گزارش 40 ساله روستاها وعشایر- بخش 2

طرح هادی روستایی

  پایه طرح های هادی روستایی در کشور از سال 1362 و تحت عنوان، روان بخشی روستاها، در یکی از نقاط روستایی شهرستان شهرکرد و توسط وزیر مسکن و شهرسازی وقت به مورد اجرا گذاشته شد و در سال‌های بعد به خصوص از سال 1366 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با جدیت تمام پی‌گیری شد .

تجدید حیات و هدایت روستاها از ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله، اهداف مورد نظر در طرح‌های مذکور است.

بر اساس آئین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح‌های توسعه عمران محلی، ناحیه‌ای، منطقه‌ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور مصوب مورخه 12/10/78 هیأت دولت، طرح هادی روستایی عبارت است از :

« طرح هادی روستایی طرحی است که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تولیدی، تجاری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی‌های عمومی روستایی را بر حسب مورد در قالب مصوبات طرح‌های ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی یا طرح‌های جامع ناحیه‌ای تعیین می‌نماید.

مراحل تهیه طرح هادی:

مرحله اول: تهیه نقشه پایه و وضع موجود روستا

مرحله دوم : مطالعات پایه و تشخیص وضعیت

مرحله سوم : تحلیل و استنتاج از بررسیها و تدوین چشم اندازها

مرحله چهارم: تعیین پروژه های پیشنهادی و تهیه طرح هادی

تعداد روستاهای دارای طرح هادی

Ø               پیش از انقلاب هیچ‌گونه طرح توسعه‌ای برای روستاها وجود نداشت حال آن‌که پس از انقلاب و براساس آمار سال 1395، 39 هزار و 400 روستای بالای 20 خانوار در کشور وجود دارد که طرح هادی 99 درصد آن‌ها (37000 روستا) تهیه شده است[1].

تعداد طرح های هادی اجراشده

Ø               در حال حاضر بهسازی محیط روستا و طرح هادی برای 16 هزار روستا انجام شده است و اکنون در مراحل مختلف اجرا هستند، در این راستا ابتدا الگوسازی و فاز اول معابر اجرا و بقیه طرح به مرور زمان با مشارکت مردم انجام می‌شود[2].

 

تعداد طرح‌های هادی نیمه‌تمام

Ø               از سال 1396 بازنگری طرح هادی 2 هزار روستا در دستور کار قرار گرفته است و اجرای طرح هادی 3 هزار و 400 روستا که بیشتر آن‌ها نیمه تمام هستند نیز در برنامه قرار دارد[3].

مسکن روستایی

براساس گزارش سال 2000 برنامه عمران ملل متحد UNDP ایران یکی از سانحه‌خیزترین کشورهای جهان محسوب می‌شود مانند سیل، طوفان، رانش زمین و از همه مهمتر زلزله، هر ساله بسیاری از سکونتگاهای ایران را به ویژه در مناطق روستایی تهدید می‌کند.

بنابراین بنیاد مسکن برای مقابله با تهدید سوانح طبیعی عملیات پیشگیری پیش از وقوع سانحه را با اجرای طرح ویژه بهسازی و نوسازی سکونتگاه‌های آسیب‌پذیر روستایی و همچنین بازسازی مناطق سانحه‌دیده پس از وقوع سانحه را در دستور کار خود قرار داده است.

طرح بهسازی مسکن روستایی از سال 1374 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و ارتقاء سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش مسکن روستایی آغاز گردید. این مهم توأم با ارایه تسهیلات و زیرساخت‌ها، قابلیت آن را می‌یافت که به ایجاد حس تعلق به مکان، حفظ تراکم جمعیت خانوار، بهبود سیمای بصری و چشم انداز روستا، مقاوم سازی مسکن و در نتیجه بهسازی زندگی روستایی بیانجامد.

Ø               از سال 1384 تاکنون سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در کشور نوسازی و مقاوم‌سازی شده اند که با صدور پروانه ساختمان روستایی، این امر باعث کاهش چشمگیر تلفات انسانی در مخاطرات طبیعی شده است[4].

Ø               از سال ۸۴ تا سال 1396 نوسازی یک میلیون و ۶۲۱ هزار واحد روستایی به اتمام رسیده است[5].

Ø               تا پایان سال 1396 بالغ بر دو میلیون و ۱۶۰ هزار واحد مسکن روستایی در کشور بازسازی، نوسازی و بهسازی شده که در برابر حوادث طبیعی مقاوم هستند[6].

Ø               بازسازی حدود 1.5 میلیون واحد مسکونی که در اثر حوادث و سوانح مختلف انسانی (جنگ) و طبیعی (سیل و زلزله و ...) طی 40 سال گذشته از بین رفته بودند، از افتخارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در دوره جمهوری اسلامی است.

جدول 1: آمار عملکرد بازسازی‌های صورت گرفته تا پایان سال 1396 به واسطه سوانح و حوادث طبیعی و انسانی

​موضوع بازسازی	​تعداد واحدهای بازسازی شده
​مناطق جنگ‌زده در 5 استان	​158366
​زلزله سال 1369 گیلان و زنجان	​200057
​سیل سال 1371 در 15 استان	​170000
​زلزله اردبیل سال 1375	​19500
​زلزله های شمال و جنوب خراسان سال 1376	​30357
​زلزله سال 1381 آوج ( قزوین، همدان، زنجان و کرمانشاه)	​35830
​سیل سال 1378 نکا	​3976
​سایر استانها ( سیل زابل، زلزله فارس و ...)	​358325
​زلزله سال 1382 شهرستان بم	​68459
​زلزله سال 1383 سیستان و بلوچستان	​2200
​برف شدید سال 1383 گیلان	​30511
​زلزله سال 1383  استان کرمان ( زرند)	​23358
​حوادث سال 1383 سایر استان‌ها	​29736
​زلزله سال 1385 استان لرستان ( بروجرد و درود)	​47200
​سیل سال 1384 استان گلستان	​2000
​زلزله سال 1384 جزیره قشم	​3800
​سیل سال 1386 ( طوفان گونو) سیستان وبلوچستان	​17053
​حوادث سال 1384 سایر استان‌ها	​29573
​سیل سال 1387 استان مازندران	​10346
​حوادث سال  1388 کل کشور ( 1320 میلیارد ریال)	​18266
​حوادث سال 1389 پنج استان ( خراسان رضوی، فارس، کرمان،سمنان و لرستان)	​17564
​حوادث سال 1390 از جمله خراسان (نیشابور)، فارس ( ممسنی و سپیدان)	​23933
​حوادث سال 1391 آذزبایجان شرقی، مازندران، خراسان جنوبی و ...	​38881
​حوادث سال 1392 بوشهر(دشتی و دشتستان)، هرمزگان (بشاگرد و بستک)، برف گیلان و مازندران	​18242
​حوادث سال 1393 (سیل خراسان جنوبی، گلستان، مازندران، هرمزگان، سمنان، زلزله ایلام و ...)	​21079
​حوادث سال 1394 مازندران، کهکیلویه، البرز، هرمزگان، مرحله دوم زلزله ایلام و ...	​1067
​حوادث سال 1395 مازندران، ایلام، شهر دو گنبدان، خوزستان و حدود 30 حادثه دیگر	​5379
​حوادث سال 1396آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی و فارس و ...	​5668
​جمع کل واحدهای بازسازی شده ( از بدو تاسیس بنیاد مسکن)	​1415187

مأخذ: پایگاه اطلاعرسانی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، 03/06/1397، نشانی: http://bonyadmaskan.ir/Pages/RuralRebuilding.aspx

خدمات کشاورزی

سرزمین ایران دارای مساحتی بالغ بر ۱۶۴ میلیون هکتار است که بیش از ۵۱ میلیون هکتار آن از اراضی خوب و با استعداد برای تولید محصولات کشاورزی است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بدلیل سیاستهای نادرست رژیم پهلوی، کشاورزی کشور با ورشکستگی روبرو بود بسیاری از محصولات استراتژیک کشاورزی نظیر گندم و برنج از خارج وارد می شد و کسری فزاینده مواد غذایی به تورم قیمت این مواد در داخل کشور منجر شده بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علیرغم مشکلات بسیاری که کشور در سالهای نخست با آن روبرو بود نظیر آشوبهای گروههای ضد انقلاب، تحریم های اقتصادی ایران توسط غرب و نیز جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران، بخش کشاورزی همواره یکی از بخشهای اقتصادی مورد توجه دولتمردان جمهوری اسلامی ایران بوده است و اقدامات اساسی در حوزه ارتقاء کشاورزی به خصوص کشاورزی روستایی صورت پذیرفته است.

Ø               امروزه بالغ بر ۹۰ درصد از نیاز کشور به محصولات کشاورزی در داخل تامین می‌شود که بخش عمده ای از آن در سایه زحمات روستائیان تولید می شود[7].

تامین تجهیزات

دستیابی به خودکفایی کشاورزی مستلزم توجه به نکاتی از جمله مکانیزاسیون کشاورزی است. تلاش جهت تولید ادوات و ماشین آلات کشاورزی در کشور به خصوص بعد از انقلاب اسلامی خود گویای توجه به این امر است.

Ø               ایجاد و توسعه گسترده زیرساخت های صنعتی پشتیبانی از تولیدات کشاورزی روستائیان از جمله شرکت تراکتورسازی ایران و شرکت کمباین سازی ایران که علاوه بر تامین نیازهای داخلی، محصولات آنها به خارج از کشور نیز صادر می شود و در خارج از کشور خط تولید دارند. [8].

Ø               ساخت کارنده های ریز مناسب جهت کشت دانه های روغنی و توزیع بیش از 3 هزار هکتار دستگاه میان کشاورزان از دیگر دستاوردهای انقلاب در بخش تأمین تجهیزات کشاورزی است[9].

تامین سموم و کود

Ø               جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار در تاریخ کشور، در تولید سموم کشاورزی و بذور مورد نیاز زارعین و کشاورزان، با تکیه برتولیدات داخلی به خودکفائی رسیده است[10].

نقش کشاورزی روستایی در اقتصاد کشور

Ø               در سال 53، مجموع تولید محصولات کشاورزی 17 میلیون و 800  هزار تن بوده است، در حالیکه هم اکنون و درسایه انقلاب اسلامی ایران و تلاش روستائیان و کشاورزان، تولید محصولات مختلف کشاورزی به 120 میلیون تن در سال می رسد[11] و علاوه بر تأمین مواد غذایی کشور، وابستگی به خارج از بین رفته است[12].

Ø               با ایجاد زمینه مناسب بعد از انقلاب و در سایه زحمات روستائیان امروزه بالغ بر ۹۰ درصد از نیاز کشور به محصولات کشاورزی و راهبردی نظیر گندم، برنج و جو، در داخل تامین می شود و در مرز خودکفایی قرار داریم[13].

Ø                تولید برنج دومین محصول پرمصرف کشور (پس از گندم) رشدی بالغ بر ۶۰ تا ۷۰ درصد نسبت به قبل از انقلاب اسلامی داشته است که تا حد بسیار قابل توجهی از واردات آن کاسته شده است[14].

Ø               در طول سال های پس از انقلاب با وجود دو برابر شدن جمعیت ایران و افزایش مصرف سرانه، با خودکفایی کشور در بخش دام و تأمین مواد غذایی واردات اقلامی نظیر گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ و شیر هم تقریبا قطع شده است[15].

Ø               در حال حاضر مرکبات، انار، کیوی، انبه، خرمالو، محصولاتی همانند پسته، زعفران، کشمش و میوه‌هایی همچون هلو، شلیل، زردآلو و سیب و انواع سبزیجات از ایران به کشورهای مختلف صادر می شود[16].

Ø               ایران رتبه اول تولیدکننده محصولاتی نظیر پسته، زعفران و انار در جهان است.

Ø               در زمینه جنگل و مرتع، سطح جنگل‌کاری و احیای جنگل‌ها نسبت به قبل از انقلاب اسلامی ۲ برابر شده است[17].

Ø               بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ایران با در پیش گرفتن سیاست های حمایتی از جمله تأمین به موقع تسهیلات، خریدهای تضمینی، حمایت از خسارت دیدگان خشکسالی و گسترش بیمه محصولات کشاورزی و دامی سعی در حمایت هرچه بیشتر از تولید کنندگان بخش کشاورزی در روستاها دارد[18].

Ø               در سایه حمایت های نظام از بخش کشاورزی و روستائیان، حجم تولید محصولات کشاورزی ایران در ۳۰ سال بعد از پیروزی انقلاب با رشد حدود ۱۹۵ درصد مواجه بوده است[19].

Ø               سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) در گزارشی در مورد وضع کشاورزی ایران در سالهای پس از انقلاب اسلامی با اعلام این که مجموع تولید حدود ۱۰۰ رقم محصول کشاورزی ایران در سال ۱۹۷۸ بیش از ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده که این رقم را در پایان سال ۸۶ بیش از ۸۴ میلیون و ۱۰۴ هزار تن اعلام کرده است که بیش از ۵۵ میلیون تن رشد نشان می‌دهد[20].

Ø               در سایه سیاست نگاه به روستاها و فرآوری محصولات کشاورزی روستایی، توجه به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی پس از انقلاب اسلامی به صورت جدی دنبال شده است[21].

Ø               صنایع مرتبط با بخش کشاورزی توسعه یافته به گونه ای که ظرفیت فراوری محصولات کشاورزی کشور در سال ۱۳۸۵ به حدود ۳۳ میلیون تن و تا پایان برنامه چهارم به رقم ۴۲ میلیون تن افزایش یافت[22].

Ø               قبل از انقلاب  بسیاری از محصولات کشاورزی مورد نیاز کشور نظیر گوشت، مرغ، شیر از طریق واردات تامین می‌شد اما هم اکنون صادرکننده محصولات لبنی، مرغ، تخم مرغ و گندم هستیم[23].

Ø               در سال 56، سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی 1.29 درصد بود که در سال 1396 به 15 درصد ارتقا یافته است که این امر توجه به تولید داخل را نشان می دهد[24].

Ø               کشت کنجد به صورت مکانیزه و کشت سویا در مناطق گرم از جمله خوزستان را می‌توان از دیگر دستاوردهای انقلاب در حوزه کشاورزی برشمرد[25].

کارگاه های روستایی

تقویت و ایجاد کارگاه‌های روستایی بر مبنای تولید و فراوری محصولات و صنایع بومی و سنتی روستاها گام مهمی است که در راستای ارتقاء هویت و شخصیت روستاها و فراهم آوردن اشتغال پایدار برداشته شده است. این اقدام نقش بسزایی در رونق اقتصادی روستاییان، افزایش تعلق خاطر آن‌ها به زادگاه و محل سکونت و مهاجرت معکوس داشته است.

تقویت و راه‌اندازی این‌گونه کارگاه‌ها اقدامی مؤثر در جهت خودکفایی تولیدات وابسته به روستا و اقتصاد مقاومتی و درون‌زا است.

کارگاه‌های صنایع دستی

صنایع دستی پیوندی دیرینه با زندگی روستایی دارد اما رفته رفته با تغییر سبک زندگی روستایی و مهاجرت اغلب روستانشینان، صنایع دستی و هنرهای بومی نیز رنگ باخته و کمتر استفاده می‌شوند[26].

می توان از صنایع دستی در بحث تحقق اقتصاد مقاومتی و کمک به معیشت روستائیان استفاده کرد[27]. همچنین با توجه به علاقه‌ای که گردشگران خارجی به دیدن فرآیند ساخت صنایع‌دستی ایرانی دارند، می‌تواند زمینه فروش بیشتر محصولات و ایجاد درآمد پایدار برای مردم روستا را داشته باشد. علاوه بر اینها بسیاری از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی عقیده دارند بناهای تاریخی به ویژه حمام ها و کاروانسراهای قدیمی در روستاها می‌تواند مکانی برای ایجاد موزه صنایع دستی در روستاهای هدف گردشگری باشد[28].

Ø               انتخاب روستاهای منتخب هدف گردشگری و اجرای طرح ضربتی تولید و اشتغال برای رونق صنایع دستی و گردشگری در این روستاها توسط سازمان میراث فرهنگی طی سال های بعد از انقلاب[29].

Ø               راه‌اندازی کارگاه‌های صنایع دستی در ۷۲ روستای کشور[30].

Ø               اعطای تسهیلات ویژه به روستائیانی که در بحث صنایع دستی فعال شوند در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان[31].

Ø                بیمه نمودن فعالان روستایی و عشایری در زمینه صنایع دستی در راستای حمایت و درآمدزایی بیشتر روستائیان فعال در این عرصه[32].

کارگاه های فرآوری محصولات روستایی و صنایع تبدیلی

استراتژی ایجاد و توسعه صنایع فرآوری محصولات کشاورزی با توجه به ارتباط مستمر با بخش کشاورزی و دارا بودن امکانات و قابلیت های موجود در روستاها، به عنوان فعالیت اصلی روستاییان، نقش موثری در توسعه روستایی ایفا می‌کند.

صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در بخش کشاورزی، افزایش سطح درآمد روستاییان، بالا بردن بهره‌وری بخش کشاورزی و افزایش سهم اشتغال صنعتی در مناطق روستایی و نیز به عنوان جزئی از فرآیند توسعه روستایی ایفای نقش می‌کند.

Ø               قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به دلیل متکی بودن سیاست آن زمان به واردات از خارج کشور اهمیت خاصی داده نمی شد، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته به گونه‌ای که در سال ۱۳۸۵ با تامین سرمایه لازم از طریق تسهیلات کم‌بهره، اعطای زمین و سایر کمک‌های دیگر، صنایع مرتبط با بخش کشاورزی توسعه یافته به گونه ای که ظرفیت فرآوری محصولات کشاورزی کشور تا پایان برنامه چهارم به رقم ۴۲ میلیون تن افزایش یافته است[33].

Ø               استفاده از توان روستاییان در سالهای بعد از انقلاب؛ به عنوان نمونه: راه اندازی ۱۰ هزار کارگاه تولید پنیر در روستاهای ۶ استان کشور[34].

Ø               در حال حاضر صنایع تبدیلی در میان صنایع دیگر موجود در کشور از نظر اشتغال رتبه اول را  دارد[35] ( 4 میلیون تن فرآوری محصولات کشاورزی در سال 1395 در قطب های تولید با مشارکت خود بهره برداران و روستائیان[36])

Ø               راه اندازی سوله ها و مراکز ذخیره سازی مواد غذایی در کشور جهت حمایت از تولیدات روستایی و تامین امنیت غذایی؛ برای مثال در سال 1395 حدود 500 هزار تن به ظرفیت نگهداری اضافه شده و در سال 1396 هم با توجه به نامگذاری سال اقتصاد مقاومتی در 6 ماه اول حدود 1 میلیون و 700 هزار تن به ظرفیت فرآوری و چیزی در حدود 440 هزار تن هم به ظرفیت نگهداری محصولات کشاورزی اضافه شده است[37].

Ø               توجه به توانمندی روستاها و راهاندازی کارگاه‌های تولیدی و انجام پروژه های کار آفرینی در روستاها طی سال های بعد از انقلاب؛ به عنوان نمونه تا پایان سال 1396 فقط توسط بسیج سازندگی کشور حدود 150000 پروژه کارآفرینی در عرصه های مختلف پروژه های کوچک اقتصاد مقاومتی و صنایع تبدیلی در سراسر کشور به انجام رسیده است.

ب) فرهنگی_معنوی

درصد باسوادی روستائیان

Ø               بنابر گزارش مرکز آمار ایران تا سال 1355، 30.5 درصد جمعیت بالای 6 سال روستاییان سواد داشتند در حالی که با تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در راستای ارتقاء سطح سواد روستاییان در سراسر کشور تا سال 1390 این میزان به 75.1 درصد افزایش یافته است[38].

Ø               تعداد باسوادان روستایی برای جمعیت 6 سال به بالا قبل از انقلاب و بنا بر سرشماری سال 1355، کمتر از 4 میلیون نفر بوده است در حالی که پس از انقلاب و بنابر سرشماری سال 1390، این تعداد به حدود 14.5 میلیون نفر رسیده است[39]. یعنی میزان باسوادی روستاییان بالای 6 سال نسبت به قبل از انقلاب 3.6 برابر شده است[40].

جدول 2: مقایسه تعداد باسوادان روستایی جمعیت 6 سال به بالا، قبل و بعد از انقلاب اسلامی

سال	کل	مرد	زن
1355	3955760	2861840	1093920
1390	14313711	7767924	6545787

مأخذ: مرکز آمار ایران

Ø               از بدو تأسیس سازمان نهضت سواد آموزی تا سال 1394،  244191 نفر تحت پوشش فعالیت‌های آموزشی این سازمان در دوره های سواد آموزی، انتقال و تحکیم قرار گرفته‌اند.[41]

تعداد دانشجویان روستایی

Ø               تا سال 1355، تعداد دانشجویان روستایی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های کشور جمعیت 3724 نفری را نشان می‌دهد که از این تعداد 3185 نفر را مردان و تنها 539 نفر را زنان تشکیل می‌دادند که این امر نشان دهنده امکان نازل تحصیلات عالیه برای بانوان روستایی است. در حالی که پس از انقلاب اسلامی و تا سال 1390 تعداد دانشجویان روستایی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های کشور جمعیتی معادل 503938 نفر را شامل می‌شود که از این تعداد 273373 نفر مرد و 230565 نفر زن بوده‌اند. این آمار نشان دهنده رشد 135 برابری در این حوزه است. ضمن اینکه امکان ادامه تحصیل برای زنان در دانشگاه‌ها با ظرفیتی تقریبا برابر مردان فراهم شده است[42].

 

جدول 3: مقایسه تعداد دانشجویان روستایی مشغول به تحصیل قبل و بعد از انقلاب اسلامی

سال	کل	مرد	زن
1355	3724	3185	539
1390	503938	273373	230565

مأخذ: مرکز آمار ایران

ارتقاء فرهنگ روستایی

تقویت ابعاد فرهنگی و انسانی و فرهنگ توسعه روستایی و بیان جایگاه آن در گستره ملی و سایر سطوح، حساسیت نسبت به روستاها را دو چندان می‌نماید.

روستاها از لحاظ ویژگی‌های ظاهری و باطنی با شهرها متفاوتند و مسلما یک شهرک و یک روستا با وجود جمعیت یکسان از لحاظ ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متفاوتند. هر روستایی هرچند کوچک و کم جمعیت، فرهنگی دارد که خاص همان روستاست.

هویت هر روستا به آن روستا ویژگی می‌بخشد و باعث تمایز آن از سایر روستاها می‌گردد. روستایی که فاقد هویت باشد از خصیصه‌های روستا بودن فاصله دارد و ساکنان آن به منزله میهمانانی تلقی می‌شوند که احساس خاصی نسبت به آن نداشته و تمایلی به حل مسائل آن نشان نمی‌دهند. پاسداشت فرهنگ‌های روستایی و تلاش برای ارتقاء آن‌ها سبب شخصیت‌بخشی به روستاها و توسعه و پیشرفت مبتنی بر زمینه می‌گردد.

انقلاب اسلامی بر اساس ارزش‌های دینی شکل گرفته و تداوم آن هم بر اساس همین ارزش‌هاست. به بیان دیگر، یکی از علل موجده انقلاب اسلامی، تحول فرهنگی بود که حضرت امام خمینی(ره) در جایگاه مؤسس انقلاب، در جامعه پدید آوردند و بی‌تردید مهمترین علت حیات انقلاب اسلامی هم حفظ همان فرهنگ ارزش‌مدار و معنوی انقلاب در روستاها و شهرهاست.

Ø               ساخت و تجهیز کتابخانه‌های روستایی از جمله اقدامات مهم جهت ارتقاء فرهنگ روستایی و توانمندی علمی روستاییان است که به صورت جدی پس از انقلاب دنبال شده است[43].

Ø               ارتقاء رونق گردشگری کشاورزی (اگروتوریسم) و گردشگری روستایی از طریق شناسایی و ثبت ۴۶۵ روستای هدف گردشگری در ایران و تجهیز و برنامه‌ریزی جهت رونق اقتصاد گردشگری در آن‌ها و تعمیق آداب و رسوم و فرهنگ‌های خاص هر روستا، طی سالهای بعد از انقلاب زمینه اشتغال[44].

خانه عالم و حضور روحانی ها

Ø               پس از انقلاب اسلامی با استقرار روحانی در بیشتر روستاها، علاوه بر اینکه نماز به صورت جماعت خوانده می‌شود، بلکه این روحانیون با حضور در بین مردم به مشکلات آنها رسیدگی و آنها را حل و فصل می‌کنند[45].

Ø               خانه عالِم نوعی فضای اقامتی و عمومی است که در روستاهای ایران ساخته می‌شود و از دیگر ابتکارات انقلاب اسلامی است. خانه‌های عالم مکان‌هایی هستند که در هر روستا برای استقرار روحانیون و مبلغان دینی ساخته می‌شوند. این فضاها علاوه برداشتن امکانات اقامتی برای مبلغان، دارای دفتر کار و محل ملاقات عمومی هم هستند.

Ø               بر اساس اعلام معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، تعداد خانه‌های عالم کشور تا سال ۱۳۸۹ بالغ بر سه هزار خانه بوده است و هزار خانه عالم نیز در دست ساخت می‌باشد. تعداد کل خانه‌های عالم پیش بینی شده برای سال ۱۴۰۴ در روستاهای کشور ۱۲۶۵۰ باب است[46].

ارتقاء امنیت در روستاها

Ø               امروزه بر خلاف زمان قبل از انقلاب، همه روستاهای کشور به همت نیروی انتظامی و بسیج مردمی به مانند شهرها دارای امنیت کامل هستند[47].

Ø               در حال حاضر بالغ بر ۹ هزار پایگاه بسیج روستایی در کشور فعال است، این پایگاه‌ها در زمان مقتضی ضمن همکاری با نیروی انتظامی در راستای تأمین امنیت روستاها، در امور عمرانی و کشاورزی و ... نیز با روستاییان همکاری دارند و موجبات امنیت پایدار و مردمی را فراهم می کنند[48].

 

 

 

---

[1]. محمدرضا شاملو،  معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، به نقل از خبرگزاری تسنیم، 17/08/1396، نشانی: http://tn.ai/1568481

[2]. محمدرضا شاملو،  معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، به نقل از خبرگزاری تسنیم، 17/08/1396، نشانی: http://tn.ai/1568481

[3]. همان

[4]. عزیزاله مهدیان،  معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن، به نقل از خبرگزاری مهر، 09/04/1394، کد خبر 2848388، نشانی:

mehrnews.com/news/2848388

[5]. حمیدرضا سهرابی،  مدیرکل مسکن روستایی بنیاد مسکن، به نقل از خبرگزاری تسنیم، 14/11/1396، نشانی:http://tn.ai/1646254

[6]. حمیدرضا سهرابی،  مدیرکل مسکن روستایی بنیاد مسکن، به نقل از خبرگزاری تسنیم، 14/11/1396، نشانی: http://tn.ai/1646254

[7]. روزنامه صبح ایران دنیای اقتصاد، شماره روزنامه 2301، 30/11/1389، کد خبر 643266 ، https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-643266

[8]. علیرضا رحیمی،کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی- توسعه کشاورزی دانشگاه تهران، به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه، 25/11/1394، شناسه خبر: 648471 ، نشانی: http://dana.ir/648471

[9].گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، 13/11/1396، کد خبر ۶۴۲۱۱۹۴ ، https://www.yjc.ir/00QwRe    

[10]. مهندس محمدرضا طمراسی ، مدیر عامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی کشور، به نقل از پایگاه اطلاعرسانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی، 22/07/1389، نشانی: http://eaj.ir/news/news.php?newscode=MjA4ODA=  

[11]. گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، 13/11/1396، کد خبر ۶۴۲۱۱۹۴ ، https://www.yjc.ir/00QwRe    

[12]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی:http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073  

[13]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی:http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[14]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی:http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073  

[15]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[16]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[17]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[18]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[19]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[20]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[21]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، نشانی: http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[22]. خبرگزاری صدا و سیما، 17/11/1396، کد خبر 2025073، آدرس http://www.iribnews.ir/fa/print/2025073    

[23]. گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، 13/11/1396، کد خبر ۶۴۲۱۱۹۴ ، https://www.yjc.ir/00QwRe    

[24]. گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، 13/11/1396، کد خبر ۶۴۲۱۱۹۴ ، https://www.yjc.ir/00QwRe    

[25]. گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، 13/11/1396، کد خبر ۶۴۲۱۱۹۴ ، https://www.yjc.ir/00QwRe     

[26].  خبرگزاری تحلیلی خبرآنلاین،23/03/1396،کد خبر: 675905، آدرس www.khabaronline.ir

[27]. سایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 21/09/1395، کد خبر: 18834، آدرس http://ichto.ir/news/ID/18834   

[28]. سایت خبری شعار سال، 24/03/1396، کد خبر: 66316، آدرس http://shoaresal.ir/fa/news/66316/هر-خانه-روستایی-یک-کارگاه-صنایع-دستی

[29]. پایگاه اطلاعرسانی خبری شعار سال، 24/03/1396، کد خبر: 66316، نشانی:http://shoaresal.ir/fa/news/66316/هر-خانه-روستایی-یک-کارگاه-صنایع-دستی

[30]. سایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 21/09/1395، کد خبر: 18834، آدرس http://ichto.ir/news/ID/18834    

[31]. سایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 21/09/1395، کد خبر: 18834، آدرس http://ichto.ir/news/ID/18834     

[32]. خبرگزاری موج،  

[33]. روزنامه صبح ایران دنیای اقتصاد، شماره روزنامه 2301، 30/11/1389، کد خبر 643266 ، https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-643266

[34]. پایگاه اطلاعرسانی رادیو گفتگو، 10/02/1397، نشانی:http://radiogoftegoo.ir/ChannelNewsDetails/?m=170001&n=236007

[35]. خبرگزاری صدا و سیما، 11/09/1396، کد خبر: 1925811، نشانی:http://www.iribnews.ir/fa/print/1925811

[36]. خبرگزاری صدا و سیما، 11/09/1396، کد خبر: 1925811، نشانی:http://www.iribnews.ir/fa/print/1925811

[37]. خبرگزاری صدا و سیما، 11/09/1396، کد خبر: 1925811، نشانی:  http://www.iribnews.ir/fa/print/1925811  

[38]. گزارش مرکز آمار ایران

[39]. کتاب سند توسعه روستایی، شورای برنامه ریزی توسعه روستایی و عشایری، 1394، ص: 141.

[40]. خبرگزاری صدا و سیما، 11/09/1396، کد خبر: 1925811، نشانی:  http://www.iribnews.ir/fa/print/1925811

[41] . گزارش مرکز آمار ایران

[42].  کتاب سند توسعه روستایی، شورای برنامه ریزی توسعه روستایی و عشایری، 1394، ص: 146.

[43]. خبرگزاری مهر، 09/03/1394،  کد خبر 2763380، نشانی: mehrnews.com/news/2763380

[44]. ویکی‌پدیا دانشنامه آزاد، 31/05/1397، نشانی:  https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title= فھرست_روستاھای_گردشگری_ایران &oldid=24049633

[45]. خبرگزاری مهر، 29/01/1397، کد خبر  4275027، نشانی: mehrnews.com/news/4275027

[46]. وبگاه سازمان تبلیغات اسلامی، 15/02/1389، نشانی: http://old.ido.ir//a.aspx?a=1389021508

[47]. خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، 29/09/1396، کد خبر: 96092916562، نشانی: https://www.isna.ir/news/96092916562/

[48]. خبرگزاری فارس، 29/04/1392،  نشانی: https://www.farsnews.com/printable.php?nn=13920429000599