حاج شیخ عباسعلی ادیب
استاد : آیت الله شیخ محمد حسین فشارکی
عباسعلی ادیب حبیب آبادی (1315-1412ه.ق)، از جمله رجال و چهره‌های برجسته‌ی حوزه‌ی علمیه‌ی اصفهان به شمار می‌رود. او در علوم مختلفی نظیر؛ فقه، اصول، فلسفه، حکمت، هیات، نجوم، ریاضیات و... سرآمد بود.
 | |
| نام کامل | عباسعلی ادیب حبیب آبادی |
| زادروز | 13 جمادی الاول 1315 قمری |
| زادگاه | قریه "حبیب آباد" برخوار اصفهان |
| وفات | 2 ذی الحجه 1412 قمری |
| مدفن | اصفهان، در جوار مقبرة صاحب بن عباد (در محله‌ی طوقچی) |
| |
| اساتید | سیدمحمد نجف آبادی، محمدرضا مسجد شاهی اصفهانی، سیدباقر درچه‌ای، محمدحسین فشارکی |
| شاگردان |
محمدباقر غفرانی، سیدعلی میرلوحی فلاورجانی، سیدمحمدتقی مدنی |
| آثار |
احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام |
ولادت
آیت الله حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند مرحوم حاج محمد جعفر، در روز جمعه 13 جمادی الاول سال 1315 ه.ق، در قریه ی حبیب آباد برخوار اصفهان متولد گردید.[۱]
تحصیلات
وی مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر اصفهان رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود که ازآن جمله می توان به آقا میرزا احمد مدرس، شیخ محمد رضا نجفی، سید مهدی در چه ای، ثقة الاسلام حاج آقا نورالله مسجد شاهی و جمعی از اکابر فقها، مجتهدین، اعاظم علماء و در بین حوزه علمیه اصفهان اشاره کرد.[۲]
وی در رشته های مختلف همچون فقه، اصول و اخلاق، ریاضیات، هندسه، لگاریتم، هیأت، نجوم و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت.[۳] همچنین از برخی اساتید خود موفق به دریافت اجازه اجتهاد و روایت گردید.
وی تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارما کولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده ی علوم پزشکی اصفهان دست یافت و مدتی نیز به عنوان معاون اداری – مالی این دانشگاه خدمت کرد.[۴]
خصوصیات اخلاقی
در وجود مرحوم آیت الله ادیب ویژگی های زیادی بود. از آن جمله می توان به:
- زهد: زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، تعریف، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.
- تواضع فوق العاده: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود، اشاره می کرد بیا در کنار من.
- روح طلبه پروری: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.
- نظم: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در مسجد و اقامه ی جماعت در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد.
- وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.
- تعبد: باوجود این همه کثرت مشاغل و مراجعات مردمی، تدریس صبح، عصر و مطالعه مقید بود به انجام نوافل؛ کلیه نوافل را در طول سال انجام می داد، مخصوصا در مدت عمر، نماز شب ایشان ترک نشد. حتی آن شب که در منزل زمین خورد و دستشان شکست، یک ساعت قبل از طلوع فجر بود که جهت وضو برای نماز شب به پا خواسته بود.
- تألیفات: از ویژگی های وی نسبت به کتاب هایی که نوشت این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلآ جبران شود.
- آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی حج مشرف می شد و احتمالا 17 سفر جهت ارشاد زائرین به مکه داشته است.
- به زیارت خانه خدا و مدینه طیبه مشرف شد و همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در مدینه، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مساله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.[۵]
شعر و شاعری
حاج شیخ عباسعلی ادیب، عالمی زاهد، فقیهی جامع، مجتهدی بزرگوار و ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی شعر نیکو می سرایید.[۶] وی سابقا "نادم" تخلص می نمود[۷]و پس از آن که نام خانوادگی خود را «ادیب» قرار داد، این کلمه را نیز تخلص خود گردانید.
نمونه اشعار فارسی
استادان
از جمله استادان وی می توان به آیت الله سید محمد نجف آبادی، آیت الله شیخ محمد رضا مسجد شاهی اصفهانی، آیت الله سید باقر درچه ای، آیت الله شیخ محمد حسین فشارکی ، آیت الله میرزا محمد رضا کلباسی اشاره کرد.[۹]
شاگردان
محمد باقر غفرانی [۱۰]- سید علی میر لوحی فلاورجانی [۱۱]-دکتر محمد فشارکی [۱۲]- حجة الاسلام والمسلمین سید محمد تقی مدنی.[۱۳]
فعالیت فرهنگی-اجتماعی
احیاء و تجدید ساختمان مسجد مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی اصفهان)، و اقامه ی نماز جماعت و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،[۱۴] دارالشفای حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید، همچنین حسینیه امام خمینی (ره)، مقبره صاحب بن عباد و کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است.[۱۵]
آثار ماندگار
احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام، زیارت مدینه که مشتمل بر تمام زیارات حضرت رسول صلی الله علیه و آله، حضرت زهرا سلام الله علیها، ائمه بقیع علیهم السلام، حمزه، شهداء و سایر اعمال مدینه به طور مفصل، کتاب شرح دعای ندبه (وظایف الشیعه)، شرح حال صاحب بن عباد (هدیة العباد)[۱۶]
وفات
در عصر پنجشنبه،دوم ذی الحجه سال 1412 ه.ق برابر با چهاردهم خرداد 1371 هجری شمسی وفات یافت و در جوار مقبره صاحب بن عباد در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.[۱۷]
پانویس
- پرش به بالا↑ هادوی – مصطفی، تذکرة شعرای استان اصفهان، اصفهان، پویان مهر، 1383، مرکزی، ص 49.
- پرش به بالا↑ مهدوی – سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 2، انتشارات گلدسته چاپ اول، 1384، ص 1069، مرکزی.
- پرش به بالا↑ ریاحی – محمدحسین، چلونگر – محمدعلی، ادیب ماندگار، یادنامه ی آیت الله شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار 1385، اصفهان شناسی، ص 191.
- پرش به بالا↑ همان، ص 271.
- پرش به بالا↑ همان، ص 320-319.
- پرش به بالا↑ مهدوی – سید مصلح الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر، ج 2؛ نشر الهدایة، چاپ خیام، قم، چاپ اول، تابستان 1367، ص 322، مرکزی.
- پرش به بالا↑ هادوی، همان، ص 49.
- پرش به بالا↑ ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر، ج 2، ص 279.
- پرش به بالا↑ همان، ص 222.
- پرش به بالا↑ ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ص 248.
- پرش به بالا↑ همان، ص 275.
- پرش به بالا↑ همان، ص 213.
- پرش به بالا↑ همان، 327.
- پرش به بالا↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج2، ص 1069.
- پرش به بالا↑ ریاحی، همان، ص 320.
- پرش به بالا↑ کتابی – محمدباقر، رجال اصفهان (در علم، عرفان، ادب و هنر...)، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، پائیز 1375، ص 250، مرکزی.
- پرش به بالا↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج 2، ص 1069.
