مُرید عشق نَجوید مُراد خاطر خویش/ یادی از استاد مرحوم سید محمود فقهی

 

جدّ ایشان حضرت آیت­ الله سید عبدالکریم خواجوئی (ره) از شاگردان برجسته­ ی حوزه­ درسی علامه محمدباقر فشارکی (ره) ... بوده­ اند.

مشاهیر اصفهان؛

مُرید عشق نَجوید مُراد خاطر خویش/ یادی از استاد مرحوم سید محمود فقهی+تصاویر

مرحوم استاد فقهی از کسانی بود که در زندگی تا آن­جا که ما دیده بودیم جز برای خدا کار نکرد، نگاه موحدانه و الهی ایشان فارغ از همه دل­بستگی ­ها و وابستگی ­ها، در ریز و درشت رفتار و سبک زندگی ایشان بالعیان مشاهده می ­شد

تاریخ انتشار: ۰۸:۴۲ - پنجشنبه ۱۳۹۵/۱۲/۵

چاپ خبر

  

به گزارش صاحب نیوز؛ مرحوم استاد حاج سید محمود فقهی اصفهانی (قدس سره الشریف)، سال ۱۳۱۰ در اصفهان و در خانواده­ ای مذهبی به دنیا آمد.

جدّ ایشان حضرت آیت­ الله سید عبدالکریم خواجوئی (ره) از شاگردان برجسته­ ی حوزه­ درسی علامه محمدباقر فشارکی (ره) و پدر استاد، مرحوم سید جعفر فقهی از کسبه­ بازار اصفهان بوده­ اند.

استاد دوران ابتدایی را در دبستان هدایت پشت سر می­ گذارد، اما با این­که نبوغ سرشاری داشته، پس از کلاس ششم ابتدایی، به دلایلی درس را رها کرده و وارد بازار کار می­ شود. ابتدا در مغازه­ ی خرازی فروشی شخصی به نام «­آقا کمال­» واقع در دروازه اشرف بازار اصفهان مشغول به کار، و بعد­ها وارد شغل دلالی سهام کارخانجات می­ شود.

استاد در اوان جوانی علاقه­ ی وافری به مجالس شرح و تفسیر نهج­ البلاغه مرحوم آیت­ الله میرزا علی آقا شیرازی (قدس سره) داشتند، لذا تحت تأثیر مباحث ایشان خطبه­ ی «همام» نهج البلاغه را حفظ می­ کنند و وقتی برای یکی از دوستان بازاری به نام آقای شفیعی که بهره­ ای از ادبیات عرب داشت، این خطبه را می­ خوانند، ایشان با تعجب می­ گوید چگونه این خطبه را حفظ کرده­ اید؟ استاد می­ گوید «دو بار خواندم و حفظ شدم». آقای شفیعی می­ گوید «آقا شما نابغه هستی، حیف این هوش و حافظه است که معطل بماند، بیا درس طلبگی بخوان» آقای فقهی قبول نمی­ کند و می­ گوید من کار و کاسبی دارم و وقت ندارم؛ آقای شفیعی می­ گوید شما صبح­ ها یک ساعت قبل از رفتن به بازار نزد من بیا تا جامع­ المقدمات را برایت بگویم و استاد فقهی یادگیری جامع­ المقدمات را در مغازه­ ی آقای شفیعی شروع می­ کند.

پس از آن با پایان کتاب اول حوزه، برای ادامه­ ی تحصیلات حوزوی، رسما وارد حوزه­ علمیه­ اصفهان می­ شوند و همزمان با تحصیل سطوح اولیه­ ی علوم حوزوی، تدریس را هم شروع می­ کنند.

ایشان از همان زمان به عنوان یک طلبه­ ی مستعد، مکلّا و بازاری و در عین حال یک مدرس موفق مورد توجه علما و فضلای حوزه قرار می­ گیرند و در نهایت از برجسته­ ترین تلامذه­ ی درس آیت­ الله مشکات (ره)، آیت­ الله فیاض(ره) و آیت­ الله خادمی گردیده و همچنین در پایان دوران تحصیل بهره­ های علمی فراوانی از درس حضرت آیت­ الله­ العظمی سید علی موسوی بهبهانی (قدس سره) می برند.

بهره ­وری و پذیرش علمی که ایشان از مبانی علمی حضرت آیت­ الله بهبهانی (قدس سره) داشته­ اند، قابل مقایسه با دیگر اساتید نبوده­ است. استاد فقهی آیت­ الله بهبهانی را سرآمد علما و فقهای معاصر می­ دانستند و چنان مجذوب مقام علمی ایشان بودند که در کمتر جلسه­ ی مباحثه­ ی­ علمی بود که از آن عالم بزرگ یاد نکنند، به همین دلیل مرحوم آقای فقهی در جرح و تعدیل مطالب مختلف علمی، نظر استاد فقیدشان را بر همه­ نظرات فقهی و اصولی دیگر علما ترجیح می­ دادند.

لازم به ذکر است که آیت­ الله بهبهانی ساکن شهر اهواز بودند و در اواخر عمر به دلیل کسالت و بیماری و به توصیه­ ی پزشکان برای دوری از گرمای شدید اهواز، نزدیک به ده سال در فصل بهار و تابستان به اصفهان می­ آمدند و این حضور فرصت بزرگی برای استاد فراهم کرد تا به چشمه­ ی زلالی از علم و عرفان و اخلاق به عنوان حسن ختام تحصیلات حوزوی خود دست یابند.

استاد نقل می کردند وقتی آقای بهبهانی وارد حوزه­ ی اصفهان شدند، آیت­ الله فیاض به من گفتند «من شما را شایسته­ ترین و مستعد­ترین فرد برای درک محضر علمی ایشان می­ دانم و لذا به کسی نگفته­ ام، ولی به شما می­ گویم که حتما در درس ایشان شرکت کنید.»

لذا آقای فقهی به پیشنهاد استادشان وارد حلقه­ ی درس آیت­ الله بهبهانی شده و چنان مجذوب دریای علم ایشان می­ گردند که تا آخر عمر همیشه چه در حال تدریس و چه در مواقع دیگر، فکر و ذکرشان تجلیل و تمجید از مبانی علمی متقن آن حضرت بود و تا آن­جا که ما خبر داریم در میان شاگردان آیت­ الله بهبهانی، استاد فقهی نقش منحصر به فردی در انتقال مبانی علمی دقیق و محققانه­ ی ایشان به نسل بعدی فضلا و علمای حوزه­ ی علمیه داشتند.

استاد پس از ارتحال آیت­ الله بهبهانی (ره)، برای مدت ده سال از حوزه و تدریس دروس حوزه فاصله می­ گیرند، اما در سال ۱۳۶۲ بار دیگر کرسی تدریس را به مدت ۲۴ سال در حوزه­ ی اصفهان برپا می­ کنند؛ در این مدت ایشان تقریبا تمام دروس سطح را از کتاب سیوطی تا کفایه الاصول و در انتها در یک بازه­ ی زمانی ۱۲ ساله درس خارج فقه را تدریس می­ کنند.

همه­ ی فضلا و طلاب جوانی که در این مدت در درس ایشان حاضر می­ شدند، اذعان می­ کنند که نگاه محققانه، نقادانه و عمیق ایشان به متون فقهی و اصولی که عمدتا متأثر از مبانی علمی استاد علامه­ شان حضرت آیت­ الله بهبهانی بوده­ است، حوزه­ ی درسی ایشان را تبدیل به یکی از عالی ­ترین و محققانه ­ترین حوزه­ های درسی حوزه­ علمیه اصفهان کرده­ بود.

از کرسی تدریس تا خانه نشینی

استاد در این مدت تا سال ۱۳۷۴ به مدت ۱۲ سال کتاب­ های سیوطی، اشتقاق، اساس­ النحو، مختصر المعانی، معالم، اصول الفقه­ المظفر، لمعتین، فرائد الاصول و مکاسب شیخ انصاری و در پایان مقطع سطح، کفایتین آخوند خراسانی را در مدرسه­ ی علمیه­ ی امام صادق (علیه السلام) [چهارباغ] و مدرسه صدر خواجو تدریس کردند.

ممشای تدریس ایشان به خصوص در دروس مربوط به علم اصول، مانند رسائل و کفایه و همچنین درس مکاسب با توجه به جرح و تعدیل مطالب و طرح نظریات اجتهادی خودشان در این درس­ ها، این دروس را در واقع تبدیل به درس خارج فقه و اصول کرده بود. به هر حال از فردای پایان درس کفایه، درس خارج فقه را روز دوشنبه ۱۳ آذر ۱۳۷۴ شروع کرده و این دوره­­ ی درسی را با محور قرار دادن کتاب ۱۴ جلدی مستمسک العروه الوثقی مرحوم آیت­ الله حکیم (ره) طی ۱۲ سال ارائه کردند.

درس خارج فقه ایشان و به طور کلی تدریس­شان در حوزه، در تاریخ یکشنبه ۲۸ مرداد ۱۳۸۶ به پایان رسید؛ و این روز چه روز اسفناکی بود برای شاگردان ایشان که ملازمت علمی و اخلاقی با آن بزرگ­مرد را برای همیشه از دست دادند. وقتی از ایشان سوال شد که چرا تدریس را ادامه نمی ­دهید و ما را از فیض وجودتان محروم می ­کنید، در جواب خاضعانه فرمودند «من هر چه می ­دانستم به شما یاد دادم و دیگر هم توان تدریس مثل گذشته ندارم». به این ترتیب از این روز، تا پایان عمرشان یک دوره شش ساله خانه نشینی و انزوا را طبق انتخاب خودشان برگزیدند.

وفات غریبانه

در این مدت شش سال، استاد روز به روز نحیف ­تر و ضعیف­ تر شده و بر اثر کهولت سن و بیماری روز جمعه ۲۷ دی ماه ۱۳۹۲ مظلومانه و غریبانه، در حالی­که هیچ­کدام از شاگردان و مریدانشان بر بستر ایشان در بیمارستان عیسی بن مریم (علیهما السلام) حاضر نبودند، جان به جان آفرین تسلیم کرد و در گورستان باغ رضوان، تا روز موعود الهی رخ در نقاب خاک کشید و همه ­ی شیفتگان مقام علمی و اخلاقی ایشان، به خصوص طلاب جوانی که به تازگی با اوصاف ایشان آشنا شده و مشتاق درک محضر استاد بودند را عزادار کرد (+).

تسلیم تقدیر و عامل به تکلیف الهی

استاد فقهی از کسانی بود که در زندگی تا آن­جا که ما دیده بودیم جز برای خدا کار نکرد، نگاه موحدانه و الهی ایشان فارغ از همه ­ی دل­بستگی ­ها و وابستگی ­ها، در ریز و درشت رفتار و سبک زندگی ایشان بالعیان مشاهده می ­شد.

مرحوم امام خمینی (قدس سره)، در نامه ­ای به فرزند گرامیشان حاج سید احمد خمینی (ره) می ­نویسند: «دست و پا برای به دست آوردن مقام هر­چه باشد، چه مقام معنوی و چه مادی مزن، به عذر آن­که می ­خواهم به معارف الهی نزدیک شوم» و استاد فقهی چنین بودند که نه تنها دنبال مقامات دنیوی نبودند بلکه برای کسب مقامات معنوی هم دست و پا نزدند؛ ایشان واقعا مصداق این حدیث بودند که «مومن باید مانند مرده ­ای در کف غسال، تسلیم باشد». لذا تسلیم تقدیر و عامل به تکلیف الهی بودند بدون این­که به دنبال شأنی و حیثیتی برای خود باشند.

مرحوم استاد با این­که از مکنت مالی برخوردار بود، اما هرگز به ثروتشان و نه به هیچ­ یک از داشته­ های دیگرشان احساس دل­بستگی نداشت. استاد، مریدِ پیر و جوان زیاد داشت، اما نه به مرید دل­بستگی و نه مرادی جز خدا داشت.

همه­ ی تعلقات دنیوی را بوسیده و کنار گذاشته بود و همیشه این شعر را برای ما زمزمه می ­کردند و تجسم عینی و عملی آن بودند:

مرید عشق نجوید مراد خاطر خویش           خوش است عارف سالک به هرچه آید پیش

 

 

گزارش و تصاویر از محسن کاظمی

 

https://sahebnews.ir/638540/%D9%85%D9%8F%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%D8%B9%D8%B4%D9%82-%D9%86%D9%8E%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D9%8F%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1-%D8%AE%D9%88%DB%8C%D8%B4-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7.htm

 

 

نگاهی کوتاه به شخصیت علمی استاد سید محمود فقهی

استاد سید محمود فقهی از اساتید گمنام حوزه علمیه اصفهان مظلومانه و غریبانه در حالی که از شدت بیماری رنج می برد در جمعه 27 دی ماه درگذشت…

تاریخ انتشار: ۲۲:۴۲ - یکشنبه ۱۳۹۲/۱۱/۱۳

چاپ خبر

  

صاحب نیوز- محسن کاظمی/ مرحوم استاد حاج سید محمود فقهی اصفهانی (قدس سره الشریف)، سال 1310 در اصفهان و در خانواده­ ای مذهبی به دنیا آمد. جد ایشان حضرت آیت­ الله سید عبدالکریم خواجوئی (ره) از شاگردان برجسته­ ی حوزه­ ی درسی علامه محمد باقر فشارکی (ره) و پدر استاد، مرحوم سید جعفر فقهی از کسبه­ ی بازار اصفهان بوده­ اند.

استاد دوران ابتدایی را در دبستان هدایت پشت سر می­ گذارد، اما با این­که نبوغ سرشاری داشته، پس از کلاس ششم ابتدایی، به دلایلی درس را رها کرده و وارد بازار کار می­ شود. ابتدا در مغازه­ ی خرازی فروشی شخصی به نام «­آقا کمال­» واقع در دروازه اشرف بازار اصفهان مشغول به کار، و بعد­ها وارد شغل دلالی سهام کارخانجات می­ شود.

استاد در اوان جوانی علاقه­ ی وافری به مجالس شرح و تفسیر نهج­ البلاغه ی مرحوم آیت­ الله میرزا علی آقا شیرازی (قدس سره) داشتند، لذا تحت تأثیر مباحث ایشان خطبه­ ی «همام» نهج البلاغه را حفظ می­ کنند و وقتی برای یکی از دوستان بازاری به نام آقای شفیعی که بهره­ ای از ادبیات عرب داشت، این خطبه را می­ خوانند، ایشان با تعجب می­ گوید چگونه این خطبه را حفظ کرده­ اید؟ استاد می­ گوید « دو بار خواندم و حفظ شدم». آقای شفیعی می­ گوید « آقا شما نابغه هستی، حیف این هوش و حافظه است که معطل بماند، بیا درس طلبگی بخوان» آقای فقهی قبول نمی­ کند و می­ گوید من کار و کاسبی دارم و وقت ندارم؛ آقای شفیعی می­ گوید شما صبح­ ها یک ساعت قبل از رفتن به بازار نزد من بیا تا جامع­ المقدمات را برایت بگویم و استاد فقهی یادگیری جامع­ المقدمات را در مغازه­ ی آقای شفیعی شروع می­ کند. پس از آن با پایان کتاب اول حوزه، برای ادامه­ ی تحصیلات حوزوی، رسما وارد حوزه­ ی علمیه­ ی اصفهان می­ شوند و همزمان با تحصیل سطوح اولیه­ ی علوم حوزوی، تدریس را هم شروع می­ کنند. ایشان از همان زمان به عنوان یک طلبه­ ی مستعد، مکلّا و بازاری و در عین حال یک مدرس موفق مورد توجه علما و فضلای حوزه قرار می­ گیرند و در نهایت از برجسته­ ترین تلامذه­ ی درس آیت­ الله مشکات (ره)، آیت­ الله فیاض(ره) و آیت­ الله خادمی گردیده و همچنین در پایان دوران تحصیل بهره­ های علمی فراوانی از درس حضرت آیت­ الله­ العظمی سید علی بهبهانی (قدس سره)، می برند.

بهره ­وری و پذیرش علمی که ایشان از مبانی علمی حضرت آیت­ الله بهبهانی (قدس سره)، داشته­ اند، قابل مقایسه با دیگر اساتید نبوده­ است. استاد فقهی آیت­ الله بهبهانی را سرآمد علما و فقهای معاصر می­ دانستند و چنان مجذوب مقام علمی ایشان بودند که در کمتر جلسه­ ی مباحثه­ ی­ علمی بود که از آن عالم بزرگ یاد نکنند، به همین دلیل مرحوم آقای فقهی در جرح و تعدیل مطالب مختلف علمی، نظر استاد فقیدشان را بر همه­ ی نظرات فقهی و اصولی دیگر علما ترجیح می­ دادند. لازم به ذکر است که آیت­ الله بهبهانی ساکن شهر اهواز بودند و در اواخر عمر به دلیل کسالت و بیماری و به توصیه­ ی پزشکان برای دوری از گرمای شدید اهواز، نزدیک به ده سال در فصل بهار و تابستان به اصفهان می­ آمدند و این حضور فرصت بزرگی برای استاد فراهم کرد تا به چشمه­ ی زلالی از علم و عرفان و اخلاق به عنوان حسن ختام تحصیلات حوزوی خود دست یابند. استاد نقل می کردند وقتی آقای بهبهانی وارد حوزه­ ی اصفهان شدند، آیت­ الله فیاض به من گفتند «من شما را شایسته­ ترین و مستعد­ترین فرد برای درک محضر علمی ایشان می­ دانم و لذا به کسی نگفته­ ام، ولی به شما می­ گویم که حتما در درس ایشان شرکت کنید.» لذا آقای فقهی به پیشنهاد استادشان وارد حلقه­ ی درس آیت­ الله بهبهانی شده و چنان مجذوب دریای علم ایشان می­ گردند که تا آخر عمر همیشه چه در حال تدریس و چه در مواقع دیگر، فکر و ذکرشان تجلیل و تمجید از مبانی علمی متقن آن حضرت بود و تا آن­جا که ما خبر داریم در میان شاگردان آیت­ الله بهبهانی، استاد فقهی نقش منحصر به فردی در انتقال مبانی علمی دقیق و محققانه­ ی ایشان به نسل بعدی فضلا و علمای حوزه­ ی علمیه داشتند.

استاد پس از ارتحال آیت­ الله بهبهانی (ره)، برای مدت ده سال از حوزه و تدریس دروس حوزه فاصله می­ گیرند، اما در سال 1362 بار دیگر کرسی تدریس را به مدت 24 سال در حوزه­ ی اصفهان برپا می­ کنند؛ در این مدت ایشان تقریبا تمام دروس سطح را از کتاب سیوطی تا کفایه الاصول و در انتها در یک بازه­ ی زمانی 12 ساله درس خارج فقه را تدریس می­ کنند. همه­ ی فضلا و طلاب جوانی که در این مدت در درس ایشان حاضر می­ شدند، اذعان می­ کنند که نگاه محققانه، نقادانه و عمیق ایشان به متون فقهی و اصولی که عمدتا متأثر از مبانی علمی استاد علامه­ شان حضرت آیت­ الله بهبهانی بوده­ است، حوزه­ ی درسی ایشان را تبدیل به یکی از عالی ­ترین و محققانه ­ترین حوزه­ های درسی حوزه­ ی علمیه ­ی اصفهان کرده­ بود.

استاد در این مدت تا سال 1374 به مدت 12 سال کتاب­ های سیوطی، اشتقاق، اساس­ النحو، مختصر المعانی، معالم، اصول الفقه­ المظفر، لمعتین، فرائد الاصول و مکاسب شیخ انصاری و در پایان مقطع سطح، کفایتین آخوند خراسانی را در مدرسه­ ی علمیه­ ی امام صادق (علیه السلام) [چهارباغ] و مدرسه صدر خواجو تدریس کردند.

ممشای تدریس ایشان به خصوص در دروس مربوط به علم اصول، مانند رسائل و کفایه و همچنین درس مکاسب با توجه به جرح و تعدیل مطالب و طرح نظریات اجتهادی خودشان در این درس­ ها، این دروس را در واقع تبدیل به درس خارج فقه و اصول کرده بود. به هر حال از فردای پایان درس کفایه، درس خارج فقه را روز دوشنبه 13 آذر 1374 شروع کرده و این دوره­­ ی درسی را با محور قرار دادن کتاب 14 جلدی مستمسک العروه الوثقی مرحوم آیت­ الله حکیم (ره) طی 12 سال ارائه کردند. درس خارج فقه ایشان و به طور کلی تدریس­شان در حوزه، در تاریخ یکشنبه 28 مرداد 1386 به پایان رسید؛ و این روز چه روز اسفناکی بود برای شاگردان ایشان که ملازمت علمی و اخلاقی با آن بزرگ­مرد را برای همیشه از دست دادند. وقتی از ایشان سوال شد که چرا تدریس را ادامه نمی ­دهید و ما را از فیض وجودتان محروم می ­کنید، در جواب خاضعانه فرمودند «من هر چه می ­دانستم به شما یاد دادم و دیگر هم توان تدریس مثل گذشته ندارم». به این ترتیب از این روز، تا پایان عمرشان یک دوره ­ی شش ساله خانه نشینی و انزوا را طبق انتخاب خودشان برگزیدند. در این مدت شش سال، استاد روز به روز نحیف­تر و ضعیف­تر شده و بر اثر کهولت سن و بیماری روز جمعه 27 دی ماه 1392 مظلومانه و غریبانه، در حالی­که هیچ­کدام از شاگردان و مریدانشان بر بستر ایشان در بیمارستان عیسی بن مریم (علیهما السلام) حاضر نبودند، جان به جان آفرین تسلیم کرد و در گورستان باغ رضوان، تا روز موعود الهی رخ در نقاب خاک کشید و همه ­ی شیفتگان مقام علمی و اخلاقی ایشان، به خصوص طلاب جوانی که به تازگی با اوصاف ایشان آشنا شده و مشتاق درک محضر استاد بودند را عزادار کرد.

استاد فقهی از کسانی بود که در زندگی تا آن­جا که ما دیده بودیم جز برای خدا کار نکرد، نگاه موحدانه و الهی ایشان فارغ از همه ­ی دل­بستگی ­ها و وابستگی ­ها، در ریز و درشت رفتار و سبک زندگی ایشان بالعیان مشاهده می ­شد. مرحوم امام خمینی (قدس سره)، در نامه ­ای به فرزند گرامیشان حاج سید احمد خمینی (ره) می ­نویسند «دست و پا برای به دست آوردن مقام هر­چه باشد، چه مقام معنوی و چه مادی مزن، به عذر آن­که می ­خواهم به معارف الهی نزدیک شوم» و استاد فقهی چنین بودند که نه تنها دنبال مقامات دنیوی نبودند بلکه برای کسب مقامات معنوی هم دست و پا نزدند؛ ایشان واقعا مصداق این حدیث بودند که «مومن باید مانند مرده ­ای در کف غسال، تسلیم باشد». لذا تسلیم تقدیر و عامل به تکلیف الهی بودند بدون این­که به دنبال شأنی و حیثیتی برای خود باشند.

مرحوم استاد با این­که از مکنت مالی برخوردار بود، اما هرگز به ثروتشان و نه به هیچ­یک از داشته­ های دیگرشان احساس دل­بستگی نداشت. استاد، مریدِ پیر و جوان زیاد داشت، اما نه به مرید دل­بستگی و نه مرادی جز خدا داشت. همه­ ی تعلقات دنیوی را بوسیده و کنار گذاشته بود و همیشه این شعر را برای ما زمزمه می ­کردند و تجسم عینی و عملی آن بودند:

مرید عشق نجوید مراد خاطر خویش        خوش است عارف سالک به هرچه آید پیش

 

https://sahebnews.ir/59895/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C.htm