اولین دشمن رضاخان

 آیت الله مدرس رهبر مبارزات ملت ایران علیه نظام استبدادی رضاخان، عالم فرزانه ای بود که در حوزه علمیه اصفهان و نجف اشرف سالها در محضر بزرگانی چون میرزا جهانگیرخان قشقایی، سیدمحمد باقر درچه ای، سیدمحمد فشارکی و شریعت اصفهانی علم آموزی نمود،

 

پایگاه بصیرت

 

مهدى سعیدى
چو غلام آفتابم، هم از آفتاب گوبم
نه شبم، نه شب پرستم، که حدیث خواب گویم
بر حسب اسناد تاریخی و نسب نامه ای که حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره ) تنظیم نموده است، سیدحسن مدرس از سادات طباطبایی زواره است که نسبش پس از سی و یک پشت به حضرت امام حسن مجتبی (ع)می رسد. آیت الله مدرس رهبر مبارزات ملت ایران علیه نظام استبدادی رضاخان، عالم فرزانه ای بود که در حوزه علمیه اصفهان و نجف اشرف سالها در محضر بزرگانی چون میرزا جهانگیرخان قشقایی، سیدمحمد باقر درچه ای، سیدمحمد فشارکی و شریعت اصفهانی علم آموزی نمود، تا به مقام اجتهاد رسید. مدرس پس از بازگشت از نجف در شهر اصفهان اقامت کرد و به تدریس درس فقه، اصول، منطق، فلسفه پرداخت. او جزو اولین کسانی بود که تدریس نهج البلاغه را در حوزه های علمیه آغاز نمود و در تدریس چنان مسلط بود که از این زمان به «مدرس» شهرت یافت. از همان زمان روحیه مردمی و ضدیت با ظلم و استبداد او برجسته بود و ماجرای مقاومت او در برابر زورگویی صمصام السلطنه در اصفهان، مدرس را به عنوان مجتهدی مردمی و مبارز در اصفهان مطرح ساخت. مدرس با ورود به تهران در مدرسه سپهسالار (شهید مطهری کنونی) به تدریس مشغول شد و در سال 1304 ش عهده دار تولیت این مدرسه گشت.
مطابق با اصل دوم متمم قانون اساسی ایران در دوره دوم مجلس، از سوی فقها و مراجع تقلید شهید مدرس به عنوان مجتهد طراز اول برگزیده شد تا به همراه چهار نفر از مجتهدان دیگر به مجلس رفته، بر قوانین مصوب آن نظارت داشته باشد و این سرآغاز حضور بی همتای مدرس در صحنه سیاست ایران زمین بود. وقتی که مدرس قدم به ساحت مجلس گذاشت کسی گمان نمی کرد این سید لاغر اندام با عصای چوبی و لباس کرباس به زودی تمام امور را به دست گرفته و در بحث و استدلال کسی حریفش نشود.
در ماجرای مهاجرت نمایندگان مجلس و برخی رجال سیاسی در اعتراض به اشغال کشور توسط نیروهای نظامی روس و انگلیس در ماجرای جنگ جهانی اول و تشکیل «کمیته دفاع ملی»، مدرس نیز حضور داشت و به عنوان وزیر وزارت عدلیه و اوقاف منصوب گردیده بود. مخالفت تاریخی مدرس با قرارداد وثوق الدوله که سرانجام به لغو آن انجامید نیز از دیگر نقاط درخشان کارنامه این رهبر مذهبی ملت ایران است.
اما مهمترین عرصه مبارزات سیاسی زندگانی آیت الله مدرس را باید در مبارزه وی با قدرت گرفتن تدریجی رضاخان دانست. مدرس از زمان حضور خود در مجلس چهارم در نطقهای آتشین خود علیه رضاخان موضعگیری کرد و تلاش کرد چهره استبدادی و ضداسلامی وی را در پس چهره منافق وی آشکار سازد.
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای بدین نقش تاریخی شهید مدرس چنین اشاره می نمایند: «هنگامی که توطئه استعمار کهنه کار انگلیس، رضاخان را وارد صحنه سیاست و قدرت کرد، مدرس اولین کسی بود که دریافت دشمنان اسلام چه نقشه خطرناکی برای ملت ایران کشیده اند. شناخت ماهیت مزدور رضاخان و پیش بینی عاقبت شومی که سلطه و سلطنت او می توانست به بار آورد، در آغاز برای همگان آسان نبود، کمتر کسی می توانست از ورای آن همه ادعا و تظاهر که همچون نقابی صورت کریه رضاخان را پوشانده بود، چهره او را تشخیص دهد و در میان آن گروه معدودی که صاحب تشخیص بودند کمتر کسی این شهامت را داشت که آنچه که دانسته بر ملا کند و از همان ابتدای امر قد علم کرده به مخالفت با او برخیزد. در چنین حالی مدرس کسی بود که با فراست خویش، هم ماهیت ضد اسلامی و ضدمردمی رضاخان را تشخیص داد و هم با شجاعت کم نظیری با او به مبارزه برخاست.» (10/9/63)
مبارزات مدرس با رضاخان پایان یافتنی نبود و در این مسیر با قدرت گرفتن روزافزون رضاخان و تشکیل حکومت پهلوی شرایط بر مدرس سخت تر می شد. تا اینکه سرتیپ درگاهی رئیس شهربانی تهران که عداوتی خاص با مدرس داشت به دستور رضاخان در شب دوشنبه شانزدهم مهرماه 1307 به همراه چند پاسبان مسلح به منزل مدرس رفته ، پس از مضروب و مجروح کردن اهل خانه و زیر کتک گرفتن شهید مدرس وی را سر برهنه و بدون عبا دستگیر کردند و به قلعه خواف تبعید نمودند. آن فقیه مبارز پس از 9 سال اسارت در قلعه خواف به دنبال اجرای نقشه رضاشاه روانه کاشمر گردید و در حوالی غروب 27 رمضان 1356 ق مطابق با دهم آذر 1316 ش سه جنایتکار و خبیث به نامهای جهانسوزی، خلج و مستوفیان نزد مدرس آمده و چای سمی را به اجبار به او دادند و چون دیدند از اثر سم خبری نیست عمامه سید را در حین نماز از سرش برداشته، برگردنش انداختند و آن فقیه بزرگوار را به شهادت رساندند.
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای از آیت الله مدرس به عنوان اسوه نمایندگی مجلس یاد می کند و می فرماید: «مجلس باید مجلسی باشد که بتواند در مقابل زورگویی ها و زیاده خواهیها و مرعوب کردنها و تطمیع کردنهای قدرتمندان جهانی بایستد و مصالح کشور و ملت را محاسبه کند و دنبال آن برود. امام (رضوان الله علیه) بارها اسم «مدرس» را می آوردند. مگر خصوصیت مدرس چه بود؟ از مدرس عالمتر هم داشتیم. مدرس خصوصیت عمده اش این بود که هیچ عامل ارعاب و تهدید و تطمیع و فریبگری در او اثر نمی کرد. همان وقتی که علی الظاهر فضا را بر ضد او آن چنان متشنج کرده بودند که علیهش شعار می دادند، او ایستاد و حرف خودش را زد. این خصوصیت یک نماینده خوب در مجلس است.» (26/11/78)

 

https://basirat.ir/fa/news/60933/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86