخبار اصفهان»؛ 29- «خاندان میرداماد»؛ 30- «شرح حال سادات بهشتی اصفهان»؛ 31- «خوانین بختیاری»؛ 32- «خاندان نصیری طوسی اصفهان»؛ 33- «روزنامه های اصفهان»؛ 34- «تاریخ تشیع اصفهان و زندگانی حافظ ابونعیم اصفهان»؛ 35- «معاریف اصفهان»؛ 36- «وفیات الاعوام» نام بزرگان علم و حکمت بر حسب سنوات وفات آن ها؛ 37- «مجموعة موضوعی آیات قرآن» هفتاد موضوع؛ 38- «شرح حال آقا سید ابوالقاسم دهکردی»؛ 39- «شرح حال حاجیه خانم امین» ( بانوی ایرانی)؛ 40- «شرح حال ملا محمد حسین فشارکی»؛ 41- «شرح حال سید ابوالحسن مرتضوی کرونی»؛42- «شرح حال سید محمد نجف آبادی»؛ 43- « شرح حال میر سید حسن روضاتی»؛ 44- « شرح حال جهانگیرخان قشقایی»؛ 45- «شرح حال حاج میرزا یحیی مستوفی بیدآبادی»؛ 46- « شرح حال میرزا علی آقا شیرازی»؛ 47- «شرح حال آقا سید محمدباقر درچه ای»؛ 48-«شرح حال سید اسماعیل صدر»؛ 49- « شرح حال ملا محسن فیض»؛ 50- «شرح حال شیخ مفید»؛ 51- «شرح حال ثقة الاسلام کلینی»؛52- «ارشاد الناس» یا شرح حال شیخ عباس مصباح دستگردی؛ 53- «شرح حال خواجه نصیرالدین طوسی»؛ 54- «تذکرة المعاصرین» ناتمام؛ 55- «کتاب هایی که خوانده ام»؛ 56- « اخبار پیغمبران در اثبات پیغمبر آخر زمان». سید مصلح الدین مهدوی نسخه های چندی را نیز کتابت نموده است که برخی از آنها چنین است: «ارشادالمسلمین» سید عبدالله الاسلام؛ «نصایح العلما» سید محمدحسن مجتهد؛ «هدیة السالکین» شیخ محمدرضا کلباسی؛ «تسلیت نامه» شیخ عبدالحسین محلاتی؛ «رسالة اشعریین قمین» میرزا محمدعلی معلم حبیب آبادی؛ «رسالة زکوه» علامه مجلسی و «رسالة کفارات» علامه مجلسی.
وفات؛ سید مصلح الدین مهدوی پس از عمری پربرکت، تألیف ده ها کتاب ارزنده، و پرورش صدها شاگرد در آموزش و پرورش و خدمت به اسلام و مسلمین، سرانجام در روز یک شنبه 4 تیر 1374ش/6 محرم 1416ق پس از تحمل یک بیماری طولانی، چشم از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت. استاد در آرامگاه خانوادگی مهدوی واقع در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

 

http://takhtefoulad.ir/TakhteFoolad/Pages/Mashahir.aspx?ItemId=1086